Aktywność zawodowa mieszkańców wsi i małych miast województwa podlaskiego

Metodologia badania Analiza materiałów wtórnych (Desk Research) Badania terenowe ilościowe + jakościowe Opracowanie wyników badania w formie raportu zbiorczego

Badania ilościowe : Wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI) przeprowadzone wśród 435 osób zamieszkujących wsie i małe miasta w województwie podlaskim. Badania jakościowe: Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z instytucjami publicznymi na poziomie powiatowym (PUP) oraz regionalnym (WUP) oraz organizacjami pozarządowymi. Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) przeprowadzone wśród mieszkańców wsi i małych miast województwa podlaskiego. Panel ekspertów przeprowadzony wśród przedstawicieli instytucji publicznych na poziomie regionalnym (WUP) oraz powiatowym (PUP), organizacji pozarządowych oraz mieszkańców wsi i małych miast województwa podlaskiego.

Główne wnioski: 1.Województwo podlaskie charakteryzuje się jednym z najniższych poziomów rozwoju gospodarczego i stopnia uprzemysłowienia spośród innych regionów Polski. 2.Region typowo rolniczy o zróżnicowanym potencjale i warunkach gospodarowania pomiędzy poszczególnymi powiatami i gminami. 3.Niski udział sektora przemysłu w wartości dodanej brutto. 4.Struktura przemysłu zdominowana przez produkcję i przetwórstwo surowców pochodzenia rolniczego. 5.Mała atrakcyjność inwestycyjna regionu (niski poziom PKB, niewielka chłonność rynku, niski stopień urbanizacji i rozwoju infrastruktury, słabo rozwinięta produkcja przemysłowa, mało konkurencyjna kadra pracownicza). WYNIKI BADAŃ Analiza DESK RESEARCH

6.Zauważalny proces „wyludniania się” obszarów wiejskich. 7.Silne zróżnicowanie terytorialne gęstości zaludnienia (średnia gęstość zaludnienia na poziomie poniżej średniej krajowej). 8.Stopa bezrobocia na poziomie wyższym niż w kraju (w 2012 r. najwyższa w powiatach: grajewskim i sejneńskim). 9.Aktywność zawodowa mieszkańców województwa na poziomie przeciętnej krajowej. 10.Niemal połowa wszystkich podmiotów zarejestrowanych w bazie REGON skupiona w trzech sekcjach: handel i naprawa pojazdów samochodowych, budownictwo oraz przetwórstwo przemysłowe. 11.Silne zróżnicowanie terytorialne działalności gospodarczej, z koncentracją podmiotów w podregionie białostockim. WYNIKI BADAŃ

Źródła zarobkowania 1.Uzależnienie rynku pracy od prac sezonowych (więcej miejsc pracy w okresie wiosenno-letnim). 2.Główne źródła utrzymania mieszkańców wsi: dochód z rolnictwa, wyjazdy za granicę do pracy sezonowej, praca sezonowa w budownictwie, dopłaty do rolnictwa. WYNIKI BADAŃ Badania jakościowe Główne wnioski: Mobilność 1.Ludność zamieszkała na obszarach wiejskich mniej mobilna od tej z miast. 2.Większą mobilnością charakteryzują się osoby młode (częściej podejmują decyzje np. o wyjeździe do większych miast). 3.Ośrodki ościenne, w szczególności duże miasta ogrywają znaczną rolę w stymulowaniu aktywności zawodowej mieszkańców wsi i małych miast (naturalne kierunki migracji za pracą).

Przyczyny bierności zawodowej 1.Podstawową przyczyną bierności zawodowej mieszkańców wsi i małych miast są korzyści ekonomiczne osiągane z innego tytułu niż praca najemna oraz dopłaty z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. 2.Zagrożeniem dla aktywizacji bezrobotnych jest opłacanie przez urzędy pracy ubezpieczenia zdrowotnego. WYNIKI BADAŃ Badania jakościowe Bariery w podejmowaniu aktywności zawodowej 1.Głównym problemem regionu, wpływającym na niską aktywność zawodową, jest brak ofert pracy. 2.Przeszkodami w podejmowaniu aktywności zawodowej są też:  brak dostępu do miejsca pracy: brak transportu publicznego, lub wysokie koszty dojazdu, przewyższające przychody z pracy;  brak odpowiedniego wykształcenia i przygotowania zawodowego.

