Prawo gospodarcze Unii Europejskiej Wykład 1

Wprowadzenie Z dniem wejścia w życie Traktatu z Lizbony1, tj. z 1.12.2009 r., nastąpiło wiele fundamentalnych zmian we wspólnotowym systemie instytucjonalno-prawnym. Część z tych zmian wpłynęła również na wewnątrzunijne prawo gospodarcze. w wyniku ratyfikacji Traktatu z Lizbony składającego się z Traktatu o Unii Europejskiej w nowym brzmieniu (dalej jako: TUE) i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej jako: TFUE) zrezygnowano z istniejącej dotychczas tzw. filarowej budowy Unii Europejskiej obejmującej swym zakresem trzy abstrakcyjne filary, tj. Wspólnoty Europejskie, czyli Wspólnotę Europejską i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (pierwszy filar), Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa (drugi filar) oraz Współpracę Policyjną i Sądową w Sprawach Karnych (trzeci filar).

Wprowadzenie na mocy art. 1 TUE w nowym brzmieniu, Unia Europejska uzyskała osobowość prawną oraz status jednolitej organizacji międzynarodowej, stając się niezależnym bytem ponadnarodowym. Tym samym, w wyniku zburzenia dotychczasowego modelu poprzez usunięcie podziału na poszczególne filary, nastąpiło prawie pełne ujednolicenie struktury Unii Europejskiej, która m.in. wchłonęła Wspólnotę Europejską. Zgodnie z treścią art. 1 TUE w nowym brzmieniu, „Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiające się Strony ustanawiają między sobą Unię Europejską (...), której Państwa Członkowskie przyznają kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów. (...) Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym”. Powyższe ujednolicenie wciąż jednak nie jest pełne, gdyż istniejąca uprzednio w ramach pierwszego filaru (obok Wspólnoty Europejskiej), Europejska Wspólnota Energii Atomowej (dalej jako: Euratom), wciąż istnieje niejako paralelnie do Unii Europejskiej, zachowując odrębną osobowość prawną. Stąd też, stosowanie w niektórych sytuacjach pojęcia „wspólnotowego prawa gospodarczego” a nie „prawa gospodarczego Unii Europejskiej” nadal jest uzasadnione faktem istnienia Euratomu przy Unii Europejskiej jako organizacji międzynarodowej, których więzy i cele gospodarcze w pewnym zakresie się pokrywają.

Historia integracji gospodarczej UE Po drugiej wojnie światowej Europa dotknięta była jej bolesnymi skutkami, a zwłaszcza głębokim kryzysem gospodarczym. Pojedyncze państwa były zbyt słabe, aby samodzielnie wydostać się z kryzysu, natomiast Europa Zachodnia, która utraciła swą dotychczasową mocną pozycję na arenie międzynarodowej na rzecz Stanów Zjednoczonych, pragnęła odrodzenia. zaczynały powstawać różnorodne koncepcje na rzecz odbudowy Europy, których założenia opierały się głównie na silnych motywacjach politycznych i gospodarczych. Pojawiła się nie tylko potrzeba usunięcia faktycznych zniszczeń, ale i silne bodźce dla odbudowy gospodarczej i modernizacji oraz chęć sprostania nowym wyzwaniom ekonomicznym, a także zmiany układu aktualnych sił politycznych. gdy cele te zostały wspólnie zdefiniowane, idea integracji regionalnej mogła realnie zostać wprowadzona w życie. W 1947 r. opracowany został tzw. Plan Marshalla (European Recovery Program), przewidujący udzielenie przez Stany Zjednoczone pomocy państwom Europy Zachodniej przy dokonywaniu ich odbudowy w sferze gospodarczej. Obejmował on m.in. udzielenie kredytów i dóbr inwestycyjnych celem rekonstrukcji zasobów kapitałowych, a także dostarczenie koniecznych surowców mineralnych, sprzętu oraz żywności.

Historia integracji gospodarczej UE Plan Marshalla był przez cztery lata, tj. w okresie od kwietnia 1948 r. do czerwca 1952 r. Równocześnie, tj. 16.4.1948 r., szesnaście państw Europy Zachodniej utworzyło Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej (Organization for European Economic Cooperation; OEEC), przekształconą następnie w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation and Development; OECD)5. OEEC współpracowała ze Stanami Zjednoczonymi w realizacji postanowień Planu Marshalla, a zwłaszcza w przeprowadzeniu prawidłowego rozdziału udzielonej pomocy, w tym dokonania podziału przekazanej na ten cel kwoty ok. 13,5 mld dolarów amerykańskich, jak również działała na rzecz stabilizacji kursu waluty.

Historia integracji gospodarczej UE zaczynały się aktywować różnego rodzaju organizacje propagujące „proeuropejskie” idee zjednoczenia. 25.10.1948 r. podczas Kongresu Europejskiego w Hadze, z inicjatywy premiera Wielkiej Brytanii, Winstona Churchilla utworzony został tzw. Ruch Europejski (European Movement), który był organizacją pozarządową skupiającą różnorodne grupy federalistów, działających na rzecz integracji europejskiej. w skład tego Ruchu wchodzili „Ojcowie – założyciele” i architekci późniejszej Unii Europejskiej, jak Jean Monnet czy Robert Schuman6. działacze na rzecz integracji Europy podzielili się na dwa ugrupowania: zwolenników tzw. koncepcji federacyjnej, przewidującej utworzenie Stanów Zjednoczonych Europy, dla symbolicznej przeciwwagi ówczesnemu układowi sił politycznych, chcieli utworzyć silnie zintegrowane „państwo związkowe” na podobieństwo Stanów Zjednoczonych, które funkcjonowałoby w oparciu o organy, w tym organ na wzór silnego centralnego rządu federalnego, na rzecz których poszczególne państwa, wchodzące w skład tej ponadnarodowej struktury przekazałyby część własnych suwerennych kompetencji zwolennicy tzw. koncepcji konfederacyjnej, przewidującej utworzenie Europy Ojczyzn.

Historia integracji gospodarczej UE idea Stanów Zjednoczonych Europy pochodzi z wypowiedzi Winstona Churchilla zawartej w jego przemówieniu skierowanym do studentów, a wygłoszonym na Uniwersytecie w Zurychu w 1946 r. Stwierdził on wówczas, że: „Jednak istnieje pewien środek. Środek, który (...) mógłby (...) w ciągu kilku lat przeistoczyć wizerunek Europy, lub przynajmniej jej znaczną część, na obraz dzisiejszej, wolnej i szczęśliwej Szwajcarii. Na czym miałby polegać ten suwerenny środek? Na przywróceniu europejskiej konstrukcji, przynajmniej na tyle, na ile potrafimy, i nadaniu jej formy struktury, pozwalającej na bezpieczne życie w wolności i w pokoju. Musimy stworzyć coś na podobieństwo Stanów Zjednoczonych Europy”. koncepcja konfederacyjna przewidywała utworzenie znacznie luźniejszego związku państw „od Atlantyku po Ural”, bez potrzeby kreowania ponadnarodowych organów, przy równoczesnym poszanowaniu suwerenności i autonomii państw zrzeszonych w ramach Europy Ojczyzn. Zatem wedle tej koncepcji, przy jednoczesnym zachowaniu suwerenności politycznej, możliwe byłoby zjednoczenie gospodarcze.

Historia integracji gospodarczej UE idea Europy Ojczyzn pochodzi z wypowiedzi prezydenta Republiki Francuskiej generała Charlesa de Gaulle’a z 31.5.1960 r. Podkreślał on, że należy stworzyć związek niezależnych państw, solidarnie ze sobą współpracujących, a więc konstrukcję na wzór konfederacji, „która łączy wierzchołki państw, respektując autonomię ich podstaw (...)”. De Gaulle wskazywał również, że: „(...) urojeniem jest, że można by zbudować poza państwem i przed państwem coś, co miałoby aprobatę narodów i było zdolne do skutecznego działania (...)”. Między innymi, podczas konferencji prasowej 15.5.1962 r., generał de Gaulle ostro zaatakował założenia wspólnotowe twierdząc, że: „Nie może być innej Europy niż Europa państw, z wyłączeniem oczywiście mitów, fikcji i parad”. Tym samym oczywiste jest, że odrzucał on definitywnie koncepcję integracji ponadnarodowej.

