Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce - możliwości wsparcia projektów TiR -

Polityka regionalna a rozwój regionalny PLAN WYKŁADU Polityka regionalna a rozwój regionalny Miejsce Programów i Funduszy Unii Europejskiej w klasyfikacji czynników rozwoju regionalnego Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce po 1989 roku – próba systematyzacji w strukturze programów pomocy Programy i Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju regionalnego: okres lat dziewięćdziesiątych okres przedakcesyjny okres członkostwa w Unii Europejskiej 2004-2006 2007-2013 Podsumowanie Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

POLITYKA REGIONALNA A ROZWÓJ REGIONALNY Znaczenie polityki regionalnej dla kształtowania procesu rozwoju społeczno-gospodarczego sprowadza się do realizacji celowo ukierunkowanych działań i zmian. Rozwój regionalny obejmuje zarówno dynamiczne procesy zachodzące pod wpływem określonych warunków i czynników, które generują charakter, kierunek i tempo zmian społeczno-gospodarczych, jak również celowo ukierunkowane zmiany, które poprzez uwarunkowania i czynniki prorozwojowe zmierzają do realizacji zadań wskazanych właśnie w ramach polityki regionalnej. Polityka regionalna jest ukierunkowanym działaniem zmierzającym do poprawy warunków i aktywizacji celów rozwoju regionalnego. Jej realizacja wiąże się bezpośrednio z celowym ujęciem procesu rozwoju społeczno-gospodarczego. Sprowadza się ona głównie do sterowania rozwojem. Jest wyrazem uporządkowanego interwencjonizmu i tym samym bliższa jest neokeynesowskim, popytowym modelom rozwoju niż koncepcjom neoklasycznym stwierdzającym, że jest ona zbędna, a wręcz jej stosowanie poprzez zaburzanie mechanizmu rynkowego jest szkodliwe i prowadzi do wzrostu regionalnych zróżnicowań w poziomie rozwoju. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Wyróżnia się dwa podstawowe modele realizacji polityki regionalnej: MODELE POLITYKI REGIONALNEJ Wyróżnia się dwa podstawowe modele realizacji polityki regionalnej: politykę intraregionalną politykę interregionalną Polityka intraregionalna powinna być realizowana przez regiony upodmiotowione w sensie kompetencyjnym i finansowym. Oznacza to konieczność stworzenia takich warunków prawno-instytucjonalnych funkcjonowania państwa, aby regiony były odpowiedzialne za kształtowanie działań prorozwojowych i posiadały możliwości finansowe ich realizacji. Polityka interregionalna obejmuje działania państwa podejmowane wobec regionów. Obejmują one decyzje w zakresie redystrybucji środków budżetu państwa przeznaczonych na rozwój regionalny mające zapewnić realizację krajowych priorytetów rozwoju, do których najczęściej należy wyrównywanie regionalnych zróżnicowań w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. Relatywnie nowym zjawiskiem związanym z polityką interregionalną jest prowadzenie interwencjonizmu w układzie ponadnarodowym, czego najlepszym przykładem jest unijna polityka regionalna. Właściwie realizowana polityka regionalna agreguje preferencje indywidualne w decyzje społeczne, które zapewniają optymalny rozwój, co oznacza umiejętne łączenia działań polityki intra- i inter- regionalnej. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PODEJŚCIE DO POLITYKI REGIONALNEJ Realizacja polityki intra- i inter- regionalnej może odbywać się zgodnie z dwoma podejściami: ex-ante ex-post Działania podejmowane ex-ante, dotyczą poprawy warunków i czynników rozwoju w celu ograniczania możliwych do pojawienia się w przyszłości barier i minimalizacji przyszłych zagrożeń – podejście promocyjne. Działania ex-post to działania naprawcze lub łagodzące negatywne zjawiska, które już zaszły i stanowiły konsekwencje wcześniejszych błędów i zaniechań podejmowane ex-post – podejście interwencyjne. Z pewnością z punktu widzenia efektywności procesu rozwoju oraz prawidłowości funkcjonowania gospodarki należy koncentrować się na pierwszym podejściu traktując drugie, jako środek doraźny stosowany tylko w sytuacjach uzasadnionych, tj. takich, w których negatywne zjawiska już zaszły i należy minimalizować ich konsekwencje. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ Głównym klasycznym zadaniem polityki regionalnej jest wyrównywanie negatywnych dla gospodarki zróżnicowań rozwoju regionalnego kraju (por. m.in. J.Alden, P.Boland, 1996; S.S.Artobolevskiy, 1997; J.Bachtler, I.Turok, 1997; D.Dinan, 2000; G.Tondl, 2001; N. Moussis, 2002). Warto jednak zwrócić uwagę, że interpretacja sensu i znaczenia tego zadania również podlegała ewolucji: w okresie od zakończenia drugiej wojny światowej do wielkiego kryzysu gospodarczego państw wysoko rozwiniętych, który ujawnił się w połowie lat siedemdziesiątych polityka regionalna realizowana była głównie poprzez działania interregionalne i interwencyjne kreowane przez państwo posiadające status monopolisty w zakresie działań podejmowanych w ramach polityki regionalnej. Sprowadzenie polityki regionalnej do jej roli redystrybucyjnej w podziale nadwyżek budżetu państwa mogło mieć miejsce tylko w sytuacji dobrej kondycji ekonomicznej kraju. Do głównych instrumentów stosowanych w tym okresie zaliczyć można subwencje i dotacje dla regionów problemowych przeznaczane na realizacje dużych inwestycji oraz rozbudowę infrastruktury, ulgi podatkowe zwiększające atrakcyjność inwestycyjną obszarów problemowych oraz wsparcie finansowe pokrywające koszty procesu delokalizacji podmiotów gospodarczych i instytucji z regionów wysoko rozwiniętych do regionów problemowych, czy nawet „odstraszania” i zniechęcania potencjalnych inwestorów do lokalizacji nowych podmiotów w regionach o dużej koncentracji działalności gospodarczej (por. I.Pietrzyk, 2001). Rezultaty tych działań ograniczały się do względnego zahamowania dalszego zróżnicowania regionalnego rozwoju gospodarczego, nie prowadząc jednak do poprawy sytuacji w tym zakresie. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

