Upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów projektów

Prezentacja na temat: "Upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów projektów"— Zapis prezentacji:

1 Upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów projektów

2 Upowszechnianie jest zaplanowanym procesem dostarczania informacji
Upowszechniam i wykorzystuję rezultaty projektu – czyli co robię? Upowszechnianie jest zaplanowanym procesem dostarczania informacji na temat jakości, przydatności i skuteczności wyników projektów, kierowany do kluczowych interesariuszy projektu/programu. Wykorzystywanie rezultatów projektu to planowy Sukces wart jest tego, by się nim dzielić z innymi. Szczególnie sukces odniesiony przy wsparciu środków publicznych. Szansa na dofinansowanie działań nie jest dana każdemu, trzeba więc zadbać o to, by krąg osób czy instytucji, które odniosą korzyść ze zrealizowanego projektu, był jak najszerszy. Co więcej, raz wypracowane rozwiązania mogą się okazać przydatne także w innych krajach. Podmioty z różnych krajów członkowskich Unii Europejskiej powinny zatem dzielić się między sobą efektami swoich działań, korzystać z rozwiązań już wcześniej wypracowanych, zamiast odkrywać Amerykę po raz kolejny. Swobodny przepływ wiedzy i kompetencji między krajami członkowskimi jest jednym z powodów inicjowania przez Komisję Europejską przedsięwzięć ponadnarodowych. Upowszechnianie Polski termin upowszechnianie odpowiada angielskiemu dissemination, co z kolei, sięgając po łaciński źródłosłów oznacza rozsiewanie (łac. seminare – siać, rozsiewać). Upowszechnianie oznacza zatem uczynienie jakiejś rzeczy, sprawy czy idei powszechną, szeroko rozprzestrzenioną i dostępną. Wszelako nie bez znaczenia jest tu także cel tego rozprzestrzenienia, tj. zamiar trafienia na odpowiedni grunt, na którym „ziarno” będzie mogło zakorzenić się i wyrosnąć jako nowy byt wydający kolejne owoce. W potocznym rozumieniu upowszechnianie dotyczy zarówno rezultatów projektów, jak i idei, wartości, informacji. Jednak z punktu widzenia celów Komisji Europejskiej zasadnicze znaczenie ma upowszechnianie rezultatów, jako działanie służące zapewnieniu ich trwałości i na tym aspekcie upowszechniania skupiamy się w niniejszym poradniku. Upowszechnianie rezultatów projektów to wszelkie działania zmierzające do zainteresowania odpowiednich osób, grup lub instytucji rezultatami projektu, możliwościami ich wykorzystania oraz korzyściami, jakie one niosą. Upowszechnianie nie ogranicza się tylko do informowania o istnieniu określonych rezultatów. Wymaga określenia odpowiednich grup docelowych, sformułowania właściwego przekazu dla każdej z nich, wybrania najbardziej skutecznych sposobów dotarcia do określonych grup i wreszcie efektywnego zrealizowania zamierzonych działań. Ich celem ma być to, by jak najwięcej osób czy instytucji odniosło możliwie trwałą korzyść z faktu, że dany projekt został zrealizowany. Działania promocyjne i informacyjne są jednym z elementów upowszechniania. W ich przypadku jednak przedmiotem upowszechniania nie są rezultaty, a informacje, idee, wartości itp. Celem tych działań jest promowanie, informowanie oraz podnoszenie świadomości na temat celów programów, wartości związanych z mobilnością, jak również możliwości finansowania podobnych działań ze środków unijnych. W ramach konkretnego projektu działania promocyjne to takie, które mają na celu informowanie określonych grup czy środowisk o fakcie realizacji danego projektu, spodziewanych rezultatach i korzyściach, instytucjach oraz osobach zaangażowanych w projekt. Typowe działania promocyjne to dystrybucja ulotek, udział w targach, relacje prasowe bądź spoty telewizyjne czy radiowe. Plany działań upowszechniających zazwyczaj uwzględniają zarówno upowszechnianie rezultatów, jak i działania promocyjne oraz informacyjne. Jednak koniecznie trzeba mieć świadomość różnicy między