WYKŁAD SZÓSTY PRAWO KARNE W USA

PRAWO KARNE dziedzina prawa, określająca przestępstwa, grożące za nie kary, zasady odpowiedzialności przestępców, oraz reguły wykonania kary -przestępstwo – czyn niedozwolony z punktu widzenia prawa karnego -kara – sankcja za popełnienie czynu niedozwolonego -odpowiedzialność przestępców – stopień winy i świadomości sprawców czynów niedozwolonych -reguły wykonania kary – sposoby i okoliczności w jakich ma być wykonana kara

ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO W STANACH ZJEDNOCZONYCH -istnieje prawo karne federalne i prawo karne stanowe -przepisy federalne zapisane są w United States Code oraz w orzeczeniach sądów federalnych -przepisy stanowe zapisane są w kodeksach karnych oraz w orzeczeniach sądów stanowych -niektóre zasady związane z prawem karnym zapisane są w Konstytucji federalnej: * Poprawka IV * Poprawka VIII -Sąd Najwyższy określa granice prawa karnego w U.S.A.

ZASADY PRAWA KARNEGO NULLUM CRIMEN SINE LEGE NIE MA PRZESTĘPSTWA BEZ USTAWY MUSI ISTNIEĆ PRAWO, KTÓRE OKREŚLA DANY CZYN JAKO CZYN NIEDOZWOLONY Z PUNKTU WIDZENIA PRAWA KARNEGO

ZASADY PRAWA KARNEGO NULLA POENA SINE LEGE NIE MA KARY BEZ USTAWY MUSI ISTNIEĆ PRAWO, KTÓRE OKREŚLA DANĄ KARĘ JAKO SANKCJĘ Z PUNKTU WIDZENIA PRAWA KARNEGO

ZASADY PRAWA KARNEGO NULLUM CRIMEN SINE CULPA NIE MA PRZESTĘPSTWA BEZ WINY NIE POPEŁNIA CZYNU NIEDOZWOLONEO Z PUNKTU WIDZENIA PRAWA KARNEGO OSOBA, KTÓREJ NIE UDOWODNI SIĘ WINY W PROCESIE KARNYM

ZASADY PRAWA KARNEGO LEX RETRO NON AGIT PRAWO NIE DZIAŁA WSTECZ NIE MOŻNA KOGOŚ KARAĆ ZA CZYN, KTÓRY POPEŁNIŁ PRZED WEJŚCIEM W ŻYCIE USTAWY OKREŚLAJĄCEJ TEN CZYN JAKO PRZESTĘPSTWO

ZNAMIONA PRZESTĘPSTWA -musi obowiązywać prawo zakazujące określonego czynu (działania lub zaniechania) -musi wystąpić wina, czyli świadomość sprawcy, że jego czyn jest szkodliwy i niebezpieczny -rezultatem czynu niedozwolonego jest szkoda (krzywda), czyli naruszenie dóbr i wartości chronionych przez prawo -prawo musi określać sankcje za czyn niedozwolony

HIPOTETYCZNE SYTUACJE

PRZESTĘPSTWO ZBRODNIA (felony) czyny zagrożone karą roku pozbawienia wolności lub wyższą -zabójstwo -napaść z bronią w ręku -akt terrorystyczny WYSTĘPEK (misdemeanor) czyny, za które grozi kara do roku pozbawienia wolności i kary lżejsze -drobna kradzież -akt wandalizmu -napaść (mała szkodliwość)

PRZESTĘPSTWO UMYŚLNE (intentional) osoba była świadoma, że popełnia czyn zabroniony przez prawo karne -zamiar -świadomość -brak elementów wyłączających umyślność NIEUMYŚLNE (unintentional) osoba nie była świadoma, że popełnia czyn zabroniony przez prawo karne -niepoczytalność -zaniedbanie -brak świadomości

PRZESTĘPSTWO PRZECIW OSOBIE -zabójstwo -gwałt -porwanie PRZECIW MIENIU -kradzież, włamanie -akt wandalizmu -porwanie dla okupu PRZECIW MORALNOŚCI -prostytucja -narkomania -hazard

