Dysleksja Learning Disorder

Przyczyny mogą być: Genetyczne Hormonalne Mikrouszkodzenia mózgu Urazy mechaniczne Urazy psychiczne Przyjmowane leki w czasie ciąży

Trudności w czytaniu: Czytanie wymęczone Liczne opuszczenia całych zdań, wyrazów, fragmentów tekstów Przestawienia w trakcie czytania (liter, sylab, wyrazów Błędy czasowe (zaburzenia tempa czytania, brak płynności, liczne pauzy, powtórzenia, przedłużenia samogłosek, sylabizowania, głoskowanie

c.d. Czytanie wyrazów bezsensownych Czytanie skandowane (dzieci nie stosują znaków interpunkcyjnych) Brak właściwej intonacji (brak akcentu w sylabie, zdaniu) Brak zrozumienia czytanego tekstu

Dysgrafia: Niski poziom graficzny pisma Deformacje liter Różne położenie liter w wyrazie Różny kierunek nachylenia liter Zachwiane proporcje Nieprawidłowe połączenia literowe Liczne skreślenia Nierówne odstępy między wyrazami, zdaniami

c.d. Synkinezje Nieprawidłowy tonus mięśniowy Niewygaszone odruchy niemowlęce (min. Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny i Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny)

Dysortografia Mylenie znaków i liter o podobnych kształtach Pomijanie znaków diakrytycznych, interpunkcyjnych Nieprawidłowy zapis ortogramów: - Pisownia wyrazów z utratą dźwięczności: np. kwiatek, trawka, żabka - Pisownia wyrazów zakończonych na –ów, -ówka, -ówna  - Pisownia wyrazów z końcówką – uje - Pisownia wyrazów z „rz” po spółgłoskach „b”, „d”, „g”, „j”, „k”, „p”, „t”, „w”, „ch”

c.d. - Pisownia wyrazów z „ą” i „ę” oraz zakończeń –om - Wielka litera w imionach, nazwiskach, tytułach książek, nazwach miast, państw, rzek Pisownia przeczenia „nie” z czasownikami Różny zapis tego samego wyrazu Zapominanie pisma liter Mylenie liter

c.d. Opuszczanie liter, końcówek, całych wyrazów Dodawanie tych samych wyrazów Przestawianie kolejności liter i sylab Łączenie ze sobą wyrazów Nieprawidłowy zapis liter podobnych: np. i,j

Zaburzenie analizatora wzrokowego: Należy wykluczyć wady wzroku Trudności w rysowaniu (rysunki są ubogie, problemy z odwzorowaniem prostych figur geometrycznych) Kłopoty z czytaniem (mylenie liter o podobnym kształcie; dom- dam) Trudności z pisaniem, przepisywaniem z pamięci i słuchu

Inne trudności: W nauce geografii, geometrii, języków obcych Trudności w rozwiązywaniu zadań tekstowych z matematyki Arytmetyka- błędne przepisywanie słupków Brak wyobraźni przestrzennej Kłopoty w posługiwaniu się mapą

Zaburzenie analizatora słuchowego: Najpierw wykluczamy wady słuchu (właściwością percepcji słuchowej jest zdolność wyodrębniania, identyfikowania i różnicowania dźwięków mowy) Trudności w pisaniu i czytaniu ze słuchu Problemy w uczeniu się pamięciowym (wiersze, piosenki, tabliczka mnożenia, dat, chronologii) Trudności ze zrozumieniem instrukcji nauczyciela

Zaburzenia analizatora kinestetyczno- ruchowego: Dzieci ryzyka dysleksji nie lubią zabaw ruchowych (poruszają się niezgrabnie, potykają się i przewracają, słabo biegają, długo nie umieją nauczyć się jeździć na rowerze itp.) Mała sprawność manualna, precyzja ruchów jest mniejsza; „Sprawne mówienie, czytanie i pisanie to efekt prawidłowej funkcji całej motoryki”

c.d. Czytanie- zaburzenia motoryczne narządów artykulacyjnych Pisanie- mała precyzja dłoni Inne trudności: samoobsługa, nieudolność w grach zręcznościowych i konstrukcyjnych, niechęć do zabaw sportowych oraz: majsterkowanie, lepienie, wycinanie, szycie, kreślenie itp.…

Zaburzenia procesu lateralizacji: Czyli lateralizacja skrzyżowana, niejednorodna np., dominacja prawej ręku lub lewego oka lub lewej ręki i prawego oka Oburęczność Lateralizacja nieustalona

Wskaźniki ryzyka dysleksji

wiek przedszkolny 3-5lat Mała sprawność ruchowa całego ciała: dziecko słabo biega, ma trudności z utrzymaniem równowagi, z trudem uczy się jeździć na rowerku trzykołowym, jest niezdarne w ruchach, źle funkcjonuje w zabawach ruchowych.

