Czynniki przyrodnicze korzystny klimat, najlepszy jest umiarkowany ciepły, na drugim miejscu podzwrotnikowy żyzne gleby bliskość morza, w dalszej kolejności.

Prezentacja na temat: "Czynniki przyrodnicze korzystny klimat, najlepszy jest umiarkowany ciepły, na drugim miejscu podzwrotnikowy żyzne gleby bliskość morza, w dalszej kolejności."— Zapis prezentacji:

1 czynniki przyrodnicze korzystny klimat, najlepszy jest umiarkowany ciepły, na drugim miejscu podzwrotnikowy żyzne gleby bliskość morza, w dalszej kolejności położenia na terenach równinnych surowce mineralne (wprawdzie są czynnikiem przyrodniczym, lecz możliwość ich wykorzystania jest związana z postępem technicznym) czynniki pozaprzyrodnicze poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Ogólne czynniki sprzyjające powstawaniu osad

2 Osady możemy podzielić na: Użytkowane przelotnie, które są najbardziej typowe dla osadnictwa pierwotnego, występującego wśród ludności prowadzącej gospodarkę zbieracką i łowiecką, obecnie jest ono w zaniku, utrzymuje się jeszcze na obszarach o warunkach najbardziej niekorzystnych dla osadnictwa: w strefie lasów równikowych, rzadziej na obszarach półpustyń oraz tundry. Użytkowane okresowo, jest charakterystyczne dla nomadów prowadzących gospodarkę łowiecką i pasterską, cechuje się przebywaniem w osadzie jej mieszkańców przynajmniej przez kilka tygodni w roku; występuje w strefach, gdzie jedna z pór roku jest bardzo niekorzystna, występuje zatem w strefie stepów i półpustyń, tajdze oraz wysokich górach. Użytkowane stale, w tym typie osad mieszka obecnie prawie cała ludność Ziemi, możemy je zobaczyć wszędzie wokół siebie.

3 W uproszczeniu osady stałe dzielimy na wsie i miasta. Ustalenie wyraźnego rozróżnienia między wsią i miastem jest niemożliwe. Za wieś przyjmuje się osadę, której ludność liczy do paru tysięcy osób, utrzymujących się głównie z produkcji rolnej, o dominującej zabudowie jednorodzinnej, często z zabudowaniami gospodarczymi. Natomiast za miasto przyjmujemy dużą osadę, liczącą powyżej paru tysięcy mieszkańców, którzy utrzymują się głównie z pozarolniczych źródeł, o dominującej zabudowie wielorodzinnej. W praktyce w różnych państwach są stosowane odmienne kryteria podziału na miasto i wieś. Dla przykładu w Norwegii za miasto uznaje się osadę liczącą powyżej 200 osób; a w Japonii powyżej 50000 osób, dodatkowo co najmniej 60% domów musi tworzyć zwartą zabudowę i również co najmniej 60% ludności musi utrzymywać z pozarolniczych źródeł dochodu. W Polsce stosujemy kryterium administracyjne, zgodnie z którym miastem jest osada, która uzyskała prawa miejskie.

4 główny czynnikodmiany czynnika głównegoprzykłady miast walory obronne (szczególnie ważne w okresie niepokojów i wojen, największe znaczenie posiadały w okresie prehistorycznym, starożytności i średniowiecza) położenie w zakolu rzekiBerno (Szwajcaria), Kwidzyn położenie na wyspach rzecznych Paryż (Francja), Wrocław położenie na wysokim brzegu rzeki Budapeszt (Węgry), Grudziądz położenie na wzgórzuAteny (Grecja), Gniezno zbieg szlaków handlowych (ten czynnik silnie oddziałuje przez cały okres, lecz szczególnie zyskiwał na znaczeniu w przeszłości w okresach spokoju położenie górskie u wylotu doliny lub przełęczy Braszów (Rumunia), Kłodzko położenie przy przeprawie przez rzekę Saint Louis (USA), Brodnica położenie nadmorskie u ujścia wielkiej rzeki Aleksandria (Egipt), Gdańsk położenie nadmorskie nad zatoką Kapsztad (RPA) występowanie surowców mineralnych (ten czynnik zaczął gwałtownie zyskiwać na znaczeniu od końca XVIII wieku) Kużnieck (Rosja), Wałbrzych Szczegółowe geograficzne czynniki lokalizacji miast

5 FunkcjaPodfunkcjaOpis polityczno– administracyjna rządzenie i administrowanie ośrodek władzy plemiennej, feudalnej a następnie państwowej np. Wawel i związany z nim Kraków; Zakazane Miasto w Pekinie. Przykładem miast powstałych od nowa, pełniących funkcje stolic mogą być Sankt Petersburg w Rosji (XVIII w., w XX w. przestał być stolicą), Brasilia w Brazylii i Canberra w Australii (oba w XX w.). Przykładem powstałego od podstaw miasta pełniącego funkcje administracyjne dóbr prywatnych jest Zamość (XVI w.). rolniczaobsługa zaplecza do okresu rewolucji przemysłowych była to główna funkcja rozwoju miast małych i częściowo średnich. Obecnie w krajach rozwiniętych gospodarczo nie ma znaczenia. Pozostałością po wielkim niegdyś znaczeniu tej funkcji są nazwy miast pochodzące od dni targów np. Środa w Wielkopolsce. Ważniejsze funkcje miastotwórcze

6 FunkcjaPodfunkcjaOpis strate- giczna wojskowamiasta–twierdze posiadające liczne załogi wojskowe, np. Przemyśl (za czasów Monarchii Austro–Węgierskiej), drugą grupę stanowią garnizony lokalizowane na granicach państw, za przykład może służyć wiele miast na terenach dawnego Imperium Rzymskiego np. Timgad (Afryka Północna) wojskowo- przemysłowa ważna w XIX i XX wieku, obecnie wobec nowego podejścia do wojny straciła na znaczeniu, zgodnie z ówczesnymi doktrynami strategicznymi należało rozwijać przemysł zbrojeniowy z dala od granic, tak aby w razie wojny zakłady przemysłowe nadal mogły produkować broń, przykładem mogą być miasta Centralnego Okręgu Przemysłowego (np. Stalowa Wola, Mielec, Dębica), którego budowę zaczęto w czasach II Rzeczypospolitej. „okna na świat” każdy kraj posiadający dostęp do morza dąży do posiadania własnego portu, jeśli takowego nie ma lub też jest do niego utrudniony dostęp – często dochodzi do budowy nowego; przykładem może być Gdynia, której budowa rozpoczęła się za II Rzeczypospolitej czy Rosja Radziecka, która rozbudowała Murmańsk (dzięki ciepłemu prądowi morskiemu był to jedyny niezamarzający radziecki port położony na północy, co niezmiernie przydało się w trakcie II wojny światowej).

7 FunkcjaPodfunkcjaOpis komuni- kacyjna komuniacyjno- handlowa miasta powstające wzdłuż lądowych szlaków handlowych, zwłaszcza na przecięciu z naturalnymi przeszkodami, jak rzeki (np. Warszawa) i góry (np. Braszów w Rumunii) oraz na przecięciu kilku szlaków handlowych (np. Tombouctou w Afryce Północnej); współczesną odmianą są miasta powstające wzdłuż, a zwłaszcza na skrzyżowaniu linii kolejowych np. Tarnowskie Góry (w Polsce) czy Kotłas (w północnej europejskiej części Rosji). przeładunkowamiasta portowe posiadające duże znaczenie od starożytności, zwłaszcza położone u ujścia wielkich rzek (np. Aleksandria), w późniejszych wiekach zyskiwały na znaczeniu na terenach kolonizowanych (np. Kinszasa w Afryce Środkowej), w okresie kolonializmu pojawiły się też miasta portowe stanowiące „bramy wejściowe” np. Nowy Jork do Stanów Zjednoczonych czy Bombaj do (brytyjskich) Indii oraz miasta portowe służące do zaopatrywania statków np. Kapsztad w RPA czy Singapur. przeładunkowo -przemysłowa odmiana funkcji przeładunkowej, zyskała wielkie znaczenie w krajach rozwiniętych gospodarczo w XX wieku, jest istnienie jest związane z transportem drogą morską surowców, które następnie są przetwarzane w portach (aby oszczędzić na kosztach transportu lądowego), przykładem mogą tu być porty i związane z nimi zakłady przemysłowe w Rotterdamie oraz miasta nad Zatoką Tokijską w Japonii, w Polsce kilka tego typu zakładów powstało w okolicach portów w Gdańsku i Szczecinie.

8 FunkcjaPodfunkcjaOpis przemysłowaprzemysłowa (głównie wydobywczy) pojawiła się pod koniec XVIII wieku, największe znaczenie miała w XIX i I poł. XX wieku, jej najlepszym przykładem są okręgi przemysłowe związane z wydobyciem surowców mineralnych np. Górnośląski, Ruhry, Doniecki w Europie czy Johanesburga w Afryce. inne przemysłowe często rozwój funkcji przemysłowej jest uwarunkowany wpływem innej funkcji np. wspomnianych już strategicznej czy przeładunkowej, lecz może być również związany z funkcjami komunikacyjno-handlowymi czy administracyjnymi (proszę zwrócić uwagę, że większość stolic europejskich jest równocześnie dużymi ośrodkami przemysłowymi). społecznaturystycznewyróżniamy tu trzy rodzaje miast: istniejące już od starożytności uzdrowiska oraz powstające od końca XIX wieku górskie (np. Zakopane) i nadmorskie (np. Sopot) ośrodki turystyczne. religijnemiasta, których powstanie i rozwój jest silnie związany z istnieniem wielkich sanktuariów np. Częstochowa czy Mekka akademickiemiasta, których powstanie i rozwój jest silnie związany z istnieniem ważnych uniwersytetów i innych ośrodków naukowych np. Oxford.

9 Każde miasto posiada określony układ dzielnic: Najważniejsza jest dzielnica śródmiejska, w dużych i bogatych miastach przyjmuje ona formę „city”, zwaną też CBD. Dzielnice mieszkaniowe mogą być różne: najczęściej wyróżnia się dzielnice mieszkaniowe klas niższych, średnich i wyższych, a ich formy są różne: substandardowa zabudowa czynszowa, zadbane stare kamienice, wielkie blokowiska, nowoczesne bloki typu apartamentowce, dzielnice willowe. Są jeszcze dzielnice przemysłowe, usługowe (np. wypoczynku) itd. Ponadto charakterystyczne są dzielnice mniejszości narodowościowych i etnicznych. Osobna kategorię tworzą przedmieścia (ang. suburbia), w skrajnie biednej formie tworząc slumsy.