STADIA PRZESTĘPSTWA -PRZYGOTOWANIE – stworzenie warunków do popełnienia przestępstwa, prawie zawsze niekaralne -USIŁOWANIE – zamiar popełnienia przestępstwa, karalne tylko przy przestępstwach umyślnych, istnieje usiłowanie udolne i nieudolne -DOKONANIE – zawsze karalne, chyba że istnieją przesłanki odstąpienia od karalności

PRZESTĘPSTWA OSÓB PRAWNYCH Przestępstwa popełniane przez osoby fizyczne w imieniu firmy: - przestępstwa antytrustowe (działania monopolistyczne – AT&T, Microsoft) - fałszowanie dokumentów - oszustwa podatkowe - wprowadzanie klientów w błąd - przekupstwo - white-collar crime

PRZESTĘPSTWA WYNIKAJĄCE ZE STOSUNKU ZATRUDNIENIA Przestępstwa popełniane poprzez wykorzystanie stosunku zależności między pracodawcą a pracownikiem: - mobbing - molestowanie seksualne - molestowanie psychiczne - działanie lub zaniechanie - często proces cywilny i karny - odmowa przyjęcia do pracy

PRZESTĘPSTWA PRZECIW ŚRODOWISKU NATURALNEMU Przestępstwa popełniane poprzez naruszenie przepisów environmental law : - zanieczyszczanie powietrza, gleby, akwenów wodnych - produkcja szkodliwych dla środowiska naturalnego surowców - zagrożenie istnienia niektórych gatunków zwierząt i roślin - brak odpowiednich zabezpieczeń przeciwko zanieczyszczaniu środowiska naturalnego - strefa wpływów silnego lobby - długie procesy, trudno o dowody

PRZESTĘPSTWA ZWIĄZANE Z DZIAŁALNOŚCIĄ HAZARDOWĄ Przestępstwa popełniane poprzez osoby indywidualne lub organizacje w związku z działalnością hazardową: - prowadzenie takiej działalności bez licencji - kontrolowanie wyników zdarzeń będących przedmiotem gier hazardowych - przestępstwa podatkowe - często połączone ze zorganizowaną przestępczością

PRZESTĘPSTWA PRZECIW NIELETNIM Przestępstwa popełniane poprzez wpływ psychiczny lub fizyczny na osoby nieletnie: - przestępstwa o charakterze seksualnym - rozprowadzanie narkotyków - zatrudnianie nieletnich do pracy - znęcanie się (fizyczne, psychiczne) - nakłanianie do popełnienia przestępstwa - zmniejszona karalność nieletnich * - dzieci v. rodzice

PRZESTĘPSTWA ‘SĄDOWE’ Przestępstwa popełniane przeciwko wymiarowi sprawiedliwości: - niestawiennictwo przed sądem - obraza sądu - krzywoprzysięstwo (perjury) - utrudnianie pracy wymiaru sprawiedliwości (obstruction of justice) – prezydent Nixon - Clinton v. Jones (1997)

PRZESTĘPSTWA ‘KONSTYTUCYJNE’ Przestępstwa wprost zapisane w dokumencie konstytucyjnym lub z niego wynikające: - zapisane w artykule III (przestępstwo zdrady stanu) - najwyższa zbrodnia przeciw państwu - związane z zagrożeniem procesem impeachment (zdrada, przekupstwo, inne ciężkie zbrodnie) – artykuł II - zasada rule of law zabrania naruszania prawa - często wpływ na popełnianie przestępstwa ma prawo do posiadania broni (Poprawka II)

PRZESTĘPSTWO IDENTITY THEFT Przestępstwa popełniane poprzez wykorzystanie tożsamości innej osoby: - najszybciej rozwijające się przestępstwo w Stanach Zjednoczonych w ostatnich latach (10 mln Amerykanów rocznie jest ofiarami identity theft) - najczęściej służy do popełnienia takich przestępstw jak terroryzm, nielegalna imigracja, zmiana tożsamości, szpiegostwo - sposoby: przeszukiwanie śmieci (dumpster diving), kradzież komputerowych baz danych, zwykła kradzież

