Dr hab. Ewa Leś prof. UW PODYPLOMOWE STUDIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ SPOŁECZNĄ.

Prezentacja na temat: "Dr hab. Ewa Leś prof. UW PODYPLOMOWE STUDIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ SPOŁECZNĄ."— Zapis prezentacji:

1 Dr hab. Ewa Leś prof. UW http://www.ips.uw.edu.pl/eles PODYPLOMOWE STUDIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ SPOŁECZNĄ

2  Wprowadzanie nowego produktu lub nowej jakości produktu (m.in. w zakresie integracji zawodowej osób o niskich kwalifikacjach, nowatorskich programów nauczania w alternatywnych ośrodkach przedszkolnych),  Wprowadzanie nowej metod organizacji i/lub produkcji, otwarcia nowego rynku (np. przedszkola prowadzone przez rodziców),

3  Uzyskanie nowego źródła surowców lub odnowienia danej branży organizacji (m.in. zmiana funkcji wolontariuszy i ich relacji z personelem płatnym),  Nowe relacje z rynkiem (m.in. praktyki kontraktowania usług przez władze publiczne),  Nowe formy przedsiębiorstw (np. nowe formy prawne przedsiębiorstw społecznych w Belgii, Francji, Portugalii, Polsce, we Włoszech).

4 Przedsiębiorczość społeczna jest rozumiana jako mechanizm tworzenia przedsiębiorstw społecznych. Odmienność amerykańskiego i europejskiego podejścia: zgodnie z ujęciem „amerykańskiej szkoły przedsiębiorczości” to jednostki i ich szczególne cechy, jak m.in. duch przedsiębiorczości, charyzmatyczne przywództwo oraz inklinacje społeczne generują przedsiębiorczość społeczną w koncepcjach europejskich podkreśla się grupowy (asocjacyjny) charakter przedsiębiorczości społecznej, oparcie na kolektywnej inicjatywności obywateli i dynamice samopomocy oraz partnerstwie publiczno- społecznym, jako czynnikach sprawczych przedsiębiorczości społecznej

5  W piśmiennictwie amerykańskim przedsiębiorczość społeczna jest ujmowana jako:  1) odpowiedź instytucjonalna organizacji non-profit na problemy ich finansowania wynikłe z transformacji państwa opiekuńczego oraz spadku ofiarności społecznej (Enterprising non-profit school)

6 2) Koncepcja “publicznych przedsiębiorców” rozwijana przez P. Druckera, B. Draytona i amerykańską organizację pozarządową Ashoka (Public good entrepreneur school): cechuje je zakorzenienie w “sektorze obywatelskim” oraz łączenie w sobie cech przedsiębiorcy z etosem zaangażowanego lidera. W centrum zainteresowania tej Szkoły (Szkoła innowacji społecznej) są procesy innowacji społecznych podejmowane przez przedsiębiorców społecznych.

7 Według J. Defourny i M. Nyssens produkcja dóbr i usług w ujęciu europejskim i amerykańskim jest cechą przedsiębiorstw społecznych. W ujęciu europejskim (EMES) ta działalność musi być związana z misją społeczną przedsiębiorstwa społecznego, W USA ps mogą prowadzić działalność produkcyjną lub/oraz w dziedzinie usług w innych obszarach niż ich misja społeczna, aby gromadzić fundusze na realizację misji.

8  Dominacja misji społecznej w europejskim ujęciu (wyraźne ograniczenie w zakresie dystrybucji zysku i priorytet celów społecznych nad gospodarczymi)  W ujęciu amerykańskim ujmowanie społecznej odpowiedzialności biznesu jako części przedsiębiorczości społecznej i przedsiębiorstwa społecznego.

9 W Europie przedsiębiorczość społeczna mieści się w ramach gospodarki społecznej (trzeciego sektora) Genezy amerykańskiej przedsiębiorczości społecznej należy upatrywać przede wszystkim w tworzeniu przez rynek innowacyjnych rozwiązań w zakresie palących problemów społecznych oraz w mobilizacji ideii, możliwości, zasobów oraz rozwiązań społecznych, które są niezbędne dla uzyskania trwałych zmian społecznych

10  W obu podejściach tworzenie korzyści dla społeczności lub generowanie „wartości społecznej” jest podkreślane jako podstawowe przesłanie przedsiębiorczości społecznej i przedsiębiorstwa społecznego

11 Przedsiębiorstwo społeczne: 1.podgrupa gospodarki społecznej, 2.łączy w sobie klasyczny solidaryzm z orientacją rynkową (business with primarily social objectives

12 Na poziomie UE brak wspólnej definicji przedsiębiorstwa społecznego. Definicja EMES Network (The Emergence of Social Enterprise in Europe) –kryteria metodologiczne, nie normatywne.

