Narada dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej. Warszawa, 12 czerwca 2018 r.

Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej Zgodnie z „Ogólnoeuropejskimi wytycznymi dotyczącymi przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności” deinstytucjonalizacja to proces przejścia od opieki instytucjonalnej do usług świadczonych w lokalnej społeczności, wymagający z jednej strony rozwoju usług świadczonych w lokalnej społeczności, z drugiej – stopniowego ograniczenia usług w ramach opieki instytucjonalnej.

Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej Intensywny rozwój usług dla rodzin wychowujących dzieci – zadanie gminy zmierzające do zmniejszania liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. Działania na rzecz rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej i profesjonalizacji zawodu rodzica zastępczego – zadanie powiatu. Obniżanie liczebności placówek opiekuńczo-wychowawczych i podwyższanie wieku przebywających w nich wychowanków. Działania na rzecz bezpiecznej pieczy zastępczej. Intensyfikacja działań zmierzających do powrotu dziecka do rodziny biologicznej i skuteczne programy usamodzielniania.

Standardy wynikające z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (liczba i wiek dzieci w placówkach opiekuńczo – wychowawczych) Liczba dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 1 stycznia 2021 r. – nie może być wyższa niż 30. Po tym okresie liczba dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych nie może być wyższa niż 14. W placówkach opiekuńczo-wychowawczych w okresie 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy (do 1 stycznia 2016 roku) mogły być umieszczane dzieci powyżej 7 roku życia. W placówkach opiekuńczo-wychowawczych w okresie od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. mogą przebywać dzieci powyżej 7 roku życia. Po upływie tego okresu w placówkach opiekuńczo-wychowawczych mogą przebywać jedynie dzieci powyżej 10 roku życia.

Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej – tempo zmian rok udział rodzinnych form liczba dzieci w pieczy zastępczej ogółem liczba dzieci w rodzinnych formach pieczy zastępczej liczba dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych 2005 65,7 % 90 017 59 345 30 672 2006 65,8 % 93 580 61 554 32 026 2007 67,3 % 96 618 64 999 31 619 2008 68,9 % 95 841 66 026 29 815 2009 95 688 65 976 29 712 2010 69,9 % 95 024 66 407 28 617 2011 70,4 % 95 104 66 971 28 133 2012 73,9 % 78 607 58 082 20 525 2013 74,6 % 78 519 58 570 19 949 2014 74,7 % 77 174 57 657 19 617 2015 76 278 56 986 19 292 2016 76 % 74 757 56 544 18 213 2017 73 129 55 721 17 408

Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej – tempo zmian

Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej Dzieci w pieczy zastępczej stan na 31 grudnia 2017 r. w województwie mazowieckim

Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej Placówki opiekuńczo – wychowawcze w województwie mazowieckim Liczba placówek opiekuńczo - wychowawczych Nazwa jednostki okres Liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych, w tym pełniących funkcję: Ogółem socjalizacyjną interwencyjną specjalistyczno-terapeutyczną rodzinną Woj. Mazowieckie 2016 102 52 11 1 44 2017 101 12 43 POLSKA 1 098 776 189 55 255 1 106 772 192 58 266

specjalistyczno-terapeutyczną Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej Placówki opiekuńczo – wychowawcze w województwie mazowieckim Dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych Nazwa jednostki okres Liczba dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, w tym pełniących funkcję: Ogółem socjalizacyjną interwencyjną specjalistyczno-terapeutyczną rodzinną Woj. Mazowieckie 2016 1 828 1 400 113 39 258 2017 1 782 1 351 137 34 242 POLSKA 18 213 14 404 1 337 475 1 729 17 408 13 779 1 145 511 1 669

