Agnieszka Zych Biblioteka Główna Akademii Górniczo Hutniczej Pełnosprawny Student III Kraków, 16-17 września 2009 r. BIBLIOTEKI UCZELNI TECHNICZNYCH WSPIERAJĄCE PROCES KSZTAŁCENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH na przykładzie Biblioteki Głównej AGH Agnieszka Zych Biblioteka Główna Akademii Górniczo Hutniczej

Podręczniki, w których dominują wzory matematyczno-fizyczno-chemiczne. UCZELNIE TECHNICZNE – cechy charakterystyczne mające konsekwencje w pracy ze studentem niepełnosprawnym Podręczniki, w których dominują wzory matematyczno-fizyczno-chemiczne. Język techniczny, terminologia techniczna ściśle związana z danym wydziałem, specjalizacją. Zajęcia w laboratorium. Praktyki w terenie.  

Biblioteka Główna AGH wspierająca działania Akademii Górniczo-Hutniczej jako uczelni przyjaznej osobom niepełnosprawnym Studenci niepełnosprawni studiów stacjonarnych AGH Rok Ogółem Niesłyszący i słabosłyszący Niewidomi i słabowidzący Z dysfunkcja narządów ruchu Inne rodzaje niesprawności chodzący niechodzący 2005 206 10 13 30 2 151 2006 200 16 14 7 133 2007 227 9 15 35 3 165 2008 278 19 29 55 5 170 Studenci niepełnosprawni studiów niestacjonarnych AGH 37 4 24 57 42 68 56 73

WZAJEMNE UZUPEŁNIANIE DZIAŁAŃ. Współpraca z Biurem ds. Osób Niepełnosprawnych (ON) AGH i Uczelnianym Centrum Informatycznym (UCI) WZAJEMNE UZUPEŁNIANIE DZIAŁAŃ. Ustalanie jasnych reguł - wypracowywanie ścieżki działań. Szukanie najlepszych rozwiązań. Spotkania mające na celu ustalenie wspólnych działań – kierunek, podział i zakres zadań. Projekt Biblioteki Cyfrowej dostępnej dla osób niewidomych i słabowidzących – w trakcie przygotowywania.

POTRZEBNE SĄ DZIAŁANIA Współpraca z Biurem ds. Osób Niepełnosprawnych AGH i Uczelnianym Centrum Informatycznym c.d. POTRZEBNE SĄ DZIAŁANIA SPÓJNE, SYSTEMATYCZNE I KOMPLEKSOWE

Biblioteki Uczelni technicznych jako integralna część Uczelni Pełnione funkcje: - usługowa - dydaktyczna - naukowa

Biblioteka Główna AGH – zadania Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej jest biblioteką naukową o charakterze publicznym, spełniającą zadania określone Ustawą z dnia 27.07.2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164 z 2005 r., poz. 1365 z późn. zm.) oraz Statutem Akademii Górniczo- Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Zadania: — gromadzenie i uzupełnianie zbiorów zgodnie z kierunkami badań naukowych oraz potrzebami dydaktycznymi i organizacyjnymi Uczelni — opracowanie zbiorów — przechowywanie i konserwację zbiorów — udostępnianie zbiorów i usługi reprograficzne. Organizowanie i prowadzenie działalności w zakresie informacji naukowej oraz dokumentowanie działalności naukowej Uczelni. Prowadzenie zajęć dydaktycznych dla: — studentów AGH; Szkolenia biblioteczne w miesiącu październiku dla studentów pierwszego roku Szkolenia obejmujące wyszukiwanie informacji – katalog komputerowy, tradycyjny kartkowy, bazy danych, normy i patenty itd.

Czytelnik niepełnosprawny - indywidualne potrzeby Wynikają z rodzaju i stopnia dysfunkcji

Niewidomi i słabowidzący (nie(do)widzący) Niemożliwe bądź w różnym stopniu utrudnione odczytywanie materiałów czarnodrukowych. Rozwiązania w BG AGH adaptacja materiałów (skanowanie); przygotowywanie projektu Biblioteki Cyfrowej dostępnej dla nie(do)widzacych.

Niesłyszący i słabosłyszący (nie(do)słyszący) Trudności w komunikacji - bariera językowa. Rozwiązania BG AGH: tłumacz języka migowego – dobra znajomość SJM i PJM w zakresie podstawowym; znajomość podstawowych zasad komunikacji z niesłyszącymi i słabosłyszącymi.

Osoby z dysfunkcją narządu ruchu Trudności w dotarciu do potrzebnych informacji wynikające głównie z barier architektonicznych. Rozwiązania w BG AGH: - pokonywanie barier architektonicznych dzięki życzliwości pracowników - należy podkreślić otwartość na potrzeby czytelników; - podjazd do budynku – zmniejszony został kąt nachylenia; - przystosowana toaleta; - stanowisko komputerowe przystosowane (planowana modyfikacja biurka); - zdalne zamawianie; - biblioteka Cyfrowa – skrypty, podręcznik.

