Strefa miasto Jelenia Góra oraz strefa powiat oławski EKOMETRIA Sp. z o.o. Gdańsk

Cel opracowania i wdrożenia Programów Ochrony Powietrza Przywrócenie naruszonych standardów jakości środowiska atmosferycznego, a poprzez to poprawa jakości życia mieszkańców województwa, podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz zwiększenie atrakcyjności poszczególnych miast. BSiPP EKOMETRIA

Wartości stężeń zanieczyszczeń do osiągnięcia i utrzymania w strefach wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z dnia r.). Tlenek węgla (poziom dopuszczalny): - średnia 8 h (krocząca) – µg/m 3 - dla obszarów uzdrowiskowych µg/m 3 Pył PM 10 (poziom dopuszczalny) – średnia 24 h - 50 µg/m 3 – średnia roczna – 40 µg/m 3 Powyższe standardy są wiążące dla władz terytorialnych i powinny być osiągnięte i dotrzymywane we wszystkich strefach w 2005 r. BSiPP EKOMETRIA

Ustawa Prawo Ochrony Środowiska określa, iż poziom substancji w powietrzu - rozumie się przez to stężenie substancji w powietrzu w odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni, przy czym: poziom dopuszczalny - jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza, BSiPP EKOMETRIA

Podstawa prawna i merytoryczna wykonania POP Programy ochrony powietrza określane na mocy art. 91 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150, Nr 111, poz. 708), sporządzane są dla stref, dla których, w bieżącej ocenie stwierdzono przekroczenie poziomu dopuszczalnego lub docelowego danej substancji. Projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza Marszałek przedstawia do zaopiniowania właściwym starostom. Marszałek Województwa zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony powietrza. Podstawowym dokumentem wskazującym na konieczność wykonania programów ochrony powietrza na obszarze województwa dolnośląskiego w zakresie zanieczyszczenia CO (miasto Jelenia Góra), PM 10 (powiat oławski) była ocena bieżąca stanu zanieczyszczenia powietrza w strefach województwa za 2009 rok, wykonana przez WIOŚ we Wrocławiu. BSiPP EKOMETRIA

Metody oceny jakości powietrza w strefach Pomiary automatyczne, manualne i pasywne Modelowanie Obiektywne szacowanie emisji BSiPP EKOMETRIA Pogłębiona inwentaryzacja emisji każdego typu Modelowanie (diagnoza, identyfikacja źródeł, ocena scenariuszy naprawczych) Metody oceny w Programach Ochrony Powietrza

POP – kolejność postępowania 1. Analiza dokumentów 2. Określenie napływu transgranicznego 3. Warunki brzegowe 4. Bazy emisji 5. Dane meteorologiczne – pola meteorologiczne (WRF) 6. Modelowanie stężeń, kolejno dla różnych typów emisji 7. Wyznaczenie udziału różnych typów emisji i źródeł w stężeniach 8. Określenie scenariuszy naprawczych 9. Ponowne utworzenie baz emisji 10. Ponowne modelowanie 11. Pkt 7, 8, 9 powtarzane aż do uzyskania efektu BSiPP EKOMETRIA

Miasto Jelenia Góra CO BSiPP EKOMETRIA8

Zagrożenia związane z zanieczyszczeniem powietrza tlenkiem węgla Tlenek węgla (CO, nazwa zwyczajowa czad,) jest to nieorganiczny związek chemiczny. Ma silne własności toksyczne. W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny, bezwonny i niedrażniący gaz. Tlenek węgla jest gazem powstającym w wyniku niepełnego spalania węgla i substancji, które w swym składzie węgiel posiadają. Wchłania się drogą oddechową w ilości zależnej od jego stężenia w powietrzu, częstości oddechów (wentylacji płuc) i czasu narażenia. Wydalany jest tą samą drogą, w stanie niezmienionym. Jego trujące działanie polega na łączeniu się z hemoglobiną i innymi metaloproteinami zawierającymi żelazo. Na skutek działania czadu w pierwszej kolejności ulegają uszkodzeniu narządy najbardziej wrażliwe na niedotlenienie czyli układ krążenia i ośrodkowy układ nerwowy. Dochodzi do niedotlenienia tkanek. Szczególnie istotne skutki zdrowotne wywołuje krótka ekspozycja na zanieczyszczenie, dlatego nie ustalono wartości stężeń dla dłuższego okresu czasu (roku). Nie stwierdzono szkodliwego wpływu CO na środowisko naturalne. Ale zachodzi oddziaływanie pośrednie – w wyniku utleniania tlenku węgla powstaje dwutlenek węgla, czyli gaz cieplarniany. Ponadto w cyklu utleniania CO, w obecności NO x może powstawać ozon, który wpływa negatywnie na roślinność. BSiPP EKOMETRIA

