Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” Lekcja 8 – Młody pracownik.

Zanim dostaniesz pierwszą pracę. Załóżmy, że poszczęściło Ci się i znalazłeś pierwszą pracę. Pracodawca chce Cię zatrudnić i proponuje podpisanie umowy. Uważnie przestudiuj tekst mowy. Wyróżniamy trzy rodzaje umów: umowę o pracę, umowę-zlecenie i umowa o dzieło. Podpisanie umowy o pracę będzie oznaczało, że będziesz pracował w sposób ciągły, przez określoną w umowie liczbę godzin, wykonując polecenia przełożonego. Umowa tego rodzaju daje Ci wiele przywilejów. Gwarantuje nie tylko wynagrodzenie, ale także płatny urlop wypoczynkowy, ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne (dające prawo do bezpłatnej opieki lekarskiej, prawo do zasiłku i urlopu wychowawczego oraz do odprawy w przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę. Umowa o pracę jest korzystna dla pracowników, ale stanowi dość duże obciążenie dla pracodawców. Najczęściej proponują oni zatrudnienie na okres próbny albo na czas określony. W razie konfliktów z pracodawcą możesz dochodzić swoich praw bezpłatnie przed sądem pracy.

Zawierając umowę-zlecenie zobowiązujesz się do świadczenia pewnej usługi przez jakiś czas. Taka umowa nie daje gwarancji stałego zatrudnienia ani płatnego urlopu, ale zapewnia pewne uprawnienia np. do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, a także bezpłatny dostęp do publicznej służby zdrowia. W przypadku kłopotów z pracodawcą możesz odwołać się wnosząc odpowiednią opłatę do cywilnego sądu rejonowego. Umowa o dzieło oznacza, że przyjmujesz na siebie zobowiązanie do wykonania określonej, pojedynczej rzeczy np. zrobienie korekty książki, wykonania szafy czy stołu. Taka umowa nie daje Ci właściwie żadnych przywilejów – nie ma obowiązku odprowadzania od niej składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe czy też zdrowotne. Podobnie jak w przypadku umowy-zlecenia możesz dochodzić swoich praw przed wydziałem cywilnym sądu rejonowego. Niezależnie od tego jaką umowę o pracę zawarłeś musisz liczyć się z tym, że będziesz musiał płacić podatki, a w przypadku umowy o pracę i umowy- zlecenia także składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne.

Pracownicze prawa i obowiązki. Stosunki między pracownikami i pracodawcami reguluje kodeks pracy określając prawa i obowiązki. Najczęściej są one ze sobą ściśle powiązane. Pracownik ma obowiązek znać przepisy BHP, ale to pracodawca ma obowiązek przeszkolić pracownika w tym zakresie. Pracownik ma też prawo do bezpiecznych warunków pracy, ale to pracodawca ma obowiązek zapewnić je pracownikowi.

Prawa pracownika zatrudnionego na umowę o pracę. Prawo do ubezpieczenia zdrowotnego i emerytalnego Świadczeń socjalnych Pensji Urlopu Czasu pracy 40 godz. tygodniowo Przerwy w trakcie pracy co najmniej jednej 15 minutowej Uszanowania godności Warunków do podnoszenia kwalifikacji Pracodawca nie może zwolnić z pracy kobiety w ciąży bądź też przebywającej na urlopie macierzyńskim Pracodawca nie może też zmuszać do pracy na nocnej zmianie lub w godzinach nadliczbowych kobiet w ciąży.

Pracownik musi się wywiązywać z następujących zadań Być w pracy w wymaganych godzinach Dobrze reprezentować swoją firmę Dbać o porządek na stanowisku pracy Troszczyć się o powierzone mienie przedsiębiorstwa Wykonywać okresowe badania lekarskie Uczestniczyć w szkoleniach BHP Powinien być lojalny wobec firmy

Pracownicy młodociani (16-18 lat) Mogą być zatrudnieni na umowę o pracę jedynie w celu przygotowania zawodowego. Przysługuje im prawo do zwolnienia z pracy jedynie na lekcje w szkole do 18 godz. tygodniowo (czas w szkole wliczany jest do czasu pracy). Nie mogą być zatrudniani w godzinach nadliczbowych. Do ukończenia 16 lat młodzi ludzie mogą pracować jedynie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. Wymagana jest też zgoda rodzica lub opiekuna i zezwolenie inspektora pracy. Już po 6 miesiącach pracy uzyskują prawo do 12 dni urlopu, a po przepracowaniu roku do 26 dni. Skorzystać z urlopu mogą jedynie w czasie szkolnych wakacji lub ferii.

Pracownicy niepełnosprawni. Mogą pracować 5 dni w tygodniu przez 7 godzin dziennie. Mają prawo do dodatkowych 10 dni urlopu i pobytu w sanatorium. Pracodawca musi im zapewnić stałą opiekę medyczną, a także zadbać by mieli dobre warunki pracy np. podjazdy dla wózków inwalidzkich, sprawnie działającą windę, a także pokój wypoczynkowy.

W jaki sposób może zostać rozwiązana umowa o pracę ? Za wypowiedzeniem – pracodawca przekazuje pracownikowi pisemną informację o tym, że zwalnia go z pracy wraz z uzasadnieniem. Okres wypowiedzenia w którym pracownik wciąż pracuje jest uzależniony od czasu jego zatrudnienia: gdy przepracował mniej niż 6 miesięcy- dwa tygodnie, jeżeli powyżej pół roku-miesiąc, a jeżeli co najmniej 3 lata- 3 miesiące. Wypowiedzenie obowiązuje nie tylko pracodawców, ale i pracowników-nie mogą oni z dnia na dzień zrezygnować. Za porozumieniem stron- także polubowne rozwiązanie oznacza, że zarówno pracodawca, jak i pracownik są zainteresowani ustaniem stosunku pracy i rezygnują ze swoich wzajemnych roszczeń i zobowiązań. W takim przypadku nie ma okresu wypowiedzenia i pracownik może od razu zatrudnić się gdzie indziej. Bez wypowiedzenia – pracodawca może zwolnić dyscyplinarnie pracownika, który w rażący sposób nie wywiązał się ze swoich obowiązków. Pracownik także może zrezygnować z pracy bez okresu wypowiedzenia, jeżeli np. przedstawi zaświadczenie lekarskie, że dalsza praca w firmie mogłaby zaszkodzić jego zdrowiu.

Umowy o pracę mogą mieć charakter czasowy lub też precyzować, że zatrudnienie trwać będzie do zakończenia konkretnego projektu, czy zadania – w takim stosunek pracy ustaje wraz z terminem zapisanym w umowie, bądź też w momencie zakończenia pracy. Praca za granicą Często zapominamy, że pracy można szukać także za granicą. Obywatele Polski mogą pracować za granicą na podstawie umów międzyrządowych lub indywidualnych umów z pracodawcami na zasadach obowiązujących w danym kraju. Warto jednak wiedzieć, że aby legalnie pracować za granicą trzeba mieć odpowiednie zezwolenie. Z takiego obowiązku zwolnieni są tylko nieliczni np. uczniowie i studenci przebywający za granicą w ramach wymiany lub praktyk studenckich, koncertujący artyści i naukowcy wygłaszający wykłady. Dochody z pracy za granicą także są opodatkowane.

Kierowaniem Polaków za granicę do pracy zajmują się przede wszystkim wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy. W Polsce działa także ponad 100 zarejestrowanych biur pośrednictwa pracy, które dysponują zwykle ofertami pracy w rolnictwie, gastronomii i rybołówstwie, a także ofertami pracy sezonowej. Biura te nie mają prawa pobierać opłat za przedstawienie ofert. Odkąd Polska stała się członkiem Unii Europejskiej Polacy mogą podejmować pracę bez specjalnych pozwoleń w krajach Unii. W niektórych z nich stanie się to dopiero możliwe po okresie przejściowym. Trzeba pamiętać, że za pracę bez zezwolenia w krajach Unii Europejskiej grozi wpisanie na listę osób niepożądanych, a nawet deportacja czyli wydalenie z danego kraju. Warto się dobrze do tego przygotować. Uczcie się więc języków obcych oraz spranej obsługi komputera.

Sprawdź się zanim sprawdzą Cię inni. Przedstaw rodzaje umów, jakie możesz zawrzeć z pracodawcą. jakie są najważniejsze uprawnienia i obowiązki pracownika ? Wyjaśnij w jaki sposób możesz szukać pracy za granicą.