Okołooperacyjna opieka nad pacjentem w podeszłym wieku Marta Kotomska Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus, Warszawa, Nowogrodzka 59 Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Andrzej Chmura

Człowiek w podeszłym wieku  Starość w znaczeniu medycznym - zmiany biologiczne zachodzące w ciele człowieka wg WHO Wiek podeszły > 65 – 75 lata Wiek starczy 75 – 90 lata Wiek sędziwy > 90 lat wiek biologiczny i chronologiczny różnią się istotnie, niemniej wiek chronologiczny jest powszechnie używany w praktyce klinicznej

Człowiek w podeszłym wieku  Średnia długość życia w polskim społeczeństwie wydłużyła się.  Szacuje się, że w 2020 roku osoby po 60. roku życia będą stanowiły 25% ludności.  W roku 2030 liczba osób w wieku 85 lat może sięgać prawie 800 tysięcy

Człowiek w podeszłym wieku  Pacjenci ci są grupą niejednorodną.  Ludzie starzeją się w różnym tempie.  Mają wiele chorób współistniejących. Nawet ekstremalny wiek chronologiczny nie jest p/wskazaniem do leczenia operacyjnego

Pacjent w szpitalu  Zespoły terapeutyczne mogą coraz częściej spotkać starszych pacjentów.  Decyzja o operacji 1. wskazania kliniczne 2. korzyść z proponowanego leczenia (operacje w trybie nagłym powodują nieproporcjonalny ↑ ryzyka powikłań i śmierci) 3. ogólna ocena stanu chorego (choroby towarzyszące powodują ↑ ryzyka powikłań); 4. celem leczenia jest poprawa jakości życia (niezależność, godność) 5. życzenie pacjenta!!!!

Rola pielęgniarki w zespole terapeutycznym  Rola pielęgniarki, która najdłużej przebywa z pacjentem, jest najbliżej jego problemów i cierpienia, jest nie do przecenienia.  Najlepszym sposobem, ulepszenia opieki w okresie okołooperacyjnym, jest zatrudnienie wyszkolonych pielęgniarek, które pełnią ważną rolę w zespole terapeutycznym.

Cel naszego spotkania Moim celem jest zwrócenie uwagi na rolę opieki pielęgniarskiej, wspomaganej przez opiekunów medycznych, w okresie okołooperacyjnym.  Zwrócenie uwagi na małe zaangażowanie personelu pielęgniarskiego w tworzenie standardów opieki medycznej.

Opieka okołooperacyjna  Stworzenie dobrego planu opieki wymaga wielodyscyplinarnej, kompleksowej, przedoperacyjnej oceny.  Brak wytycznych, wskazówek i szkoleń, w tej dziedzinie, skutkuje niewiedzą, działaniem intuicyjnym, niepełnym i przypadkowym.

Pielęgniarska opieka okołooperacyjna  Specjalistyczne pielęgniarstwo wstępnie przygotowuje pielęgniarkę do realizowania planu opieki z zakresu: opieki przedoperacyjnej opieki śródoperacyjnej opieki pooperacyjnej  Ważne wydaje się wprowadzenie szkoleń, na oddziałach zabiegowych, z zakresu szeroko rozumianej geriatrii.  Zatrudnienie opiekunów medycznych

Opiekun medyczny  Profesjonalnie pomaga osobie chorej i niesamodzielnej zaspokoić jej podstawowe potrzeby życiowe.  Podczas świadczenia usług współpracuje z zespołem terapeutycznym.  Przy zachowaniu ścisłego rozdzielenia kompetencji jest nieocenioną pomocą dla pielęgniarek.

Opieka przedoperacyjna  Przygotowanie podczas pierwszej wizyty ambulatoryjnej Szczegółowy wywiad  Przekazanie informacji okołooperacyjnym zespołom terapeutycznym  Włączenie do zespołów asystentów pacjenta – opiekunów medycznych

Opieka przedoperacyjna  Zabieg operacyjny, jest urazem dla organizmu człowieka i niesie za sobą ryzyko powikłań.  Ryzyko rośnie wraz z wiekiem pacjenta i jest wprost proporcjonalne do współistniejących chorób.  Zabiegi w trybie pilnym.  Całodobowa, pielęgniarska opieka.

Pielęgniarska opieka przedoperacyjna  Proces pielęgnowania Uporządkowany Etapowy  rozpoznanie,  planowanie,  realizowanie,  ocena  Wiedza pielęgniarska Wyszkolenie Doświadczenie  Empatia

1.Rozpoznanie, 2.Planowanie, 3.Realizowanie, 4.Ocena 1.Stan odżywienia, nawodnienie, stan emocjonalny, cechy demencji 2.Ustalanie celu opieki, dobieranie osób, działań, formułowanie planu 3.Wdrożenie planu 4.Ocena podjętych działań

Pielęgniarska opieka przedoperacyjna  Przygotowanie psychiczne Przyjęcie pacjenta i pomoc w adaptacji  Stan świadomości  Możliwości poznawcze  Współpraca z rodziną Wyjaśnienie wątpliwości  Zyskanie zaufania  Naświetlenie postępowania Zminimalizowanie stresu

Pielęgniarska opieka przedoperacyjna  Przygotowanie fizyczne Ocena sprawności ruchowej Ocena stanu nawodnienia Ocena stanu odżywienia Nauka oddychania, aktywnego kaszlu Pomoc w utrzymaniu higieny Przygotowanie pola operacyjnego  Obserwacja

Personel pomocniczy  Opiekunowie medyczni  Rehabilitanci  Psycholog  Opiekun społeczny

Pielęgniarska opieka na bloku operacyjnym  Jednostka chorobowa!!!  Przekazanie pacjenta Istotne informacje  Pacjent podmiotem działań personelu

Odrębności w postępowaniu na bloku operacyjnym  Pacjent niedosłyszący zdjąć maskę z twarzy pozostawić aparat słuchowy tak długo, jak to jest możliwe rozmowę prowadzić,,twarzą w twarz’’ rozmowę prowadzić głosem zdecydowanym, komunikat ma dotyczyć jednej sprawy, ograniczyć gestykulację

Odrębności w postępowaniu na bloku operacyjnym  Pacjent niedowidzący Przedstawić się, dotykając ramienia pacjenta, Wyraźnie wymienić jego nazwisko Poinformować, co się wokół pacjenta dzieje Informacja o tym co będzie wykonywane ma być podana przed każdą czynnością. Informować pacjenta o konieczności odejścia Zostawiać pacjenta pod opieką innej osoby.

