dr Genowefa Janczewska-Korczagin www.wiktor.horyzont.net Założenia filozoficznej koncepcji działalności Wygotskiego jako metodologicznej podstawy pedagogiki i psychologii dr Genowefa Janczewska-Korczagin www.wiktor.horyzont.net

Nie wolno przyjąć tej koncepcji inaczej jak fakt , że źródłem działania każdego człowieka jest komunikacja przy pomocy znakowo symbolicznego system.

To psychologiczna koncepcja, w której znakiem jest słowo, socjum - komunikacja, a działanie, słowo i socjum łączy się w całość.

Wygotski podaje dokładną analizę znaczenia jako podstawowego pojęcia w psychologii rozwoju.

Znaczenie - to pojęcie ma specyfikę dynamicznego procesu rozwoju.

Sens jest rezultatem znaczenia, ale uwaga: sens nie ma w sobie utrwalonego znaku. I dlatego sens jest podstawowym elementem świadomości ludzkiej.

Znak (słowo) - znaczenie, ma socjalną naturę swojego pochodzenia Znak (słowo) - znaczenie, ma socjalną naturę swojego pochodzenia. Jest wywołany socjalną formą współpracy.

Znak - znaczenie jest to jedność komunikacji i uogólnienia.

Słowo i działanie - to jedność w systemie psychologicznym. Pojawienie się języka (mowy), to system świata zewnętrznego w psychice dziecka. Znaczenie słowa wnosi regułę w organizację świadomości, percepcja jest determinowana językiem (mową).

Świadomość człowieka jest związana Z jednej strony z działalnością przy pomocy narzędzi, a z drugiej strony w oparciu o bazę słownych znaczeń, które stając się przedmiotowymi tworzą systemy sensów bezpośrednio konstruujących świadomość. Słowo jest zorientowane dwubiegunowo: posiada znaczenie w myśli i sens w rzeczy i dzięki temu możliwe jest operowanie „czystymi znaczeniami” bez praktycznych działań, bo myślenie to działalność teoretyczna.

Znaczenie słowa jest podstawą Do nowego sposobu operowania przedmiotami, rzeczami. Słowo jest narzędziem w kontaktach socjalnych – w komunikacji.

Świadomość To produkt komunikacji dziecka przy pomocy mowy w warunkach działania w stosunku do otaczającej go rzeczywistości i odwrotnie: świadomość dziecka - to produkt jego ludzkiej działalności w stosunku do obiektywnej rzeczywistości realizującej się w warunkach języka, w warunkach komunikacji językowej.

Teza o kulturowo-historycznej naturze ludzkiej psychiki Teza o kulturowo-historycznej naturze ludzkiej psychiki. Pojęcie kulturowo-historyczne, można wykorzystać dwojako: a) to analiza okresu rozwoju poglądów Wygotskiego, b) to szersza analiza idei rozwoju.

Idea rozwoju kultury człowieczeństwa Dotyczy rozwoju indywidualności psychicznej człowieka podczas jego funkcjonowania. Nierozerwalnie jest to związane z jego działalnością znakową (język; znaczenie), z jego działalnością w socjum, w grupie dla rozwoju psychicznego dziecka. A ROZWÓJ jest traktowany jako PROCES.

Etapy rozwoju W rozwoju człowieka są etapy równomiernie płynne, prawie niezauważalnych zmian wewnętrznych, one mijają się z rozwojem skokowym , z ostrymi konfliktami. Na mikroskopijne zmiany nakładają się zmiany skokowe, których jest 5.

Kryzysy skokowe w rozwoju. 1.Kryzys urodzenia. 2.Kryzys 1roku. 3.Kryzys 3 lat. 4.Kryzys 7 lat. 5.Kryzys 13 lat. Początkiem kryzysu jest bezwzględnie zawsze socjalna sytuacja (komunikacja) rozwoju w danym okresie. To jedyne, niepowtarzalne sytuacje o charakterze komunikacyjnym między dzieckiem a środowiskiem zewnętrznym, które jest podstawowym źródłem rozwoju.

Co to jest strefa najbliższego rozwoju? Co bada test? Tylko aktualny poziom rozwoju. A to jest niewystarczające dla nauczyciela aby wiedzieć, co dziecko umie dziś, teraz. Najważniejsze: ważne jest to: co dziecko może zrobić jutro. Psycholog, pedagog ograniczający się do określenia stanu, poziomu, zostawiając z boku wszystko co dojrzewa i rozwija się w dziecku: - NIE MOŻE mieć pełnej opinii o wewnętrznym stanie całego rozwoju.

Dziecko robi zadanie samodzielnie ale może też robić zadanie w sposób rozumny, naśladując jakieś operacje intelektualne - i to jest strefa najbliższego rozwoju

Nauczanie jest zobowiązane wybiegać przed rozwój Bo tylko to wprowadza w ruch wiele wewnętrznych procesów rozwoju z tych, które są możliwe na razie w sferze relacji ze środowiskiem zewnętrznym, z kolegami. Bo tylko te, które istnieją w relacjach z zewnętrznym środowiskiem przerabiając wewnętrzną drogę rozwoju, stają się wewnętrznym bogactwem samego dziecka.

Co ważne dla nauczyciela? 1) Każda funkcja psychiczna pojawia się na scenie dwukrotnie: -najpierw jako funkcja komunikacyjna (społeczny jej wymiar), -potem jako wewnętrzny sposób myślenia dziecka. A między nimi jest proces interioryzacji - to wrastanie funkcji do wnętrza.

2) Sam proces nauczania powinien mieć charakter umysłowej działalności.

3) Sens pracy nauczyciela polega na tym, aby ukierunkować i regulować działalność ucznia poprzez organizowanie jej, współpracę każdego z uczniów i każdego nauczyciela z uczniami.

To jest podstawą pedagogiki współpracy i nauczania rozwijającego. Nowe struktury zachowań powstające w kryzysach nie pozostają w postaci niezmienionej i niekoniecznie wchodzą w strukturę osobowości ucznia.

Co to znaczy integrująca struktura osobowości? 1.Osobowość - to jest pierwotne to, co tworzy łącznie się z wyższymi funkcjami. A te funkcje - to przeniesione w osobowość, interioryzowane relacje socjalnego rodzaju- relacje komunikacyjne. 2)To konkretna psychologia człowieka-to DRAMAT walki wewnętrznej, skomplikowanej dynamiki funkcji i stanów. 3) Świat wg Wygotskiego - to świat symboli, to tylko część procesów interioryzacji, one są podporządkowane osobowości - bo to osobisty system sensów: motywacja, wola i poznawanie, zdolność sądzenia i procesy emocjonalne, dynamika działania i dynamika myśli. To ciągły ruch i nowe formy związków. Osobowość - to jedność umysłu, intelektu i afektu, a relacje między nimi - to proces (kongruencja).

Pedagogiki specjalne Wszelka pedagogika korekcyjna, rehabilitacyjna i terapeutyczna oraz psychologia kliniczna mają do czynienia z jakimś jednym defektem, a z całościowym systemem psychiki pacjenta, osobowości i działalności pacjenta.

Co ważne dla każdego nauczyciela! Nauczyciel nie powinien zwracać uwagi na to, czego u ucznia nie ma, czego mu brak, ale szukać, wysupływać to, co u niego, u ucznia JEST. To stałe poszukiwanie nauczycielskie tego, od czego może uczeń się odbić, aby przywrócić naruszone funkcje. To dzięki Wygotskiemu- Łuria przebudował światową neuropsychologię. Dla każdej wyższej funkcji psychicznej potrzeba taka jest skomplikowana, zróżnicowana: łącząca działalność całego systemu tych ośrodków nerwowych. Ona potrzebuje zamiany : strukturalnej i funkcjonalnej analizy na: całościowy system międzyfunkcjonalnych związków i relacji określających daną formę działalności.

Podsumowanie. 1. Analiza trudów Wygotskiego to rozwój, (rok 1924 a rok 1934 to nie to samo). 2.Psychologia Wygotskiego może być dobrze zrozumiana nie tylko przez filozofów i humanistów ale także i przez nauczycieli przedmiotów ścisłych. 3.Nie istnieje żadna dydaktyka zaczynająca nauczanie od zera.