Liczba rodzin zastępczych z podziałem na poszczególne typy w latach 2005 – 2017 Rodziny spokrewnione z dzieckiem Rodziny niezawodowe* Zawodowe rodziny zastępcze Rodzinne domy dziecka Ogółem ogółem zawodowe wielodzietne specjalistyczne o charakterze pogotowia rodzinnego 2005 35 592 5 790 661 x 152 40 469 42 043 2006 36 394 6 054 885 318 59 508 43 333 2007 36 788 6 267 1 102 495 86 521 44 157 2008 36 880 6 326 1 323 115 547 44 529 2009 36 762 6 200 1 494 777 167 550 44 456 2010 36673 6242 1684 902 208 574 44 599 2011 36 701 6 227 1 912 1035 252 625 44 840 2012 25 836 12 162 1 843 1 036 264 543 228 40 069 2013 25 842 12 182 1 906 1 099 256 551 330 40 260 2014 25 071 11 711 2 024 1 215 251 558 395 39 201 2015 24 785 11 549 2 025 1 216 253 556 488 38 847 2016 24 459 11 395 2 071 1 292 245 534 38 459 2017 23 995 11 228 2 086 1340 243 503 568 37 877

Liczba dzieci przebywających w rodzinach zastępczych w latach 2005 – 2017 Liczba dzieci w rodzinach zastępczych spokrewnionych Liczba dzieci w rodzinach zastępczych niezawodowych* Liczba dzieci w zawodowych rodzinach zastępczych Liczba dzieci w rodzinnych domach dziecka Ogółem zawodowe wielodzietnych specjalistycznych o charakterze pogotowia rodzinnego 2005 46 261 9 219 3 865 x 711 77 3 077 59 345 2006 46 831 9 661 5 062 1 554 141 3 367 61 554 2007 48 488 10 198 6 313 2 397 203 3 713 64 999 2008 48 450 10 143 7 433 3 370 278 3 785 66 026 2009 48 111 9 852 8 013 4 018 387 3 608 65 976 2010 47981 9 809 8 617 4 516 428 3 673 66 407 2011 47 907 9 763 9 301 5 079 533 3 689 66 971 2012 33 769 16 383 6 454 3 935 606 1 913 1 476 58 082 2013 33 306 16 431 6 727 4 035 583 2 109 2 106 58 570 2014 32 405 15 890 6 779 4 194 568 2017 2 583 57 657 2015 31 951 15 486 6 371 4 064 549 1 758 3 178 56 986 2016 31 647 15 268 6 270 4 154 1 583 3 359 56 544 30 816 14 838 6 355 4 272 528 1 555 3 712 55 721

Liczba placówek opiekuńczo - wychowawczych z podziałem na poszczególne typy Lata Placówki opiekuńczo- wychowawcze typu interwencyjnego Placówki opiekuńczo- wychowawcze typu rodzinnego Placówki opiekuńczo- wychowawcze typu socjalizacyjnego Placówki wielofunkcyjne Placówki specjalistyczno- terapeutyczne Regionalne placówki opiekuńczo- terapeutyczne Interwencyjne ośrodki preadopcyjne Ogółem 2005 55 267 301 102 x 725 2006 52 263 283 129 727 2007 44 274 154 735 2008 37 279 259 166 741 2009 38 268 189 762 2010 35 282 277 177 771 2011 31 291 181 785 2012 123 515 X 13 1 816 2013 149 242 625 30 3 2 923 2014 238 712 45 6 1 020 2015 231 749 48 1 054 2016 255 776 8 1 109 2017 192 266 772 58 10 1 116

Liczba dzieci przebywających w poszczególnych typach placówek opiekuńczo-wychowawczych, placówkach opiekuńczo-terapeutycznych i interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych Lata Liczba dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych: Regionalnych placówkach opiekuńczo- terapeutycznych Interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych typu interwencyjnego typu rodzinnego typu socjalizacyjnego wielofunkcyjnych specjalistyczno- terapeutycznych 2005 4 157 2 252 16 527 7 736 x 2006 4 998 2 187 13 951 10 890 2007 4 619 2 261 12 505 12 234 2008 2 955 2 226 11 343 13 291 2009 2 628 2 242 11 106 13 736 2010 2 058 2 495 10 660 13 404 2011 1 819 2 524 10 787 13 003 2012 2 217 2 232 15 967 109 49 23 2013 1 927 2 030 15 626 366 115 41 2014 1801 1 963 15 324 429 144 36 2015 1 576 1 885 15 387 444 182 43 2016 1 337 1 729 14 404 475 217 51 2017 1 145 1 669 13 779 511 247 57

niepokojąca zmiana trendu

System wsparcia rodziny i pieczy zastępczej a fundusze unijne w nowej perspektywie finansowej na lata 2014 – 2020.