Historia integracji gospodarczej UE kolejnym istotnym wydarzeniem, które przyspieszyło integrację państw europejskich było podpisanie przez Belgię, Holandię i Luksemburg w 1943 r. umowy monetarnej, a następnie w 1947 r. porozumienia dotyczącego utworzenia unii celnej, zastąpionego zawartą w 1958 r. umową w przedmiocie utworzenia Unii Ekonomicznej Beneluksu, zwanej tak od pierwszych liter nazw trzech wyżej wymienionych państw członkowskich – założycieli. Unia ta powstała z przekształcenia utworzonej w 1921 r. Belgijsko-Luksemburskiej Unii Ekonomicznej (w skrócie: BELUKS) zawierającej elementy unii gospodarczej i walutowej. Państwa te, zbliżone kulturowo i pod względem poziomu rozwoju gospodarczego, we wzajemnym (wewnętrznym) obrocie zniosły cła, ustanawiając wspólną zewnętrzną taryfę celną, a w rezultacie wspólną politykę celną i handlową wobec państw trzecich.

Historia integracji gospodarczej UE 9.5.1950 r.16, jeden z „Ojców–założycieli” dzisiejszej Unii Europejskiej, francuski minister spraw zagranicznych, Robert Schuman, wygłosił publicznie deklarację, zwaną później Deklaracją Schumana lub Planem Schumana, w której przedstawił główne koncepcje zjednoczenia państw europejskich. Wskazywał on w swym przemówieniu na fakt, że gdy „Nie było Europy, mieliśmy wojnę”, dlatego też tak istotne jest połączenie swych sił. Jednakże, należy mieć świadomość, że „Europa nie powstanie od razu ani w całości: będzie powstawała przez konkretne realizacje, tworząc najpierw rzeczywistą solidarność. Zgromadzenie narodów europejskich wymaga aby usunięta została odwieczna wrogość Francji i Niemiec: podjęte działanie musi w pierwszym rzędzie dotyczyć Francji i Niemiec.

„Poczucie solidarności narodów przewyższy pokonane odtąd nacjonalizmy, których zasługi polegały na wyposażeniu państw w tradycję i solidną wewnętrzną strukturę. Na tych danych państwowych podstawach trzeba wznieść nowy ponadnarodowy poziom. Nie nastąpi w żaden sposób wyparcie się chwalebnej przeszłości, lecz nowy rozwój narodowych sił dzięki ich wprzęgnięciu w służbę ponadnarodowej wspólnoty.” R. Schuman, Dla Europy, Kraków 2003, s. 17

Historia integracji gospodarczej UE Deklaracja Schumana opierała się na koncepcji Jeana Monneta, który proponował stopniową, sektorową integrację metodą „małych kroków”, początkowo Francji i Niemiec w zakresie produkcji, wykorzystania i dystrybucji dwóch istotnych militarnie i gospodarczo surowców mineralnych, tj. węgla i stali. Rząd francuski przedstawił tym samym propozycję umieszczenia całej francusko-niemieckiej produkcji węgla i stali pod zarządem nowo utworzonej, wspólnej ponadnarodowej instytucji – tzw. Wysokiej Władzy (High Authority). Miało to zapewnić utrzymanie pokoju i zapobieżenie konfliktom w Europie m.in. poprzez kontrolę nad Niemcami, a jednocześnie przy uwzględnieniu otwartości na przyłączanie się kolejnych państw, ich integrację pod względem gospodarczym. zgodnie z postulatami Schumana uważano, że „Umieszczenie produkcji węgla i stali pod wspólnym zarządzaniem zapewni natychmiastowe powstanie wspólnych fundamentów rozwoju gospodarczego, pierwszego etapu Federacji Europejskiej, i zmieni los regionów, długo skazanych na wytwarzanie wojennego oręża, którego były najdłużej ofiarami. (...) W ten sposób, prosto i szybko, dokona się fuzja interesów niezbędna do założenia wspólnoty gospodarczej i wprowadzony zostanie zaczyn szerszej i głębszej wspólnoty krajów przez długi czas podzielonych krwawymi konfliktami”.

