Zasady zdrowego odżywiania. Różnice w odżywianiu dzieci, a ludzi starszych. Rola rodziny w żywieniu człowieka. Monika Zwijacz uczestniczka studiów doktorancki Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Cel prawidłowego żywienia Całkowite zabezpieczenie określonego zapotrzebowania organizmu na energie ̨, wszystkie znane składniki odz ̇ ywcze, niezbe ̨ dne do zachowania zdrowia i sprawności fizycznej i umysłowej.

Najczęstsze problemy żywieniowe Niedożywienie lub nadmierne żywienie – powodujące między innymi nadmiar lub niedobór masy ciała, Niedożywienie jakościowe - wynika z niedostatecznego spożywania i wchłaniania lub zwiększonego wydalania z organizmu składników odżywczych (np. białek, witamin, składników mineralnych), które są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania,

Piramida żywieniowa Uz ̇ ywanie kształtu piramidy, by pokazać jakie pokarmy powinno sie ̨ spoz ̇ ywać zapocza ̨ tkowane zostało przez Departament Rolnictwa U.S.. Od tamtego czasu powstało kilka piramid, by pokazać nawyki z ̇ ywieniowe ludzi w róz ̇ nym wieku (dzieci i osoby starsze), róz ̇ nych grup etnicznych (Latynosi, Azjaci) i róz ̇ ne punkty widzenia na temat tego, co czyni diete ̨ zdrowa ̨ (dieta śródziemnomorska).

Piramidy żywieniowe – różnice?

Talerz zdrowia

Rodzaje diet

Dieta podstawowa Jest przeznaczona dla osób nie wymagających leczenia żywieniowego, spełniająca wymagania racjonalnego żywienia ludzi zdrowych i zapotrzebowanie na energię oraz wszystkie niezbędne składniki odżywcze potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, utrzymania należnej masy ciała i zachowania zdrowia. Stosowana jest u osób nie wymagających leczenia dietetycznego w szpitalach, sanatoriach i innych zakładach leczniczych. Powinna zawierać 4-5 posiłków dziennie.

Dieta podstawowa Wartość energetyczna – ok kcal, dla kobiet 1800, dla mężczyzn ,5% energii z białka, 29,5% z tłuszczu, 55% z węglowodanów. W każdym posiłku, w miarę możliwości, powinna zawierać produkty ze wszystkich sześciu grup produktów spożywczych. Powinna być urozmaicona. Powinna być planowana na co najmniej 7, lepiej na 10 lub 14 dni.

Zasady zdrowego żywienia wg IŻŻ 1.Dbaj o różnorodność spożywanych produktów. 2.Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej. 3.Produkty zbożowe powinny być dla Ciebie głównym źródłem energii (kalorii). 4.Spożywaj codziennie co najmniej dwie duże szklanki mleka. Mleko można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem. 5.Mięso spożywaj z umiarem. 6.Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców. 7.Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także produktów zawierających dużo cholesterolu i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych. 8.Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy. 9.Ograniczaj spożycie soli. 10.Pij wystarczającą ilość wody. 11.Nie pij alkoholu.

Wskazania żywieniowe wg Stanisława Bergera UROZMAICENIE – w kaz ̇ dym posiłku w miare ̨ moz ̇ liwości produkty ze wszystkich grup UMIARKOWANIE jedzenie zgodne z indywidualnymi potrzebami powalaja ̨ ce na zachowanie odpowiedniej masy ciała UREGULOWANIE – w miare ̨ stała struktura i wielkość posiłków oraz zachowanie odpowiedniej cze ̨ stotliwości i regularności ich spoz ̇ ywania UMIEJE ̨ TNOŚĆ PRZYRZA ̨ DZANIA POTRAW – zachowanie w wysokim stopniu wartości odz ̇ ywczej surowców i zapewnienie jakości sensorycznej UPRAWIANIE – róz ̇ ne formy aktywności fizycznej (dopasowane do moz ̇ liwości), polecane dla osób wykonuja ̨ cych prace ̨ siedza ̨ ca UNIKANIE (dla grup ryzyka) – unikanie nadmiernego spoz ̇ ywania tłuszczy (zwłaszcza zwierze ̨ cych), soli i cukru. UŚMIECHNIJ SIE

Żywienie osób w wieku starszym (60+)

Zmniejszenie zapotrzebowania kalorycznego podstawowej przemiany materii - u osób po 65rz ̇. zmniejsza sie ̨ o ok. 15% aktywności fizycznej tzw. suchej masy ciała Zwie ̨ kszone ryzyko niedoborów witamin i mikroelementów

Piramida żywieniowa osób starszych

Zmiany w działaniu układu pokarmowego Pojawiają się braki w uzębieniu, protezy – utrudnione gryzienie i żucie, zaburzone trawienie. Obniża się ilość wydzielanej śliny – suchość w ustach, trudności w formowaniu i połykaniu kęsów, gorsze trawienie. Zanikają kubki smakowe – zaburzenia smaku, utrata apetytu. Słabiej pracują mięśnie przełyku – trudności w połykaniu. Zmniejsza się powstawanie i wydzielanie żółci – trudności w trawieniu tłuszczów. Maleje wydzielanie kwasu solnego i enzymów trawiennych – trudności w trawieniu i wchłanianiu pokarmu. Słabiej działają mięśnie przewodu pokarmowego – zaleganie pokarmu w żołądku, w jelicie (zaparcia).

Co ułatwi organizmowi trawienie i wchłanianie pokarmu? Wyleczenie zębów, dobre dopasowanie protez, staranne żucie pokarmu. Jedzenie 4-5 regularnych posiłków dziennie, w spokoju i bez pośpiechu. Przerwy między posiłkami – nie dłuższe niż 4 godziny. Komponowanie posiłków tak, aby wyglądem i zapachem zachęcały do jedzenia. Używanie różnorodnych produktów, unikanie monotonii spożywanych potraw. Ograniczenie potraw smażonych na rzecz gotowanych, duszonych, pieczonych bez dodatku tłuszczu. Unikanie spożywania większej ilości soli kuchennej i ostrych przypraw. Jedzenie produktów świeżych – produkty przeterminowane stanowią zagrożenie dla zdrowia!

Jaka jest rola rodziny w żywieniu człowieka? - dyskusja

Dziękuję za uwagę!