Narzędzie weryfikacji rozwiązań dotyczących deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej w powiatach wraz z identyfikacją stanu wdrażania zmian w samorządach powiatowych oraz raportem końcowym wraz z rekomendacjami. W ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER), z poziomu centralnego, realizowane jest działanie w zakresie wypracowania narzędzia do badania rentowności polityki samorządów w obszarze pieczy zastępczej, następnie przeprowadzenie pilotażowego badania wybranych powiatów wraz z propozycją zmian deinstytucjonalizacyjnych, a także przygotowanie rekomendacji (poradnika) oraz planu niezbędnych szkoleń dla władz samorządów terytorialnych, które są odpowiedzialne za tworzenie strategii lokalnych. Zakończenie prac nad narzędziem jest planowane na drugi kwartał 2018 r.

Narzędzie weryfikacji rozwiązań dotyczących deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej w powiatach wraz z identyfikacją stanu wdrażania zmian w samorządach powiatowych oraz raportem końcowym wraz z rekomendacjami. Zastosowane narzędzie ma wesprzeć powiaty w określeniu obecnego stanu wdrażania tego procesu oraz kierunków działań, jakie należy podjąć w celu osiągnięcia założeń ustawy. Narzędzie ma również pokazać potencjał powiatów do wprowadzania zmian, a także dobre praktyki w gospodarowaniu dostępnymi zasobami. Narzędzie ma pozwolić na identyfikację stanu przekształceń, ponoszonych w związku z tym kosztów finansowych i społecznych, a finalnie doprowadzić do zwiększenia świadomości władz lokalnych i tym samym wzrostu efektywności działań w obszarze deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej. Z uwagi na wyższą rentowność ekonomiczną i społeczną procesu przechodzenia z opieki instytucjonalnej do usług realizowanych w środowisku lokalnym, efekt zastosowanego narzędzia ma stanowić motywację dla władz samorządowych do zwiększenia tempa przekształceń pieczy zastępczej. Wypracowane narzędzie stanie się elementem sprawozdawczości z procesu deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej. Ponadto, będzie służyło również do monitorowania tego procesu w celu określenia stanu i dalszych kierunków zmian dotyczących deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej.

Szkolenia władz samorządowych szczebla gminnego i powiatowego w zakresie deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej w tym działań profilaktycznych i systemu pieczy zastępczej. Celem działania są szkolenia władz samorządowych szczebla gminnego i powiatowego w zakresie deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, w tym działań profilaktycznych i systemu pieczy zastępczej. Planowane działania powinny zintensyfikować proces deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej rozumianej po pierwsze jako zapobieganie rozdzieleniu dziecka z rodziną i umieszczenia w pieczy zastępczej poprzez działania o charakterze profilaktycznym, po drugie zmniejszanie liczby instytucjonalnych form pieczy zastępczej oraz podnoszenie jakości opieki nad dziećmi w istniejących instytucjonalnych formach pieczy zastępczej (m.in. poprzez zmniejszenie maksymalnej liczby dzieci w poszczególnych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz podwyższenie wieku dzieci w tych placówkach), i wreszcie rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej.

Szkolenia władz samorządowych szczebla gminnego i powiatowego w zakresie deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej w tym działań profilaktycznych i systemu pieczy zastępczej. Działania szkoleniowe powinny być skoncentrowane na przekazaniu praktycznej wiedzy niezbędnej do wdrożenia form zdeinstytucjonalizowanych na poziomie lokalnym. Adresatami wsparcia szkoleniowego będą władze samorządowe na poziomie lokalnym, a więc główni decydenci mający wpływ na budowanie strategii gminy i powiatu w obszarze profilaktyki umieszczania dzieci w pieczy zastępczej jak i przejścia od pieczy instytucjonalnej do pieczy rodzinnej. W szkoleniu będą brać udział władze samorządów szczebla gminnego powiatowego, bowiem skuteczna deinstytucjonalizacja wymaga ścisłej współpracy pomiędzy gminą i powiatem.

Szkolenia kadr systemu wsparcia rodziny i pieczy zastępczej w zakresie realizacji ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej: makroregion centralny (województwa: łódzkie, mazowieckie, kujawsko-pomorskie) – szkolenia dla co najmniej 2 708 osób, prowadzi Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka w Warszawie makroregion południowy (województwa: małopolskie, śląskie, dolnośląskie, opolskie)– szkolenia dla co najmniej 2 597 osób, prowadzą w partnerstwie lokalne ROPS – y, lider ROPS Małopolski makroregion wschodni (województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie)– szkolenia dla co najmniej 2 450 osób, prowadzą w partnerstwie lokalne ROPS – y, lider ROPS Rzeszowski. makroregion północno-zachodni (województwa: lubuskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie) – szkolenia dla co najmniej 3 072 osób, prowadzi Stowarzyszenie SOS dla Rodziny w Szczecinie.

Szkolenia kadr systemu wsparcia rodziny i pieczy zastępczej w zakresie realizacji ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – beneficjenci: poziom zadań gminnych: asystenci rodziny, pracownicy placówek wsparcia dziennego, w tym: kierownicy placówek wsparcia dziennego, wychowawcy, psychologowie, pedagodzy, osoby prowadzące terapię, opiekunowie dziecięcy, rodziny wspierające oraz inne osoby prowadzące pracę z rodziną lub zajmujące i opieką i pomocą w opiece i wychowaniu dziecka; poziom powiatów: koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, pracownicy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, pracownicy powiatowego centrum pomocy rodzinie zaangażowani w realizację zadań związanych z organizacją pieczy zastępczej, pracownicy placówek opiekuńczo – wychowawczych, w tym: dyrektor placówek opiekuńczo-wychowawczych (lub centrum), w tym również placówek typu rodzinnego, pedagog, psycholog, osoba prowadzącą terapię, opiekun dziecięcy, pracownik socjalny w placówce, rodziny zastępcze oraz prowadzący rodzinne domy dziecka; poziom województwa (marszałek): pracownicy regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych, interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych oraz ośrodków adopcyjnych, poziom wojewody: pracownicy wojewody realizujący zadania z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Szkolenia kadr systemu wsparcia rodziny i pieczy zastępczej w zakresie realizacji ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – zakres szkoleń. Szkolenie powinno obejmować następujące bloki tematyczne: I. Szkolenia dla kadry zarządzającej II. Szkolenia na temat budowania lokalnego systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej oraz pozyskiwania środków na ten cel III. Szkolenia z zakresu stosowania prawa IV. Szkolenia kompetencji osób bezpośrednio pracujących z dziećmi i rodzinami V. Szkolenia dla organów kontrolnych wojewody VI. Szkolenia dla służb współpracujących i tworzących system wspierania rodziny i pieczy zastępczej oraz adopcji

Regionalny Program Województwa Mazowieckiego Zgodnie z Harmonogramem naborów wniosków w ramach RPO WM 2014 – 2020 na rok 2018 brak jest możliwości w bieżącym roku pozyskania środków na deinstytucjonalizację, w tym na rozwój pieczy zastępczej.

Nowelizacja ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r Nowelizacja ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Obecnie trwają prace legislacyjne nad zmianami do Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a ich przewidywane zakończenie planuje się w 2018 roku. Proponowane zmiany w zakresie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dotyczą przede wszystkim: intensyfikacji podaży usług dla rodzin wychowujących dzieci, w tym wzmocnienia roli asystenta rodziny, rozwoju placówek wsparcia dziennego i rodzin wspierających, przyśpieszenia procesu deinstytucjonalizacji w obszarze pieczy zastępczej oraz działań na rzecz rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej, maksymalnego ograniczenia liczby najmłodszych dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wzmocnienia procesu usamodzielnień pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej.

Nowelizacja ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r Nowelizacja ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw zamieszczony jest na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pod adresem: https://www.mpips.gov.pl/bip/projekty-aktow-prawnych/projekty-ustaw/polityka-rodzinna/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-wspieraniu-rodziny-i-systemie-pieczy-zastepczej-oraz-niektorych-innych-ustaw/#akapit1 oraz na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pod adresem: https://bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r66433331989435,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-wspieraniu-rodziny-i-systemie-pieczy-zastepcze.html Obecnie projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej poddany jest szerokim konsultacjom społecznym oraz uzgodnieniom międzyresortowym.

Dziękuję za uwagę