Dostępność i zainteresowanie ofertą edukacyjną 1.Finansowanie z funduszy Unii Europejskiej stwarza szereg możliwości organizacji różnego rodzaju szkoleń. 2.Pomimo dostępu i oferty edukacyjnej, brakuje chętnych do udziału w organizowanych szkoleniach (niedopasowanie tematyczne szkoleń). 3.Mieszkańcy małych miejscowości nie wierzą, że po szkoleniu znajdą zatrudnienie, wobec czego coraz mniej chętnie podnoszą swoje kwalifikacje. WYNIKI BADAŃ Badania jakościowe

Struktura respondentów według miejsca zamieszkania - podregion (N=435) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Struktura respondentów według wieku z uwzględnieniem płci (N=434) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Struktura respondentów według wykształcenia z uwzględnieniem płci (N=434) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Okres zamieszkania w danej miejscowości (N=435) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Powody pozostania w danej miejscowości (N=435) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Ocena prawdopodobieństwa znalezienia pracy Bardzo łatwo Raczej łatwo Raczej trudno Bardzo trudno Niemożliwe Trudno powiedzieć %%% W P. miejscowości0,72,310,829,750,36,2 W sąsiednich miejscowościach wiejskich0,52,111,034,744,67,1 W sąsiednich miejscowościach miejskich0,43,516,836,433,99,0 W gminie0,24,422,639,422,610,8 Poza gminą, w powiecie0,75,729,733,612,617,7 Poza powiatem, w województwie0,914,628,322,56,327,4 Poza województwem4,723,65,72,83,859,4 WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Struktura respondentów według statusu zawodowego z uwzględnieniem płci (N=435)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Sektor, w jakim mieszkańcy wsi i małych miast podejmują zatrudnienie z uwzględnieniem płci (N=239) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Lokalizacja firm, w których zatrudnieni są mieszkańcy wsi i małych miast (N=240) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Przyczyny ustania zatrudnienia w poprzednim miejscu pracy (N=115)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Źródła zarobkowania respondentów w ostatnich 12 miesiącach (N=435)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Główne źródło utrzymania mieszkańców wsi i małych miast (N=435) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Gotowość do podjęcia pracy poza miejscem zamieszkania (N=270) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Przyczyny niepodejmowania pracy poza miejscem zamieszkania N% zbyt zaawansowany wiek5838,7 brak potrzeby3322,0 emerytura128,0 brak zdrowia128,0 praca w miejscu zamieszkania74,7 prowadzenie gospodarstwa rolnego64,0 renta, opieka nad dziećmi42,6 brak czasu, względy rodzinne, trudno powiedzieć, chęć pracy na miejscu21,3 bez powodu, brak dojazdów, byłoby to niewygodne, nie poszukuję pracy poza miejscem zamieszkania, prowadzenie domu, brak odpowiedzi10,7 OGÓŁEM150100,0 Przyczyny niepodejmowania pracy poza miejscem zamieszkania (N=150)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Formy podnoszenia/zmiany kwalifikacji, z których korzystali respondenci w ostatnich 2-3 latach (N=435)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Przyczyny niepodnoszenia kwalifikacji zawodowychN% brak potrzeby14752,7 wiek4215,1 brak czasu186,5 brak propozycji176,1 trudno powiedzieć155,4 zdrowie113,9 brak możliwości93,2 w trakcie nauki62,2 brak odpowiedzi31,1 bez powodu, brak informacji, na rencie20,6 brak funduszy, brak motywacji, brak perspektyw, praca w gospodarstwie, wychowanie dzieci10,4 OGÓŁEM279100,0 Przyczyny niepodnoszenia kwalifikacji zawodowych w ostatnich 2-3 latach (N=279)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Plany dotyczące podnoszenia/zmiany kwalifikacji z uwzględnieniem płci ankietowanych (N=435)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Wykorzystanie dostępnych form dofinansowania z funduszy krajowych lub unijnych z uwzględnieniem płci ankietowanych (N=435) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Przeznaczenie otrzymanych funduszy (N=134) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Ocena warunków i poziomu życia w gminie w ostatnich 2-3 latach z uwzględnieniem płci ankietowanych (N=435) WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe

Czynniki wspierające rozwój gminy (N=433)* WYNIKI BADAŃ Badania ilościowe *Suma wskazań jest większa niż 100%, ponieważ możliwe było udzielenie więcej niż jednej odpowiedzi.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1.Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich wymaga kompleksowych działań w integracji wielu cech składających się na pojęcie „żywotność obszarów wiejskich”. 2.Nowe dokumenty strategiczne i programy rozwoju powinny umiejętnie łączyć i wspierać rozwój infrastruktury na obszarze wsi i małych miast, inwestycji produkcyjnych i inwestycji w kapitał ludzki, wykorzystanie walorów środowiska naturalnego, w oparciu o endogeniczne potencjały danego obszaru.

