Monitoring środowiska naturalnego

Prezentacja na temat: "Monitoring środowiska naturalnego"— Zapis prezentacji:

1 Monitoring środowiska naturalnego
Ochrona środowiska Monitoring środowiska naturalnego

2 Monitoring środowiska naturalnego
Badanie, analiza i ocena stanu środowiska w celu obserwacji zachodzących w nim zmian, a także prognozowanie zmian środowiska. Monitoring środowiska może być prowadzony w skali globalnej (światowej), kontynentalnej, ogólnokrajowej i lokalnej (np. w strefie oddziaływania obiektu przemysłowego).

3 Monitoring środowiska naturalnego
Państwowy Monitoring Środowiska System pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Państwowy monitoring środowiska wspomaga działania na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:

4 Monitoring środowiska naturalnego
jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów, występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.

5 Monitoring środowiska naturalnego
Zakres informacji objętych Państwowym monitoringiem środowiska: Jakości powietrza, Jakości wód śródlądowych powierzchniowych i podziemnych oraz morskich wód wewnętrznych i wód morza terytorialnego, Jakości gleby i ziemi, Hałasu,

6 Monitoring środowiska naturalnego
Promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych, Stanu zasobów środowiska, w tym lasów, Rodzajów i ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi, Wytwarzania i gospodarowania odpadami.

7 Monitoring środowiska naturalnego
Podstawa danych zbieranych przez Państwowy monitoring środowiska: Pomiary dokonywane przez organy administracji, obowiązane na podstawie ustawy do wykonywania badań monitoringowych, Dane zbierane w ramach statystyki publicznej, określane corocznie w programach badań statystycznych statystyki publicznej, Informacje udostępnione przez inne organy administracji,

8 Monitoring środowiska naturalnego
Pomiary stanu środowiska, wielkości i rodzaje emisji, a także ewidencje, do których prowadzenia obowiązane są podmioty z mocy prawa albo na mocy decyzji, Inne informacje, uzyskane odpłatnie lub nieodpłatnie od podmiotów niebędących organami administracji.

9 Monitoring środowiska naturalnego
Cele Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) Celem państwowego monitoringu środowiska jest systematyczne informowanie administracji rządowej i samorządowej oraz całego społeczeństwa o: Stanie środowiska w Polsce; Przyczynach zmian jakościowych zachodzących w środowisku; Występujących trendach jakości wszystkich komponentów środowiska;

10 Monitoring środowiska naturalnego
Ocenie skuteczności zrealizowanych programów ochrony środowiska na każdym szczeblu zarządzania; Dotrzymywaniu norm jakości; Identyfikacji obszarów występowania przekroczeń; Powiązaniach przyczynowo – skutkowych występujących pomiędzy emisją i imisją w celu określania trendów zmian środowiska oraz przewidywanych prognoz przy uwzględnianiu wskaźników rozwoju społeczno – gospodarczego kraju.

11 Monitoring środowiska naturalnego
Zadania realizowane przez Państwowy Monitoring Ochrony Środowiska: Wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska; Prowadzenie w terenie obserwacji elementów przyrody; Analizę danych pomiarowych i wyników obserwacji; Gromadzenie danych emisyjnych; Określanie powiązań występujących pomiędzy przyczynami i skutkami;

12 Monitoring środowiska naturalnego
Opracowywanie raportów zintegrowanych, komunikatów dotyczących jednego z komponentów środowiska i innych form prezentacji informacji; Rozwój technik modelowania w ocenie stanu środowiska; Dostarczanie informacji o: Aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych komponentów środowiska;

13 Monitoring środowiska naturalnego
Ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska; Dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego; Przewidywanych skutkach użytkowania środowiska.

14 Monitoring środowiska naturalnego
Informacje wytworzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wykorzystywane są przez jednostki administracji rządowej i samorządowej dla potrzeb operacyjnego zarządzania środowiskiem za pomocą instrumentów prawnych, takich jak: postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, programy i plany ochrony środowiska jako całości i jego poszczególnych elementów, plany zagospodarowania przestrzennego.

15 Monitoring środowiska naturalnego
Informacje wytworzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wykorzystywane są także do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach zarządzania.

16 Monitoring środowiska naturalnego
Wiarygodność danych. Jest ona zagwarantowana poprzez kontynuację i doskonalenie takich działań jak: Akredytacja laboratoriów badawczych; Modernizacja infrastruktury pomiarowej; Modernizacja narzędzi informatycznych do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych; Opracowania metodyczne;

17 Monitoring środowiska naturalnego
Wdrażanie systemów jakości w podsystemach monitoringu; Organizacja i udział w krajowych i międzynarodowych badaniach porównawczych; Szkolenia. Umożliwienie realizacji obowiązków wynikających z ratyfikowanych przez Polskę międzynarodowych konwencji, jak również przepisów obowiązujących w Krajach Unii Europejskiej. Przyjęcie standardów i norm Unii Europejskiej warunkuje uzyskanie przez nasz kraj wydatnej pomocy w zakresie tworzenia i funkcjonowania monitoringu.

18 Monitoring środowiska naturalnego
Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska Sieć nadzoru ogólnego Organizowana na dużym terenie (makroskala) i stanowi podstawę monitoringu ogólnokrajowego; dotyczy przestrzenno-czasowego rozkładu zanieczyszczeń w skali dużych regionów i w długim czasie.

19 Monitoring środowiska naturalnego
Automatyczne sieci pomiarowo-alarmowe Służą do bieżącego określania stanu zanieczyszczenia powietrza, głównie na obszarach miejsko-przemysłowych oraz wód powierzchniowych wykorzystywanych jako źródło wody pitnej. Pomiarowe sieci weryfikacyjne Wykorzystywane są do specjalnych celów, m.in. służą do określenia dokładności modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń; organizuje się je dla konkretnych badań nauk., są, więc bardzo zróżnicowane pod względem obszaru, czasu i rodzaju wykonywanych pomiarów.

20 Monitoring środowiska naturalnego
Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska Sieć krajowa stacji i stanowisk pomiarowych Monitorowanie głównych elementów środowiska, z uwzględnieniem zobowiązań międzynarodowych wynikających z umów i konwencji wiążących Rzeczypospolitą Polską, dla potrzeb oceny skuteczności działań podejmowanych w skali kraju na rzecz ochrony środowiska.

21 Monitoring środowiska naturalnego
Sieci regionalne stacji i stanowisk pomiarowych Monitorowanie głównych elementów środowiska na obszarze województwa (sieci wojewódzkie) lub kilku województw (sieci międzywojewódzkie), dla oceny wojewódzkich i międzywojewódzkich działań podejmowanych na rzecz ochrony środowiska. Sieci lokalne stacji i stanowisk pomiarowych. Monitorowanie wybranych elementów środowiska istotnych z uwagi na lokalne uwarunkowania.

22 Monitoring środowiska naturalnego
Organ odpowiedzialny za koordynację Sieci krajowe i regionalne – Główny Inspektor Ochrony Środowiska; Sieci lokalne – Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, w uzgodnieniu z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska.

23 Monitoring środowiska naturalnego
Bloki informacyjne Państwowego Monitoringu Środowiska Emisja; Informacje o jakościowej i ilościowej charakterystyce zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska przez określenie źródła zanieczyszczeń, jak: wielkość emisji do atmosfery zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, ilość i skład odprowadzanych ścieków, ilość i charakterystyka odpadów, itp.

24 Monitoring środowiska naturalnego
Imisja; Dane o zwartości określonych zanieczyszczeń w poszczególnych komponentach środowiska, jak: stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, stężenia zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych i podziemnych, ilości i skład chemiczny odpadów zgromadzonych na składowiskach, zawartość metali ciężkich w glebach itp.

25 Monitoring środowiska naturalnego
Zasoby naturalne i struktury przyrodnicze; Informacje o strukturze geomorfologicznej kraju, o zasobach naturalnych i o strukturach przyrodniczych. Źródłem danych będą wyniki prac naukowo – badawczych, ekspedycji naukowych i poszukiwawczych oraz systemy wykorzystujące teledetekcję.

26 Monitoring środowiska naturalnego
Warunki hydrometeorologiczne i klimatyczne; Dane dotyczące między innymi opadów atmosferycznych, prędkości i kierunku wiatru, temperatury powietrza, dyfuzji atmosferycznej, stanu wód w rzekach, odpływu rocznego, przepływów itp. Dane te będą pochodzić z sieci meteorologicznych stacji synoptycznych, posterunków wodowskazowych, zdjęć satelitarnych i innych źródeł.

27 Monitoring środowiska naturalnego
Prognozy; Blok prognozy będzie umożliwiał prognozowanie zmian środowiska. Prognozy będą tworzone na podstawie danych zgromadzonych w poszczególnych blokach informacyjnych.

28 Monitoring środowiska naturalnego
Podsystemy Państwowego Monitoringu Środowiska Monitoring powietrza atmosferycznego, w tym hałasu i promieniowania niejonizującego; Monitoring wód powierzchniowych, w tym Bałtyku; Monitoring wód podziemnych; Monitoring powierzchni ziemi, w tym gleb i odpadów;

29 Monitoring środowiska naturalnego
Monitoring przyrody ożywionej; Monitoring zintegrowany. Państwowy Monitoring Środowiska obejmuje także podsystemy pomiarowo – kontrolne związane z przeciwdziałaniem nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska np. podsystem monitoringu skażeń promieniotwórczych.