2. Mała sprawność ruchowa rąk: trudności i niechęć do samoobsługi (zapinanie guzików, sznurowania butów, zabaw manipulacyjnych takich jak nawlekanie korali, podczas rysowania dziecko źle trzyma ołówek, za mocno lub za słabo go naciska.

3. Słaba koordynacja wzrokowo- ruchowa: budowanie z klocków sprawia mu trudności, rysuje niechętnie i prymitywnie, nie umie narysować: jako 3 latek- koła, jako 4 latek- kwadratu i krzyża, jako 5 latek- trójkata.

4. Opóźniony rozwój lateralizacji: brak przejawów preferencji jednej ręki. 5. Zaburzenia rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej dają znać o sobie w formie: nieporadności w rysowaniu (rysunki bogate treściowo lecz prymitywne w formie), trudności w składaniu puzzli czy obrazków pociętych na części, w wykonywaniu układanek.

6. Opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowa artykulacja wielu głosek, trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, budowaniem wypowiedzi, zapamiętywaniem nazw, wydłużony okres posługiwania się neologizmami, zniekształcenie nazw przez używanie niewłaściwych przedrostków.

Klasa „0” (6-7 lat) Obniżona sprawność ruchowa: dziecko słabo biega, skacze, ma trudności z uczeniem się jazdy na nartach, rzucaniem i chwytaniem piłki Trudności z wykonaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi (wiązanie sznurowadeł, używanie widelca i nożyczek)

Opóźnienie rozwoju lateralizacji Opóźnienie w schemacie ciała i przestrzeni: dziecko ma trudności ze wskazaniem na sobie części ciała i określeniem ich terminami prawe/lewe Trudności z rysowaniem rombu. Odtwarzanie złożonych figur geometrycznych, rysowanie szlaczków

Trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, trudności z wyodrębnianiem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem kształtów podobnych (figur geometrycznych, liter m/n/l/t) lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (p/g/b/d)

Trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, wyrażających stosunki przestrzenne: na/pod/za/przed Wadliwa wymowa, przekręcanie trudnych wyrazów Trudności z zapamiętaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, trudności z zapamiętaniem nazw, mylenie nazw podobnych fonetycznie, trudności z zapamiętaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje (dni tygodnia, pory roku itp.)

Trudności w różnicowaniu głosek podobnych s/z b/p k/g – zaburzenia słuchu fonemowego oraz zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i wyrazowej Trudności w orientacji w czasie, np. określenie pory roku, dnia, godziny Trudności w nauce czytania (czytanie wolne, głoskowane, przekręcanie wyrazów, brak zrozumienia przeczytanego tekstu

Ważna jest całościowa diagnoza dysleksji Diagnoza psychologiczna: IQ, rozwój społeczny, emocjonalny, motywacja Diagnoza pedagogiczna: analiza wytworów dziecka, pisanie z pamięci, słuchu. Analiza tempa, jakości i rozumienia czytania Badanie Logopedyczne (wady wymowy, jąkanie, rozumienie poleceń, komunikowanie się)

c.d. Badanie lekarskie (wzroku, słuchu, wiek kostny, ewentualnie diagnoza neurologiczna)

Dekalog dla rodziców dzieci z dysleksją Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je tym do pracy Nie łudź się, że dziecko „samo z tego wyrośnie”, „weźmie się w garść” Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej opieki ograniczą się do pisania i czytania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej

c.d. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia Spróbuj jak najszybciej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistami (psychologiem, pedagogiem, logopedą)

c.d. Korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela- terapeuty Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w kłopotach szkolnych Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga

Rodzice powinni znać stosowane przepisy oświatowe Należy na bieżąco śledzić rozporządzeni Ministra Edukacji www.men.waw.pl

Terapia Dysleksji: Terapia pedagogiczna w szkole lub poradni psychologiczno-pedagogicznej, jeśli brak warto podjąć kroki w placówkach prywatnych lub niepublicznych Terapia metodą Integracji Sensorycznej (dla dzieci od 3 do 12 r. ż.)

Polskie Towarzystwo Dysleksji Zarząd główny PTD, Ul. Pomorska 68, 80-343 Gdańsk Tel: 058 557 05 31 http://dysleksja.univ.gda.pl