Warsztaty INTERSTRAT ESPON 12 kwietnia 2011 Warszawa Geneza wymiaru terytorialnego wprowadzania wymiaru terytorialnego w politykach i dokumentach strategicznych UE Magdalena Zagrzejewska Komitet Monitorujący ESPON- MC ESPON Krajowy Punkt Kontaktowy Spójności Terytorialnej- NTCCP VASAB, CEMAT, V4, KPZK Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

25% ludności mieszka w aglomeracjach pow. 5 milionów 7% ludności mieszka w aglomeracjach pow. 5 milionów Geograficzne uwarunkowania polityk wobec obywateli

Geograficzne uwarunkowania dostępności do usług

Polityki Sektorowe 6 kwestii, które formułuje EU Energy policy Transport policy Common agricultural policy, including rural development ICT policy Environment policy Maritime policy Research policy Competition policy Employment policy Nowe zagadnienie: Co jest wartością dodaną wymiaru terytorialnego do spójności społecznej i ekonomicznej? Nowa Geografia: zarówno ponad jak i wewnątrz regionalna Lepsza współpraca: pomiędzy regionami wewnątrz i poza UE Lepsza koordynacja: pomiędzy politykami sektorowymi i przestrzenną Nowe partnerstwa: silnie związane z poziomem lokalnym Nowe wskaźniki mierzenia rozwoju terytorialnego i spójności Przestrzeń geograficzna to uwarunkowania ale i efekt działalności

1.ESDP, (1999) 2.Territorial Agenda EU & The Leipzig Charter (Urban) (2007) 3.The Green Paper on territorial cohesion« Turning territorial diversity into strenghts » (2008) 4.Barca Report (2009) 5.Lisbon Treaty: Territorial Cohesion as shared competence of EU and MS, (2009) 6.Europe 2020, (2010) 7.Future Cohesion policy: 5th report on Cohesion (2011) 8.Territorial Agenda EU 2020 (2011) AKTUALNOŚCI czyli Polska Prezydencja a wymiar terytorialny Gdzie szukać informacji na temat wymiaru terytorialnego polityk UE?

1. Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego (1999) Cele ESDP: Rozwój zrównoważonego i policentrycznego systemu miast oraz nowych partnerstw pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi Zapewnienie równego dostępu do infrastruktury i wiedzy Zrównoważony rozwój, rozsądne zarządzanie oraz ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego

Cel główny Agendy Terytorialnej : wzmocnienie spójności terytorialnej UE 6 Priorytetów Agendy Terytorialnej: 1. Wzmacnianie rozwoju policentrycznego oraz innowacji poprzez tworzenie sieci współpracy regionów miejskich i miast 2. Nowe formy partnerstwa i zarządzania terytorialnego w układzie miasto - wieś 3. Wspieranie regionalnych klastrów konkurencyjności i innowacji w Europie 4. Wzmacnianie i rozbudowa sieci transeuropejskich 5. Wspieranie transeuropejskiego zarządzania ryzykiem 6. Wzmacnianie struktur ekologicznych i zasobów kulturowych Cele Karty Lipskiej: 1. Wzmocnienie zintegrowanego podejścia do rozwoju miast 2. Wsparcie zdegradowanych dzielnic w kontekście miasta jako całości 2. Territorial Agenda 2007 & The Leipzig Charter 2007

3. Zielona Księga spójności terytorialnej (2008) Cel Zielonej Księgi: Zielona Księga ds. spójności terytorialnej rozpoczęła konsultacje publiczne, dostarczy uaktualnionej analizy rozbieżności terytorium Europy. Zielona Księga była zalążkiem dyskusji, w jaki sposób uwzględniać wymiar terytorialny w programach i obszarach polityki UE Zawartość: Pojecie spójności terytorialnej Analiza zróżnicowań przestrzennych terytorium Europy Zdefiniowanie wpływu spójności terytorialnej na poziomie krajów członkowskich Pytania do debaty

4. Raport Fabrizio Barca. Podejście ukierunkowane terytorialnie w osiąganiu celów i oczekiwań Unii Europejskiej (2009) Założenia polityki oparto na koncepcji ukierunkowanej terytorialnie (place-based), które określane jest przez OECD nowym paradygmatem polityki regionalnej. Celem podejścia jest zredukowanie zarówno trwałej nieefektywności (niepełne wykorzystanie zasobów, prowadzące do obniżenia wartości osiąganego dochodu) oraz trwałego wykluczenia społecznego (dotyczy to w głównej mierze znacznej części obywateli, których dochód oraz inne wskaźniki dobrobytu są niższe niż przyjęty standard) istniejących w danym miejscu (place). Miejsca zdefiniowano przez pryzmat funkcjonalności - czyli jako regiony, w których określone zbiory cech istotnych dla rozwoju wpływają na rozwój lokalny silniej niż w przypadku regionów większej lub mniejszej wielkości. Pozwala ona na dostosowanie sposobów interwencji oraz instytucji gospodarczych do warunków lokalnych (geograficznych).

5. Lisbon Treaty: Territorial Cohesion as shared competence of EU and MS (2009) The Lisbon Treaty dodał spójność terytorialną do wcześniej zdefiniowanych celów tj. spójności społecznej i ekonomicznej Art 174: wskazał na uwarunkowani geograficzne, tj, iż szczególna uwagę należy poświęcać regionom których rozwój jest w sposób trwały i szczególnie poważnie hamowany przez problemy związane z zagrożeniami naturalnych lub natury demograficznej, takim jak regiony najbardziej wysunięte na północ (...) i wyspy, transgraniczne i górskie

6. Europa 2020, (2010) Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. UE musi określić, gdzie chce się znaleźć w roku 2020.

7. 5th report on Cohesion. Strategic programming and governance Wymiar terytorialny w programowniu Common Strategic Framework, zawierają territorial chapter: priorytety dla wymiaru miejskiego, rozwoju lokalnego, geografii funkcjonalnej Development and Investment Partnership Contracts", zawierają territorial chapter: uwarunkowania terytorialne, liste miast w których przewiduje się działania zintegrowane, funkjonalne powiazania miasto-wieś ; …obszary o specyficznych problemach geograficznych i demograficznych Koordynacja na każdym poziomie Usprawnienie koordynacji funduszy: ERDF, EAFRD, EFF, ESF; national Contracts opisujące relacje z innymi politykami Lepsza koordynacja z politykami krajowymi, uwzgledniając granty promujące pewne obszary Włączenie monitoringu terytorialnego i miejskiego, Współpraca Inter Service Groups: Urban Development, Territorial Cohesion; warunki dla dyskusji z politykami sektorowymi Lepsze wykorzystanie istniejących narzędzi oceny wpływu terytorialnego Territorial Impact Assessments in MS

8. Agenda Terytorialna 2020, (2011) Priorytety Supporting polycentric territorial development Strengthening partnership and cooperation between urban and rural territories Improving territorial connectivity for individuals, communities and enterprises Territorial integration in cross-border, transnational functional regions Ensuring global and local competitiveness based on strong local economies Connected ecological structures and diverse cultural networks, joint risk management

Zintegrowane podejście do rozwoju Agenda Terytorialna jako narzędzie wdrażania Cohesion Policy operacjonalizacja prorytetów Europe 2020 i Cohesion Policy NTCCP UDG COCOF TCUM ESPON Ukierunkowanie terytorialne priorytetów Polskiej Prezydencji 2011

Europa 2020 headline targets: Raising employment rate Research and development - concentration of F Reduction of emission and increasing energy efficiency of economy Improvement of educational attainment level Reduction of social exclusion Indicators of EU % of the population aged employed. 3% of the EU's GDP invested in R&D. The "20/20/20" climate/energy targets met (including an increase to 30% of emissions reduction if the conditions are right). 40% of the younger generation with a tertiary degree The share of early school leavers under 10% and at least. 20 million less people at risk of poverty. TA priorities – meeting points (TIPRS) and basic criteria for monitoring and evaluation Supporting polycentric territorial development More equal spatial distribution of job supply Metropolitan regions Polycentric metropolises (econ of co-operation) R&D links between agglomerations Compact cities Network of environmentally friendly, high speed mutual transport links between main centres Quality of education in secondary cities Attractive small and medium size cities Spatial mobility of low income people Strengthening partnership and cooperation between urban and rural territories Diversification of rural economies Integration of rural and urban labour market. Tele work Limiting urban sprawl to areas along main transport Axis E-education based on ICT in rural areas Peripheral regions Role of SMESTO in low population density areas Improving territorial connectivity for individuals, communities and enterprises Functional labour markets Global accessibility Daily accessibility Global accessibility Access to ICT Modal split Intermodal transport chains Development of pan- European energy transmission networks Access to higher education Access to education Access to economic services of general public interest Territorial integration in cross-border, transnational functional regions Cross border labour markets Macroregional single markets Transnational and cross-border innovation systems Cross-border ecosystems Macroregional transmission grids Intensification of international students exchange schemes and programmes Cross-border spatial mobility of low income people Ensuring global competitiveness based on strong local econ. Territorial capital Local green economy Territorial capital Local identity Connected ecological structures and cultural networks, joint risk management Cultural networks Jobs in nature protection sector Green and blue corridors, Valuable ecological areas Local development of ecologically valuable areas Changes of general public attitudes