Źródła obecności zanieczyszczeń w powietrzu – tlenek węgla 1. Naturalne: wybuchy wulkanów, naturalne pożary roślinności, w których temperatura dochodzi do 1000 °, oceany, w niewielkich ilościach jest także produkowany w organizmach żywych 2. Antropogenne: większość wysokotemperaturowych procesów technologicznych, w których paliwem jest przede wszystkim węgiel i ropa naftowa (przemysł energetyczny, hutniczy, chemiczny), tlenek węgla ma właściwości redukujące, co wykorzystywane jest w hutnictwie, spaliny samochodowe (silniki spalinowe), powstaje także przez spalanie węgla w niewystarczającej ilości tlenu (jest to źródło czadu w urządzeniach grzewczych oraz podczas pożarów), spalanie odpadów rolniczych, zielonych, podczas redukcji pary wodnej węglem w temperaturze kilkuset stopni, palenie tytoniu BSiPP EKOMETRIA10

Emisja CO dla strefy miasto Jelenia Góra EMISJA NAPŁYWOWA Typ emisji CO [Mg/rok] transgraniczna (Czechy i Niemcy) punktowa emitory wyższe niż 30 m z województwa Czechy pas 30 km liniowa pas 30 km punktowa pas 30 km powierzchniowa pas 30 km SUMA BSiPP EKOMETRIA EMISJA ZE STREFY Typ emisji CO [Mg/rok] liniowa737.6 punktowa161.3 powierzchniowa Suma całkowita

Stężenia 8 h kroczące CO w mieście Jelenia Góra BSiPP EKOMETRIA12

Obszary przekroczeń wartości dopuszczalnych CO BSiPP EKOMETRIA13

Udziały emisji w stężeniach CO BSiPP EKOMETRIA14

Ocena wiarygodności przeprowadzonych obliczeń modelowych BSiPP EKOMETRIA15 Dopuszczalna niepewność modelowania dla CO 8h – 50% Załącznik 6 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008r. W sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu Lp.StacjaPomiarModel Błąd względny [%] 1DsJgCiepA5 158,74 939,84,2

Działania naprawcze w zakresie CO Uchwałą Nr III/44/10 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia r. w sprawie przyjęcia „Naprawczych programów ochrony powietrza dla stref na terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu” (Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z dnia 1 marca 2011 r. Nr 49, poz. 665.) został przyjęty między innymi Program Ochrony Powietrza dla strefy miasto Jelenia Góra, ze względu na przekroczenia wartości dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM 10, który wskazywał szereg działań zmierzających do przywrócenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM 10. Główne źródła emisji pyłu PM 10 oraz CO są jednakowe – jest to spalanie paliw stałych w celach grzewczych, a w szczególności spalanie tych paliw w indywidualnych systemach grzewczych. Tak więc cele i działania naprawcze określone w Programie Ochrony Powietrza w zakresie przekroczenia wartości dopuszczalnych PM 10 są zbieżne z celami i działaniami naprawczymi określonymi w niniejszym Programie, jedynie ich zakres obszarowy i wielkość przekroczeń są znacznie większe niż dla tlenku węgla. Dlatego dla strefy miasto Jelenia Góra proponuje się realizację działań naprawczych określonych dla redukcji pyłu zawieszonego PM 10 z wyłączeniem zadań dot. modernizacji dróg wojewódzkich BSiPP EKOMETRIA16