13  Kryteria ekonomiczne stała działalność produkcji dóbr i/lub sprzedaży usług wyraźny poziom autonomii ryzyko ekonomiczne praca płatna choćby w niewielkim zakresie lub ewolucja w tym kierunku

14  Kryteria społeczne wyraźne ukierunkowanie na korzyści dla społeczności lub wybranej grupy obywateli inicjatywa oddolna decyzje nie uzależnione od posiadanego kapitału charakter partycypacyjny eliminacja organizacji maksymalizujących zyski

15 Przykłady krajowe

16 2. 2001-2005: EMES RESEARCH PROJECT ON "WORK INTEGRATION SOCIAL ENTERPRISES" Means : productive activity with guidance or training, with the view of achieving a lasting integration, be it within the social enterprise or within a traditional enterprise Goal : occupational and social integration of handicapped or marginalised people Besides the main criteria of the « working definition », a WISE is characterised by two major elements: A. THE FIELD UNDER STUDY

17  Przedsiębiorstwa społeczne w zakresie integracji społecznej i zawodowej realizują cztery główne cele:  1. zapewniają przejściowe zatrudnienie  2. tworzą trwałe samofinansujące się miejsca pracy  3. integrują zawodowo z zapewnieniem stałej pomocy  4. readaptują społecznie przez pracę

18  Główny cel: Integracja z rynkiem pracy osób o niskiej zatrudnialności lub zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy i eksluzją społeczną (przedsiębiorstwa takie istnieją we wszystkich krajach UE 15 i wielu państwach Europy Środkowo- Wschodniej) PS rozwijają: wspierane zatrudnienie (sheltered workshops) prowadzą innowacyjne szkolenia pracowników bez kwalifikacji zapewniają integrację przez działalność produkcyjną/usługową zapewniają wynagrodzenie na poziomie porównywalnym z osiąganym przez innych pracowników

19  1) zapewniają przejściowe zatrudnienie dzięki krótkookresowym subsydiom (francuskie przedsiębiorstwa integrujące z rynkiem pracy, portugalskie firmy integracyjne),  2) tworzą trwałe samofinansujące się miejsca pracy (belgijskie przedsiębiorstwa integracji zawodowej, brytyjskie przedsiębiorstwa lokalne),

20  3) integrują zawodowo, zapewniając stałą pomoc (belgijskie przedsiębiorstwa pracy chronionej, portugalskie warsztaty pracy chronionej, irlandzkie firmy społeczne zatrudnienia chronionego, polskie zakłady pracy chronionej w formie spółdzielczej),  4) readaptują społecznie przez pracę dzięki długookresowym subsydiom (francuskie centra adaptacji do życia zawodowego, polskie wtz, CIS i zazy, belgijskie przedsiębiorstwa społeczne integracji zawodowej w branży utylizacji odpadów).

21  Spółdzielnia Socjalna „Razem” w Stalowej Woli (usługi opiekuńcze nad osobami starszymi, chorymi, dziećmi oraz catering)  Lubuska Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna w Raculi koło Zielonej Góry (produkcja drewna opałowego do kominków)  Krośnieńsko-Gubińska Spółdzielnia Socjalna w Krośnie Odrzańskim (prace remontowo-budowlane oraz kowalstwo)

22  Przykład przedsiębiorstwa integrującego z rynkiem pracy:  Członkowie spółdzielni socjalnej „Pomocna dłoń” w Bystrzycy Kłodzkiej zostali wyłonieni z uczestników Centrum Integracji Społecznej  Założycielki spółdzielni przeszły roczny program readaptacji społecznej i zawodowej w Centrum pod kierownictwem nauczyciela zawodu usług opiekuńczych, zakończony egzaminem końcowym i certyfikatem opiekunki domowej  Program z doradcą zawodowym obejmował zajęcia dotycząe rozliczania wypracowanych godzin, układania grafików usług, sporządzania wniosków do PUP. Dalsze umiejętności z zakresu prowadzenia i zarządzania spółdzielnią członkowie nabywają w trakcie prowadzania działalności.  Kierownictwo CIS zapoznało się z przepisami nt spółdzielczości, w tym rejestracji w KRS, uzyskania nr Regon, NIP.