Historia integracji gospodarczej UE W wyniku przyjęcia powyższej koncepcji przez państwa Europy Zachodniej, 18.4.1951 r. w Paryżu sześćpaństw, tj. Francja, RFN, Włochy oraz trzy państwa Beneluksu, czyli Belgia, Holandia i Luksemburg, podpisały Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (dalej jako: EWWiS), który wszedł w życie 25.7.1952 r. i obowiązywał (zgodnie z założeniami) przez 50 kolejnych lat (aż do 23.7.2002 r.). W ramach EWWiS utworzono wspólny rynek węgla, żelaza i stali oraz uchwalono regulacje dotyczące obrotu tymi surowcami pomiędzy państwami członkowskimi oraz pomiędzy nimi a państwami trzecimi. Następnie, 25.3.1957 r. w Rzymie, te same sześć państw podpisało dwa kolejne traktaty – Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (dalej jako: EWG) oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (dalej jako: EWEA lub Euratom), dążąc do dokonania integracji w dalszym zakresie. Oba traktaty weszły w życie 1.1.1957 r., uchwalone zostały na czas nieograniczony. Założeniem Euratomu było ustanowienie wspólnego rynku w sferze pokojowego wykorzystania energii atomowej. Natomiast utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej wiązało się już ze ścisłą integracją gospodarczą w pełnym rozumieniu tego pojęcia.

Struktura instytucjonalna EWWiS Powstanie EWWIS Struktura instytucjonalna EWWiS Rada Ministrów, Wysoka Władza, Zgromadzenie Parlamentarne Trybunał Sprawiedliwości

Europejska Wspólnota Obronna – traktat podpisany 27 maja 1952 r Europejska Wspólnota Obronna – traktat podpisany 27 maja 1952 r. - odrzucony przez francuskie Zgromadzenie Parlamentarne Europejska Wspólnota Polityczna – projekt przygotowany przez Zgromadzenie Parlamentarne EWWiS

Cele EWG Art. 2 T EWG: „Zadaniem Wspólnoty jest dążenie, przez utworzenie wspólnego rynku oraz stopniowe ujednolicanie polityki gospodarczej państw będących członkami Wspólnoty, do harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej w ramach całej Wspólnoty, ciągłej i równomiernej ekspansji, większej stabilizacji, szybszego wzrostu stopy życiowej i ściślejszych stosunków między państwami, które ona jednoczy.”

w Preambule Traktatu EWG zakładano stworzenie podstaw coraz ściślejszego związku pomiędzy narodami Europy, zapewnienie postępu gospodarczego i społecznego państw członkowskich poprzez ich wspólne i zgodne działanie i usunięcie różnorodnych barier dzielących Europę, w celu zagwarantowania stabilności w rozwoju, równowagi w wymianie handlowej i uczciwości w konkurencji, a to wszystko w trosce o wzmocnienie jedności gospodarek i zapewnienie ich harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących pomiędzy poszczególnymi regionami. Formalnie wyrażono zatem chęć dążenia do utworzenia wspólnego rynku wewnętrznego, unii celnej, a także do określenia wspólnych polityk w relacjach z krajami trzecimi, spoza obszaru objętego europejską integracją gospodarczą.

Wspólne instytucje WE: 1957 r. Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach WE, 1965 r. Traktat o fuzji organów - wszedł w życie 1.7.1967 r., wprowadzając istotne zmiany instytucjonalne. Na mocy art. 1 Traktatu fuzyjnego ustanowiono Radę Wspólnot Europejskich, która zastąpiła Specjalną Radę Ministrów Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Radę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Radę Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, na mocy art. 9 Traktatu fuzyjnego ustanowiono Komisję Wspólnot Europejskich, która zastąpiła Wysoką Władzę Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Komisję Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Komisję Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Tym samym powstał zalążek dzisiejszej Unii Europejskiej.

Etapy integracji gospodarczej wyróżnia się tzw. integrację negatywną, obejmującą stopniowe usuwanie barier utrudniających swobodny przepływ czynników produkcji, w tym zwłaszcza towarów oraz Integrację pozytywną, polegającą na dokonywaniu harmonizacji przepisów prawa krajowego. Dodatkowo istnieje także trzecie pojęcie o charakterze pośrednim, a mianowicie pojęcie integracji neutralnej, opierającej się na zasadzie „wzajemnego uznawania standardów”. Z kolei w 1961 r. ekonomista Béla Balassa sformułował definicję integracji gospodarczej jako „proces” (process) i „stan rzeczy” (state of affairs). Jego zdaniem, w ujęciu „procesu”, integracja gospodarcza obejmuje środki służące eliminacji dyskryminacji pomiędzy jednostkami gospodarczymi należącymi do różnych narodowo państw. Postrzegana jako „stan rzeczy”, integracja gospodarcza może być przedstawiona jako brak różnorodnych form dyskryminacji pomiędzy gospodarkami narodowymi23.

Etapy integracji gospodarczej Balassa określił pięć etapów integracji gospodarczej, wskazując kolejno na: strefę wolnego handlu (free trade area), polegającą na zniesieniu ceł (i ograniczeń ilościowych) oraz innych barier w obrocie towarami pomiędzy uczestnikami, jednakże przy dalszym zachowaniu różnych krajowych taryf względem państw trzecich; unię celną (customs union) stanowiącą poziom wyższy, pogłębiony dodatkowo o określenie wspólnej taryfy celnej i jednolitych reguł polityki handlowej wobec państw trzecich; wspólny rynek (common market), umożliwiający nie tylko zniesienie barier dla obrotu towarami, ale i swobodny przepływ innych czynników produkcji, w tym kapitału i osób; unię gospodarczą (economic union), opierającą się na harmonizacji kluczowych polityk narodowych w celu wyeliminowania wzajemnej dyskryminacji; oraz finalnie pełną integrację gospodarczą (complete economic integration lub total economic integration), obejmującą pełną unifikację polityk narodowych, w tym zwłaszcza polityki pieniężnej i fiskalnej, antykryzysowej czy społecznej. Pełna integracja wymaga utworzenia ponadnarodowej władzy, podejmującej decyzje wiążące dla wszystkich uczestników – państw członkowskich. teoria integracji gospodarczej powinna m.in. być postrzegana jako część międzynarodowej gospodarki, która powiększa dziedzinę międzynarodowego handlu poprzez zgłębianie wpływu fuzji rynków narodowych na wzrost i badanie potrzeby koordynacji polityk gospodarczych w unii.

Kryzys integracji w latach 60-tych Odmienna wizja integracji reprezentowana przez Francję - kryzys i trudności w rozwoju integracji gospodarczej, tworzeniu wspólnego rynku. Przyczyny kryzysu: problemy z ustanowieniem wspólnego rynku rolnego i finansowania wspólnej polityki rolnej; propozycja przyjęcia reguły podejmowania decyzji we Wspólnotach większością głosów (obok stosowanej do tej pory zasady jednomyślności). Francuska "polityka pustego krzesła" Kryzys zażegnano w 1966 roku na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych w Luksemburgu – Kompromis luksemburski

Propozycje dalszej integracji gospodarczej Szczyt w Hadze w grudniu 1969 roku - propozycja dalszej integracji w ramach Wspólnot przez: realizację projektu Wspólnego Rynku od 1 stycznia 1970 roku “pogłębianie” integracji - idea utworzenia unii ekonomicznej i monetarnej “rozszerzenie” Wspólnoty - zniesienia veta Francji i otwarcie negocjacji o akcesję nowych członków