Powiat oławski PM BSiPP EKOMETRIA17

Zagrożenia związane z zanieczyszczeniem powietrza pyłem PM 10 Pył zawieszony jest mieszaniną bardzo drobnych cząstek stałych i ciekłych, które mogą pochodzić z emisji bezpośredniej (pył pierwotny) lub też powstają w wyniku reakcji między substancjami znajdującymi się w atmosferze (pył wtórny). Prekursorami pyłów wtórnych są przede wszystkim tlenki siarki, tlenki azotu i amoniak. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Czynnikiem sprzyjającym szkodliwemu oddziaływaniu pyłu na zdrowie jest przede wszystkim wielkość cząstek. W pyle zawieszonym całkowitym (TSP), ze względu na wielkość cząstek, wyróżnia się frakcje o ziarnach: powyżej 10 μm oraz poniżej 10 μm (pył zawieszony PM 10 ). Wzrost stężenia zanieczyszczeń pyłowych PM 10 o 10 μg/m 3 powoduje kilkuprocentowy wzrost zachorowań na choroby górnych dróg układu oddechowego, w tym astmy. Należy podkreślić, że pyły oddziałują szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie, ale także na roślinność, gleby i wodę. BSiPP EKOMETRIA

19 Źródło: United States Environmental Protection Agency, „Air Quality Criteria for Particulate Matter” 2004, Vol. I str 6-4 UKŁAD ODDECHOWY

Źródła obecności zanieczyszczeń w powietrzu - pył PM 10 Antropogeniczne: źródła przemysłowe (energetyczne spalanie paliw i źródła technologiczne), transport samochodowy (pył ze ścierania oraz pył unoszony), spalanie paliw w sektorze bytowo-gospodarczym. Naturalne: pylenie roślin, erozja gleb, wietrzenie skał aerozol morski BSiPP EKOMETRIA20

Emisja PM 10 dla powiatu oławskiego EMIASJA NAPŁYWOWA Typ emisji PM 10 [Mg/rok] punktowa emitory wyższe niż 30 m z województwa ,74 punktowa z pasa 30 km1 410,96 powierzchniowa z pasa 30 km11 468,41 liniowa z pasa 30 km3 962,86 rolnictwo z pasa 30 km1 889,49 SUMA BSiPP EKOMETRIA EMISJA Z OBSZARU STREFY TYP EMISJI PM 10 [Mg/rok] powierzchniowa635,00 liniowa281,94 punktowa43,27 rolnictwo197,45 SUMA1 157,66 21

Stężenia dobowe PM 10 w powiecie oławskim BSiPP EKOMETRIA22

Stężenia dobowe PM 10 w Oławie BSiPP EKOMETRIA23

Obszary przekroczeń wartości dopuszczalnych PM 10 24h – miasto Oława BSiPP EKOMETRIA24

Udziały emisji w stężeniach dobowych PM BSiPP EKOMETRIA25

Stężenia roczne PM 10 w powiecie oławskim BSiPP EKOMETRIA26

Stężenia roczne PM 10 w Oławie BSiPP EKOMETRIA27

Ocena wiarygodności przeprowadzonych obliczeń modelowych BSiPP EKOMETRIA28 Dopuszczalna niepewność modelowania dla PM10 rok – 50% Załącznik 6 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008r. W sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu Kod stacji PM 10 24hPM 10 rok pomiar [µg/m 3 ] model [µg/m 3 ] Bw [%] pomiar [µg/m 3 ] model [µg/m 3 ] Bw [%] DsOlawaSemi52,354,94.728,629,84.0

Działania naprawcze w zakresie PM Ograniczenie emisji komunalno-bytowej poprzez: zmianę sposobu ogrzewania na ekologiczny (podłączenia obiektów ogrzewanych indywidualnie do sieci cieplnej lub wymiana niskosprawnych pieców na ogrzewane paliwami niskoemisyjnymi) wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów dotyczących sposobów ogrzewania poszczególnych jednostek urbanistycznych 2. Ograniczenie emisji komunikacyjnej poprzez czyszczenie ulic na mokro w okresie wiosna-jesień 3. Prowadzenie kampanii edukacyjnych uświadamiających społeczeństwo o zagrożeniach dla zdrowia związanych z emisją pyłu zawieszonego PM 10 podczas spalania paliw stałych (w tym odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawności BSiPP EKOMETRIA29

Dziękujemy BSiPP EKOMETRIA