Małgorzata Zub, IBE, 5 czerwca 2017 r. Czynniki wpływające na efektywne nauczanie i ocenianie uczniów. Na podstawie badania wstępnego i wymiany doświadczeń partnerów Małgorzata Zub, IBE, 5 czerwca 2017 r.

Dialog specjalistów-praktyków i decydentów jako wsparcie dla nauczania i uczenia się poprzez współdziałanie

Wstępna diagnoza – kwiecień-październik 2016 Cel: uzyskanie informacji o stanie wiedzy i opinii nt. CL przed szkoleniem. Grupa objęta badaniem – 350 osób, w tym: Austria: 22 Belgia: 33 Irlandia: 40 Polska: 66 Portugalia: 189

Poziomy współpracy Uczniowie pracują w parach lub w grupach? Uczniowie dzielą się odpowiedzialnością? Uczniowie wspólnie podejmują istotne decyzje? Uczniowie pracują współzależnie od siebie?

Czym jest uczenie poprzez współdziałanie? 0% Austria Belgia Irlandia Polska Portugalia Ogółem Uczniowie pracują razem, łącząc swoje wysiłki i umiejętności aby osiągnąć wspólny cel 86% 100% 94% 97% 96% Uczniowie wymieniają swoje opinie lub negocjują ustalenie rozwiązania [dyskusja] 73% 82% 90% 92% 85% Uczniowie czują, że są częścią grupy 67% 76% 84% 81% Uczniowie wspólnie tworzą nowy produkt (np. prezentacja, publikacja) [projekt] 68% 58% 77% Praca każdego ucznia w grupie jest niezbędna do wykonania zadania (sukces zależy od każdego ucznia) [Współzależność] 74% 75% Uczniowie organizują i koordynują pracę grupy [Podejmowanie istotnych decyzji] 83% 70% 71% Uczniowie wspólnie decydują kto co robi w grupie 55% 64% 63% Nauczyciel daje rady i wskazówki do pracy uczniów tylko wtedy, gdy jest poproszony 46% 35% Uczniowie używają swoich własnych metod/sposobów wykonywania zadań 59% 39% 43% 40% Każdy członek grupy wykonuje swoje zadanie 49% 50% 36% 25% Uczniowie sami tworzą grupy, decydują, z kim współpracują 30% 26% 34% Współraca uczniów jest ważniejsza niż określona treść nauczania 41% 27% 28% 33% 32% Uczniowie decydują o temacie zadania realizowanego w czasie pracy grupowej [Podejmowanie istotnych decyzji] 12% 23% 29% Uczniowie wykonują zadania zgodnie z instrukcją nauczyciela 18% 8% Zgoda, że CL zakłada łączenie wysiłków i umiejętności oraz dyskusje między uczniami. Podejmowanie istotnych decyzji przez uczniów jako część CL? Duże różnice w zależności od tego, czego dotyczą decyzje (organizacji pracy, niż wyboru tematu i metod) Duże różnice między krajami. W Polsce uczniowie mają relatywnie często wpływ na podział zadań i dobór metod, ale najrzadziej na zarządzanie pracą grupy (czym to się różni?). Współzależność („sukces zależy od każdego ucznia”) jest uznawana za konieczny element CL przez większość badanych. W Polsce i Portugalii CL znacznie utożsamiane z metodą projektów

Pozytywne efekty uczenia poprzez współdziałanie (CL) wg badanych UCZNIOWIE …

Stosowanie CL w szkole w opinii nauczycieli

Stosowanie CL przez wykładowców i trenerów (w kształceniu nauczycieli)

Obecność czynników ułatwiających stosowanie CL w szkole

Czynniki istotne dla CL – refleksje partnerów projektu Podstawa programowa kształtuje możliwości stosowania CL. w Austrii wg nauczycieli wymagania podstawy ograniczają możliwości stosowania CL, w Irlandii umiejętności współdziałania są zapisane w podstawie, w Portugalii podstawa zawiera sylwetkę absolwenta – w tym m. in. kompetencje miękkie.

