Społeczeństwo informacyjne dostęp do wiedzy 2019-01-01

Społeczeństwo informacyjne – co to takiego? świadome roli informacji w życiu codziennym, posiadające zagwarantowany wolny dostęp do informacji, współtworzące profesjonalną i rzetelną informację, dobrze i szybko poinformowane i informujące, umiejętnie przetwarzające informację w wiedzę, wykorzystujące informację dla pomnażania dobrobytu, wykorzystujące informację w sferze kultury i polityki i innych obszarach życia, posiadające środki techniczne wspomagające dostęp do informacji, Do rozpowszechnienia pojęcia "społeczeństwo informacyjne " w dużym stopniu przyczynił się dokument – Europa i społeczeństwo globalnej informacji. Zalecenia Rady Europejskiej - (tzw. Raport Bangemanna) z 1994. 2019-01-01

Wizja Europy Digital revolution, Driving safely Idea społeczeństwa informacyjnego, kiedyś utopijna, dziś się spełnia. Rewolucja cyfrowa się rozpoczęła, technologie informacyjne są kluczowe w naszym życiu, w każdym jego przejawie. Musimy je rozwijać, jeśli nie chcemy zostać w tyle za USA i krajami Azji. Regulacje i nowe rekomendacje UE zmierzają do tego, żeby wesprzeć rozwój społeczeństwa informacyjnego. Digital revolution, Driving safely Healthcare, Easier learning Internet – getting connected Mobile communication Easier lives for the disabled Cultural heritage, Government online Television, Emergencies Technologie informacyjne i komunikacyjne (ang. information and communication technologies – ICT) odpowiadają za około jedną czwartą wzrostu PKB oraz za 40% wzrostu produktywności w Unii Europejskiej. Źródło: komunikat Komisji Europejskiej. 2019-01-01

Dlaczego Polska potrzebuje Strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego? Potrzeba wytyczenia wspólnego kierunku, ustalenia planu spójnych i ukierunkowanych działań państwa. Szansa osiągnięcia realnych korzyści społecznych, ekonomicznych i politycznych oraz przyspieszenie rozwoju Polski i polskiego społeczeństwa. Optymalne wykorzystanie potencjału nowych technologii na potrzeby człowieka, gospodarki i państwa. Aktywne włączenie się w realizację inicjatyw europejskich (np. Strategia Lizbońska, Inicjatywa i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia). Reakcja na globalne trendy w zakresie rozwoju społeczeństw i gospodarki Podnoszenie jakości życia każdego z nas. 2019-01-01

Twarda informacja i jeszcze twardsza rzeczywistość 2008 Dotychczasowe ramy działania w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego: Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 oraz Programy Operacyjne Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010 Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne Strategia rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu Strategie sektorowe przygotowane przez poszczególne resorty Regionalne Programy Operacyjne Regionalne strategie rozwoju społeczeństwa informacyjnego 2019-01-01

Analiza SWOT Mocne strony Duże zainteresowanie społeczne komercyjnymi usługami elektronicznymi np. e-bankowość, telefonia mobilna Dostępność funduszy europejskich Potencjał intelektualny - wzrost liczby osób wykształconych Atrakcyjność inwestycyjna Słabe strony Niski średni realny dochód na głowę mieszkańca Znacząca liczba obywateli nie akceptujących technologii informacyjnej oraz nie umiejących z nich korzystać Brak dostatecznych unormowań prawa własności intelektualnej Szanse Aktywna rola regionów – regionalne plany rozwoju Stymulowanie rozwoju dostępu do Internetu Członkostwo w Unii Europejskiej Uproszczenie prawa Zagrożenia Odpływ najlepiej wykształconej i kompetentnej kadry Bariery prawne i administracyjne Niewystarczająca absorpcja środków unijnych Wykluczenie cyfrowe 2019-01-01

Kierunki strategiczne Polski Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do 2013 roku Obszar CZŁOWIEK Przyspieszenie rozwoju kapitału intelektualnego i społecznego Polaków (kultura, nauka, edukacja) dzięki wykorzystaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Obszar GOSPODARKA Wzrost efektywności, innowacyjności i konkurencyjności firm, a tym samym polskiej gospodarki na globalnym rynku; ułatwienie współpracy między przedsiębiorcami poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Obszar PAŃSTWO Wzrost dostępności i efektywności usług administracji publicznej poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych do przebudowy procesów wewnętrznych administracji oraz sposobu świadczenia usług.   2019-01-01