Wnioski i rekomendacje WNIOSEK 2 - Atrakcyjność inwestycyjna oraz rozwój terenów wiejskich i małych miast regionu nie ulegną poprawie bez zaangażowania znacznych środków publicznych i prywatnych w zasadniczą poprawę infrastruktury technicznej. REKOMENDACJA: Konieczne jest wydatne zwiększenie poziomu finansowania na tych obszarach w infrastrukturę drogową dla poprawy dostępności komunikacyjnej, telekomunikację, gazyfikację regionu, sieć wodociągową i kanalizacyjną. Działania te spowodują znaczący przyrost miejsc pracy w wymiarze lokalnym.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJA: Silniejsze zaakcentowanie w dokumentach realizacyjnych Strategii (wojewódzkich i lokalnych programach rozwoju) problemów rozwoju rolnictwa wielofunkcyjnego i obszarów wiejskich.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1.Należy wspomagać rozwój rolnictwa wielofunkcyjnego, lokalnego przetwórstwa płodów rolnych i leśnych, jednostek obsługi rolnictwa, drobnego rzemiosła, agroturystyki, itp. 2.Wskazane jest wspieranie mieszkańców miast związanych z terenami wiejskimi w podejmowaniu działalności związanej z obsługą rolnictwa i gospodarki leśnej, co przyczyni się do zwiększenia miejsc pracy na ich terenie.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJA: Przed tworzeniem nowych programów i strategii rozwoju dla poszczególnych obszarów celowe byłoby pełne zinwentaryzowanie przyczyn i skutków dysproporcji terytorialnych. Wizje rozwoju poszczególnych regionów powinny w maksymalnym stopniu uwzględniać te różnice.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1.Zmniejszenie dysproporcji rozwojowych pomiędzy poszczególnymi podregionami, powiatami i gminami. 2.Wyraźne podjęcie działań dla poprawy żywotności obszarów wiejskich w ścisłym współdziałaniu z potencjałem okolicznych miast.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1.Konieczne jest zintensyfikowanie działań zmierzających do możliwie najdłuższego utrzymania w stanie aktywności zawodowej i zapewnienia zatrudnienia obecnej populacji ludności w wieku produkcyjnym. 2.Podjęcie skutecznych działań dla zapewnienia miejsc pracy młodemu pokoleniu mieszkańców.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1.Zbudowanie skutecznego systemu doradztwa, ułatwiającego racjonalne i efektywne wykorzystanie różnych źródeł środków pomocowych, kredytów. 2.Skoordynowanie i wzmocnienie działań instytucji i organizacji mogących ułatwić rolnikom i innym przedsiębiorcom na obszarach wiejskich podejmowanie decyzji i prowadzenie działalności ( w tym szczególnie pozarolniczej działalności gospodarczej).

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1. Konieczne są inwestycje w kapitał ludzki i warunki jego rozwoju. W szczególności pilna jest budowa szerokiego dostępu do: - transportu publicznego i infrastruktury transportowej, - edukacji, - ochrony zdrowia, -usług bytowych i finansowych. 2. Pakiet instrumentów podnoszących jakość kapitału ludzkiego powinien mieć charakter indywidualny, dedykowany dla poszczególnych społeczności lokalnych i dostosowany do ich potrzeb, oczekiwań i możliwości.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJA: Podjęcie skutecznych działań w celu pobudzenia aktywności społecznej.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJE: 1.Stworzenie warunków do rozwoju gospodarczego w szczególności na obszarach charakteryzujących się niską przedsiębiorczością. 2.Pobudzenie aktywności społecznej do rozwoju przedsiębiorczości i podejmowania nowych inicjatyw.

Wnioski i rekomendacje REKOMENDACJA: Przeprowadzanie pełnej diagnozy potrzeb szkoleniowych, zarówno z punktu widzenia lokalnych rynków pracy, jak również osób bezrobotnych.

Dziękuję za uwagę