23 Spółdzielczy zakład pracy chronionej „ Łuksja” w Łukowie (woj. lubelskie) Dawna spółdzielnia inwalidów im. Gen. Franciszka Kleeberga założona w 1951 r. Spółdzielnia działa w branży odzieżowej, zatrudnia około 500 pracowników ( 60% stanowią osoby niepełnosprawne) Pracownicy niepełnosprawni korzystają z usług rehabilitacji medycznej, zawodowej i społecznej.

24  Spółdzielnia prowadzi także warsztat terapii zajęciowej dla uczestników z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności przygotowujący do pracy w samej Spółdzielni, zakładzie aktywizacji zawodowej lub na otwartym rynku pracy.  Spółdzielnia spełnia szereg kryteriów przedsiębiorstwa społecznego, m.in. w zakresie demokratycznego zarządzania: pracownicy są członkami Rady Spółdzielni i biorą udział w Walnym Zgromadzeniu, co umożliwia im włączanie się w kształtowanie strategii „Łuksji”, udziału w podejmowaniu bieżących decyzji, zapewniając identyfikację pracowników ze Spółdzielnią.  „Łuksja” uzyskała certyfikat ISO; jest także m.in. laureatem tytułu Lidera Eksportu Ziemi Lubelskiej oraz tytułu „Solidny Pracodawca”.

25  2005 r. spółdzielnia socjalna powstała z wrocławskiego Stowarzyszenia aktywizacji zawodowej i społecznej ON ACTUS  Członkami spółdzielni są ON zatrudnione w PUP jako poszukujące pracy i nie pozostające w zatrudnieniu  Forma działalności : usługi internetowe w ramach telepracy

26  Projektowanie stron www  Tworzenie grafiki komputerowej  Administrowanie i aktualizacja serwisów www  Usługi są sprzedawane na otwartym rynku  Dotacja z Regionalnego Funduszu Gospodarki Społecznej

27  Początek: 2005  Zawiązanie spółdzielni przez 15 bezrobotnych  Dofinansowanie z Funduszu Pracy w wys. 115 tys. zł.  Poręczenie dotacji z FP przez Radę gminy Byczyna  Dotąd spółdzielnia zrealizowała 3 przetargi budowlane na ok. 400 tys. zł.

28  Spółdzielnia jest wpisana do rejestru instytucji szkoleniowych  Realizacja projektu zintegrowanego „Miejsca pracy wokół grodu” ( Działanie 2.3 ZPO RR) dla bezrobotnych mieszkańców obszarów wiejskich –przekwalifikowanie  Szkoleniem objęto 163 osoby w zakresie:  Kowalstwo artystyczne, płatnerstwo, tkactwo, wikliniarstwo, obsługa ruchu turystycznego

29

30  Dofinansowanie prawie 450 tys. zł.  Współrealizacja projektu z UM w Byczynie pn „Polsko-Czeskie Centrum Szkolenia Rycerstwa” finansowanego z EFRR w ramach IW INTERREG III a Czechy-Polska  Realizacja projektu szkoleniowego z holenderską szkołą „Beetsma” przygotowującego w ramach bezpłatnych kursów do zawodu stolarza w Holandii

31 Doświadczenia europejskie

32  W krajach dawnej UE przedsiębiorstwa społeczne przyjmują różnorakie formy prawne: stowarzyszenia i spółdzielnie (Szwecja), towarzystwa spółdzielcze i spółdzielnie solidarności społecznej (Włochy), spółki (Hiszpania), towarzystwa przemysłowe i związki oszczędnościowe (Wielka Brytania).  W wielu państwach UE brak jest prawnej definicji przedsiębiorstwa społecznego i dopuszczalne sa różne formy prawne przedsiębiorstw społecznych. W większości - przedsiębiorstwa społeczne przyjmują trzy główne formy prawne (spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje).

33 Belgia Przedsiębiorstwa Szkolenia poprzez Pracę (EFT) i Przedsiębiorstwa Włączania do Zatrudnienia (Invoegbedrijven na północy kraju). Te ostatnie, popierane przez regiony są silnie ukierunkowane rynkowo i oferują zatrudnienie długoterminowe. Włochy Spółdzielnie społeczne typu B, aktywne w dziedzinie przywracania do zatrudnienia populacji w trudnej sytuacji (na mocy ustawy o spółdzielniach społecznych z 1991 r.). Niemcy Soziale Betriebe : « przedsiębiorstwa społeczne » zorientowane rynkowo i korzystające z czasowej pomocy publicznej. Ich celem jest tworzenie miejsc pracy i wspieranie rozwoju ekonomicznego przy jednoczesnym dążeniu do integracji społecznej i zawodowej osób długotrwale pozostających bez pracy. Miejsca pracy tworzone są albo w już istniejących przedsiębiorstwach prywatnych, albo w ramach uruchamiania nowych przedsiębiorstw.