+ postęp technologiczny (por. M.Amiti, 2001; E.R.Litan, 2001), KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ Kryzys gospodarczy lat siedemdziesiątych zmienił zasadniczo stan budżetów większości krajów wysoko rozwiniętych. W miejsce dotychczasowych nadwyżek pojawił się deficyt budżetowy, będący podstawową barierą dla dalszej kontynuacji realizacji polityki regionalnej zgodnie z modelem interregionalnej i interwencyjnej redystrybucji środków budżetu państwa. Zmieniły się warunki i czynniki rozwoju gospodarczego. Obok znanych - klasycznych - pojawiły się nowe takie, jak: + restrukturyzacja gospodarki prowadząca do gwałtownego rozwoju sektora usług oraz MŚP (por. W.Ruigrok, R. van Tulder, 1995; Ch.Hirschhausen, 2002), + postęp technologiczny (por. M.Amiti, 2001; E.R.Litan, 2001), + endogeniczne czynniki rozwoju (por. M.A.Leon-Ledesma, A.P.Thirlwall, 2002), + globalizacja i integracja gospodarcza (por. F.Columbus (red.), 2001; L.Lucio, 2001; O.Bajo-Rubio, C.Lopez-Pueyo, 2002; S.Manzocchi (red.), 2002; I.Mile, 2002). Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

SPÓJNOŚĆ EKONOMICZNA - SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA SPÓJNOŚĆ TERYTORIALNA KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ w okresie po 2000 roku, zwrócono uwagę na nowe uwarunkowania polityki regionalnej, które prowadzą do jej reorientacji, którą można rozpatrywać w pięciu najważniejszych płaszczyznach (por. m.in. S.S.Artobolevskiy, 1997; J.Bachtler, I.Turok, 1997; D.Dinan, 2000; I.Pietrzyk, 2001; G.Tondl, 2001; N. Moussis, 2002; T.G.Grosse, 2004d; J.Szlachta, 2004; K.Kuciński, 2003): : rozwój regionalny przestaje być traktowany jako wypadkowa wysokiej dynamiki rozwoju gospodarczego kraju. Rozwój gospodarczy kraju jest postrzegany jako wypadkowa rozwoju jego regionów. 2. poszerzeniu ulega sposób interpretacji pojęcia dysproporcje rozwojowe. Obok wskazywanych dotychczas zróżnicowań w poziomie dochodów i poziomie bezrobocia zauważa się inne istotne dla procesu rozwoju nierówności w zakresie: stanu wyposażenia infrastrukturalnego, w tym infrastruktury społecznej, dostępu do kapitału, w tym kapitału ludzkiego i społecznego, usług otoczenia biznesu. Są to nierówności odnoszące się do nowych warunków i czynników rozwoju. SPÓJNOŚĆ EKONOMICZNA - SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA SPÓJNOŚĆ TERYTORIALNA Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ 3. państwo z roli monopolisty staje się koordynatorem działań podejmowanych w ramach polityki regionalnej (intraregionalnej) przez inne podmioty: samorząd terytorialny, przedsiębiorstwa – w tym głównie MŚP, jako podstawowe dla rozwoju gospodarki, instytucje otoczenie biznesu – izby przemysłowo-handlowe, agencje rozwoju, podmioty usług prawnych i finansowych, placówki edukacyjne i inne. Dochodzi do zmiany układu podmiotowego polityki regionalnej. 4. polityka regionalna rozszerza swoje działania z obszaru aktywności intereregionalnych realizowanych przez państwo na obszar działań intraregionalnych realizowanych przez nowe podmioty polityki regionalnej. 5. zmienia się podejście do priorytetów realizowanych działań. Ważniejsze stają się działania promocyjne ograniczając w sposób naturalny działania interwencyjne. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