Odrębności w postępowaniu na bloku operacyjnym  Pacjent niedołężny obserwować postawę pacjenta, ocenić stopień mobilności Pomoc w przejściu na stół operacyjny,  Pacjent z demencją,,jedno zdanie – jedna sprawa”, a kolejne komunikaty przekazujemy po upewnieniu się, że poprzednie pacjent zrozumiał Pozwólmy towarzyszyć rodzinie - opiekunowi

Zapobieganie powikłaniom na BO  Wychłodzenie Przetaczanie i płukanie jam ciała ciepłym płynem Materace grzewcze Podwyższona temperatura sali operacyjnej  Minimum 22°C W OKRESIE POOPERACYJNYM HIPOTERMIA MOŻE PROWADZIĆ DO DRŻENIA MIĘŚNIOWEGO, KTÓRE ZWIĘKSZA ZUŻYCIE TLENU NAWET OŚMIOKROTNIE, CO MOŻE PROWADZIĆ DO POWIKŁAŃ NEUROLOGICZNYCH I KRĄŻENIOWYCH (UDARY MÓZGU, ZAWAŁ SERCA).

Zapobieganie powikłaniom na BO  Ucisk mięśni i nerwów przy nieprawidłowym ułożeniu  Komfortowa pozycja podczas zabiegu  Zabezpieczenie skóry Elektrokoagulacja Poparzenia Odleżyny

Komfort psychiczny na BO  Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa Udzielenie wyczerpujących informacji Zapewnienie ciszy na Sali operacyjnej  Zapewnienie intymności  Skoncentrowanie na pacjencie  Nie traktowanie pacjenta jak dziecko  I jeszcze jedno…

Wydłużony czas operacji = powikłania  Wydłużenie czasu operacji (o 30 minut) zwiększa Zakażenie rany 15% Zaburzenia kardiologiczne 17% Zaburzenia oddechowe 7% Inne 18% ryzyko powikłań

Oczekiwania wobec personelu BO  aktywne, uważne słuchanie,  zachowanie kontaktu wzrokowego  podtrzymywanie i zachęcanie do wyrażania emocji  Parafrazowanie - inne sformułowanie wypowiedzi = zainteresownie  dążenie do koncentracji uwagi pacjenta na pozytywnych aspektach  Profesjonalizm

Empatia  Postaw się w sytuacji pacjenta  Poświęć choremu uwagę  Zadaj sobie pytanie w takiej formie jak zadał je lekarz  Postępuj wobec chorego w sposób, jakiego ty oczekiwałbyś w takiej sytuacji

Personel bloku operacyjnego  Ma obowiązek posiadać wysokie kompetencje w zakresie komunikacji (werbalnej i niewerbalnej) oraz cechować się wysokim poziomem empatii  Ma obowiązek znać problemy pacjentów wymagających szczególnej troski, jakimi są seniorzy, oraz znać procedury postępowania w pracy z takimi chorymi  Powinien posiadać wiedzę w zakresie technik psychoterapii elementarnej (informowanie i instruowanie, wsparcie psychiczne, odreagowanie napięć)

Opieka pooperacyjna  Wczesne uruchomienie  Wczesne rozpoznawanie powikłań Oddechowe Krążeniowe Majaczenie, zaburzenia poznawcze  Niwelowanie bólu  Wczesny powrót do żywienia  Samoopieka

Protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia

ERAS - Enhanced Recovery After Surgery  Współpraca całego zespołu terapeutycznego przy tworzeniu standardów opieki przed/śród/pooperacyjnej  standard, żeby był dobry musi być ''żywy".

Wnioski 1. Coraz więcej osób w podeszłym wieku jest poddawane zabiegom operacyjnym 2. Osoby starsze są bardziej narażone na powikłania okołooperacyjne, szczególnie po operacjach w trybie pilnym. 3. Interdyscyplinarna opieka nad osobami starszymi, poprawia wyniki leczenia chirurgicznego 4. Powstanie protokołów, ułatwią pracę zespołów pielęgniarskich i pomogą ograniczyć powikłania 5. Opieka pielęgniarska na bloku operacyjnym jest wstępem do dalszej pielęgnacji 6. Wczesna rehabilitacja jest jednym ze sposobów unikania powikłań pooperacyjnych 7. Skuteczna, ukierunkowana pielęgnacja poprawia wyniki leczenia w okresie okołooperacyjnym. 8. Wczesne diagnozowanie przez pielęgniarki pacjenta pozwala na ustalenie celowego, nastawionego na sukces procesu pielęgnowania. 9. Potrzeba szkoleń w tej dziedzinie wydaje się nieodzowna. 10. Zatrudnienie opiekunów medycznych i włączenie ich w pracę zespołów terapeutycznych pomoże spiąć klamrą opiekę nad chorym w podeszłym wieku na oddziałach okołooperacyjnych.

Dziękuję za uwagę