celami tych dwóch rodzajów działań. Jest to istotne szczególnie w przypadku projektów mobilności, w których często planowane działania upowszechniające w praktyce ograniczają się do promocji projektu i instytucji wysyłającej. Faktycznego upowszechniania rezultatów i ich wykorzystania niestety w nich brakuje. W ramach upowszechniania należy wyraźnie odróżnić działania promocyjne, informacyjne czy uświadamiające od upowszechniania REZULTATÓW projektów. Mylenie tych pojęć jest przyczyną wielu nieporozumień i – w efekcie – niskiej oceny działań bądź ich planów we wnioskach. CEL upowszechniania Planując jakiekolwiek działania, trzeba zawsze mieć na względzie ich cel. Cele upowszechniania nie są tożsame z celami projektu, choć pozostają z nimi w bliskim związku. Są one dwojakiej natury. Po pierwsze, cel wyznacza fundator, któremu zależy na jak najszerszym rozpoznawaniu i oddziaływaniu rezultatów projektów finansowanych ze środków Komisji Europejskiej. Krąg osób bądź instytucji, które skorzystają na tym, że projekt został zrealizowany powinien być jak najszerszy. Jest to cel, który jako beneficjenci powinniśmy przyjąć wraz z dobrodziejstwem dofinansowania. Z drugiej jednak strony należy pamiętać, że działania upowszechniające pozwalają zrealizować także cele instytucji beneficjenta, umożliwiają dotarcie do nowych osób lub grup oraz wypromowanie jej w środowisku lokalnym lub w regionie. Cele wyznaczone przez Komisję Europejską są zazwyczaj w znacznej mierze zbieżne z celami beneficjenta, pozwalają bowiem na rozszerzenie oddziaływania dofinansowania na osoby, które nie mogły wziąć w nim bezpośredniego udziału. Dotyczy to w szczególności szkół i placówek edukacyjnych, które same są zainteresowane tym, by realizowane przez nie projekty objęły jak najszerszy krąg uczniów/słuchaczy. Wykorzystując działania upowszechniające, beneficjent może też próbować wpływać na lokalną społeczność, władze lokalne bądź otoczenie branżowe, przekazywać określone idee, próbować zmieniać świadomość lub podejście do określonych problemów. Należy jednak zachować daleko idący rozsądek i trzeźwość oceny własnych możliwości i nie stawiać sobie zbyt wygórowanych celów. Z pewnością naszym jednym projektem nie zmienimy świata ani nie doprowadzimy do kluczowych zmian w systemie edukacji. Traktujmy go raczej jak kroplę drążącą skałę. Wykorzystanie rezultatów W pojęciu wykorzystanie zawiera się główny cel upowszechniania rezultatów. Rozumiemy przez nie zrobienie użytku czy też zastosowanie (ang. exploitation) powstałych w ramach projektów rezultatów przez zainteresowane osoby, grupy, instytucje dla odniesienia przez nie korzyści. Pierwszymi użytkownikami rezultatów projektów europejskich są zazwyczaj osoby i instytucje biorące w nich udział. Celem finansowania projektów unijnych jest jednak, by rezultaty działań projektowych znajdowały jak najszersze zastosowanie w praktyce, w możliwie długiej perspektywie czasowej. Zatem miarą efektywności środków zainwestowanych w dofinansowanie projektów może być liczba osób bądź instytucji spoza projektu, które odniosły lub odniosą korzyść z realizacji wspomnianych działań. Natomiast sytuacja, w której rezultaty projektu lądują na półkach jest niczym innym jak marnotrawstwem środków publicznych. Czynnikiem wspomagającym trwałe i szerokie wykorzystanie rezultatów są właśnie działania upowszechniające, zarówno poziome, tj. szerokie informowanie i włączanie osób, grup czy instytucji w przygotowanie rezultatów, jak i pionowe, tj. mające na celu przełożenie rezultatów projektu na rozwiązania systemowe (np. lobbing czy też starania o akredytację). proces mający na celu przekonanie indywidualnych użytkowników końcowych do przyjęcia i zastosowania wyników projektów. CEL: Wzmocnienie wartości osiąganych rezultatów poprzez upowszechnienie i wykorzystywanie oraz wprowadzenie ich na trwałe do praktyki edukacyjnej.