REFORMY BUDŻETU WE   1970 Pierwszy Traktat Budżetowy – budżet oparty na systemie zasobów własnych: cła opłaty nakładane na import artykułów rolnych część podatku VAT wpłaty państw członkowskich 1975 Drugi Traktat Budżetowy – Trybunał Obrachunkowy

Pierwsze rozszerzenie - styczeń 1973: Przystąpienie: Wielkiej Brytanii Danii Irlandii (Norwegia po raz pierwszy w referendum odrzuciła członkostwo) Drugie rozszerzenie - styczeń 1981: Przystąpienie Grecji

Lata 80-te – kryzys integracji okres “europesymizmu”, “eurosceptycyzmu” Projekt Genschera i Colombo - podstawa opracowania Jednolitego Aktu Europejskiego oraz podpisania Uroczystej Deklaracji definiującej cele przyszłej Unii Europejskiej: wzmocnienia i rozwoju Wspólnot poprzez pogłębianie już istniejących polityk wzmocnienia współpracy politycznej oraz współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa rozwoju współpracy kulturalnej usprawnienia procedur podejmowania decyzji

Jednolity Akt Europejski - odpowiedzią na kryzys integracji 18 lutego 1986 – podpisanie 1 lipca 1987 - wejście w życie

Podstawowe zmiany: utworzenie rynku wewnętrznego jako „obszaru bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony wolny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu.” do 31.12.1992r. wzmocnienie funkcji kontrolnej Komisji; nowe dziedziny kompetencji: spójność ekonomiczna i społeczna (EFRR), badania i technologia, ochrona środowiska; podstawa prawna dla utworzenia Sądu Pierwszej Instancji procedura współpracy EWP odniesienie do UGiW.

Traktat o Unii Europejskiej/Traktat z Maastricht 7 lutego 1992 w Maastricht - podpisanie 1 listopada 1993 – wejście w życie

UNIA EUROPEJSKA Art. A TUE: „Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiające się Strony ustanawiają pomiędzy sobą Unię Europejską, zwaną dalej „Unią”. Niniejszy Traktat stanowi nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku pomiędzy narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są na szczeblu najbliższym obywatelowi. Unia będzie tworzona w oparciu o Wspólnoty Europejskie, uzupełnione kierunkami działania i formami współpracy ustanowionymi niniejszym Traktatem. Jej zadaniem jest organizacja w sposób spójny i solidarny, stosunków pomiędzy Państwami Członkowskimi i ich narodami.”

CELE UNII Art. B popieranie zrównoważonego i trwałego postępu gospodarczo-społecznego, w szczególności poprzez stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej i ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo z jedną walutą, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu; potwierdzanie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej, w szczególności poprzez realizacje wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włącznie z docelowym sformułowaniem polityki obronnej, która mogłaby prowadzić z czasem do wspólnej obrony; wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii; rozwijanie bliskiej współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych; pełne zachowanie i wzmacnianie acquis communautaire ...

Traktat o Unii Europejskiej: stworzenie Unii Europejskiej jako „struktury filarowej”; utworzenie Unii Ekonomicznej i Monetarnej oraz wprowadzenie wspólnej waluty; tworzenie podstaw współpracy w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; pogłębianie wspólnych działań w dziedzinie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości; zasada pomocniczości/subsydiarności wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej.

Zmiany instytucjonalne wprowadzenie procedury współdecydowania przez Radę i PE, rozszerzenie procedury zgody, PE zatwierdza skład Komisji, Komitet Regionów, Rada Europejska organem UE.

Unia Europejska Wspólnota Europejska EWWiS do 2002 r. EURATOM Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne Unia Europejska Filar I Wspólnoty Europejskie Filar II Filar III

Metoda wspólnotowa I filar  inicjatywa prawodawcza należy do Komisji; Rada działa QMV; procedura współdecydowania – PE jako współprawodawca; bezpośredni skutek; kontrola sądowa.

