Dysleksja i inne trudności w uczeniu się – wspieranie uczniów

Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym.

wyróżnia się na podstawie charakterystycznych Dysleksję rozwojową wyróżnia się na podstawie charakterystycznych objawów trudności w czytaniu, pisaniu oraz warunkujących je zaburzeń funkcji poznawczych i ruchowych

Symptomy: czytanie: wolne tempo czytania, słaba technika czytania (przedłużony etap głoskowania), znaczna liczba błędów, charakterystyczny rodzaj błędów, słabe rozumienie przeczytanego tekstu i niechęć do czytania;

pisanie: trudności w pisaniu ze słuchu, ze wzoru i z pamięci, charakterystyczne błędy w pisaniu (zależne od dysfunkcji, które są przyczyną tych trudności);

zachowanie: objawy nieharmonijnego rozwoju psychomotorycznego zachowanie: objawy nieharmonijnego rozwoju psychomotorycznego. Przejawiają się one jako tak zwane deficyty, czyli opóźnienia rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych w zakresie funkcji słuchowo-językowych, wzrokowo-przestrzennych i ruchowych.

Dla określenia rodzaju poszczególnych trudności w czytaniu i pisaniu stosuje się na ogół trzy pojęcia: dysleksja, dysortografia, dysgrafia

dysleksja – trudności w czytaniu dysortografia – kłopoty z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym także nagminne popełnianie błędów ortograficznych, pomimo werbalnej znajomości zasad orograficznych) dysgrafia – problem z kaligrafią, czyli tzw. brzydkie pismo, trudne czasami do odczytania przez samego piszącego

dyskalkulia – zaburzenia zdolności matematycznych – niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi np. pojęciem liczby, wielkości.

Symptomy dysleksji - przedmioty szkolne Język polski Czytanie: wolne tempo czytania (czasem jedyne objawy trudności w czytaniu); trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem czytanego tekstu; niechęć do czytania długich tekstów i grubych książek. Szczególną trudnością jest czytanie wyrazów podobnych graficznie, np. pogodny – podobny - dogodny oraz identyfikowanie i rozróżnianie wyrazów podobnych fonetycznie, np. radować - ratować, zbadać — zadbać.

Pisanie: nieprawidłowa pisownia – dominują błędy ortograficzne lub tylko błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad pisowni, trudności z organizacją tekstu (pisanie wypracowań); robienie błędów gramatycznych; trudne do odczytania odręczne pismo; mylenie liter asymetrycznych, szczególnie b-d-g- p.

Język obcy trudności z poprawnym pisaniem pomimo dobrych wypowiedzi ustnych; trudności z budowaniem wypowiedzi słownych; trudności z zapamiętywaniem słówek; trudności z odróżnianiem podobnych wyrazów; nieprawidłowa wymowa; trudności z rozumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówionego lub nagranego na taśmę; kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej; trudności z odróżnianiem wyrazów tak samo brzmiących a inaczej pisanych tzw. homofony np. eye – I [aɪ], ate – eight [eɪt], meat – meet [miːt], one – won [wʌn], flower – flour [ˈflaʊə] …

Matematyka Arytmetyka: błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych (z wieloma zerami lub miejscami po przecinku); przestawianie cyfr (np. 56 – 65); trudności z dodawaniem w pamięci, bez pomocy kartki papieru; nieprawidłowa organizacja przestrzenna zapisu działań matematycznych, przekształcania wzorów; nieprawidłowe odczytywanie treści w zadaniach tekstowych; nieprawidłowe wykonywanie wykresów funkcji. Geometria: trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenną; niski poziom graficzny wykresów i rysunków.

Kultura fizyczna trudności z opanowaniem układów gimnastycznych trudności w bieganiu, ćwiczeniach równoważnych; trudności w opanowaniu gier wymagających użycia piłki (tenis ziemny i stołowy, siatkówka, koszykówka itp.); niechęć do uprawiania sportów wymagających dobrego poczucia równowagi (deskorolka, windsurfing, snowboard itp.).