30 Monitoring środowiska naturalnego
Zadania monitoringu powietrza atmosferycznego Dostarczanie informacji o wielkości stężeń lub zawartości poszczególnych zanieczyszczeń (najczęściej dwutlenku siarki, tlenków azotu, tlenku węgla, ozonu, węglowodorów) w powietrzu na danym obszarze Dostarczanie informacji o ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do powietrza atmosferycznego. Informacje takie w połączeniu z danymi m.in. o kierunku i prędkości wiatru pozwalają ocenić i przewidzieć przenoszenie się tych zanieczyszczeń na duże odległości, np. w całej Europie.

31 Monitoring środowiska naturalnego
Zadania sieci obserwacyjnej wód powierzchniowych i podziemnych Systematyczna rejestracja stanu wód i ich zmian pod wpływem czynników zewnętrznych oraz składu chemicznego wód ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich zanieczyszczenia. Obserwacje te dostarczają danych do rozpoznania warunków hydrogeologicznych, zbilansowania zasobów wód i opracowania zasad racjonalnej gospodarki tymi wodami.

32 Monitoring środowiska naturalnego
W celu uzyskania pełnej informacji hydrogeologicznych organizuje się zintegrowany system monitoringu, składający się z punktów obserwacji wód powierzchniowych i podziemnych, stacji opadowych i stacji meteorologicznej.

33 Monitoring środowiska naturalnego
Monitoring powierzchni ziemi (gleby) Badanie i ocena stanu biologicznie czynnej powierzchni ziemi w powiązaniu z czynnikami powodującymi jej degradację, np. górniczą eksploatacją surowców, składowaniem odpadów lub chemizacją produkcji rolnej i leśnej. W Polsce monitoring jakości gleb dotyczy obecnie głównie ich kwasowości i zasobności w składniki pokarmowe.

34 Monitoring środowiska naturalnego
Systematyczne badania stopnia zanieczyszczenia gleb, np. solami, metalami ciężkimi lub związkami organicznymi, są rzadziej spotykane. Przy kontroli oddziaływania stacji paliw wprowadzono obowiązek oznaczania w glebie substancji org., pochodnych ropy naftowej.

35 Monitoring środowiska naturalnego
Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego Funkcjonuje w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, który został zaakceptowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W aktualnie funkcjonującej strukturze organizacyjnej państwowego monitoringu środowiska Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego jest w podsystemie monitoringu przyrody.

36 Monitoring środowiska naturalnego
Zadaniem Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w odróżnieniu od monitoringów specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji możliwie jak największej liczby elementów środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe, zorganizowane badania stacjonarne. Celem ZMŚP jest: Dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, Przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji.

37 Monitoring środowiska naturalnego
Program ZMŚP jest programem monitoringu funkcjonowania geoekosystemów (krajobrazów), służy zachowaniu struktury krajobrazowej Polski. Pod względem metodologicznym program ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjonowania systemu, realizuje założenia zachowania georóżnorodności i bioróżnorodności całego kraju.

38 Monitoring środowiska naturalnego
Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego – Cele Dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, Przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Poznanie mechanizmów obiegu energii i materii w podstawowych typach geoekosystemów Polski,

39 Monitoring środowiska naturalnego
Zebranie podstawowych danych (jakościowych i ilościowych) o stanie aktualnym geoekosystemów, Określenie rodzaju i charakteru zagrożeń geoekosystemów (wyznaczenie wartości progowych) oraz wskazanie dróg ich zapobiegania, Wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów (prognozy krótko i długoterminowe) oraz sposobów ochrony i zachowania ich zasobów,

40 Monitoring środowiska naturalnego
Opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmian klimatu i zwiększającej się ingerencji człowieka (modelowanie systemów przyrodniczych), Opracowanie na konkretne zamówienie informacji o geoekosystemach.

41 Monitoring środowiska naturalnego
Stacje bazowe ZMŚP

42 Monitoring środowiska naturalnego
01ZM - Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska „Puszcza Borecka" (Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa), 05ZM - Stacja ZMŚP w Wigierskim Parku Narodowym, 06ZM - Stacja Geoekologiczna w Storkowie (Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań), 07ZM - Ośrodek Biologii Stosowanej w Koniczynce (Uniwersytet im. M.Kopernika, Toruń),

43 Monitoring środowiska naturalnego
08ZM - Stacja ZMŚP "Pożary" w Kampinoskim Parku Narodowym, 09ZM - Świętokrzyska Stacja Geoekologiczna w Świętym Krzyżu (Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kielce), 10ZM - Stacja Naukowo-Badawcza w Szymbarku (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa);