MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Płatności bezpośrednie i powierzchniowe w nowej perspektywie finansowej Joanna Czapla Departament Płatności Bezpośrednich Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 11 grudnia 2013 r.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Rozwiązania finansowe Stopniowe zbliżenie stawek płatności bezpośrednich pomiędzy państwami członkowskimi Stopniowe, choć niepełne wyrównanie płatności wewnątrz państw członkowskich Możliwość przesuwania środków finansowych między filarami (do 15% z I do II filaru lub do 25% z II do I filaru) Możliwość kontynuowania, degresywnie, wsparcia z budżetu krajowego do 2020 r. (w państwach stosujących system SAPS) Zmniejszenie płatności: obowiązkowa redukcja o 5% dla kwot powyżej 150 tys. euro. Państwa, które wdrażają płatność do pierwszych hektarów na poziomie ponad 5% koperty krajowej nie muszą stosować zmniejszenia.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Stawki PB w 2020 r. oraz % zmiana stawek w porównaniu do 2013 r.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT System oparty na uprawnieniach do płatności lub kontynuowanie uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS do końca 2020 r. Nowe komponenty systemu płatności: -płatność „zielona” (30%), -płatność dla młodych rolników (do 2%) -płatność dla małych gospodarstw (do 10%) -płatność powiązana z produkcją (do 13+2%) -redystrybucyjna płatność do pierwszych hektarów (do 30%) -płatność dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi / ONW Nowa konstrukcja systemu płatności obowiązkowa dla p.cz. dobrowolna dla p.cz.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Nie przyznaje się płatności bezpośrednich rolnikom:  gdy >50% ich użytków rolnych to powierzchnia utrzymywana naturalnie w stanie odpowiednim do wypasu lub uprawy, jednak nie prowadzą na tej powierzchni działań minimalnych określonych przez PCz;  administrującym: portami lotniczymi, wodociągami, posiadającym podmiotom grunty sportowe i rekreacyjne, świadczącym usługi kolejowe i w zakresie obrotu nieruchomościami oraz innym, dodatkowo określonym przez PCz; Ww. podmioty mogą jednak otrzymać płatności, gdy udowodnią, że: (i) kwota płatności bezpośrednich, którą uzyskali w roku poprzednim stanowi co najmniej 5% wszystkich przychodów, z działalności pozarolniczej, (ii) ich działalność rolnicza nie ma charakteru marginalnego lub (iii) główny cel działalności to działalność rolnicza. Wyłączenie z ww. procedury rolników otrzymujących do € Ukierunkowanie na „aktywnych” rolników

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT  każda powierzchnia UR wykorzystywana do prowadzenia działalności rolniczej lub główne jej wykorzystanie służy prowadzeniu działalności rolniczej, Działalność rolnicza, to:  produkcja, chów lub uprawa produktów rolnych, w tym zbiory, dojenie, hodowla zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt do celów gospodarskich;  utrzymywanie użytków rolnych w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy bez konieczności działań przygotowawczych ponad zwykłe metody rolnicze, w oparciu o kryteria ustanowione przez PCz (np. obecne normy DKR);  prowadzenie działań minimalnych, określanych przez PCz, na użytkach rolnych utrzymujących się naturalnie w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy. Grunty kwalifikujące się do płatności (a):

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Ponadto, kwalifikują się:  powierzchnie uprawnione do płatności w 2008 r., ale które po tej dacie przestały spełniać warunki kwalifikowalności, w wyniku: (i) zastosowania dyrektyw: ramowej wodnej, siedliskowej czy ptasiej, (ii) zalesienia i zobowiązania rolnośrodowiskowe, wynikające ze stosowania schematów pomocowych w ramach II filaru WPR;  powierzchnie, które dotychczas nie spełniały wymogu utrzymywania gruntów w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. (DR10). Grunty kwalifikujące się do płatności (b):

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Praktyki obowiązkowe: -dywersyfikacja upraw (gospodarstwa ha: minimum 2 różne uprawy; powyżej 30 ha: minimum 3 uprawy), -utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), -utrzymanie obszarów proekologicznych (tzw. EFA; min. 5% gruntów ornych w gospodarstwie, po raporcie KE w 2017 r. odsetek może wzrosnąć do 7%) albo Praktyki równoważne: przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe (np. niektóre działania rolno- środowiskowe II filara WPR albo krajowe lub regionalne systemy certyfikacji środowiskowej). Sankcje: pierwsze 2 lata do 100% płatności zielonej, w kolejnych latach do 120% i 125%. Zazielenienie (a)

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Lista obszarów pro-ekologicznych, z której PCz wybierze co najmniej jeden element składający się na ww. minimalny udział 5%: grunty ugorowane, tarasy, elementy krajobrazu, strefy buforowe, systemy rolno-leśne, międzyplony lub pokrywę zieloną, uprawy wiążące azot, obszary pod zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin, pasy działki przylegające do krawędzi lasu. Zazielenienie (b)

