By M. Matyasik WNoŻi Ż Żywienie niemowląt i dzieci Magdalena Człapka-Matyasik, dr inż Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowkiego w Poznaniu

By M. Matyasik WNoŻi Ż Kiedy wprowadzamy inne pokarmy niemowlęciu karmionemu piersią? Miesiąc życia Rodzaj posiłków Uwagi dzień noc 1 na żądanie Nie podawać żadnych płynów poza pokarmem. Zacząć podawać witaminy D 3. Na ogół dziecko same reguluje godziny posiłków. 2 na żądanie 3 na zadanie/ przeważnie 2 x 4 na żądanie ok. 6 — 7 razy ok. 6 godzin przerwa nocna Jeżeli zmniejszył się miesięczny przyrost wagi ciała, wprowadzić zupę jarzynowa. w miejsce jednego posiłku 5jak wyżej Wprowadzić zupę jarzynową w miejsce jednego posiłku, sok owocowy lub warzywny 1 6 na żądanie jak wyżejJak wyżej z dodatkiem 10 — 15 g drobno siekanego, gotowanego, chudego mięsa 7 na żądanie ok. 7 godzin przerwa nocna Jak wyżej, naprzemiennie z dodatkiem żółtka lub mięsa 8 na żądanie jak wyżej 9 na żądanie karmienie piersią jak wyżej1 x zupa jarzynowa z mięsem lub żółtkiem + ew. wprowadzić drugi posiłek w miejsce karmienia piersią., który może być również zupa. jarzynową 10ewentualnie 4 razy piers — powolne od- stawienie od piersi 7-8-godzinna przerwa nocna Ewentualnie 4 x pierś i wprowadzenie posiłków z diety 10 miesiąca życia wg schematu sztucznego żywienia niemowląt 11jak wyzejjak wyżejEwentualnie 3 x pierś i dieta 11 miesiąca 12ewentualnie rano i przed snem; również po 1 roku życia jak wyżejDieta 12 miesiąca życia (poza posiłkiem rannym i wieczornym)

By M. Matyasik WNoŻi Ż Schemat żywienia niemowląt, które nie są karmione piersią wg Instytutu Matki i Dziecka, 2001r) Wiek Ilość posiłków i objętość porcji 1 1 Rodzaj pożywienia (żywność uzupełniająca) 17 x mlMleko początkowe 26 x mlMleko początkowe 36 x 130mlMleko początkowe 46 x 150Mleko początkowe 55 x x mleko następne 2 z dodatkiem bezglutenowego kleiku 3 (mieszanka mleczna); 1xzupa (papka jarzynowa);skrobane jabłko i/lub sok x x mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku; 1xzupa 4 (papka jarzynowa+gotowane mięso- bez wywaru); Przecier owocowy (warzywny) lub sok Mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku (mieszanka mleczna) lub z dodatkiem kaszki bezglutenowej; Zupa (papka jarzynowa z gotowanym mięsem); Kaszka bezglutenowa na mleku następnym z owocami; Przecier owocowy lub sok; 1/2 żółtka co drugi dzień 85Jak w 7m.ż. 95 Jak w 8 m.ż. Zmiana: całe żółtko co drugi dzień Jak w 9 m.ż. Wprowadzenie (oprócz bezglutenowych) glutenowych zbóż (kasza, bułki, chleb, sucharki); Zmiana:obiad z dwóch dań (zupba + jarzynka z dodatkiem gotowanego mięsa) Jak w 10 m.ż. Zmiana: Całe jajko 3-4 razy w tygodniu; Twarożek, kerif, jogurt 1-2 razy w tygodniu 7 7