3 Kluczowe czynniki sukcesu
w procesie upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektu Włączenie mechanizmu upowszechniania i wykorzystania rezultatów w proces planowania projektu. Zapewnienie synergii w realizacji projektu poprzez: współpracę instytucjonalną na różnych poziomach łączenie kompetencji podmiotów realizujących projekt wielodyscyplinarność wykorzystywanie dostępnych zasobów motywację Ad. 3 : Przedstawienie rezultatów projektu/programu/inicjatywy w sposób zorientowany na odbiorcę tak, aby zaspokoić potrzeby prowadzących i tworzących politykę edukacyjną, a w końcowym efekcie potrzeby społeczne i gospodarcze (na poziomie Europy, kraju, regionu). Należy zapewnić takie mechanizmy upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektu, by możliwe były do bezpośredniego zastosowania przez odbiorcę w celu dalszego propagowania naszych idei. CO upowszechniać i DO KOGO skierować przekaz? Zanim zaczniemy planować upowszechnianie, musimy zadać sobie pytanie, co będziemy upowszechniać i kto będzie odbiorcą naszego przekazu. Zakładając, że zdefiniowaliśmy już rezultaty naszego projektu, musimy ustalić, kto może być zainteresowany, kto może odnieść korzyści z ich wykorzystania oraz kto powinien dowiedzieć się o nich i wykorzystać je w swych działaniach. Trzeba zatem określić grupy docelowe (adresatów) upowszechniania (nie zawsze są tożsame z grupami docelowymi samego projektu). Może ich być kilka, w zależności od rodzaju rezultatu. W projektach mobilności są nimi zazwyczaj uczniowie, bądź współpracownicy (zarówno z własnej jak i innych placówek), którzy nie mieli okazji uczestniczyć w projekcie, a także nauczyciele, dyrektorzy innych szkół, rodzice, inne organizacje działające w tej samej branży, inne placówki oświatowe, pracodawcy, ich stowarzyszenia i inne podmioty działające na terenie danej gminy, powiatu lub regionu, stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz współpracy międzynarodowej, edukacji, młodzieży, przeciwdziałania bezrobociu itp., władze lokalne lub regionalne, władze oświatowe, jak również inne osoby i podmioty specyficzne dla charakteru projektu. Pamiętajmy, że adresatami upowszechniania są podmioty nie tylko w Polsce, ale i w krajach goszczących. Partnerzy zagraniczni także powinni upowszechniać rezultaty projektu dotyczące ich organizacji, np. korzyści wynikające ze współpracy międzynarodowej. Brak informacji na temat upowszechniania „po drugiej stronie” jest na ogół słabym punktem projektów. JAK upowszechniać? Zaraz po zdefiniowaniu rezultatów projektów mobilności nasuwa się pytanie, jak je upowszechniać i jakie działania podejmować, by osiągnąć możliwie najszerszy efekt. I najtrudniejsze ze wszystkich pytań: W jaki sposób podzielić się z innymi rezultatem, który z założenia może być dostępny tylko dzięki wyjazdowi za granicę? Jak podzielić się korzyścią, którą można odnieść jedynie biorąc udział w projekcie? Jest to zadanie trudne, ale nie jesteśmy w tym względzie całkowicie bezradni. Oczywiście najważniejsze doświadczenia i umiejętności nabyte dzięki wyjazdom za granicę pozostaną dostępne tylko dla tych, którzy mieli możliwość wziąć udział w projekcie. To oni musieli poradzić sobie w nowym obcojęzycznym środowisku, sprostać oczekiwaniom zagranicznych pracodawców lub klientów, znaleźć się w otoczeniu odmiennym kulturowo. To dzięki wyjazdowi mieli możliwość nabyć nowe umiejętności, podszlifować