Znaczenie ruchu w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym

„Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki nie są wstanie zastąpić ruchu” W. Oczko „Każde dziecko rozwija się w innym tempie, w odmiennych warunkach środowiskowych, każde jest odrębną indywidualnością . Różni się od swoich rówieśników rozmaitymi cechami fizycznymi i psychicznymi.”

Przysłowia Zdrowie jest wartością nadrzędną „W zdrowym ciele zdrowy duch” „Twoje zdrowie w Twoich rękach” „Ideałem byłoby: żyć długo i umierać zdrowym” „Ruch jest życiem - życie jest ruchem”. „ Zdrowie to nie wszystko, ale wszystko jest niczym bez zdrowia”

Zdrowie nie jest darem danym nam raz na zawsze i aby go zachować należy usprawniać go w kilku kierunkach : od szeroko pojętego wychowania zdrowotnego po właściwie pojęty sport, turystykę i rekreację. Przed współczesną edukacją zdrowotną, kulturą fizyczną, a kształceniem nauczycieli w szczególności stoją nowe zadania.

Ruch Jest podstawowym bodźcem rozwojowym oraz przejawem życia! Dzięki aktywności ruchowej dziecko poznaje otoczenie i opanowuje nowe umiejętności. Ruch stymuluje rozwój dziecka. Jest jednym ze wskaźników rozwoju i zdrowia.

Znaczenie ruchu Rozwija sprawność fizyczną ogólny rozwój ruchów, dotyczący dużych przestrzeni ciała – np. w przypadku chodzenia, biegania, pływania, jazdy na rowerze. Po tym okresie następuje rozwój zorientowany na bardziej precyzyjną koordynację w zakresie mniejszych grup mięśni. Wrodzone reakcje stopniowo przekształcają się w sprawności motoryczne, będące użyteczne przez całe życie. rozwijają zręczność, zwinność ciała, precyzję ruchów i ułatwiają opanowanie podstawowych funkcji życiowych. kontrola nad rozmaitymi mięśniami ciała jest jedną z najszybszych form rozwoju.

W układzie kostno – stawowym przyspiesza przekształcanie się tkanki chrzęstnej w kostną, a szybkie tworzenie się tzw. „jąder kostnienia”, ich wzrost ilościowy i stopniowe rozszerzanie się wpływa na przyspieszenie procesu mineralizacji wzmocnienia kości. To z kolei usprawnia funkcje szkieletu będącego konstrukcją chroniącą narządy wewnętrzne i amortyzującą wstrząsy ciała. Dzięki temu formują się powierzchnie stawowe, wzmacniają wiązadła i torebki stawowe a przyczepy mięśni tworzą mocne spojenia z poszczególnymi kośćmi.

Aktywność ruchowa regularnie uprawiana prowadzi do : przyrostu masy mięśniowej, wzmocnienia kości i połączeń stawowych, okrzepnięcia organizmu, przyrostu masy serca, obniżenia tętniczego, zwolnienia tętna, zwolnienia rytmu oddechu przy jego pogłębieniu dotlenienie organizmu

Ruch wpływa na dobre samopoczucie Służy ona również ujściu nadmiaru energii a ponadto pozwala dziecku zrozumieć i poznać świat w którym żyje Więcej ruchu więcej szczęścia Naukowo udowodniono, że każdy z nas wytwarza endorfiny. Najbardziej pierwotny obszar mózgu jest przystosowany do produkcji tego hormonu. To zaś oznacza, że wytwarza je każdy z nas, podczas najmniejszego nawet wysiłku fizycznego. Endorfiny działają także przeciwbólowo.

Z aktywnością ruchową nierozerwalnie związany jest rozwój życia psychicznego. Dziki ruchowi dziecko poznaje otaczający je świat, wzbogaca swoje doświadczenia, rozwija samodzielność dziecka. Zabawy i ćwiczenia w grupie uczą zachowań prospołecznych- dziecko podporządkowuje się obowiązującym normom i zasadom. rozwija się charakter i osobowość rozwija zdolność zaadaptowania się, czyli przystosowania organizmu dziecka do zmieniających się warunków życia: klimatu, temperatury, wilgotności, warunków społecznych i materialnych, pracy, nauki, trudności dnia codziennego. Dobrze przystosowane do życia dziecko to takie, które żyje i rozwija się zdrowo.

Ruch rozwój społeczny Działalność ruchowa o charakterze sportowym stwarza możliwość adaptacji do wysiłku, do zmiennych warunków atmosferycznych, do walki z przeciwnościami, do współzawodnictwa i współpracy. Dziecko mniej sprawne ruchowo bywa izolowane przez rówieśników, utrudnia proces uspołecznienia.