MODEL POLARYZACYJNO-DYFUZYJNY KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ Rozpoczyna się dyskusja nad kierunkami dalszych działań prorozwojowych realizowanych przez państwo sprowadzająca się do dwóch zasadniczych nurtów: MODEL WYRÓWNAWCZY wyrównywać różnice rozwojowe, tj. wspierać regiony problemowe, aby minimalizowały swój dystans rozwojowy w stosunku do biegunów wzrostu MODEL POLARYZACYJNO-DYFUZYJNY utrzymywać kreatywne gospodarczo zróżnicowanie rozwoju, tj. wspierać najsilniejszych, aby ich potencjał rozwojowy był jeszcze większy i zakładać wystąpienie pozytywnego oddziaływania tych biegunów na peryferia zgodnie z koncepcją peryferiów wstępujących Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

1 euro pozyskane przez Polskę KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ 1 euro pozyskane przez Polskę przynosi efekt rozwojowy o wartości ok. : 1,25 euro w Niemczech 0,80 euro w Austrii 0,70 euro w Holandii Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

KIERUNKI INTERWENCJI POLITYKI REGIONALNEJ Polityka spójności w trudnych nowych uwarunkowaniach po kryzysie finansowym i przy rozwijającym się kryzysie migracyjnym traci pozycje w rywalizacji z sektorowym podejściem do programowania i realizacji polityk wspólnotowych: MODEL SEKTOROWY interwencja programowana, realizowana i wskaźnikowana w układzie sektorów gospodarki, zdaniem zwolenników tego podejścia skutkuje lepszą koncentracją, większą efektywnością oraz szybszymi efektami oczekiwanymi w okresach kryzysu i stagnacji. MODEL PLACE BASED interwencja programowana, realizowana i wskaźnikowana horyzontalnie z zastosowaniem podejścia zintegrowanego, zdaniem zwolenników tego podejścia pozwalająca na bardziej kompleksowe oddziaływanie przeciwdziałające konsekwencjom przestrzennej dywergencji rozwojowej poprzez zastosowanie koncentracji merytorycznej i przestrzennej podejmowanych działań i wykorzystanie zasobów endogenicznych w tym budowanego w regionie środowiska działalności gospodarczej. PLAN JUNCKERA 300 mld euro Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

CZYNNIKI ROZWOJU REGIONALNEGO - PODSTAWOWE POJĘCIA I KLASYFIKACJA Określenie czynników rozwoju przedstawia wstępne hipotezy dotyczące zakresu determinacji rozwoju regionalnego. Jest ono szczególne istotne z punktu widzenia prowadzenia polityki regionalnej, która jest sterowaniem procesem rozwoju przez władze publiczne. Czynnik rozwoju regionalnego to składnik, własność regionu lub zdarzenie mające miejsce w jego granicach, które oddziałują na zmiany jego stanu tj. wywierająca wpływ na jego rozwój społeczno-gospodarczy. Czynnikiem rozwoju może być również zdarzenie, które nie tkwi w regionie, jest przyczyną zewnętrzną zmian zachodzących w jego granicach. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Czynniki rozwoju regionalnego i ich aspekty CZYNNIKI ROZWOJU REGIONALNEGO - PODSTAWOWE POJĘCIA I KLASYFIKACJA Czynniki rozwoju regionalnego i ich aspekty Źródło: Opracowanie własne Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

zasadzie koncentracji zasadzie programowania zasadzie partnerstwa MIEJSCE PROGRAMÓW I FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ W KLASYFIKACJI CZYNNIKÓW ROZWOJU REGIONALNEGO Istotnym aspektem badania kapitału finansowego w warunkach Polski jest analiza aktywności samorządu, przedsiębiorstw i innych podmiotów w zakresie pozyskiwania środków Programów i Funduszy Unii Europejskiej, które stwarzają możliwość podejmowania w regionie projektów dotychczas niedostępnych ze względu na wysokie koszty, przekraczające możliwości finansowania ich przez projektodawców z własnych budżetów. Programy i Fundusze Unii Europejskiej stanowią podstawę dla realizacji polityki regionalnej Unii Europejskiej, której działania charakteryzują się wysokim stopniem koncentracji merytorycznej i przestrzennej, zmierzając do osiągnięcia coraz lepszej spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej regionów państw członkowskich. Wsparcie ze strony Programów i Funduszy Unii Europejskiej odbywa się zgodnie z zasadami unijnej polityki regionalnej, w tym: zasadzie koncentracji zasadzie programowania zasadzie partnerstwa zasadzie subsydiarności (por. Reform of Structural Funds 2000-2006, 1999) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r. PRÓBA SYSTEMATYZACJI W STRUKTURZE PROGRAMÓW POMOCY PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r. PRÓBA SYSTEMATYZACJI W STRUKTURZE PROGRAMÓW POMOCY Programy Pomocy stanowią formę pomocy zagranicznej przekazywanej z kraju-dawcy do kraju-biorcy w postaci zasobów kapitału: ludzkiego, finansowego, materialnego itp. Podstawowym celem udzielania tej formy pomocy jest rozwój społeczno-ekonomiczny oraz przeprowadzenie demokratycznych reform w państwach o niższym poziomie rozwoju. Środki finansowe tych programów pochodzą przede wszystkim ze źródeł rządowych krajów-dawców (np.: Fundusze Strukturalne), ale także z innych źródeł społecznych lub prywatnych (np. niektóre Programy Bilateralne). Pomoc finansowa udzielana w ramach Programów Pomocy może mieć różną formę: bezpośredniej pomocy bezzwrotnej, pomocy zwrotnej, pomocy w postaci dofinansowania spłat odsetek kredytu, pomocy w postaci funduszu gwarancyjnego, pomocy w postaci udziału kapitałowego lub inną. (por. B.Mrówka, 2001; A.Adamczyk, J.Borkowski, 2005) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