język, nawiązać ciekawe kontakty, zdobyć pewność siebie i motywację do dalszej nauki, wreszcie to ich pozycja na rynku pracy poprawiła się. Tych wartości nie da się w całości przekazać innym osobom. Jest to zresztą potwierdzenie założenia, że mobilności zagraniczne są niezwykle wartościowym doświadczeniem. Możemy jednak próbować dzielić się tym doświadczeniem, a przynajmniej pewnymi jego aspektami. Wciąż jeszcze jest bardzo wiele do przekazania. Osobna grupa rezultatów to efekty związane z organizacją beneficjenta, szczególnie istotne w przypadku projektów wymian. Przekazanie nabytej za granicą wiedzy i doświadczeń innym pracownikom (nauczycielom) jest jednym z założeń projektów wymiany doświadczeń, ale ma też znaczenie w projektach stażowych. Rezultaty działań projektowych powinny być upowszechniane przede wszystkim w ramach własnej organizacji. Powinna ona w trwały sposób korzystać z rezultatów zrealizowanego projektu. Oczywiście cenne jest również przekazywanie ich innym instytucjom tej samej branży. Promocja i informacja Promocja i informacja wspiera upowszechnianie rezultatów, różni się jednak od niego przede wszystkim celem oraz treścią działania. Jest nim informowanie o projekcie, jego celach, ideach, wartościach, zaangażowanych instytucjach i osobach oraz promowanie powyższych. Działania promocyjne często przenikają się z działaniami upowszechniającymi, są ich ważnym uzupełnieniem, jednak same w sobie nie wystarczą, by spełnić wszystkie cele upowszechniania i wykorzystania rezultatów. Nie powinny więc pochłaniać zbyt dużej części zasobów przeznaczonych na upowszechnianie. Typowe działania promocyjne to: dystrybucja ulotek; założenie strony internetowej; informacje prasowe; audycje w lokalnym radiu i telewizji; stoiska na targach i festynach; prezentacje projektu na seminariach, konferencjach, spotkaniach. KIEDY upowszechniać i KTO będzie to robił? Upowszechnianie często niestety bywa traktowane jako jednorazowe wydarzenie na zakończenie projektu. To jednak trochę za mało, biorąc pod uwagę złożoność tego procesu w przypadku projektów mobilności. Działania upowszechniające rezultaty najczęściej planowane są wraz z towarzyszącymi im działaniami promocyjnymi i informacyjnymi. W pierwszej fazie projektu przeważają te drugie. Działania informacyjne i promocyjne można zacząć jeszcze zanim projekt się rozpocznie – już sama decyzja o otrzymaniu dofinansowania jest informacją, którą można się pochwalić w lokalnym środowisku. Nasilenie działań informacyjnych następuje zwykle na etapie rekrutacji uczestników. Jednak zasadnicze działania związane z upowszechnianiem i wykorzystaniem rezultatów rozpoczną się w momencie, gdy one się pojawią, tzn. po zakończeniu staży bądź wymian. Działania te mogą i powinny trwać nawet po zakończeniu projektu. Idealnie, jeśli nie ograniczają się do jednego wydarzenia, lecz stanową zaplanowany i przemyślany proces zmierzający do faktycznego osiągnięcia celów upowszechniania. Już na etapie planowania projektu należy przygotować wstępny harmonogram działań upowszechniających wraz z podziałem zadań między partnerów projektu. Przedstawienie go we wniosku bardzo podniesie jego wartość. W harmonogramie warto uwzględnić wydarzenia lokalne (festyny, targi) bądź branżowe (spotkania, konferencje itp.), które można wykorzystać zarówno dla promowania projektu i jego celów, jak i upowszechniania rezultatów. Warto też już na tym etapie zaplanować, kto będzie odpowiedzialny za przeprowadzenie kolejnych działań – szczególnie istotny jest tu podział między partnerów projektu. Trzeba koniecznie pamiętać, że na działania upowszechniające rezultaty powinna być przewidziana wystarczająca ilość czasu w ramach projektu, tak by uniknąć pośpiechu i jak najskuteczniej dotrzeć do określonych grup. Nie oznacza to jednak, że muszą się one ograniczać jedynie do czasu trwania projektu. Przeciwnie, wskazane jest, by były one kontynuowane także po zakończeniu projektu i ustaniu finansowania. Zwiększy to znacznie trwałość osiągniętych rezultatów. Zorientowany na odbiorcę sposób przedstawienia rezultatów projektu/programu/inicjatywy

4 Rezultat projektu Wymiar materialny i niematerialny
Rezultaty bezpośrednie produkty materialne np. raporty, przewodniki, programy, modele dydaktyczne, opisy kwalifikacji, poradniki, materiały interaktywne, warsztaty, kampanie publiczne ponoszące świadomość społeczną w danym zakresie; metody np. metodologia procesów, transfer wiedzy i innowacji (wiedzieć jak – know how), wymiana pomysłów i dobrych praktyk; doświadczenie jednostki lub instytucji np. w zakresie realizacji i zarządzania międzynarodowym projektem. W świecie projektów europejskich słowo rezultaty nabrało szczególnego znaczenia. Oznacza efekty działań realizowanych w ramach projektów finansowanych ze środków unijnych, począwszy od autostrad, a skończywszy na poprawie znajomości języka przez ucznia, który wziął udział w wymianie zagranicznej. Nieco inaczej rezultaty są definiowane przez poradniki dotyczące projektów finansowanych przez Europejski Fundusz Społeczny, a inaczej przez program „Uczenie się przez całe życie”. Rezultaty projektów edukacyjnych mają swoją specyfikę, toteż na potrzeby tej prezentacji przyjmujemy typologię najbardziej odpowiadającą tego rodzaju inicjatywom i w chwili obecnej najczęściej stosowaną, jednak dopasowaną do realiów programu „Uczenie się przez całe życie”. Rezultaty to najogólniej ujmując efekty zrealizowanego projektu. Dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły u uczestników w wyniku jego wdrożenia. Najczęściej rezultaty osiągane są w trakcie trwania projektu, po realizacji kolejnych działań. Istnieją też rezultaty, które są widoczne dopiero po pewnym czasie od zakończenia projektu (np. znalezienie pracy przez uczestnika). Rezultaty powinny prowadzić do osiągnięcia celów projektu, a poprzez nie – celów programu. Do zadań wnioskodawcy należy samodzielne określenie rezultatów oraz metod i technik ich monitorowania w taki sposób, aby w końcowym sprawozdaniu precyzyjnie móc wskazać ich osiągnięcie. W tym celu konieczna jest wiedza na temat tego, co można zaliczyć do rezultatów, a co jest po prostu działaniem w projekcie. Specyfika projektów edukacyjnych, a zwłaszcza projektów mobilności, sprawia, że zdefinowanie rezultatów nie jest sprawą prostą. Aby pomóc wnioskodawcom w tym zadaniu, postaramy się uporządkować pojęcia i zobrazować je przykładami. Rezultaty twarde – to bezpośrednie efekty realizacji działań, dające się zmierzyć w konkretnych ilościach (np. zdobycie certyfikatu potwierdzającego kwalifikacje, wdrożenie nowego rozwiązania etc.). Pojawiają się w różnego rodzaju projektach edukacyjnych, zarówno mobilności, jak i współpracy wielostronnej. Rezultaty twarde to rezultaty będące obiektem fizycznym, które są łatwo rozpoznawalne, mierzalne, łatwo podlegają weryfikacji. W