Po pierwsze nie nudzić, czyli wokół czytania dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Wokół koncepcji znaczenia Znaczenie jako myśl, Znaczenie jako zachowanie, Znaczenie jako przedmiot, Znaczenie jako związek między wyrażeniami, Znaczenie jako użycie, Znaczenie jako własność znaku, czyli pojęcie.

Pojęcie czytania Tworzenie dźwiękowej formy słowa na podstawie jego obrazu graficznego /Elkonin/. Polega na rozpoznawaniu symboli stanowiących bodziec do aktualizowania znaczeń „wbudowanych” w doświadczenie jednostki oraz na powstawaniu nowych znaczeń znanych już słów poprzez manipulowanie pojęciami już posiadanymi /Tinker/. Dostrzeżenie i uświadomienie sobie powiązań logicznych między wyrazami i zwrotami /Baczyńska/.

Istotę czytania stanowią trzy etapy: Pojęcie czytania Istotę umiejętności czytania stanowi zdolność do tłumaczenia albo rozszyfrowywania znaków języka pisanego, a podstawowymi elementami czytania są rozumienie czytanego tekstu i związana z nią technika / Więckowski /. Istotę czytania stanowią trzy etapy: Rozpoznawanie symboli graficznych i fonetycznych oraz odtwarzanie ich formy. Rozpoznawanie znaczeń. Ocenę wartości rozpoznawanych znaczeń, odniesienie ich do własnego doświadczenia i ocenę w kontekście tego doświadczenia / Brzezińska /

Wszystko jasne Bdanaia na pweynm anelgiksim uneriwstyecie wyzakały, że nie ma znczeania, w jaikej kleojności napsziemy lietry wenąwtrz wryazu, blye tlkyo pirwesza i otstaina lreira błyy na soiwch mijsecach. Rtszea mżoe być dolnwoie poszamiena, a mmio to bedzięmy w stniae pczyrzetać tkest bez wikszęego prleobmu. Diezje się tak dslteago, źe nie cztaymy kzdaej z lteir odelndziie, ale wrayz jkao cłoaść.

Czytanie pseudowyrazów Piotruś: celiła – Celina snowy - sowy Salim: goraca – gorąca mie – mnie Marta: pastiska – pastwiska Madzia: lea – lewa Krystian: mi - mnie Marcin: eci – leci lopa – pola łopa – łapać onca – słońca korystawi – korzystać bosen – basen om – on Agnieszka: łaki – łąki mie – mieć sute – suche Kamil: snawy – stawy lea – Ela korystawi – rozstawi

Dom psa to ul. Obok domu psa jest staw. W stawie pływa zielony kot Dom psa to ul. Obok domu psa jest staw. W stawie pływa zielony kot. Nad stawem lata krowa. A oto wybrane komentarze: To śmieszne, nigdy nie widziałem zielonego kota, który mieszka w stawie. (Maciuś) Pies mieszka w ulu, niemożliwe! (Maciuś) Nigdy nie widziałem latającej krowy, – kto to wymyślił? (Mateusz) To mam narysować, przecież takiego czegoś nie ma – „dom psa to ul” (Zuzia) Zielony kot – czy ktoś go wykąpał w farbie!? (Kamil) Te wyrazy są jakieś dziwne, latająca krowa! (Kuba) Pies jest za duży, aby ul mógł być jego domem, po prostu się do niego nie zmieści. (Robert) Jeśli pies mieszka w ulu to gdzie mieszkają pszczoły? (Kamilka) Koty nie lubią wody i nie kąpią się w stawie, nasz kot Flipek, jak słyszy wodę w łazience to ucieka za szafę. (Donata) Krowy są za ciężkie żeby latać, a poza tym nie mają skrzydeł .(Agnieszka)

Gotowość do nauki czytania i pisania to taki stan rozwoju dziecka, będący rezultatem dojrzewania oraz treningu wychowawczego, który czyni je wrażliwym na znaki, ich istotę i znaczenie w procesie komunikowania się ludzi. /Brzezińska/

Poziomy gotowości do nauki czytania i pisania Gotowość psychomotoryczna Gotowość słownikowo- pojęciowa Gotowość emocjonalno- motywacyjna

Poziomy czytania Techniczny - rozpoznawanie, kojarzenie i różnicowanie grafemów i fonemów. Semantyczny - kojarzenie rozpoznanych znaków z posiadanym doświadczeniem /dekodowanie/ rozumienie dosłowne treści słów i zdań. Krytyczno-twórczy – ustosunkowanie się do tekstu ocena czytanych treści, interpretacja tekstu, zakładająca rozumienie nie tylko dosłowne, ale i przenośne, umiejętność wykorzystywania odczytanych treści.

Rozumienie czytanego tekstu według J. Bałachowicz - Poziom konkretny, - Poziom wyjaśniający, - Poziom wyjaśniająco- uogólniający

Poziom konkretny Na tym poziomie wystarczy dzieciom znajomość treści i odnalezienie związków między przedstawionymi zdarzeniami bez wyjaśniania ich w świetle posiadanej wiedzy. Uczniowie nie wychodzą w procesie myślenia poza fakty przedstawione w utworze.

Poziom wyjaśniający Na tym poziomie uczniowie wyjaśniają przyczyny zachowania bohaterów lub przebiegu wydarzeń. Następuje wtedy dopełnienie treści własnym doświadczeniem, próba jej wyjaśnienia za pomocą przyjętych pojęć i norm, chociaż dziecko nie odrywa jeszcze tego wyjaśnienia od konkretnego bohatera czy zdarzenia.

Poziom wyjaśniająco- uogólniający Jest to wynik takiego przetworzenia informacji płynących z tekstu i własnej wiedzy, które daje rozwiązanie zadania postawionego przez autora. Dziecko świadomie rozpatruje poprzez pryzmat znanych pojęć i norm społeczno-moralnych przedstawione zdarzenia, znajduje dla nich wyjaśnienie a nawet wyprowadza ogólną refleksję o charakterze humanistycznym: morał, motto, konkluzję, wniosek.

Wnioski dla praktyki dydaktycznej Współczesny nauczyciel powinien mieć świadomość jak ważne znaczenie ma dla każdego człowieka umiejętność czytania i rozumienia tekstu, bez niej niemożliwe jest prawidłowe funkcjonowanie człowieka w świecie współczesnym a także korzystanie z dorobku literatury, kultury i sztuki, błędy i niedopatrzenia w rozumieniu czytanego tekstu w tym okresie życia dziecka pozostawiają trwałe ślady, gdyż nawyk ukształtowane w czasie pierwszych kontaktów ze słowem drukowanym decydują o harmonijnym przebiegu procesu nabywania i doskonalenia umiejętności czytania lub o jego przebiegu zaburzonym,

Wnioski dla praktyki dydaktycznej nauczyciel już na szczeblu początkowym powinien systematycznie wzbogacać doświadczenia uczniów w zakresie odczytywania tekstów kultury, stwarzać warunki uogólniające dotychczasową wiedzę a przede wszystkim aktywizować uczniów rozwijając myślenie krytyczne i twórcze, ważne jest również systematyczne kontrolowanie, ocenianie i nagradzanie postępów dzieci w czytaniu zarówno na poziomie technicznym; ocena poprawności, płynności, wyrazistości i biegłości, jak również w zabawowy sposób kontrolowanie poziomu rozumienia tekstu nie tylko na poziomie konkretnym, ale także wyjaśniającym i wyjaśniająco-uogólniającym.

Wnioski dla praktyki dydaktycznej należy zadbać, by w okresie przedszkolnym stwarzać dzieciom możliwie wiele okazji do polisensorycznego doświadczania rzeczywistości, a co się z tym wiąże do kodowania i dekodowania znaczeń, warto byłoby wykorzystać możliwości, jakie stwarza edukacja przedszkolna do włączania do zajęć gier i zabaw o charakterze językowym, przygotowując dziecko do odbioru znaczeń doskonalić nie tylko jego funkcje percepcyjno- motoryczne, ale dbać także o rozwój słownikowo –pojęciowy i emocjonalno -motywacyjny,

Wnioski dla praktyki dydaktycznej w tym celu można wykorzystywać dramowe interpretacje tekstów, inscenizacje i improwizacje, jak również wszelkie formy intersemiotycznego przekładu tekstów a na poziomie języka pisanego: konkursy, quizy, zabawy i specjalnie przygotowane testy dla najmłodszych, pracując w taki właśnie sposób działania dydaktyczno - wychowawcze nauczyciela będą zgodne nie tylko z nową Podstawą Kształcenia Ogólnego dla Szkół Podstawowych i Gimnazjów, ale pozwolą przede wszystkim na pełne przygotowanie dzieci najmłodszych do samodzielnego uczenia się i poznawania świata.