państwami stowarzyszonymi – Polska: Układ Europejski (1991) MIEJSCE PROGRAMÓW I FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ W KLASYFIKACJI CZYNNIKÓW ROZWOJU REGIONALNEGO W następstwie transformacji systemowej zapoczątkowanej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej po 1989 r. Unia Europejska uruchomiła specjalne instrumenty wsparcia finansowego w postaci specjalnych Programów i Funduszy dla tych krajów, które szybko stały się: państwami stowarzyszonymi – Polska: Układ Europejski (1991) państwami negocjującymi członkostwo – Polska: 1998-2004 państwami członkowskimi – Polska: 1 maja 2004 r. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r. PRÓBA SYSTEMATYZACJI W STRUKTURZE PROGRAMÓW POMOCY W ramach procesu funkcjonowania Programów Pomocy wyróżnić można trzy etapy: I Etap - okres 1989-1999, w którym udzielana pomoc ewoluowała od pomocy humanitarnej oraz doradczej i szkoleniowej w latach 1989-1993, poprzez pomoc przeznaczaną w znacznym stopniu na inwestycje (głównie regionalne) w latach 1993-1997, aż do pomocy podporządkowanej potrzebom przygotowań do integracji europejskiej w latach 1997-1999. II Etap - okres 2000-2004, czyli pomoc udzielaną przede wszystkim w formie Funduszy Przedakcesyjnych, skierowaną do państw stowarzyszonych z Unią, które rozpoczęły już negocjacje o członkostwo w UE. III Etap - okres po 1 maja 2004r., czyli okres członkostwa w UE i pełnego uczestnictwa unijnej polityce regionalnej finansowanej przede wszystkim środkami Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności. (por. M.Kozak, 1998; P.Churski, 2000; 2004) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Program PHARE Programy wspólnotowe Programy bilateralne PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r. PRÓBA SYSTEMATYZACJI W STRUKTURZE PROGRAMÓW POMOCY I Etap - obejmujący dziesięciolecie 1989-1999 z trzema najważniejszymi źródłami pomocy: Program PHARE Programy wspólnotowe Programy bilateralne Największe znaczenie w tym okresie dla wsparcia procesu rozwoju regionalnego w Polsce posiadał Program PHARE. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych Zasadniczym elementem Programów Pomocy UE dla Polski w okresie lat 90-tych był w dniu 18 grudnia 1989 r. Decyzją Rady Unii Europejskiej 3906/89 Program wsparcia restrukturyzacji systemu gospodarczego w Polsce i na Węgrzech PHARE (Poland - Hungary Assistance to Restructuring of their Economies). Polska od początku funkcjonowania Programu PHARE otrzymywała największe środki finansowe wśród państw Europy Środkowo-Wschodniej. W latach 1990-1998, według danych Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, wysokość pomocy z Programu PHARE przeznaczona dla Polski wyniosła 1 678 mln euro, tj. około 27% całego budżetu Programu PHARE w tym okresie. Tym samym wysokość środków oferowanych z Programu PHARE dla Polski wynosiła średnio rocznie 170 - 200 mln euro. (por. M.Kozak, 1998; P.Churski, 2000; 2004) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES LAT 90-tych PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES LAT 90-tych PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych Analiza struktury wykorzystania środków Programu PHARE w Polsce w latach 1990-1998 pozwala wyróżnić cztery główne okresy realizacji: W pierwszym okresie (1990-1991) głównym celem pomocy było przeciwdziałanie niekorzystnym konsekwencjom społecznym wprowadzania w Polsce systemu rynkowego. W drugim okresie (1992-1994) oferowano Polsce głównie pomoc w zakresie edukacji technicznej w postaci szkoleń prowadzonych początkowo przez unijnych ekspertów, a następnie przez krajowe firmy szkoleniowe. W trzecim okresie (1995-1996) główne środki Programu PHARE kierowano na wspieranie inwestycji (w tym turystyka). W przypadku Polski szczególnie ważnym zadaniem była rozbudowa infrastruktury technicznej. Ostatni czwarty okres (1997-1999) związany z wspieraniem procesów integracji z UE charakteryzuje się strukturą wydatków zgodną z realizacją Strategii Przedakcesyjnej. (por. M.Kozak, 1998; P.Churski, 2000; 2004) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Programy zrealizowane w ramach PHARE można podzielić zasadniczo na: PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych PHARE Programy Podprogramy Cele Programy zrealizowane w ramach PHARE można podzielić zasadniczo na: programy narodowe programy transgraniczne programy wielonarodowe programy horyzontalne Do najważniejszych dla wsparcia procesu rozwoju regionalnego, spośród ponad 50 programów zrealizowanych w ramach PHARE w Polsce, zaliczyć można PHARE-STRUDER oraz PHARE – CBC . Programem PHARE dedykowanym turystyce i rekreacji był TOURIN (por. Program PHARE w Polsce, 1997; Program PHARE w Polsce, 1999) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Głównymi kierunkami wsparcia były: PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych Program PHARE-STRUDER był najważniejszym programem unijnym wspierającym w Polsce rozwój regionalny w okresie lat dziewięćdziesiątych. Program dysponował budżetem blisko 80 mln euro, a jego interwencja, dzięki zasadzie komplementarności skutkowała realizacją inwestycji o łącznej wartości ponad 200 mln euro. Głównymi kierunkami wsparcia były: budowa sieci agencji rozwoju regionalnego w Polsce, w tym usprawnienie PARR rozwój instytucji otoczenia biznesu oraz funduszy inwestycyjnych i poręczeniowych lokalne projekty inwestycyjne i szkoleniowe sprzyjające rozwojowi sektora MSP Funkcjonowanie Programu PHARE-STRUDER przyniosło również w Polsce praktyczne doświadczenia związane z przygotowaniem i wdrażaniem tego rodzaju złożonego, wieloszczeblowego programu rozwoju regionalnego (por. Realizacja programu PHARE-STRUDER, 1998) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES LAT 90-tych PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych samochód patrolowo-gaśniczy Land-Rover w nadleśnictwie Bierzwnik budowa sieci światłowodowej w Łodzi Współfinansowanie Targów Szkła i Porcelany organizowanych przez Agencję Rozwoju Regionalnego w Wałbrzychu spotkania małych i średnich przedsiębiorstw- Europartenariat system kaskad i zbiorników wodnych na potoku Klikawa w Lewinie Kłodzkim (por. Realizacja programu PHARE-STRUDER, 1998) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