Finansowanie strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce MSWiA poinformowało pod koniec 2008 roku, że w perspektywie najbliższych pięciu lat rząd, a przede wszystkim samorządy, będą mogły wydać kilkanaście miliardów złotych na rozwój społeczeństwa informacyjnego. Środki te będą pochodzić z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w ramach Programów Operacyjnych na lata 2007-2013. Pieniądze z UE będą dodatkowo uzupełniane środkami z budżetu, jednak przy realizacji konkretnych przedsięwzięć udział środków z funduszy strukturalnych będzie stanowił ok. 85 proc., a resztę pokryje budżet. Cele, jakie MSWiA stawia w strategii, to m.in. reforma polskiego szkolnictwa, wyposażenie szkół w komputery, umożliwienie głosowania w wyborach za pośrednictwem internetu, usprawnienie funkcjonowania numeru alarmowego 112, informatyzacja ochrony zdrowia, cyfryzacja zasobów bibliotecznych i muzealnych oraz wdrażanie e-usług w administracji publicznej. 2019-01-01

Polska w budowaniu zasobów wiedzy? Liczby? Polska zaczęła budować zasoby w 2003 roku, dziś ma: Biblioteki cyfrowe, repozytoria: Federacja polskich Bibliotek Cyfrowych – (165 562 w 25) http://fbc.pionier.net.pl/owoc Czasopisma polskie online zaczęły powstawać od początku istnienie Internetu czyli od 1993, pierwsze były „Donosy”, dziś w Polsce jest ich kilkaset. DOAJ - (notuje naukowe 53 ) 2019-01-01

Skala światowa. Liczby? Świat: OAISTER http://oaister.umdl.umich.edu/o/oaister/ (20,310,591 z 1096 repozytoriów ) openDOAR http://www.opendoar.org/ (około 1300 repozytoriów) BASE http://www.base-search.net/ – (rok temum13.546.770 z 977) dziś 18.964.835 dokumenty z 1189 źródeł Google Scholar http://scholar.google.com/ (brak danych) DOAJ - http://www.doaj.org/ (rok temu 3684) dziś 3999 tytułów czasopism otwartych z całego świata Scientific Commons - http://de.scientificcommons.org/ 26,430,947 - 982 2019-01-01

Ile mamy tego wolnego dostępu?   Copyright – restrykcyjne zapisy prawa i zasady stosowane w praktyce; Polityka wydawców i firm komercyjnych – zawłaszczanie zasobów (Springer, Google, Elsevier). Filtrowanie wiedzy i cenzura – wiele szkół, pracodawców, rządów chce ograniczać dostęp do informacji, która jest potrzebna; Finanse – biedne kraje mają mniejsze szanse na rozwój, bo nie stać je na inwestycje. INNE: Bariery mentalne – w społeczeństwach zamkniętych, bez tradycji wolnościowych; Bariery językowe – większość materiałów jest po angielsku a translatory są niedoskonałe; Bariery dla niepełnosprawnych użytkowników - (niedowidzących, technicznie niesprawnych) – strony www nie zawsze są dobrze opracowane dla nich; Bariery łączności – nie każdy ma dostęp do sieci; Tyle ile sobie sami zapewnimy? 2019-01-01

Czy będziemy przełamywać bariery? Open Access Initiative (nauka) Ruch obywatelski Czy będziemy przełamywać bariery? Open Access Initiative (nauka) Open Source Initiative (oprogramowanie) Creative Commons (prawo) Students for Free Culture (kultura) 2019-01-01

Open Access - definicja Definiujemy otwarty dostęp do zasobów jako możliwość wykorzystania nieograniczonych źródeł wiedzy i dziedzictwa kulturowego, która powinna być aprobowana przez społeczność naukową. Deklaracja Berlińska 2004 2019-01-01 Emile Durkheim

Open Access Historia otwartego dostępu do wiedzy Tradycja Open Access wywodzi się z budowania pierwszych na świecie baz danych i otwartych archiwów elektronicznych dokumentów, tzw. e-printów, które zwano także Open Archives. Ich głównym założeniem było dać wolny, darmowy i nade wszystko szybki dostęp do wiedzy. Archiwa tego typu zaczęły się bardzo poważnie rozwijać w USA i Europie Zachodniej. 1966. Rozpoczęło działanie Educational Resources Information Center (ERIC) w USA zainicjowane przez: Department of Education's Office of Educational Research and Improvement and the National Library of Education. Lata 90-te – szybki rozwój archiwów i czasopism otwartych – odpowiedź na rosnący monopol wydawców i firm komercyjnych Peter Suber 2019-01-01