Metoda międzyrządowa II i III filar inicjatywa prawodawcza należy do Komisji i państw czł.; Rada - jednomyślność, wyjątkowo QMV; PE pełni jedynie rolę doradczą; wyraźne wyłączenia skutku bezpośredniego decyzji i decyzji ramowych w III filarze kontrola sądowa tylko w III filarze – art. 35 TUE

Traktat Amsterdamski Marzec 1996 w Turynie – rozpoczęcie Konferencji Międzyrządowej, której głównym celem było opracowanie koniecznych reform instytucjonalnych UE. 2 października 1997 podpisanie Traktatu Amsterdamskiego, który wszedł w życie 1 maja 1999 r.

Traktat Amsterdamski: zmiana numeracji artykułów Traktatów; rozszerzenie obszarów podejmowania decyzji QMV (procedura współdecydowania); nowy tytuł IIIa - wizy, azyl, imigracja i inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób reforma III filaru – część Obszaru Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości przeniesienie spraw z filaru III do TWE włączenie do porządku prawnego UE Schengen nowe instrumenty prawne - decyzje ramowe rozszerzenie jurysdykcji ETS   ściślejsza współpraca wzmocnienie ochrony praw podstawowych

Zmiany instytucjonalne: uproszczenie procedury współpracy, zwiększenie roli PE przy powoływaniu Komisji, zwiększenie roli Przewodniczącego Komisji, rozszerzenie jurysdykcji ETS.

Traktat Nicejski Traktat Nicejski - wynegocjowany Konferencji Międzyrządowej w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000 r. (konferencja poprzedzona pracami Konferencji Międzyrządowej od 14 lutego 2000) Wejście w życie – 1 lutego 2003 r.

Traktat Nicejski Reformy: instytucjonalne – związane z przyszłym rozszerzeniem; reforma ETS; uproszczenie i rozszerzenie zakresu działania mechanizmu wzmocnionej współpracy.

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy Konwent ds. Przyszłości Europy – rozpoczęcie prac 28 lutego 2002 Konferencja Międzyrządowa – rozpoczęcie prac w październiku 2003 Szczyt Rady Europejskiej w Brukseli – czerwiec 2004 29 października 2004 – Rzym – podpisanie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy Zastąpienie TWE i TUE jednym traktatem - struktura I: Cele, wartości, instytucje, kompetencje, finansowanie itd. UE II: Karta Praw Podstawowych III: Polityki i funkcjonowanie UE IV: Postanowienia końcowe

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy zniesienie struktury filarowej nadanie UE osobowości prawnej KPP staje się częścią Traktatu i jest prawnie wiążąca przyznanie UE kompetencji do przystąpienia do EKPC zasada prymatu zostaje zapisana w Traktacie nowe nazwy aktów: ustawa europejska, europejska ustawa ramowa podział aktów prawnych na ustawodawcze i nieustawodawcze jednolita procedura ustawodawcza – dawna procedura współdecydowania i QMV zmiany instytucjonalne (m.in. Prezydent UE, Minister Spraw Zagranicznych UE) klauzula wystąpienia z UE symbole: flaga, hymn, waluta, języki itd.

TRAKTAT REFORMUJĄCY z 2007 R. (Traktat z Lizbony) obowiązuje od 1 grudnia 2009 Traktat zmieniający (nie zastępujący) Traktat o Unii Europejskiej Traktat o funkcjonowaniu UE (dawny TWE) Oparty na Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy

TRAKTAT REFORMUJĄCY z 2007 R. (Traktat z Lizbony) Powtarza najważniejsze zmiany przewidziane w TK ale znika wszelka symbolika nawiązująca do państwowości/ konstytucja, flaga, symbol, hymn oraz nie ma odniesienia do zasady prymatu KPP nie jest częścią Traktatów nie zmieniono nazw aktów prawnych ale utrzymano rozróżnienie aktów ustawodawczych i nieustawodawczych nie ma Ministra Spraw Zagranicznych UE jest Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa