Osobowość Marta Riess

W Ubiegłym tygodniu: Mądrość z perspektywy ludowej  Czym jest mądrość z perspektywy psychologicznej? Mądrość a dobrostan 3 rodzaje definicji mądrości: „sztuka życia” Transcendentna Cecha osobowościowa Czynniki blokujące rozwój mądrości.

Dzisiaj: Czym jest osobowość? Wielość teorii osobowości? Teorie typów Teorie cech Teorie psychodynamiczne Teorie humanistyczne Teorie społecznego uczenia się Teorie jaźni

Osobowość Osobowość potocznie – być czy mieć? (charakter, temperament) Osobowość psychologicznie: Wyjątkowość Charakterystyczne wzorce zachowania Niezmienna w czasie i w sytuacjach Dlaczego taka ważna? – możliwość przewidywania, zrozumienie świata, metawzór funkcjonowania

Teorie Psychologiczne – skąd ich tak wiele? Teorie typów (Hipokrates-Galen, Sheldon, Sulloway) Teorie cech (Eysenck, Wielka Piątka) Teorie psychodynamiczne (Freud, Adler, Jung) Teorie humanistyczne (Rogers) Teorie społecznego uczenia się (Poznawcza Teoria Społecznego Uczenia się Bandury) Teorie jaźni (Kulturowe pojmowanie „Ja” – Markus i Kitayama)

Skonfliktowany wewnętrznie? Myślący, poznający, interpretujący? Produkt ewolucji? Sterowany zewnętrznie? Zbiór reakcji chemicznych i elektrycznych? Dobry z natury? Produkt kultury?

Teorie Typów Ciekawostka historyczna?

Hipokrates - galen Cztery płyny ustrojowe w ciele (cztery humory): Krew Flegma Żółć Czarna żółć Teoria humoralna

Typy temperamentów Hipokratesa-Galena[edytuj | edytuj kod] choleryczny – (chole – żółć) porywczy, niewyrozumiały, energiczny, urodzony przywódca, człowiek czynu sangwiniczny – (sanguis – krew) wesoły, pogodny, towarzyski, gadatliwy, niezorganizowany, zapominalski flegmatyczny – (phlegma – flegma) powolny, zrównoważony, dowcipny, pogodny, obserwator melancholiczny – (melas chole – czarna żółć) perfekcjonista, uczuciowy, wrażliwy, wierny przyjaciel, podatny na depresje

Typy budowy ciała (Sheldon, 1942) Ektomorficzny – bystry introwertyk o upodobaniach artystycznych Mezomorficzny – silny fizycznie, pełen energii, odważny i asertywny Endomorficzny – zrelaksowany, lubi jeść, towarzyski

Kolejność narodzin (Sulloway, 1996) Współczesna koncepcja typów Podstawa – teoria ewolucyjna Darwina Pojęcie niszy Dwa typy: Dziecko pierworodne (lub jedynak) Dziecko urodzone jako drugie lub kolejne

Teorie Cech

Teorie typów A teorie cech: Typy – kategorie odrębne, nieciągłe Cechy – wymiary ciągłe Cechy to trwałe właściwości lub atrybuty predysponujące ludzi do zachowywania się w spójny sposób w różnych sytuacjach.

3 wymiary Eysencka (1973, 1990) EKSTRAWERSJA ukierunkowanie na zewnątrz ukierunkowanie do wewnątrz NEUROTYZM zrównoważony emocjonalnie niezrównoważony emocjonalnie PSYCHOTYZM uprzejmy agresywny liczący się z innymi antyspołeczny

Model wielkiej piątki (Costa i MCCrae) Badania słownikowe Uniwersalność Pięć czynników: Ekstrawersja Neurotyczność Ugodowość Sumienność Otwartość na doświadczenia

Teorie psychodynamiczne

Psychoanaliza Freudowska: Dynamiczny obraz osobowości Obraz zdrowej osobowości na podstawie przypadków klinicznych ID, EGO, SUPEREGO

Poczucie adekwatności Alfred ADLEr (1929) Poczucie wyższości Poczucie adekwatności Poczucie niższości

Carl Gustav Jung (1959) Nieświadomość zbiorowa Koncepcja archetypów (prymitywnych reprezentacji symbolicznych określonego doświadczenia lub obiektu) Anima i animus (zintegrowana osobowość)

Teorie humanistyczne Rogers Maslow Horney

Carl Rogers Samourzeczywistnienie Człowiek jest z natury dobry Bezwarunkowe pozytywne ustosunkowanie (do dziecka a nie do zachowania)

Teorie humanistyczne holistyczne dyspozycjonistyczne fenomenologiczne

Teorie Społecznego Uczenia Się Mischel Bandura Cantor

Poznawcza teoria społecznego uczenia się Bandury (1986, 1999) Procesy poznawcze biorące udział w nabywaniu i podtrzymywaniu wzorców zachowania – kształtowanie osobowości osoba zachowanie środowisko wzajemny determinizm

Teorie Jaźni

Teorie Jaźni Najbardziej osobiste teorie osobowości Ja określa własną teorię siebie Ja realne Ja możliwe Ja idealne

Kulturowe pojmowanie JA (Markus i Kitayama, 1991) Ja niezależne vs. Ja współzależne

DIK DAK ?

SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ I POZNAWCZE JAŹNI   TYPÓW I CECH PSYCHODYNAMICZNE HUMANISTYCZNE SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ I POZNAWCZE JAŹNI DZIEDZICZNOŚĆ CZY ŚRODOWISKO podzielone Raczej dziedziczność Środowisko/interakcje ze środowiskiem PROCESY UCZENIA SIĘ CZY PRAWA ZACHOWANIA Determinizm wewnętrzny Zmiana pod wpływem doświadczenia Zmiana pod wpływem wyuczonych doświadczeń NACISK NA PRZESZŁOŚĆ, TERAŹNIEJSZOŚĆ CZY NA PRZYSZŁOŚĆ przeszłość Wczesne dzieciństwo Aktualna rzeczywistość i przyszłe cele SU: Dawne wzmocnienia i obecne okoliczności P: Przeszłość i teraźniejszość (przyszłość przy ustalaniu celów) Przeszłość i teraźniejszość (przyszłość przy ustalaniu celów)

SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ I POZNAWCZE JAŹNI   TYPÓW I CECH PSYCHODYNAMICZNE HUMANISTYCZNE SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ I POZNAWCZE JAŹNI ŚWIADOMOŚĆ CZY NIEŚWIADOMOŚĆ Nie dotyczy Nieświadomość Świadomość Nie zajmują jasnego stanowiska DYSPOZYCJE WEWNĘTRZNE CZY SYTUACJA ZEWNĘTRZNA Czynniki dyspozycyjne Interakcja Czynniki sytuacyjne

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!