By M. Matyasik WNoŻi Ż Zalecane dzienne spożycie podstawowych składników pokarmowych dla niemowląt Dziecko w wieku 0-6 miesięcyDziecko w wieku 6-12 miesięcy Wzrost (cm)6374 Masa ciała (kg)3,4-7,57,6-10,0 Energia (kcal/ kg masy ciała)10896 Białko (g/kg masy ciała)2,42,1 Tłuszcz (g/kg masy ciała)4,93,7 Węglowodany (g/kg masy ciała)13,612,7 Wapń (mg) Magnez (mg)5070 Żelazo (mg)1015 Cynk (mg)55 Jod (  g) 4050 Selen (  g) 1015 Sód (mg) Potas (mg) Witamina A 1 (  g retinolu/ j.m.) 450/1500 Witamina D 2 (  g/j.m.) 20/800 Witamina E 3 (mg  -tokoferolu) 55 Witamina C 4 (mg) Źródło: Michaelsen K.F.: Nutrition and growth during infancy. Acta Paediatrica 1997, vol.86, suppl. 420, Dietary Guidelines for Infants. Pediatric Basics, 1994, 69.

By M. Matyasik WNoŻi Ż Kolejność wprowadzania produktów stałych w żywieniu niemowlęcia

By M. Matyasik WNoŻi Ż Stosowanie soli w żywieniu dzieci 1-3 lat (wg Szczygła i Wysokińskiej) Nazwa produktu Zawartość sodu (mg/100 g produktu) Nazwa produktu Zawartość sodu (mg/ 100 g produktu) Orzechy: Kalafiory24 Orzeszki ziemne (arachidowe)0,8Selery110 Migdały2,8Kapusta5 Orzechy brazylijskie0,8Sałata12 Owoce: Warzywa korzeniowe Morele0,5(bez skrobi) Banany0,1Marchew31 Wiśnie1,0Ziemniaki0,6 Brzoskwinie0,1Buraki110 Truskawki0,7Rzepa (żółta)5 Pomarańcze0,2Jaja kurze: Śliwki0,1Jaja całe bez skorupy140 Cytryny0,6Mleko i przetwory mleczne: Jabłka0,1Mleko kobiece40 Zboża: Mleko krowie51 Pszenica2,0Masło nie solone5 Owies2,0Masło solone980 Kukurydza0,4Ser fermentowany (cheddar)540 Jęczmień3,0Ser biały320 Ryż0,8Mięso i ryby bez kości Strączkowe: lub ości: Fasola strączkowa0,8Wołowina53 Fasola sucha nasiona0,8Wątroba cielęca110 Zielone warzywa liściaste: Dorsz60 Szpinak190Baranina110 Brokuły16Wieprzowina58 Kurczę110 W celu obliczenia zawartości soli kuchennej (chlorku sodowego) w wymienionych produ­ktach należy podaną wartość sodu pomnożyć przez 2,5.

By M. Matyasik WNoŻi Ż Zalecane dzienne normy spożycia energii i niektórych składników pokarmowych dla dzieci w wieku l—3 lat (opracowane przez Zakład Żywienia Instytutu Matki i Dziecka) Wiek Wzrost Masa KalorieBiałkoTłuszcze 1 Węglowodany w latach w cm ciała w kg na kg m.c. ogółem NPU* 100% NPU* 70% ogółem % kcal g/kg m.c. ogółem % kcal g/kg w.c. ogół em % kcal g/kg w.c. 1 76, ,10 3, ,9132, ,5137, , ,96 2, ,7135, ,6151, , ,82 2, ,5638, ,0165,0 55 NPU — wskaźnik wartości biologicznej białka Kalorie, białko, tłuszcze, węglowodany

By M. Matyasik WNoŻi Ż Zalecane dzienne normy spożycia energii i niektórych składników pokarmowych dla dzieci w wieku l—3 lat (opracowane przez Zakład Żywienia Instytutu Matki i Dziecka) Składniki mineralne Witaminy Wiek lata Wapń mg fosfor mg Jod  g Żelazo mg Magnez mg rozpuszczalne w tłuszczach rozpuszczalne w wodzie A 2 j. m. D 3 j.m. E mg C mg kwas fol. mg ekwiwa­lent niacyny* mg rybofiawina mg pirydoksyna mg tiamina mg B 12  g ,1080,80,70,62, ,1580,80,90,72, ,2080,81,00,82,5 Składniki mineralne i witaminy