34 Luksemburg Stowarzyszenia (niekiedy spółdzielnie) przywracania do zatrudnienia przez pracę i działalność ekonomiczną, aktywne w wielu dziedzinach: ochrona środowiska, rolnictwo, budownictwo, recykling odpadów; większość to projekty pilotażowe subsydiowane przez państwo. Hiszpania Przedsiębiorstwa integracji przez pracę osób niepełnosprawnych lub osób wykluczonych z tradycyjnego rynku pracy. Działalność firm społecznych polega na oferowaniu dostępu do przejściowego zatrudnienia mającego umożliwić zintegrowanie populacji bez pracy z rynkiem zamiast długofalowego tworzenia miejsc pracy « chronionej ».

35 1. Przedsiębiorstwa integracji zawodowej dla młodzieży (około 1000 miejsc nauki zawodu, około 2000 uczestników rocznie) 2. Przedsiębiorstwa adaptacji zawodowej (adapted work enterprises) działające w formie prawnej stowarzyszenia dla osób niepełnosprawnych (około 20 000 osób znajduje stałą pracę). Samofinansowanie poziomie na średnio 60% ze sprzedaży towarów i usług na rynku.

36 Pomoc publiczna ścisłe przeznaczona na sfinansowanie nadzoru nad niepełnosprawnymi pracownikami oraz rekomensaty za niższą produktywność 3. Warsztaty społeczne pracy chronionej dla osób szczególnie upośledzonych społecznie i zawodowo (analfabeci, osoby z rodzin z problemami społecznymi). Dzięki podejmowaniu działalności gospodarczej częściowo samofinansujące się, przy dużej pomocy publicznej (80 warsztatów oferujących prace dla ok. 900 osób.

37  4. Przedsiębiorstwa integracyjne działające w formie prawnej spółki (market-oriented social economy) dla długotrwale bezrobotnych o niskich kwalifikacjach łączące cel społeczny z orientacją rynkową.  Istnieje 25 takich przedsiębiorstw zorientowanych na tworzenie stałych miejsc pracy na tradycyjnym rynku pracy i pozyskujących większość swoich dochodów ze sprzedaży dóbr i usług. Znacząca pomoc publiczna przeznaczona jest na wyrównanie poziomu dochodów osób znajdujących się w procesie integracji. 

38  Spółdzielnie typu B (przedsiębiorstwa reintegracji zawodowej bezrobotnych) :  utrzymanie zieleni i ogrodnictwo (usługi irygacyjne, pielęgnacja parków, ogrodów, ulic, wywóz śmieci, sprzątanie)  działalność wydawnicza (usługi introligatorskie, fotoskład i redakcja graficzna)

39  Spółdzielnie typu B (przedsiębiorstwa społeczne reintegrujące bezrobotnych długotrwale z rynkiem pracy):  utrzymanie zieleni i ogrodnictwo (usługi irygacyjne, pielęgnacja parków, ogrodów, ulic, wywóz śmieci, sprzątanie)  działalność wydawnicza (usługi introligatorskie, fotoskład i redakcja graficzna)

40  Spółdzielnie typu B są przedsiębiorstwami, które realizując swój cel najefektywniejszej integracji społecznej poprzez pracę, działają na wolnym rynku.  Większość włoskich spółdzielni integracji zawodowej zatrudnia od 30% - 60% osób o szczególnych potrzebach.  Ogółem spółdzielnie integracyjne zatrudniają ok. 12 tys. osób wykluczonych, przeciętnie spółdzielnie B zatrudniają ok. 15 pracowników wykluczonych.

41  Spółdzielnie typu B sa zwolnione z podatków i płaceniaskładek na ubezpieczenie społeczne.  Spóldzielnie integracyjne maja także bezpośredni dostęp do kontraktów publicznych w początkowym okresie bez konieczności podlegania regułom konkurencyjności  Administracja publiczna może w umowie przetargu zawrzeć obligatoryjną klauzulę o konieczności zatrudnienia z góry określonej grupy osób o szczególnych potrzebach przez podmiot uczestniczący w przetargu.

42  W rozwoju włoskich spółdzielni socjalnych ważna rola przypada władzom lokalnym.  Formy wsparcia dla spóldzielczości socjalnej ze strony włoskich jst:  małe granty samorządowe na rozpoczęcie działalnosci i wsparcie już funkcjonujących spółdzielni  Obniżanie kosztów pracy nowych pracowników  Pierwszeństwo spółdzielni w uzyskiwaniu kontraktów publicznych