rozwój infrastruktury, komunalnej, transportowej i ochrony środowiska, PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych Program PHARE-CBC był największym programem unijnym realizowanym w Polsce w okresie lat dziewięćdziesiątych. Program dysponował budżetem blisko 300 mln euro, a jego średnioroczna interwencja przekraczała poziom 50 mln euro. Głównymi kierunkami wsparcia były projekty stwarzające lepsze warunki dla współpracy transgranicznej dotyczące m.in.: rozwój infrastruktury, komunalnej, transportowej i ochrony środowiska, projekty w dziedzinie turystyki, rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (por. Program PHARE w Polsce, 1999). Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES LAT 90-tych PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych remont wiaduktu w Sopocie Budowa Terminalu Towarowych Odpraw Celnych w Świecku Jarmark Dominikański w Gdańsku Collegium Polonicum w Słubicach modernizację drogi dojazdowej do przejścia granicznego w Osinowie Dolnym Biologiczna oczyszczalnia ścieków w Białogórzu (por. Program PHARE w Polsce, 1999). Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

TOURIN był realizowany w trzech edycjach: PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 90-tych TOURIN był realizowany w trzech edycjach: - TOURIN I w latach 1993 – 1995 - TOURIN II w latach 1995 – 1997 - TOURIN III w latach 1997 – 1999 Obok tego Programu przedsięwzięcia z zakresu turystyki i rekreacji były wspierane pośrednio w również w ramach innych programów, w tym przede wszystkim: PHARE-STRUDER, Program Rozwoju Lokalnego PHARE-RAPID, Program Inicjatyw Lokalnych PIL, PHARE CBC (por. Program PHARE w Polsce, 1999). Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Programy Przedakcesyjne – obejmowały: PHARE II ISPA SAPARD PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r. PRÓBA SYSTEMATYZACJI W STRUKTURZE PROGRAMÓW POMOCY II Etap - obejmujący okres 2000-2004 z trzema najważniejszymi źródłami pomocy: Programy Przedakcesyjne – obejmowały: PHARE II ISPA SAPARD Programy wspólnotowe Programy bilateralne Największe znaczenie w tym okresie dla wsparcia procesu rozwoju regionalnego w Polsce posiadały Programy Przedakcesyjne. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Fundusze Przedakcesyjne obejmowały: PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 2000-2004 Zasadniczym elementem Programów Pomocy UE dla Polski w latach 2000-2004 były Programy Przedakcesyjne ustanowione w 1999r. ramach Strategii Przedakcesyjnej dla krajów kandydujących. Fundusze Przedakcesyjne obejmowały: Program PHARE II – stanowił kontynuację interwencji PHARE i był ukierunkowany na wspieranie tworzenia efektywnego aparatu administracji publicznej (30%) oraz współfinansowanie projektów inwestycyjnych zapewniających dostosowanie gospodarki (w tym turystyka) i infrastruktury do standardów Unii Europejskiej (70%). Działania regionalne. Program SAPARD – zapewniał wsparcie dla procesu trwałego dostosowania sektora i obszarów wiejskich do członkostwa w UE (w tym turystyka) oraz pomoc we wdrażaniu dorobku prawnego Wspólnot obejmującego te dziedziny. Działania sektorowe. Program ISPA – miał na celu ujednolicenie infrastruktury technicznej w państwach ubiegających się o członkostwo w Unii Europejskiej w zakresie transportu i ochrony środowiska. Działania ponadregionalne. Polska od początku funkcjonowania Funduszy Przedakcesyjnych otrzymywała największe środki finansowe wśród państw Europy Środkowo-Wschodniej. Średniorocznie ponad 1 mld euro. (por. Raport o rozwoju i polityce regionalnej..., 2007) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES LAT 2000-2004 PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 2000-2004 (por. Raport o rozwoju i polityce regionalnej..., 2007) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