Gimnastyka powinna by dla przedszkolaka radosną zabawą Gimnastyka powinna by dla przedszkolaka radosną zabawą. Ćwiczenia powinny być dostosowane do aktualnych możliwości i umiejętności dziecka. Nie mogą by zbyt trudne i skomplikowane ani też za łatwe.

Zwiększona aktywność ruchowa owocuje wzrostem parametrów siły, wytrzymałości, szybkości, mocy, zwinności, koordynacji, podnosi ogólną sprawność fizyczną, odporność organizmu, co prowadzi do wzmocnienia zdrowia i dobrego samopoczucia.

Ruch rozwija intelekt Dbając o sprawność ruchową rozwijamy mózg; (koncentrację, pamięć, sprawne czytanie i pisanie, szybkie kojarzenie). Dr Lyelle Palmer –badania

prof.J.Ratey z Harvard Medical School twierdzi że ćwiczenia fizyczne bardziej wpływają na mózg niż na ciało. „Kiedy ćwiczymy, szczególnie jeśli ćwiczenia są skomplikowane i wymagające precyzji angażujemy też rejony mózgu związane z funkcjami poznawczymi.”

Hipokinezja negatywne dla zdrowia osobniczego i społecznego zjawisko, nasilające się w II poł. XX wieku polegające na dysproporcji pomiędzy zwiększającym się obciążeniem układu nerwowego, a zmniejszającym się obciążeniem układu ruchowego. Prowadzi do zaburzeń w zakresie układów : sercowo – naczyniowego, trawiennego, autonomicznego, psychonerwowego uznana za zjawisko cywilizacyjne, wpływa na zaburzenia ludzkiego organizmu i według Światowej Organizacji Zdrowia jest obecnie bezpośrednio i pośrednio, główną przyczyną zgonów ( z powodu zapaści choroby wieńcowej serca ) zwłaszcza w krajach rozwiniętych.

Jednym z najważniejszych czynników powodujących choroby cywilizacyjne jest zmniejszona aktywność ruchowa, siedzący tryb życia a także brak kontaktu z przyrodą i nadmierne przeciążenie układu nerwowego. Wśród młodzieży szkolnej co czwarty uczeń wykazuje odchylenia od prawidłowego stanu zdrowia. Plagą stają się coraz częściej występujące u dzieci i młodzieży wady postawy ciała, pojawiają się problemy chorób nowotworowych, coraz więcej dzieci choruje na cukrzycę. Badania Lubelskiej Akademii Medycznej wykazały, ze już u 17-19-latków występują podstawowe czynniki decydujące o zawałach serca, 7% nastolatków ma nadciśnienie tętnicze, 7% podwyższony procent cholesterolu, 10% cierpi na nadwagę i otyłość. W starszych grupach wiekowych wskaźniki te wzrastają dwukrotnie.

czynniki endogenne (15-20%) czynniki egzogenne (20-25%) N. Wolański wyodrębnia dwie grupy czynników, które wpływają na rozwój fizyczny człowieka: czynniki endogenne (15-20%) czynniki egzogenne (20-25%)

Styl życia -50% Podstawą zdrowego stylu życia jest aktywność fizyczna, która ściśle wiąże się z pozostałymi składnikami tego stylu: pożywienie, (Hipokrates „Niech wasze jedzenie będzie Waszym lekarstwem”) masa ciała, Sen stres

Nowa podstawa programowa wzorzec wychowania fizycznego – 7 bloki tematyczne Diagnoza sprawności i aktywności fizycznej oraz rozwoju fizycznego Trening zdrowotny Sporty całego życia i wypoczynek Bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista Sport (dotyczy II, III i IV etapu edukacyjnego) Taniec ( dotyczy II i III etapu edukacyjnego) Edukacja zdrowotna (dotyczy III i IV etapu edukacyjnego)

Podstawa programowa 5.  Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci. Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: 1)  dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia; 2)  dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne; 3) jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miarę swoich możliwości, jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo; 4)  uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.

Wychowanie fizyczne-Kształtowanie sprawności fizycznej i wychowanie zdrowotne. Uczeń kończący klasy I: Uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fizyczną, zgodnie z regułami; Potrafi: Chwytać piłkę, rzucać nią do celu i na odległość, toczyć i kozłować piłkę; Pokonywać przeszkody naturalne i sztuczne, Wykonywać ćwiczenia równoważne, 3. Dba o prawidłowy sposób siedzenia w ławce; 4. Wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i ze można im zapobiegać poprzez: szczepienia ochronne, właściwe odżywianie się, aktywność fizyczną, przestrzeganie higieny, właściwie zachowuje się w sytuacji choroby, 5.Wie,że dzieci niepełnosprawne znajdują się w sytuacji trudnej i pomaga im. Podane sprawności dotyczą dzieci o prawidłowym rozwoju fizycznym, zaś umiejętności ruchowe dzieci niepełnosprawnych ustala się stosownie do ich możliwości.

Cele edukacji zdrowotno-ruchowej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym Zapewnienie harmonijnego rozwoju psychofizycznego Dostarczenie niezbędnych wiadomości i umiejętności służących zdrowiu i sprawności fizycznej Naukę współdziałania w zespole Przygotowanie do samodzielnego planowania własnej aktywności fizycznej

Wiek przedszkolny charakteryzuje się na ogół dużą plastyczności aparatu ruchowego i słabą zdolności koordynacji ruchów. W tym wieku dziecko zdolne jest do intensywnego, ale krótkotrwałego ruchu. Natomiast w sferze psychicznej dziecko charakteryzuje się dużą wyobraźnią, skłonnością do naśladownictwa jak równie brakiem zdolności do dłuższego skupienia uwagi. Metody pracy z dziećmi stosowane na zajęciach ruchowych powinny sprzyjać rozwojowi dziecka w sferze poznawczej, motorycznej i emocjonalnej, powinny nawiązywać do jego możliwości i potrzeb.

A. Demel i A. Skład sformułowali zbiór zasad rządzących rozwojem motorycznym Rozwój ruchów przebiega od reakcji ogólnych do specyficznych, Rozwój ruchów przebiega według stopniowego zstępowania od głowy ku innym częściom ciała, Rozwój ruchów przebiega od osi głównej ku innym częściom ciała, Rozwój ruchów przebiega od ruchów symetrycznych do asymetrycznych Rozwój ruchów przebiega od ruchów cyklicznych do acyklicznych, Rozwój motoryczny polega na wiązaniu sfery czuciowej (sensorycznej) z ruchową, Rozwój ruchowy polega na stopniowym opanowaniu ruchów i wdrażaniu się do ich kontroli.

motoryka Motoryka to pojęcie, które obejmuje całokształt czynności ruchowych człowieka. Nauczycielowi przedszkola przypada w udziale towarzyszenie dziecku w okresie intensywnego rozwoju fizycznego, który cechują poważne zmiany ilościowe i jakościowe przejawiające się we: wzrastaniu, różnicowaniu, dojrzewaniu poszczególnych układów i narządów

Wymierne i niewymierne metody pomiaru Metoda wymierna: „Wrocławski test sprawności fizycznej dla dzieci w wieku 3-7 lat”. Ocenie za pomocą testu poddajemy poziom rozwoju takich cech motorycznych jak: szybkość, siła, moc, zwinność. www.blizejprzedszkola.pl/annajaworska.

Metody niewymierne Obserwacja jego zachowań i aktywności w trakcie codziennych zajęć w przedszkolu, zwłaszcza w czasie swobodnych zabaw. Obserwacja przejawów motoryczności: ruchliwość (wykonywanie znacznej liczby ruchów w sposób intensywny), dokładność, trwałość uczenia się nowych umiejętności ruchowych), Sprawność ruchowa ( umiejętność władania własnym ciałem, radzenia sobie w nowych sytuacjach), Sprawność fizyczna (wydolność organizmu)

Ocena koordynacji wzrokowo-ruchowej Oceniamy w trakcie codziennych czynności samoobsługowych, zajęć plastycznych, w grach i zabawach. Obserwujemy czy dziecko patrzy na to, co robi-czy ucieka wzrokiem, Jaką pozycję przyjmuje dziecko w trakcie prac przy stoliku, czy siedzi prosto, jak trzyma ołówek, Oceniamy obustronną integrację ruchową, Wiedza od rodziców o rozwoju ruchowym dziecka ( kiedy dziecko zaczęło raczkować, chodzić, biegać, itp. jaka jest aktywność dziecka w domu)

Zabawy ruchowe Zabawy orientacyjno-porządkowe Zabawy z elementami równowagi Zabawy z elementami czworakowania, pełzania Zabawy bieżne Zabawy z elementami rzutu, celowania i toczenia Zabawy z elementami wspinania Zabawy z elementem podskoku i skoku Zabawy ze śpiewem