TEN MODEL, KTÓRY MAMY JEST ZA DROGI i RESTRYKCYJNY... Open Access Z czym się wiąże OA? Zmianą myślenia o udostępnianiu informacji; Zmianą modelu finansowania publikowania naukowego; Zmianami w ocenach parametrycznych jednostek naukowych (impact factor i cytowania). Zmianami prawnymi (swobodniejsze licencjonowanie, umowy autorskie mniej restrykcyjne, Creative Commons); Zmianą współpracy z wydawcami komercyjnymi; TEN MODEL, KTÓRY MAMY JEST ZA DROGI i RESTRYKCYJNY... Open Minds Knowledge Technologies LLC 2019-01-01

Open Access Z czym się wiąże OA? Internetem: szybkością i swobodą przepływu informacji, Publikowaniem elektronicznym (nowymi kanałami dostępu): repozytoriami dziedzinowymi i instytucjonalnymi, czasopismami otwartymi (takimi jak Biuletyn EBIB), otwartymi kursami i mat. konferencyjnymi (MIT), własnymi naukowymi stronami www. Otwartym i darmowym dostępem do wiedzy: dla celów edukacyjnych, z zachowaniem praw autora do dzieła. 2019-01-01

Definicje OA Repozytorium otwarte (open archive) – archiwum elektroniczne naukowe (instytucjonalne, dziedzinowe), w którym gromadzi się obiekty zwykle urodzone w formie cyfrowej (born digital). Dostęp do niego jest bezpłatny i nieograniczony przez komputery i sieci. Repozytorium jest elektronicznym systemem przechowywania informacji (CMS) często opartym o samoarchiwizację. Definicja DELOS: organizacja, która jest wirtualna i w sposób kompleksowy gromadzi, zarządza i zabezpiecza długoterminowo cyfrowy zasób. Oferuje użytkownikom bogate i jakościowo sprawdzone kolekcje razem z funkcjonalnościami systemu oraz skodyfikowana polityką udostępniania. Czasopismo otwarte – czasopismo naukowe dostępne dla czytelników bez opłat i innych barier dostępu w Internecie. Dziś mamy również do czynienia z hybrydami, które część tekstów udostępniają za darmo, cześć za opłatą. Zależy od modelu ich finansowania. 2019-01-01

Najstarsze repozytoria Archiwum zasobów (preprinty, postprinty) autorski depozyt, szybki przepływ informacji, dziedzinowość. Znane archiwa: arXiv (Los Alamos, US) dla fizyki, astronomii, matematyki, informatyki, dziś zawiera ponad 200 tys. dokumentów; 16 sierpień, 1991, USA, Paul Ginsparg. CogPrints (University of Southampton, England) dla psychologii, lingwistyki i nauk kognitywnych; The Networked Computer Science Technical Reference Library (NCSTRL) dla informatyki (raporty techniczne – MIT, US); RePEc (The University of Menchester, UK) i EconWPA (Washington University) dla ekonomii; Networked Digital Library of Theses and Dissertations (NDLTD – Virginia Tech, US). CERN Document Server – (CERN, Genewa, dla fizyki). 2019-01-01

Dynamika wzrostu liczby repozytoriów w ostatnich latach 2019-01-01

Repozytoria – liczba publikacji http://www.oaister.org/ 2019-01-01

Repozytoria Listy repozytoriów: ROAR Institutional Archives Registry - http://archives.eprints.org/ Open DOAR http://www.opendoar.org/countrylist.php Open Access Directory (OAD) - http://oad.simmons.edu/oadwiki/Data_repositories 2019-01-01

Czasopisma otwarte Główna przyczyna szybkiego rozwoju czasopism OA? Koncentracja publikowania naukowego i elektronicznej dystrybucji wiedzy w rękach kilku graczy rynkowych (Emerald, Wilson, EBSCO, SPRINGER, ELSEVIER), licencjonowanie, wzrost cen (co roku 7-10%), dyktat warunków, kłopoty z archiwizacją, za długi czas publikowania, ograniczanie liczby stron artykułów i inne. 2019-01-01

Czasopisma otwarte Korzyści z nowego modelu http://www.doaj.org szybsza dostępność tekstów wolne oddolne inicjatywy, brak restrykcji udostępnianie za darmo w sieci minimalizacja kosztów lepsza komunikacja miedzy naukowcami 2019-01-01