obejmował podprogramy PHARE SSG, PHARE CBC oraz PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 2000-2004 Zasięg poszczególnych edycji PHARE SSG 2000 - 2003 PHARE II obejmował podprogramy PHARE SSG, PHARE CBC oraz PHARE Rozwój Instytucjonalny. (por. Raport o rozwoju i polityce regionalnej..., 2007) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Wartość i struktura projektów realizowanych w ramach PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 2000-2004 Łączna wielkość środków wydatkowanych z PHARE SSG 2000-2003 wyniosła 670 mln euro, przy 213 mln euro jakie wydatkowano z PHARE CBC 2000-2003. Wartość i struktura projektów realizowanych w ramach PHARE SSG 2000 – 2003 w podziale na województwa (por. Raport o rozwoju i polityce regionalnej..., 2007) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Droga dojazdowa do lotniska Katowice-Pyrzowice PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO Droga dojazdowa do lotniska Katowice-Pyrzowice Modernizacja i budowa drogi nr 16 w Olsztynie Obwodnica Iławy Przystań dla łodzi w Chałupach Stacja uzdatniania wody regionu Ponidzie Pomorski Park Naukowo-Technologiczny Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Wielkość ogółem publicznych środków programu SAPARD PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 2000-2004 Wielkość ogółem publicznych środków programu SAPARD (krajowych i UE) oraz ich struktura wg działań w układzie regionalnym Łączna wielkość środków wydatkowanych z Programu SAPARD w okresie 2002-2006 wyniosła 4,5 mld zł, z czego 3,4 mld zł (75%) stanowiły środki unijne. (por. Raport o rozwoju i polityce regionalnej..., 2007) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Przykłady inwestycji zrealizowanych ze środków programu ISPA PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES LAT 2000-2004 Przykłady inwestycji zrealizowanych ze środków programu ISPA 1,480 mld euro na realizację 69 projektów z zakresu środowiska i transportu. rozbudowa sieci kanalizacyjnej w Toruniu Wzmocnienie nawierzchni drogi krajowej nr 4 na odcinku Kraków - Targowisko Poprawa jakości wody w Białymstoku Zgodnie z załącznikiem do Traktatu Akcesyjnego nieukończone 1 maja 2004 r. projekty były kontynuowane w ramach Funduszu Spójności Modernizacja oczyszczalni ścieków w Przemyślu Modernizacja i rozbudowa drogi krajowej nr 18 (por. Portal http://www.funduszestrukturalne.gov.pl, 2009) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności – obejmowały: PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ PO 1989 r. PRÓBA SYSTEMATYZACJI W STRUKTURZE PROGRAMÓW POMOCY III Etap - obejmujący okres po 1 maja 2004 r. z trzema najważniejszymi źródłami pomocy: Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności – obejmowały: Europejski Fundusz Społeczny (1960 r.) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (1975 r.) Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa (1962 r.) (wyłączony z polityki spójności od 2007r.) Instrument Finansowy Wsparcia Rybołówstwa (1993 r.) Fundusz Spójności (1993 r.) Programy wspólnotowe Programy bilateralne Największe znaczenie w tym okresie dla wsparcia procesu rozwoju regionalnego w Polsce posiadały Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Wejście Polski do Unii Europejskiej stworzyło dużo większe możliwości wsparcia finansowego dla działań podejmowanych w ramach polityki regionalnej niż to miało miejsce w okresie przedakcesyjnym. Zasadniczym elementem Programów i Funduszy Unii Europejskiej stały się Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności. Wiązało się to jednak z koniecznością dostosowania się do zasad postępowania obowiązującego w procesie absorpcji Funduszy Strukturalnych. W pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej podstawą absorpcji środków Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności stał Narodowy Plan Rozwoju/Podstawy Wsparcia Wspólnoty 2004-2006, który był realizowany za pomocą Programów Operacyjnych i ich Uzupełnień. Łączny budżet tego Programu przekroczył kwotę 19 mld euro, z czego ponad 12 mld euro (63,2%) pochodziło z Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności. Projekty z zakresu turystyki i rekreacji były wspierane w ramach bezpośredniej interwencji polityki regionalnej. (por. Narodowy Plan Rozwoju..., 2003) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES PO 1 maja 2004 r. PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

- Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. -         Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) 2.968,5 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 35,9 %            - Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO-RZL) 1.470,0 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 17,8 % - Sektorowy Program Operacyjny – Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO - WKP) 1.251,1 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 15,1 %   - Sektorowy Program Operacyjny – Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich (SPO – ROL) 1.192,7 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 14,4 %    - Sektorowy Program Operacyjny – Transport (SPO – TRANSPORT) 1.163,4 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 14,1 %     - Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (SPO – RYBY) 201,8 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 2,5 %     - Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO - PT) 28,3 mln euro z środków Funduszy Strukturalnych, tj. 0,2 % Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES PO 1 maja 2004 r. PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES PO 1 maja 2004 r. PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Wykorzystanie środków wspólnotowych w procesie realizacji Narodowego Planu Rozwoju / Podstaw Wsparcia Wspólnoty w Polsce w latach 2004 - 2006 (por. Portal http://www.funduszestrukturalne.gov.pl, 2009) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES PO 1 maja 2004 r. PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. (por. Portal http://www.funduszestrukturalne.gov.pl, 2009) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Struktura udzielonego dofinansowania wg programów operacyjnych, inicjatyw wspólnotowych, Funduszu Spójności w układzie regionalnym (stan na koniec 2007 r.) (por. Doświadczenia i szanse regionów..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Struktura udzielonego dofinansowania wg grup kategorii interwencji w układzie regionalnym (stan na koniec 2006 r.) (por. Doświadczenia i szanse regionów..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Struktura dofinansowania UE wg beneficjentów PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Struktura dofinansowania UE wg beneficjentów (por. Doświadczenia i szanse regionów..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Udział aktywnych powiatów w ogólnej liczbie powiatów w województwie PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Udział aktywnych powiatów w ogólnej liczbie powiatów w województwie Udział aktywnych gmin w ogólnej liczbie gmin w województwie (por. Doświadczenia i szanse regionów..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

OKRES PO 1 maja 2004 r. PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO OKRES PO 1 maja 2004 r. Stan na 31 grudnia 2010 r. (por. Niepublikowane dane GUS, 2012) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Łączny budżet NSS/NSRO 2007-2013 wyniesie około 85.6 mld euro, co oznacza średnioroczne wydatki na poziomie 12.2 mld euro, tj. dwukrotnie większe niż w okresie 2004-2006. Udział środków wspólnotowych wyniesie 67.3 mld euro, co stanowi 78,6% ogólnego budżetu i oznacza wzrost tych udziałów w stosunku do poprzedniej perspektywy finansowej o ponad 15 punktów procentowych. Działania podejmowane w ramach NSS/NSRO 2007-2013 będą realizowane przede wszystkim (98,8% wsparcia unijnego) w ramach Celu 1 - Konwergencja - polityki spójności Unii Europejskiej. Działania podejmowane w ramach Celu 3 – Europejska Współpraca Terytorialna ze względu na swój ograniczony budżet – 557.7 mln euro wsparcia z środków wspólnotowych – mają charakter uzupełniający. Projekty z zakresu turystyki i rekreacji były wspierane w ramach bezpośredniej interwencji polityki regionalnej. (por. Narodowa Strategia Spójności…, 2006) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Instrumenty realizacji polityki rozwoju PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Instrumenty realizacji polityki rozwoju (por. Bilans otwarcia programów operacyjnych..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2006) (PO-IiŚ) PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2006) (PO-IiŚ) 27,8 mld euro z środków wspólnotowych, tj. 41,3 % całkowitej alokacji Regionalne Programy Operacyjne (RPO) 15,9 mld euro z środków wspólnotowych, tj. 23,8 % całkowitej alokacji Program Operacyjny Kapitał Ludzki (2006) (PO KP) 9,7 mld euro z środków wspólnotowych, tj. 14,4 % całkowitej alokacji Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (2007) (PO IG) 8,3 mld euro z środków wspólnotowych, tj. 12,3 % całkowitej alokacji Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) 2,3 mld euro z środków wspólnotowych, tj. 3,4 % całkowitej alokacji Program Operacyjny Pomoc Techniczna (2006) (PO PT) 0,5 mld euro z środków wspólnotowych, tj. 0,8 % całkowitej alokacji Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PERSPEKTYWA 2007-2013 PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 (por. Narodowa Strategia Spójności…, 2006) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Planowane środki finansowe na realizację programów operacyjnych PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Planowane środki finansowe na realizację programów operacyjnych w ramach NSS 2007-2013 (por. Bilans otwarcia programów operacyjnych..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Wielkość planowanych środków unijnych w latach 2007-2013 PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Wielkość planowanych środków unijnych w latach 2007-2013 w podziale na makroobszary interwencji polityki spójności (por. Bilans otwarcia programów operacyjnych..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Absorpcja środków unijnych z perspektywy finansowej 2007-2013 (stan na 31 grudnia 2009 r.) (por. Informacja o realizacji..., 2008) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Absorpcja środków unijnych z perspektywy finansowej 2007-2013 (stan na 30 czerwca 2010 r.) (por. Przegląd regionalny nr 5..., 2010) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO PERSPEKTYWA 2007-2013 Absorpcja środków unijnych z perspektywy finansowej 2007-2013 (stan na 31 grudnia 2015 r.) + projekty ogólnokrajowe: 831 zł/os. + projekty ogólnokrajowe: 32 mld zł Źródło: opracowanie własne na podstawie SIMIK, 2016. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ JAKO CZYNNIK ROZWOJU REGIONALNEGO Absorpcja środków unijnych z perspektywy finansowej 2007-2013 (stan na 31 grudnia 2012 r.) PERSPEKTYWA 2007-2013 Źródło: opracowanie własne na podstawie SIMIK, 2016. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

WARTOŚĆ WSPARCIA PODSUMOWANIE Opracowanie własne Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

KIERUNEK WSPARCIA PODSUMOWANIE 62 Opracowanie własne Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce 62

Mimo tego Polska należy do biedniejszych krajów UE PODSUMOWANIE Po akcesji do UE – szybszy rozwój gospodarki, postępująca konwergencja z krajami UE-27 (por. Oddziaływanie Funduszy Strukturalnych..., 2008) W ostatnich latach tempo wzrostu polskiego PKB jest dwukrotnie wyższe niż przeciętne tempo w krajach UE. Mimo tego Polska należy do biedniejszych krajów UE PKB per capita Polski stanowi 54,6% średniego PKB UE-27 (wzrost o 5,6 pkt proc. w stosunku do roku 2003) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PODSUMOWANIE Wpływ funduszy unijnych na poziom PKB w latach 2004-2015 (wg modeli ekonometrycznych) (por. Oddziaływanie Funduszy Strukturalnych..., 2008) Dzięki funduszom UE w 2007 r. poziom PKB był wyższy o – od 26 mld zł (model MaMoR2) do 31 mld zł (model HERMIN). W kolejnych latach oddziaływanie funduszy dalej będzie się zwiększać, osiągając maksimum (modelu HERMIN w roku 2013, kiedy to poziom PKB będzie wyższy o blisko 176 mld zł. Wg modelu MaMoR2 skala oddziaływania będzie się zwiększać z każdym rokiem, osiągając swoje maksimum (ok. 167 mld zł) w roku 2015. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

osób pracujących będzie wyższa o około 600 tys. PODSUMOWANIE Dzięki funduszom unijnym rośnie liczba pracujących (w wieku 15-64, w tys. osób) (por. Oddziaływanie Funduszy Strukturalnych..., 2008) W 2007 r. zaobserwowano znaczący wpływ funduszy unijnych na liczbę pracujących – była ona wyższa dzięki funduszom unijnym o od 123 tys. (model MaMoR2) do 252 tys. (model HERMIN). Tendencja wzrostowa będzie trwała aż do 2013-2014 r., kiedy to liczba osób pracujących będzie wyższa o około 600 tys. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

Zmniejsza się udział regionów biednych w wytwarzaniu PKB PODSUMOWANIE Zmniejsza się udział regionów biednych w wytwarzaniu PKB Udział % regionów w tworzeniu PKB w Polsce w latach 2000-2011 (5 najsilniejszych i 5 najsłabszych województw) Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce

PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE PODSUMOWANIE Programy i Fundusze Unii Europejskiej stanowią istotny czynnik rozwoju regionalnego, który jednak do 2007 roku nie wspierał bezpośrednio przedsięwzięć z zakresu turystyki i rekreacji. W okresie od 1990r. do 2008r. systematycznie i bardzo znacząco wzrastała wysokość wsparcia ze strony Programów i Funduszy Unii Europejskiej. Zmienia się kierunek udzielanego wsparcia z projektów infrastrukturalnych na projekty podnoszące konkurencyjność polskich regionów, z uwzględnieniem preferencji dla inicjatyw z zakresu B+R, społeczeństwa informacyjnego, oraz tworzenia GOW, a od 2007 roku wsparciem bezpośrednim objęto również turystykę i rekreację. Pozytywne efekty makroekonomiczne w postaci wzrostu PKB oraz wzrostu poziomu zatrudnienia nie towarzyszą konwergencji regionalnej. Wzrasta poziom zróżnicowania międzyregionalnego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju regionalnego w Polsce 67

PODSUMOWANIE PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE 68 Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju regionalnego w Polsce 68

PODSUMOWANIE PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE 69 Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju regionalnego w Polsce 69

PODSUMOWANIE PROGRAMY I FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE 70 Paweł Churski – Programy i Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju regionalnego w Polsce 70

Programy i Fundusze Unii Europejskiej w Polsce - możliwości wsparcia projektów TiR - Dziękuję za uwagę ! 71