Integracja dzieci cudzoziemskich w szkole Dr Izabela Czerniejewska Specjalista ds. uczniów imigrantów mail: izabela.czerniejewska@odnpoznan.pl 3 grudnia 2018

Izabela Czerniejewska Badania i nauka Doktorat “Edukacja wielokulturowa w Polsce w perspektywie antropologii” (2008), książka “Edukacja wielokulturowa. Działania podejmowane w Polsce” (2013) Badania migrantów, edukacji uczniów cudzoziemskich Centrum Badań Migracyjnych UAM: “Od gości do sąsiadów” (2010), “Nie dość użyteczni” (2015), “Nie dość mile widziani”(2016) http://cebam.amu.edu.pl/ Praktyka Migrant Info Point - koordynacja projektów, inicjowanie nowych działań

Kiedy szkoła staje się wielokulturowa? (...) pojawienie się nawet jednego cudzoziemca w klasie oznacza zmianę kontekstu odbywania procesu kształcenia. Już jeden uczeń imigrancki zmienia dydaktyczną optykę realizacji kształcenia, nadając jej wymiar międzykulturowy. P. Gębal Podstawy dydaktyki języka polskiego jako drugiego. Podejście integracyjno-inkluzyjne.

Gdy w szkole pojawiają się osoby z doświadczeniem migracyjnym, zmienia się całe środowisko. atmosfera Rodzice ucznia Statut szkoły Uczniowie w klasie Uczeń z dośw. migrac Dyrektor zasady Psycholog / pedagog rodzice nauczyciele wychowawca projekty

Podstawa prawna Cudzoziemcy korzystają z nauki i opieki we wszystkich typach publicznych przedszkoli i szkół do ukończenia 18 lat lub ukończenia szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej na warunkach dotyczących obywateli polskich. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59), art. 165. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz.U. z 2017 r. poz. 1655).

Integracja - definicja Integracja to proces dwustronny, który wymaga zaangażowania i świadomego wysiłku zarówno ze strony cudzoziemców, jak i społeczeństwa przyjmującego Naszym zadaniem jest takie zaprojektowanie uczestnictwa w edukacji, które będzie służyło wspieraniu procesu integracji

Potrzeby ucznia Znajomość języka polskiego Znajomość życia szkolnego Kontakty z rówieśnikami Zmęczenie poznawcze Szok kulturowy Marzenia i oczekiwania Doświadczenie Wsparcie rodziny Tęsknota Inny system edukacji

Należy mieć na uwadze, że uczeń mógł/może: w kraju pochodzenia regularnie chodzić do szkoły, nie chodzić do szkoły wcale albo chodzić do szkoły od czasu do czasu, znać jeden lub kilka języków obcych, mieć bardzo silną motywację do nauki — albo żadnej, być zdolny, w przeszłości mieć do czynienia z innym systemem edukacyjnym; kilkakrotnie zmieniać szkoły lub korzystać z edukacji w różnych krajach, mieć trudności edukacyjne (np. dysleksję, niższe możliwości intelektualne), pochodzić z innego kręgu kulturowego, wyznawać inną religię, mieć inny system wartości, mieszkać z rodzicami, którzy nie radzą sobie emocjonalnie z obecną sytuacją życiową, odczuwać żałobę kulturową związaną z opuszczeniem własnego kraju, czuć się osamotniony w nowym kraju, cierpieć z powodu braku przyjaciół; czuć się nieswojo w nowej kulturze, której nie zna, czuć się zagrożony, niepewny co do swojej przyszłości, cierpieć na dolegliwości zdrowotne (związane z migracją, albo niezwiązane — np. mieć zaburzenia słuchu lub wzroku, które wpływają na możliwości percepcji w klasie).

Problemy i rozwiązania praktyczne Nieznajomość szkoły i systemu edukacji Integracja z rówieśnikami Bariera językowa

Rozwiązania praktyczne Nieznajomość szkoły Oprowadzanie po szkole przez innych uczniów Stworzenie przewodnika zasad po szkole, napisanego przez innych uczniów Stworzenie funkcji “uczniowskiego przewodnika” - dziecka, które ma silną pozycję w grupie, by mogło wprowadzić nowego ucznia do szkolnego środowiska.

Rozwiązania praktyczne Integracja z rówieśnikami Aranżowanie sytuacji, by mógł on lepiej poznać swoich polskich kolegów Stwarzanie okazji do pokazywania walorów własnej kultury - warsztaty kulinarne, gazetka klasowa, prezentacja na lekcji przedmiotowej, wystawa zdjęć Poszukiwanie tego, co łączy jego kulturę z kulturą polską Inicjowanie pracy w grupach

Rozwiązania praktyczne Bariera językowa Nauczyciel – glottodydaktyk uczący języka polskiego jako obcego / drugiego Opracowywanie tekstów z uproszczonymi językowo komunikatami (proste, jasne słownictwo, stosowanie zdań pojedynczych, pozbawionych wszelkich językowych środków stylistycznych, szczególnie metafor) Przygotowywanie materiałów objaśniających słownictwo specjalistyczne - wykorzystywanie grafiki (zdjęcia, ilustracje, mapy, wykresy, schematy) Ocenianie wiedzy, a nie umiejętności językowych

Rodzice ucznia potrzeby rozwiązania Chcę, żeby mojemu dziecku było dodrze w nowej szkole. Nie wiem jak działa szkoła. Nie zapytam, nawet jeśli nie rozumiem (Strategia wtopienia się w tłum). Przygotować pakiet powitalny dla rodziców. Osobne spotkanie dla rodziców uczniów. Przeszkolić z obsługi e-dziennika. Po zebraniu przekazać informację na piśmie dla rodziców. Włączać rodziców w działania szkoły. Wspierać w nawiązaniu znajomości z innymi rodzicami Wskazać organizacje działające w mieście, które mogą pomóc w rozwiązaniu ich problemów. Nie burzyć autorytetu rodzica nawet – do tłumaczeń zapraszać innego rodzica nie ucznia. Zachęcać do używania języka pierwszego w domu.

Uczniowie w klasie potrzeby rozwiązania Organizować działania integrujące wszystkich uczniów / umożliwiające lepsze poznanie. Przekaza wiedzę na temat kraju / kultury / języka. Organizować warsztaty antydyskryminacyjne we wszystkich klasach. Reagować na elementy dyskryminacji w języku. Nowe święto - uroczyste obchodzenie 21 maja Światowego Dnia Różnorodności Kulturowej. Nie znamy ucznia („nowy”). Nie wiemy nic na temat kraju / kultury / języka pochodzenia ucznia cudzoziemskiego. Mamy obawy / stereotypy.

Rodzice potrzeby rozwiązania Nie znamy kraju / kultury / języka pochodzenia ucznia cudzoziemskiego. Mamy stereotypy na temat tej grupy/ boimy się o własne dzieci (to są obawy nieuświadomione). Poinformowanie wszystkich rodziców o obecności w klasie ucznia z doświadczeniem migracji. Przekazanie podstawowych informacji o sytuacji prawnej / kraju pochodzenia / kulturze / języku ucznia. Zachęcenie do rozmów z własnymi dziećmi na temat szacunku do różnic. Zachęcenie do kontaktów / relacji / wsparcia językowego rodziców i ucznia.

Wychowawca potrzeby rozwiązania W mojej klasie będzie / jest nowy uczeń z innego kraju. Mam obawy, nie mam wiedzy, narzędzi do pracy w klasie wielokulturowej. Jestem człowiekiem, mam też swoje uprzedzenia i stereotypy. Dbać o dobre pierwsze wrażenie – pokazać, że jest się pozytywnie nastawionym do cudzoziemców. Zadbać o całą klasę (ucznia cudzoziemskiego i innych uczniów) oraz o rodziców. Uczestniczyć w spotkaniach zespołu nauczycieli pracujących w klasie wielokulturowej, proponować kierunki działań, obszary do wsparcia. Być profesjonalistą. Zdobyć wiedzę o kraju pochodzenia, unikać stereotypowego myślenia.

Nauczyciele potrzeby rozwiązania Dostosować treści nauczania do poziomu językowego ucznia. Pamiętać o możliwych różnicach poziomów nauczania w kraju pochodzenia ucznia (dowiedzieć się więcej, sprawdzić). Wykorzystać dodatkową wiedzę i umiejętności, które posiada uczeń. Oceniać wiedzę a nie umiejętności językowe Skontaktować się z nauczycielem jpjo, poznać podstawowe zasady komunikacji z uczniem. W miarę możliwości uczestniczyć w spotkaniach zespołu nauczycieli pracujących w klasie wielokulturowej. Unikać stereotypowego myślenia. Na moich lekcjach będzie / jest nowy uczeń z innego kraju. Muszę zrealizować podstawę programową. Nie wiem, jak mam go oceniać. Jestem człowiekiem, mam też swoje uprzedzenia i stereotypy.

Psycholog / pedagog potrzeby rozwiązania Dać się „wygadać”, wylać żale i frustrację. Wyjaśniać etapy adaptacji (szok kulturowy) Zapewnić, iż ten etap minie i pozwoli mu lepiej funkcjonować w nowej kulturze. Zachęcać do rozwijania i wykorzystania swoich talentów, spotkań pozalekcyjnych, pozaszkolnych. Współpracować z wychowawcą, innymi nauczycielami. Wspierać rodziców ucznia i pozostałych rodziców. Być uważnym na potrzeby klasy / szkoły, dostrzegać działania pozytywne i negatywne i reagować na nie. Jak pomóc w integracji ucznia? Nie mam narzędzi do diagnozy Jak pracować z uczniem i rodzicami nie mówiącymi po polsku? Jak pracować ze szkołą / klasą w sytuacji niechęci (uprzedzeń) do nowego ucznia?

Dyrektor potrzeby rozwiązania Działać zgodnie z prawem. Być szkołą wielokulturową na wysokim poziomie. Tworzyć dobry klimat. Pokazać, że szkoła jest pozytywnie nastawiona do cudzoziemców. Porozmawiać z nauczycielami, w miarę możliwości rodzicami, uczniami. Zainicjować współpracę zespołu nauczycieli pracujących w klasie wielokulturowej.

rodzice Psycholog / pedagog nauczyciele Rodzice ucznia atmosfera Statut szkoły Uczniowie w klasie Uczeń z dośw. migrac Dyrektor zasady Psycholog / pedagog rodzice nauczyciele wychowawca projekty

ODN: Oferowane i planowane formy wsparcia Konsultacje ze specjalistką ds. uczniów imigrantów i doradczynią metodyczną języka polskiego jako obcego szkolenia rad pedagogicznych, warsztaty sieci wsparcia wspomaganie szkoły Kongres towarzyszący Targom Edukacyjnym 2019 Bezpieczna przystań, czyli wielokulturowa szkoła (28.02. - 1.03.2019) coroczne obchody Dnia Różnorodności Kulturowej - 21 maja w planach stworzenie listy wykwalifikowanych nauczycieli języka polskiego jako obcego

Wsparcie w ramach Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli dr Izabela Czerniejewska Specjalista ds. uczniów imigrantów 669 001 148 izabela.czerniejewska@odnpoznan.pl Julia Karczewska Doradca metodyczny nauczycieli języka polskiego jako języka obcego Dyżury: wtorek 13:20 - 14:05, piątek 10:50 - 11:35 ZSGL ul. Wyspiańskiego 27 663 041 781 doradca.karczewska@odnpoznan.pl