Czasopisma otwarte DOAJ - http://www.doaj.org/ 2003 – 350 tytułów Dynamika wzrostu liczby tytułów dużo mniejsza niż przy repozytoriach, ale zmienia się polityka wydawców w tej chwili politykę liberalną stosuje ponad 80% wydawców, parę lat temu było to zaledwie 50% Powstają wydawcy tylko czasopism otwartych DOAJ - http://www.doaj.org/ 2003 – 350 tytułów 2005- 2000 tytułów 2006 – 2500 tytułów 2008 - 3684 Dziś 3999 tytułów czasopism otwartych z całego świata 2019-01-01

Czasopisma otwarte Wydawcy Open Access BioMed Central Journals - http://www.biomedcentral.com PLoS Journals - http://www.plos.org/ PubMed Central http://www.pubmedcentral.gov Termedia - http://www.termedia.pl/ ViaMedica - http://www.viamedica.pl/ / 2019-01-01

Wolne materiały edukacyjne E-learning - nowy kanał dostępu do gotowych zasobów edukacyjnych: Open Course Ware – Massachuset Institute of Technology, http://ocw.mit.edu (1800 kursów online) Peter Suber Courses http://www.earlham.edu/~peters/courses.htm Konferencje – materiały konferencyjne dostępne ze stron organizacji, np: Materiały Konferencyjne EBIB http://www.ebib.info/publikacje/ Web 2.0 Wikipedia - http://pl.wikipedia.org Citizendium - http://en.citizendium.org/ Wolne podręczniki - http://wolnepodreczniki.pl/ Wolne Lektury - http://www.wolnelektury.pl/ - społecznościowe inicjatywy 2019-01-01

Własne strony www Jeden to jeden z ważniejszych kanałów dostępu do darmowych artykułów naukowych – liczba cytowań dla tego typu tekstów jest 3 razy wyższa niż w przypadku czasopism tradycyjnie subskrybowanych i drukowanych. Ale wyszukiwanie dość uciążliwe. Strona Profesora Włodzisława Ducha: http://www.fizyka.umk.pl/~duch/indexpl.html 2019-01-01

Ruch Open Access Główne deklaracje i przesłania Open Access Budapest Open Access Initiative and its FAQ, February 14, 2002 Bethesda Statement on Open Access Publishing, June 20, 2003 ACRL Principles and Strategies for the Reform of Scholarly Communication, August 28, 2003 Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities, October 22, 2003 UN World Summit on the Information Society Declaration of Principles and Plan of Action, December 12, 2003 OECD Declaration on Access to Research Data From Public Funding, January 30, 2004 IFLA Statement on Open Access to Scholarly Literature and Research Documentation, February 24, 2004 2019-01-01

Konsultacje społeczne – 2007 EU i model open access Budowanie zasobów stało się koniecznością, nie fanaberią bibliotekarzy czy uczonych, Unia Europejska wykonała już szereg ruchów zachęcających do ich budowania Badania – 2004 Raporty 2006 Konsultacje społeczne – 2007 Decyzje - 2008 2019-01-01

Problemy OA Zdefiniowane problemy i bariery rozwoju OA: Infrastruktura techniczna (też wymaga sporych nakładów i pracy i finansowanych) Model finansowania (nie jest sprawdzony i zaadoptowany w świecie nauki, wymaga zmian legislacyjnych i mentalnościowych) Copyright (poważne i coraz poważniejsze restrykcje) Akademicki system ocen (opiera się o impact factor i tradycyjne tytuły) Indeksowanie i standardy (trzeba dopracowywać) Marketing (nadal mało znana inicjatywa) Polityka wydawców 2019-01-01

Open Access – gdzie szukać informacji? Serwis EBIB o open Access http://www.ebib.info/content/category/8/102/79/ WHO http://www.who.int/hinari/en/ SPARC ttp://www.arl.org/sparc/soa/index.html The Open Access Directory (OAD) http://oad.simmons.edu/oadwiki/Main_Page Open Access Project, strony Petera Subera z Earlham College www.earlham.edu/~peters/ 2019-01-01

Na zakończenie Wyobraźmy sobie świat, w którym każda osoba na naszej planecie ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy edukacja-online.pl 2019-01-01

Dziękuję za uwagę! W pracy wykorzystałam prezentację Tima Brody’ego i Stevana Harnada z Southampton University oraz materiały Petera Subera i artykuł Bo-Christer Björka. Creative Commons Switzerland project, visit http://www.creativecommons.ch. 2019-01-01