Dysleksja – mistrzyni paradoksów dziecko niby widzi, a nie widzi słucha a nie słyszy dziecko jest inteligentne, ale nie może nauczyć się pisać ani czytać zna zasady a robi błędy ortograficzne chce się uczyć i uczy się, lecz jest posądzane o lenistwo

Przyczyny tych trudności spowodowane są: mikrouszkodzeniami tej części kory mózgu, która odpowiedzialna jest za pamięć, rozwój języka, orientację, postrzeganie wzrokowe i słuchowe.

Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie: Dysleksję pogłębia: Zbyt późne rozpoznanie trudności u dziecka Zbyt późne rozpoczęcie terapii pedagogicznej Zaniedbanie środowiska rodzinnego Niekompetencja nauczycieli uczących Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie: dziedziczność uszkodzenie układu nerwowego zaburzenia hormonalne

z uczniem dyslektycznym Wskazania do pracy z uczniem dyslektycznym   Nauczyciel powinien zdawać sobie sprawę, że dziecko dyslektyczne może mieć trudności w nauce i że pomóc mu może nawet bez stosowania specyficznych metod.

Posadzić ucznia blisko siebie, aby móc go obserwować i pomóc mu, gdy będzie miał trudności. Oceniać pracę ucznia głównie pod kątem merytorycznym, bez obniżania oceny za błędy ortograficzne lub estetykę pisma. Dziecka z trudnościami w czytaniu nie odpytywać publicznie, przy całej klasie. Nie wyrywać ucznia do natychmiastowej odpowiedzi, ponieważ często ma on trudności z szybkim przypominaniem sobie danych, dat, terminów i długich ciągów i sekwencji, a także słówek podczas nauki języków obcych.

Pozwalać uczniowi na przerwy w pracy; dziecko dyslektyczne szybko się męczy, po 10 minutach intensywnej pracy musi odpocząć. Dać uczniowi więcej czasu na nauczenie się wiersza na pamięć lub tabliczki mnożenia. Wprowadzać w procesie dydaktycznym metody angażujące jak najwięcej zmysłów: ruch, dotyk, słuch. Urozmaicać proces dydaktyczny, używać wielu pomocy dydaktycznych. Pozwalać uczniowi na pisanie prac na komputerze. Nie obniżać oceny z zachowania za spóźnienia; dziecko dyslektyczne często nie ma wyczucia czasu i przestrzeni.

Okazywać cierpliwość, jeśli uczeń wolno przepisuje z tablicy lub wolno wykonuje zadania, wydłużać mu wówczas czas. Pozwolić na wykonanie zadania ustnie zamiast pisemnie. Sprawdziany i kartkówki przygotowywać w formie testów. Odpytywać głównie ustnie. Nie należy komentować błędów ucznia przed klasą. Unikać w ocenie stwierdzeń silnie negatywnych. Podkreślać mocne strony ucznia.

Porady dla rodziców dzieci dyslektycznych Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je to do pracy. Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że ktoś je z tego "wyleczy". Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej. 5. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń.

6. Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym. 7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, logopedą). 8. Aby jak najwcześniej pomóc dziecku: zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga, korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela, terapeuty (w formie terapii indywidualnej i grupowej), bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym.

Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych. Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga.

Dzieci z trudnościami w nauce czytania i pisania powinny uczestniczyć w terapii pedagogicznej, której celem jest stymulowanie ogólnego rozwoju ucznia i usprawnianie funkcji: WZROKOWO-PRZESTRZENNYCH SŁUCHOWO-JĘZYKOWYCH MOTORYCZNYCH (sprawności manualnych i ogólnego rozwoju ruchowego)

Należy zastosować tzw. multi-sensory teaching, czyli dotrzeć do umysłów dzieci poprzez ich kanał: wzrokowy (wskazywać przedmioty, pokazywać ilustracje, robić schematyczne rysunki na tablicy), słuchowy (stosować różne techniki powtarzania za nagraniem lub za nauczycielem), a tam, gdzie to możliwe omawiać nowe słowa i wyrażenia tak, aby mieli okazje ich „dotknąć. Jeśli to możliwe, należy zorientować się, która z tych technik jest najkorzystniejsza i ją często stosować.

Opracowała Joanna Wojciechowska