Koniunktura gospodarcza Krzysztof Marczewski Koniunktura gospodarcza świata i Polski w latach 2015-2018

profesora Dariusza Błaszczuka Dedykacja Tę edycję rocznika poświęcamy pamięci zmarłego 19 maja 2017 roku profesora Dariusza Błaszczuka wybitnego ekonomisty, przyjaciela naszego Instytutu, wnikliwego recenzenta naszych prac, członka Rady Programowej naszego czasopisma.

Tematyka

Strefa euro –nareszcie wyraźne ożywienie Wyszczególnienie 2015 wartość w mld euro 2015 2016 2017 2018 zmiany roczne w % Produkt krajowy brutto (PKB) 10460,7 2,0 1,8 1,7 Konsumpcja z dochodów osobistych 5743,2 1,5 Konsumpcja zbiorowa 2164,6 1,3 1,9 Nakłady brutto na środki trwałe 2066,0 3,2 3,7 2,9 3,5 Eksport towarów i usług 4831,6 6,5 3,8 4,1 Import towarów i usług 4357,6 4,0 4,2 4,6 Przeciętne wynagrodzenie . 1,1 2,1 Ceny konsumpcyjne 0,0 0,2 1,6

Lekka euforia - same dobre wiadomości W ciągu ostatnich dwu i pół lat PKB strefy euro wzrosło o 5,1% podczas gdy PKB USA „tylko” o 4,6%, przy zmniejszającej się przy tym dyspersji wzrostu w poszczególnych krajach członkowskich. W I kwartale 2017 r. tempo wzrostu PKB sięgnęło 0,6%, przyspieszając już trzeci kwartał z rzędu. Wyraźnie obniżyła się stopa bezrobocia – z 12,1% w 2013 roku do 9,3% obecnie, tj. najniższego poziomu od marca 2009 roku. W kwietniu 2017 roku była niższa niż rok wcześniej o 0,9 pkt. proc. Inflacja pozostała pod kontrolą. Wśród popytowych czynników wzrostu do eksportu dołączyły konsumpcja prywatna i w niektórych krajach także inwestycje. Wykorzystanie zdolności wytwórczych osiągnęło w przemyśle przetwórczym 82,6%, a w usługach 89,4%. Osłabła niepewność, zwłaszcza polityczna w następstwie wyborów we Francji.

Krótkookresowe czynniki wzrostu Kontynuacja łagodnej polityki pieniężnej, co sprzyja konsumpcji, inwestycjom i eksportowi Zakończenie konsolidacji fiskalnej, co zwiększa pole manewru dla stymulacji fiskalnej Ożywienie w gospodarce światowej, co sprzyja eksportowi Ograniczenie niepewności gospodarczej i politycznej, co sprzyja zwłaszcza inwestycjom www.themegallery.com

Czynniki wzrostu: łagodna polityka pieniężna Od 16 marca 2016 r. stopa depozytowa jest utrzymywana na poziomie -0,40%, stopa operacji refinansujących – 0,00%, zaś stopa kredytu – 0,25%. Ta polityka ma także istotny wpływ na kształtowanie się kursu euro. Choć w ciągu 2016 roku średni kurs euro wobec dolara pozostał na poziomie roku poprzedniego, to jednak w trzyleciu 2014-2016 doszło do jego 20% deprecjacji, a realny efektywny kurs euro wobec 19 głównych partnerów handlowych, deflowany jednostkowymi kosztami pracy w całej gospodarce, osłabił się w tym samym czasie o 10,4%. www.themegallery.com

Czynniki wzrostu: zakończenie konsolidacji fiskalnej

Luka fiskalna - formuła obliczeniowa gdzie: dt – wymagany dla stabilizacji relacji długu publicznego do PKB poziom salda pierwotnego budżetu sektora finansów publicznych w relacji do PKB it – długookresowa nominalna stopa procentowa (p.a.) nt – tempo wzrostu nominalnego PKB bt – relacja długu publicznego do PKB gdzie: ddt – faktyczny poziom salda pierwotnego budżetu sektora finansów publicznych w relacji do PKB

Wzorowe Niemcy, poprawiające się PIIGS-y   Wymagane saldo pierwotne Luka salda pierwotnego 2012 2013 2014 2015 2016 Niemcy -0,42 -0,71 -1,78 -2,41 -2,31 -2,68 -2,51 -3,85 -4,66 -4,30 Irlandia 5,06 1,50 -5,75 -32,90 -2,55 8,95 2,93 -5,88 -33,64 -3,98 Grecja 51,88 24,84 14,96 19,64 14,21 55,62 33,96 14,58 23,57 11,94 Hiszpania 6,05 5,07 1,54 -2,00 13,55 8,60 4,06 0,04 -0,41 Francja 1,02 0,75 0,46 -1,03 -1,48 3,25 2,51 2,26 0,47 -0,03 Włochy 8,12 5,99 2,46 -0,31 5,86 3,85 0,86 -1,08 -1,98 Cypr 5,44 10,64 9,24 4,44 2,16 8,33 12,45 15,19 2,74 -0,38 Polska 0,55 1,26 -0,15 -0,94 -0,23 1,58 2,81 1,33 -0,14 0,35 Portugalia 16,66 6,54 2,71 -1,71 17,44 6,53 4,97 -1,92

Dekompozycja przyrostu długu publicznego w relacji do PKB Trzy składniki: a) deficyt pierwotny w relacji do PKB, b) tzw. efekt kuli śniegowej (wyrażającego oddziaływanie nadwyżki stopy oprocentowania długu nad tempem wzrostu bieżącego PKB) c) wielkość dostosowań zasobowo-strumieniowych w relacji do PKB, gdzie: -ddt - deficyt pierwotny sektora finansów publicznych w roku t PKBt – nominalny PKB w roku t SFt – dostosowania zasobowo-strumieniowe w roku t.

Spadający dług Niemiec i Irlandii, Hiszpanii   2012 2013 2014 2015 2016 Niemcy 1,61 -2,47 -2,60 -3,70 -2,91 - deficyt salda pierwotnego -2,25 -1,79 -2,07 -1,99 - efekt kuli śniegowej 0,72 0,06 -0,81 -1,13 -0,92 - dostosowania zasobowo - strumieniowe 3,14 -0,73 0,28 -0,33 0,00 Irlandia 9,87 -0,01 -14,22 -26,62 -3,50 3,89 1,43 -0,13 -0,75 -1,40 2,41 1,27 -4,15 -23,16 -0,67 3,56 -2,71 -9,94 -2,72 -1,43 Grecja -12,53 17,85 2,27 -2,29 2,34 3,75 9,12 -0,38 3,93 -2,27 19,34 13,35 6,69 5,89 2,74 -35,62 -4,62 -4,04 -12,12 1,87 Hiszpania 16,20 9,72 4,99 -0,60 -0,06 7,50 3,53 2,52 2,04 1,89 5,02 4,65 2,43 -0,51 3,68 1,53 0,04 -2,12 -1,20

Trudności Francji (saldo pierwotne) i Włoch (kula śniegowa)   2012 2013 2014 2015 2016 Francja 4,32 2,79 2,93 0,92 0,26 - deficyt salda pierwotnego 2,23 1,76 1,80 1,50 1,45 - efekt kuli śniegowej 1,08 1,10 0,21 -0,02 - dostosowania zasobowo - strumieniowe 0,64 -0,04 0,03 -0,79 -1,17 Włochy 6,84 5,66 2,88 0,39 0,50 -2,25 -2,14 -1,60 -1,54 -1,67 6,93 5,50 3,33 2,38 1,69 2,16 2,30 1,15 -0,45 0,48 Cypr 14,04 22,94 4,91 0,40 -0,10 2,90 1,81 5,95 -1,70 -2,54 3,79 9,01 6,04 0,70 7,36 12,13 -7,08 -0,29 1,73 Polska -0,65 1,98 -5,45 0,91 2,43 1,03 1,55 1,48 0,80 0,58 0,57 1,62 -0,09 -0,44 -0,06 -2,26 -1,19 -6,85 0,55 1,91 Portugalia 14,83 2,82 1,56 -1,61 1,52 0,78 -0,01 2,26 -0,21 -2,06 10,02 3,46 2,81 -0,14 0,71 4,04 -0,64 -3,51 -1,27

Luka produktowa powoli zamyka się,

ale tempo wzrostu potencjalnego PKB znacznie osłabło

Wizja pogłębionej UGW do 2025 roku – V. Dombrovkis i P. Moscovici Trzy kluczowe obszary: Dokończenie budowy prawdziwej unii finansowej: rozwiązanie problemu kredytów zagrożonych, dokończenie budowy unii bankowej, stworzenie unii rynków kapitałowych, kwestia uwspólnotowienia długu („Europejski bezpieczny składnik aktywów”). Osiągnięcie bardziej zintegrowanej UGW: wykorzystanie ram UE do osiągnięcia konwergencji, wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej, wzmocnienie powiązań między reformami krajowymi a obecnym finansowaniem unijnym, mechanizm stabilizacji makroekonomicznej. Ugruntowanie demokratycznej rozliczalności i wzmocnienie instytucji strefy euro: włączenie postanowień paktu fiskalnego do prawa UE, podniesienie rangi Eurogrupy, wzrost kompetencji Parlamentu Europejskiego, utworzenie ministerstwa skarbu.

DZIĘKUJĘ