PRZESTĘPSTWA TERRORYSTYCZNE Przestępstwa popełniane przeciwko państwu i społeczeństwu poprzez użycie terroru: - przestępstwo federalne - ścigane za granicami i wewnątrz kraju (C.I.A., F.B.I.) - karalne już w procesie przygotowywania - szkoda fizyczna i psychiczna - działalność nowego departamentu rządowego (Department of Homeland Security) - ustawa The U.S.A. Patriot Act - Oklahoma City bombing, 9/11

KARY ZASADNICZE -ARESZT -GRZYWNA -OGRANICZENIE WOLNOŚCI -POZBAWIENIE WOLNOŚCI -KARA ŚMIERCI DODATKOWE -POZBAWIENIE PRAW PUBLICZNYCH -POZBAWIENIE PRAW RODZICIELSKICH -ZAKAZ WYKONYWANIA ZAWODU / STANOWISK -ZAKAZ PROWADZENIA POJAZDÓW -PRZEPADEK RZECZY

KARA SMIERCI W U.S.A. NAJWYŻSZY WYMIAR KARY (capital punishment, death penalty) - geneza: angielski system prawa karnego - początkowo wymierzana za zbrodnie i zabójstwa - proces znoszenia kary śmierci (Michigan 1847) - lata wojny secesyjnej - arbitralność - lata 30-te do lat 60-tych XX wieku: nierówne traktowanie oskarżonych (rasa) - reakcja Sądu Najwyższego i orzeczenie Furman v. Georgia (1972) - Gregg v. Georgia (1976) – decentralizacja - współcześnie: zdecydowana większość stanów oraz federacja dopuszczają karę śmierci - ograniczenie karalności nieletnich

KARALNOŚĆ NIELETNICH Thompson v. Oklahoma (1988) – piętnastolatek sądzony jak dorosły i skazany na karę śmierci, wyrok: „the execution of a person under the age of 16 was unconstitutional under the VIII and XIV Amendments.” Roper v. Simmons (2005) – siedemnastolatek skazany na karę śmierci, wieloletnia apelacja, wyrok: „executing minors is "cruel and unusual punishment" prohibited by the Eighth Amendment”, odwołania do legislatur stanowych i opinii międzynarodowej.

KARA ŚMIERCI W STANACH 36 STANÓW i FEDERACJA

PRAWO KARNE W KONSTYTUCJI IV POPRAWKA: „The right of the people to be secure in their persons, houses, papers, and effects, against unreasonable searches and seizures, shall not be violated, and no Warrants shall issue, but upon probable cause, supported by Oath or affirmation, and particularly describing the place to be searched, and the persons or things to be seized.” OWOCE ZATRUTEGO DRZEWA

INTERPRETACJA IV POPRAWKI Mapp v. Ohio (1961) – „all evidence obtained by searches and seizures in violation of the Constitution is, by [the Fourth Amendment], inadmissible in a state court.” – exclusionary rule Katz v. United States (1967) – „the Fourth Amendment protects people, not places” Terry v. Ohio (1968) – „probable cause” New Jersey v. T.L.O. (1985) - The Court used a less strict standard of "reasonableness" to conclude that the search did not violate the Constitution.

PRAWO KARNE W KONSTYTUCJI VIII POPRAWKA: „Excessive bail shall not be required, nor excessive fines imposed, nor cruel and unusual punishments inflicted.”

INTERPRETACJA INNYCH POPRAWEK Miranda v. Arizona (1966) – „prosecutors could not use statements stemming from custodial interrogation of defendants unless they demonstrated the use of procedural safeguards ‘effective to secure the privilege against self-incrimination.’ – Miranda warning: You have the right to remain silent. If you give up that right, anything you say can and will be used against you in a court of law. You have the right to an attorney and to have an attorney present during questioning. If you cannot afford an attorney, one will be provided to you at no cost. During any questioning, you may decide at any time to exercise these rights, not answer any questions or make any statements.