Przewlekle chorzy Trudności w dotarciu do potrzebnych informacji wynikające głównie z okresowo nasilających się dolegliwości oraz wpływu zażywanych środków farmakologicznych. Rozwiązania w BG AGH: - możliwość zamawiania i odbierania książek przez pisemnie upoważnione osoby; zdalne zamawianie; Biblioteka Cyfrowa – skrypty, podręcznik.

Kompetentna obsługa czytelnika niepełnosprawnego Przygotowanie pracowników do obsługi czytelnika niepełnosprawnego. Szkolenia. Wyznaczona osoba odpowiedzialna za obsługę i działania na rzecz użytkowników z różnymi rodzajami dysfunkcji.

Regulamin – udogodnienia dla osób niepełnosprawnych. Pokonywanie istniejących barier architektonicznych, mentalnych, komunikacyjnych – praktyczne rozwiązania w Bibliotece Głównej AGH Regulamin – udogodnienia dla osób niepełnosprawnych. Zwiększanie limitu wypożyczanych książek. Stanowiska komputerowe przystosowane. ABC – Kraków. Włączanie się w akcje na rzecz osób niepełnosprawnych.

XXI wiek – SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Strony domowe bibliotek uczelni jako źródło informacji dla niepełnosprawnych użytkowników XXI wiek – SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Przeanalizowano strony domowe wybranych bibliotek pod kątem: umieszczenia informacji skierowanych do osób niepełnosprawnych, jej dostępności, oferty usług – do jakiej grupy kierowane. W analizie nie uwzględniono informacji dotyczących usług danej biblioteki znajdujących się na stronach domowych uczelni.

Spośród przeanalizowanych stron domowych bibliotek wybranych uczelni technicznych - 40 % zawiera informacje dotyczące usług skierowanych dla osób niepełnosprawnych; 60% - nie znaleziono.

Stopień trudności w dotarciu do informacji o usługach dla ON: informacja widoczna – 20%; mało widoczna (przy kolejnym odsłonięciu) – 20%; nie znaleziono – 60%.

Usługi kierowane do poszczególnych grup czytelników: niewidomi – 30%; słabowidzący – 40%; niesłyszący i słabosłyszący – 10%; z dysfunkcją narządu ruchu – 20%.

i katalogu komputerowego (trwają prace). Informacje na stronie www. Dostępność strony domowej BG AGH i katalogu komputerowego (trwają prace).

Postulaty wskazujące na możliwe działania wspierające/wspomagające w zakresie edukacji włączającej w obrębie bibliotek uczelni technicznych na przykładzie BG AGH tzw. DOBRE PRAKTYKI Kompetentna obsługa mimo wielu trudności architektonicznych – należy podkreślić znaczenie zaangażowania i życzliwości ze strony pracowników biblioteki. Zawiązanie i rozwijanie współpracy z Biurem ds. ON oraz innymi jednostkami uczelnianymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. Przyjęte standardy adaptacji materiałów – obowiązujące wszystkie jednostki biorące udział w adaptacji – w tym BG AGH (trwa przygotowywanie/opracowywanie przez Biuro ds. ON i UCI instrukcji/zasad). Wolontariusze – koordynacja zgodnie z przyjętymi zasadami (w trakcie ustalania). Rozbudowa/modyfikacja stanowisk komputerowych przystosowanych dla osób niepełnosprawnych (ilość powinna wynikać z zapotrzebowania).

Szkolenia pracowników uwzględniające: rozwój techniki i pojawiające się nowe rozwiązania (obsługa urządzeń, informacja w jakich agendach i jakie rozwiązania można zaoferować danej grupie użytkowników) - bieżąca informacja nowych pracowników. Strony domowe bibliotek – umieszczenie niezbędnych informacji w sposób przemyślany, widoczny dla użytkownika. biblioteki cyfrowe dostępne również dla osób niewidomych i niedowidzących. Uczestnictwo pracowników BG AGH w spotkaniach oraz imprezach integracyjnych. Korzystanie z doświadczeń uczelni mających wieksze doświadczenie w działaniach na rzecz ON. Konsultowanie się z osobami zainteresowanymi (np. testowanie dostępności strony domowej i katalogu elektronicznego).

Konferencja pod patronatem: Dziękuję za uwagę Biblioteka Główna AGH agnieszka.zych@bg.agh.edu.pl tel. +48 694 383 751 Konferencja pod patronatem: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. dr hab. Barbary Kudryckiej Konferencja jest współfinansowana ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych