Polityka sp ó jności UE
Polityka sp ó jności w ujęciu czasowym 1957 r. W traktacie rzymskim pierwszy raz wspomniano o r ó żnicach regionalnych 1958 r. Utworzono Europejski Fundusz Społeczny 1975 r. Powołano do życia Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 1986 r. W Jednolitym akcie europejskim ustanowiono podstawy prawne dla polityki regionalnej 1988 r. Połączono fundusze strukturalne w ramach nadrzędnej polityki sp ó jności, aby przystosować się do przystąpienia do EWG Grecji (1981 r.), Hiszpanii i Portugalii (1986 r.) 1993 r. W traktacie z Maastricht ustanowiono Fundusz Sp ó jności, Komitet Region ó w i zasadę pomocniczości r. Podwojono środki dla powyższych funduszy do wartości jednej trzeciej unijnego budżetu 1995 r. Dodano szczeg ó lny cel, aby wspierać słabo zaludnione regiony Finlandii i Szwecji 2000 r. W strategii lizbońskiej następuje przesunięcie priorytet ó w unijnych na wzrost gospodarczy, miejsca pracy i innowacje r. Priorytety tego okresu odzwierciedlają cele ze strategii lizbońskiej. Dzięki instrumentom przedakcesyjnym udostępniono środki finansowania i wiedzę ekspercką krajom oczekującym na przystąpienie do UE 2004 r. Do UE przystąpiło dziesięć nowych kraj ó w, co spowodowało wzrost liczby ludności o 20 %, ale PKB tylko o 5 %. Na nowe państwa członkowskie przeznaczono szczeg ó lny budżet ( ) r., 30 % budżetu zostało zarezerwowane na infrastrukturę służącą ochronie środowiska oraz działania na rzecz walki ze zmianą klimatu, a 25 % – na badania naukowe i innowacje r. W nowym okresie programowania wprowadzono uproszczone wsp ó lne przepisy i położono większy nacisk na rezultaty. Budżet rzędu 351,8 mld EUR w szczeg ó lności skupia się na 11 celach tematycznych (priorytetach), kt ó re mają ułatwić osiągnięcie cel ó w zapisanych w strategii „ Europa 2020 ”
Polityka sp ó jności UE na lata Cele polityki sp ó jności Konwergencja _ EFRR / EFS / Fundusz Sp ó jności Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie_ EFRR / EFS Europejska wsp ó łpraca terytorialna _ EFRR
Polityka sp ó jności UE na lata Polityka sp ó jności to gł ó wna polityka inwestycyjna UE. Jej adresatem są wszystkie regiony i miasta w Unii Europejskiej, a jej celem jest wspieranie zatrudnienia, konkurencyjności przedsiębiorstw, wzrostu gospodarczego i zr ó wnoważonego rozwoju, a także podniesienie jakości życia obywateli. Inwestycje w ramach polityki sp ó jności ułatwiają osiąganie wielu innych cel ó w unijnej polityki. Są m.in. uzupełnieniem unijnej polityki w zakresie kształcenia, zatrudnienia, energii, środowiska, jednolitego rynku lub badań naukowych i innowacji. Polityka sp ó jności zapewnia w szczeg ó lności niezbędne ramy inwestycyjne i strategię, kt ó ra zakłada osiągnięcie uzgodnionych cel ó w dotyczących wzrostu gospodarczego (strategia „ Europa 2020 ” ). UE chce zrealizować do 2020 r. pięć konkretnych cel ó w strategicznych związanych z zatrudnieniem, innowacjami, kształceniem, włączeniem społecznym i klimatem/energią. Każde państwo członkowskie określiło własne cele w ramach tych obszar ó w. Aby zrealizować te zamierzenia i zaspokoić r ó żne potrzeby rozwojowe wszystkich unijnych region ó w, na politykę sp ó jności na lata przeznaczono 351,8 mld EUR, co stanowi blisko jedną trzecią całego unijnego budżetu. Uwzględniając wkłady ze środk ó w krajowych i inne prywatne nakłady, oczekuje się, że polityka sp ó jności na lata pozwoli na inwestycje rzędu ok. 450 mld EUR.
Polityka sp ó jności realizowana jest w ramach trzech gł ó wnych funduszy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – celem tego funduszu jest wzmacnianie gospodarczej i społecznej sp ó jności w regionach przez inwestycje w sektory stymulujące wzrost gospodarczy, aby zwiększyć konkurencyjność i zatrudnienie. W ramach EFRR finansowane są także projekty z zakresu wsp ó łpracy transgranicznej. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – środki z tego funduszu inwestuje się w ludzi, ze szczeg ó lnym uwzględnieniem zwiększania szans zatrudnienia i kształcenia. Celem tego funduszu jest też pomoc osobom znajdującym się w niekorzystnej sytuacji lub zagrożonym ub ó stwem lub wykluczeniem społecznym. Fundusz Sp ó jności – środki z tego funduszu inwestowane są w ekologiczny wzrost gospodarczy i zr ó wnoważony rozw ó j. Przeznaczane są także na poprawę sieci telekomunikacyjnej w państwach członkowskich, kt ó rych PKB na mieszkańca jest niższy niż 90 % średniej w krajach UE-27.
Cele polityki sp ó jności Inwestycje w rozw ó j gospodarczy i wzrost zatrudnienia Europejska wsp ó łpraca terytorialna
Priorytety Polityki Sp ó jności Na lata w ramach polityki sp ó jności ustalono 11 priorytet ó w wspierających wzrost gospodarczy Środki z EFRR będą inwestowane we wszystkie 11 cel ó w, ale gł ó wnymi priorytetami inwestycyjnymi są cele 1-4 Gł ó wnymi priorytetami dla EFS są cele 8-11, chociaż wsparcie z funduszu obejmie także cele 1-4 Wsparcie z Funduszu Sp ó jności dotyczy cel ó w 4-7 i 11
1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji 2. Zwiększanie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych 3. Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw 4. Wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną 5. Propagowanie przystosowywania się do zmian klimatu, zapobiegania zagrożeniom i zarządzania ryzykiem 6. Ochrona środowiska naturalne-go i wspieranie efektywności wykorzystywania zasob ó w 7. Promowanie zr ó wnoważonego transportu oraz poprawa najważniejszych infrastruktur sieciowych 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wspieranie mobilności siły roboczej 9. Promowanie włączenia społecznego oraz zwalczanie ub ó stwa i wszelkich form dyskryminacji 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie 11. Poprawa wydajności administracji publicznej
Kategorie region ó w Trzy zdefiniowane kategorie region ó w będą uprawnione do inwestycji na następujących zasadach Regiony „ mniej rozwinięte ”, kt ó rych PKB na mieszkańca wynosi mniej niż 75% średniego PKB dla UE, więcej niż 75% średniego PKB dla UE 27 (28) lecz mniej niż 75% średniego PKB dla państw byłej 15, mniej niż 90% średniego PNB dla państw UE per capita (państwa korzystające z funduszu sp ó jności) oraz regiony najbardziej oddalone będą nadal gł ó wnym celem strategii inwestycyjnej. W regionach mniej rozwiniętych i najbardziej peryferyjnych maksymalną stawkę wsp ó łfinansowania ustalono na poziomie 75-85%. Regiony „ w okresie przejściowym ”, kt ó rych PKB na mieszkańca wynosi % średniego PKB dla UE, będą mieć stawkę wsp ó łfinansowania na poziomie 60%. Regiony „ bardziej rozwinięte ”, kt ó rych PKB na mieszkańca wynosi ponad 90% średniego PKB dla UE, będą mieć stawkę wsp ó łfinansowania na poziomie 50%.