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT System dla małych gospodarstw:  zastępuje wszystkie pozostałe płatności, w tym płatność „zieloną”,  zwolnienie ze stosowania praktyk zazielenienia,  płatność ryczałtowa albo kwota płatności należna w systemie „standardowym” - limit 1250 euro/gospodarstwo  wyłączenie z kontroli spełniania wymogów zasady wzajemnej zgodności, jednak wciąż obowiązują te gospodarstwa : przepisy wspólnotowe objęte tą zasadą, a także utrzymanie gruntów w stanie kwalifikującym się do płatności,  obowiązek utrzymania wyjściowej, zadeklarowanej liczby ha

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Szacunkowe liczby gospodarstw i powierzchni kwalifikujących się do wsparcia małych gospodarstw oraz spełniających kryteria zazielenienia Gospodarstwa objęte schematem dla drobnych producentów rolnych Gospodarstwa zwolnione z dywersyfikacji Gospodarstwa zwolnione z obowiązku EFA Gospodarstwa zwolnione z obowiązku 3 upraw

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Płatność dla młodych rolników:  obowiązkowa dla PCz (do 2% koperty płatności),  stawka podwyższona o 25% lub ryczałt (25% * średnia pow. gospodarstw młodych rolników)  limit wspieranej powierzchni w zakresie od 25 do 90 ha (wyznaczy PCz)  na okres nie dłuższy niż 5 lat Młodzi rolnicy to osoby fizyczne:  które po raz pierwszy zakładają gospodarstwo rolne lub które założyły już takie gospodarstwo rolne w ciągu 5 lat przed pierwszym złożeniem wniosku o płatności, oraz  których wiek nie przekracza 40 lat w roku składania wniosku.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Płatność związana z produkcją  tylko w sektorach lub regionach, w trudnej sytuacji i szczególnym znaczeniu ze względów gospodarczych, społecznych lub środowiskowych;  tylko dla utrzymania obecnych poziomów produkcji, przyznawane w określonych granicach ilościowych  sektory: zboża, nasiona oleiste, rośliny wysokobiałkowe, rośliny strączkowe, len, konopie, ryż, orzechy, ziemniak skrobiowy, mleko i przetwory mleczne, nasiona, mięso baranie i mięso kozie, wołowina i cielęcina, oliwa z oliwek, jedwabniki, susz paszowy, chmiel, burak cukrowy, trzcina cukrowa i cykoria, owoce i warzywa oraz zagajniki o krótkiej rotacji  do 15% rocznego pułapu krajowego (13% + 2% na wsparcie uprawy roślin wysokobiałkowych).

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Płatność redystrybucyjna  dodatkowa płatność do powierzchni pierwszych hektarów w gospodarstwie, w liczbie nie większej niż 30 ha  jej wysokość może maksymalnie wynosić 65% średniej płatności na hektar  na ten cel można przeznaczyć do 30% krajowej koperty

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich w zakresie działań środowiskowo-klimatycznych 30% limitu środków EFRROW na cele środowiskowo-klimatyczne (działania dotyczące rolnictwa ekologicznego, programu rolno- środowiskowego, ONW, inwestycji o pozytywnych efektach środowiskowo-klimatycznych, działania „leśne”, NATURA 2000)

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Kwestie i dylematy w programowaniu (1) Ograniczenia budżetowe;  20% spadek wkładu UE;  630 mln euro starych zobowiązań;  Inne ważne cele w nowym PROW ;  Funkcje środowiskowe I filara (zazielenienie);  Proponowane rozwiązanie: stawki degresywne i limity obszarowe (0-10 ha:100% i ha: 50 %). * * *  Dla przypomnienia: Polska optowała za wzmocnieniem II filara jako sposobu na poprawę aspektu środowiskowego WPR;  Nowa delimitacja ONW - z powodów analitycznych/technicznych planowana jest na rok 2018.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Kwestie i dylematy w programowaniu (2) Powiązanie z zazielenieniem (I filar) Rozważane praktyki równoważne (1. rolnictwo zrównoważone, 2. Ochrona gleb i wód - międzyplony, 3. Strefy buforowe i miedze śródpolne), jednakże skomplikowane z powodu „zakazu podwójnego finansowania” Nowy baseline, włączając zazielenienie, do uwzględnienia w nowych stawkach płatności.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Wzmocnienie wymiaru terytorialnego poprzez: Oddzielne pakiety dla obszarów Natura Ukierunkowanie na specjalne obszary ochrony siedlisk (np. OSO) Wykorzystanie wyznaczonych obszarów zagrożonych erozją wodną i wietrzną oraz obszarów o niskiej zawartości materii organicznej w ramach pakietu „Ochrona gleb i wód”. Degresywność i ograniczenia powierzchniowe sprzyjające obszarom z wyższą intensywnością pracy oraz rolnictwem tradycyjnym. Rok przejściowy 2014 Ogólna kontynuacja, z rezygnacją z niektórych działań oraz dostosowaniem pozostałych do nowego PROW. Ograniczenie kosztów nowych zobowiązań poprzez zastosowanie degresywności stawek oraz ograniczenia powierzchniowe.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Proponowane pakiety rolnośrodowiskowo-klimatyczne: Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 Pakiet 3. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 Pakiet 4. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 5. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Pakiet 6. Ochrona gleb i wód Pakiet 7. Strefy buforowe i miedze śródpolne (?) Ponadto: Kontynuacja ONW i zalesiania

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Rolnictwo Ekologiczne Gospodarstwach przestawiające się na produkcję metodami ekologicznymi LUB już posiadające ważny certyfikat zgodności z metodami rolnictwa ekologicznego wydany przez upoważnioną jednostkę certyfikującą. Propozycja pakietów ekologicznych: Pakiet 1. Uprawy rolnicze, Pakiet 2. Uprawy warzywne, Pakiet 3. Uprawy zielarskie, Pakiet 4. Uprawy sadownicze i jagodowe, Pakiet 5. Trwałe użytki zielone z minimalną obsadą zwierząt.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Wiele nowych elementów, złożoność Wynik kompromisu 28 PCz i trzech instytucji UE Ostateczny obraz i ocena dopiero po zakończeniu prac nad aktami wykonawczymi i implementującymi Wiele rozstrzygnięć na poziomie krajowym Tylko nieliczne PCz ustaliły już rozwiązania krajowe MRiRW pracuje nad szczegółami (ekspertyzy) – propozycja do konsultacji w pierwszych miesiącach 2014 r. Uwagi końcowe

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Dziękuję za uwagę!

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Porównanie wysokości kopert finansowych na płatności bezpośrednie oraz na rozwój obszarów wiejskich dla Polski w latach oraz (mld EUR, ceny bieżące)

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Środki w ramach płatności bezpośrednich i rozwoju obszarów wiejskich dla Polski w latach oraz (mld EUR, ceny bieżące)

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Koperty PB w latach (mld EUR, ceny bieżące)

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Koperty ROW w latach (mld EUR, ceny bieżące) Źródło: ROW - dok. Rady z dnia 26 września 2013 r. nr 13349/1/13 REV 1.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Koperty PB i ROW w latach (mld EUR, ceny bieżące) Źródło: PB - dok. Rady z dnia 25 września 2013 r. nr 13294/1/13 REV 1; ROW - dok. Rady z dnia 26 września 2013 r. nr 13349/1/13 REV 1.

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT 1.Dywersyfikacja upraw - z realizacji tej praktyki zwolnione będą gospodarstwa o powierzchni poniżej 10 ha gruntów ornych;  gospodarstwa posiadające od 10 do 30 ha gruntów ornych zobowiązane będą posiadać 2 różne uprawy (przy czym uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75 % gruntów ornych).  gospodarstwa o powierzchni powyżej 30 ha gruntów ornych zobowiązane będą posiadać przynajmniej 3 uprawy (przy czym uprawa główna nie może obejmować więcej niż 75% gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 95% gruntów ornych). 2.Trwałe użytki zielone - obowiązek utrzymania niezmienionej powierzchni TUZ na poziomie krajowym (w oparciu o udział TUZ w całkowitej powierzchni użytków rolnych). Ponadto rolnicy zobowiązani będą do utrzymania na poziomie gospodarstwa wyznaczonych przez państwo członkowskie TUZ cennych przyrodniczo położonych na obszarach Natura Rolnikom nie wolno będzie ich przekształcać ani zaorywać. Płatności bezpośrednie - zazielenienie

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT Działania przewidziane w projekcie polskiego PROW Priorytet 1 Transfer wiedzy i innowacji DoradztwoWspółpraca Priorytet 2 Modernizacja gospodarstw rolnych Restrukturyzacja małych gospodarstw Premia dla młodych rolników Priorytet 3 Przetwórstwo i marketing artykułów rolnych Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych Podstawowe usługi (…) - Targowiska Tworzenie grup producentów Przywracanie potencjału produkcji rolnej … Priorytet 4 Program rolno- środowiskowo - klimatyczny Płatności dla obszarów ONW Rolnictwo ekologiczne Scalanie gruntów Priorytet 5 Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego Priorytet 6 Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich LEADER

MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT 30 Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego Wymagania: grunty przeznaczone do zalesienia ujęte w gminnym planie zagospodarowania przestrzennego przygotowanie planu zalesienia nasadzenia gatunkami dostosowanymi do lokalnych warunków środowiskowych i klimatycznych zgodność z wymogami ochrony przeciwpożarowej. Wysokość udzielanej pomocy uzależniona będzie od: proporcji gatunków iglastych i liściastych w strukturze zalesienia funkcji wodo lub glebochronnej terenu zalesianego rodzaju/ jakości materiału sadzeniowego rodzaju terenu i jego nachylenia.