Czynniki istotne dla CL – refleksje partnerów projektu (cd.) Ważne, by nie ograniczać CL tylko do pracy metodą projektu, ale też wykorzystywać jego elementy w krótszych zadaniach. Co nauczyciele mogą „wziąć dla siebie” z CO-LAB w tym obszarze? Problem czasochłonności Jakie znaczenie ma CZAS? Czas na zrealizowanie zadań metodą CL. Potrzeba więcej, niż 45 minut (są potrzebne co najmniej 2 połączone lekcje). Czy tak? Czas potrzebny na przygotowanie przez nauczyciela zajęć z wykorzystaniem CL. Bardziej czasochłonne od przygotowania konwencjonalnej lekcji. Czas, jakiego potrzebują uczniowie, aby nauczyć się współdziałania. Najlepiej zacząć z jak najmłodszymi uczniami, bo gdy starsi uczniowie mają po raz pierwszy współpracować, na początku nie chcą tego robić; Zacząć od łatwiejszych zadań opartych o współpracę i stopniowo zwiększać trudność. Dzieci potrzebują ok. 2 lat by nauczyć się współpracować.

Czynniki istotne dla CL – refleksje partnerów projektu (cd.) CL powinno być wprowadzane/rozwijane w szerszym kontekście potrzeb i działań w szkole w kontekście strategii/podejścia pedagogicznego stosowanego w szkole… … wypracowywanego wspólnie przez dyrektora i nauczycieli w oparciu o analizę (diagnozę) tego jakich mamy uczniów i jakich nauczycieli (możliwości, kompetencje, potrzeby). Ważne, by najpierw dokładnie rozpoznać potrzeby, a dopiero na tej podstawie decydować, w jakie projekty zaangażuje się szkoła. Zarządzanie Kluczowe jest zaangażowanie dyrektora W szkole, w której nauczyciele mają udział w kształtowaniu działań szkoły, mogą oni w większym stopniu wpływać na stosowanie CL w szkole. Istotny jest stopień autonomii szkoły.

Czynniki istotne dla CL – refleksje partnerów projektu (cd.) W CL uczniowie są bardziej samodzielni, muszą brać odpowiedzialność za swoją naukę, bardziej się angażować w organizowanie swojego uczenia się. Nauczyciel powinien ich w tym wspierać oraz zachęcać uczniów do refleksji nad tym, jak CL działa w ich przypadku i co im daje. Współpraca pomiędzy nauczycielami jest powiązana ze współdziałaniem uczniów. Warto rozwijać korelację międzyprzedmiotową. Jak uwzględnić rodziców? Np. można co najmniej informować ich w przypadku wprowadzania większych zmian dot. współpracy uczniów (w przypadku małych zadań nie jest to konieczne).

Czynniki istotne dla CL – refleksje partnerów projektu (cd.) Kurs CO-LAB służy nie tylko uczeniu się nowego podejścia. Pozwala też nauczycielom uświadomić sobie, że korzystają z CL i dowartościować to, co już robią. Rozwijanie CL w szkole jest procesem. Najpierw jest entuzjazm i wielkie oczekiwania, potem przychodzi kryzys i rozczarowanie, potem nauczyciele stopniowo uczą się używać metody, aż staną się mentorami dla początkujących kolegów.

Czynniki istotne dla CL – refleksje partnerów projektu (cd.) Co może zrobić nauczyciel, który chce rozwinąć wykorzystanie CL? Zacząć od małych kroków i krótszych działań Nie zawsze trzeba włączać wszystkie elementy współdziałania. Korzystanie z „niższych poziomów rubryki” jest OK., o ile wiemy, gdzie jesteśmy. Technologie informatyczne są pomocne, ale nie konieczne Zmieniać układ sali lekcyjnej aby sprzyjał współpracy Wspierać działania uczniów, rzadziej stosować bezpośredni przekaz wiedzy Korzystać z przykładowych materiałów, np. scenariuszy Przygotować uczniów, wyjaśnić im, na czym będzie polegało zadanie Wyjaśnić dyrektorowi, jaką metodę chcemy stosować Dzielić się doświadczeniem i korzystać z doświadczeń innych nauczycieli

Przydatne linki Informacje o projekcie http://www.ibe.edu.pl/pl/projekty-miedzynarodowe/co-lab Platforma edukacyjna http://www.europeanschoolnetacademy.eu/web/collaborative- teaching-and-learning Facebook Po polsku: CoLab - Jak pracować z uczniami w zespole? https://www.facebook.com/groups/1174447072586257/ Po angielsku: CO-LAB https://www.facebook.com/groups/COLABEU

Dziękuję za uwagę m.zub@ibe.edu.pl