projektach programu LdV najpopularniejszymi rezultatami twardymi są: — podniesienie kompetencji językowych, np. z poziomu A2 na B1; — zrealizowanie określonej liczby godzin szkolenia; — uzyskanie nowych/dodatkowych uprawnień w określonym zakresie; — nawiązanie współpracy (międzybranżowej, ponadnarodowej) z określonymi podmiotami; — wdrożenie rozwiązań opracowanych w badaniach. Oczywiście wymieniono tutaj jedynie przykłady twardych rezultatów, są one zależne od założeń projektu. Produkty – materialne i trwałe efekty uzyskane w wyniku działań prowadzonych w ramach projektu (programy szkoleniowe, raporty z badań etc.). W projektach współpracy wielostronnej są traktowane jako zasadnicze rezultaty projektów. Rezultaty miękkie – to zmiany, jakie następują w wyniku realizacji działań projektu u osób lub instytucji, na które wpływa projekt (np. podniesienie umiejętności zawodowych, wzrost pewności siebie, przełamanie bariery językowej ). Są zasadniczymi rezultatami projektów mobilności. Rezultaty miękkie są to rezultaty niebędące obiektami fizycznymi, niematerialne i najczęściej niemierzalne w sposób bezpośredni, ani też nie podlegają jednoznacznej weryfikacji. Jednak w projektach edukacyjnych, które koncentrują się głównie na korzyściach uzyskiwanych przez uczestników w sferze edukacji formalnej bądź pozaformalnej, bardzo często rezultaty miękkie są głównymi rezultatami. Aby właściwie zaplanować w projekcie rezultaty miękkie, należy je uporządkować i przedstawić w logicznych grupach. Pomoże to uniknąć chaosu i wielokrotnych powtórzeń, a przede wszystkim ułatwi ekspertom ocenę jakościową wniosku. Poniżej przedstawiono przykładową próbę uporządkowania podziału rezultatów miękkich. Typ rezultatu miękkiego - Przykład rezultatu miękkiego Umiejętności zawodowe — Nabycie umiejętności pracy w zespole lub pracy indywidualnej Umiejętności zawodowe — Nabycie umiejętności korzystania z technologii informatycznych Umiejętności zawodowe — Nabycie umiejętności zawodowych i doświadczenia w obsłudze maszyn i urządzeń Umiejętności zawodowe — Nabycie/podniesienie kwalifikacji zawodowych, umożliwiających dalszą naukę lub zwiększających szansę na znalezienie pracy zgodnej z oczekiwaniami uczestników Umiejętności zawodowe — Podniesienie poziomu wiedzy i kompetencji w trakcie wymiany doświadczeń Umiejętności praktyczne — Umiejętność wypełniania formularzy, sporządzania dokumentów Umiejętności praktyczne — Wzrost umiejętności sprawnego posługiwania się mapami, przewodnikami, rozkładami jazdy, a także zarządzania środkami finansowymi i czasem wolnym Poziom motywacji — Zwiększenie motywacji do nauki, w tym również języków obcych, zachęta do samodoskonalenia Poziom motywacji — Zwiększenie motywacji do poszukiwania pracy Poziom motywacji — Wzrost wiary we własne możliwości Poziom motywacji — Wyższe zawodowe i osobiste aspiracje Poziom motywacji — Zwiększenie zaangażowania w wykonywane zadania Kompetencje kulturowe — Wykształcenie kompetencji międzykulturowych: otwartości, akceptacji, tolerancji Kompetencje kulturowe — Zmiana postawy/opinii wobec odmienności kulturowej, przełamanie stereotypów Kompetencje kulturowe — Poznanie historii i kultury kraju goszczącego Kompetencje osobiste — Podniesienie poziomu samooceny Kompetencje osobiste — Poprawa wizerunku, autoprezentacji Kompetencje osobiste — Wzrost samodzielności Kompetencje osobiste — Większa obowiązkowość, zdyscyplinowanie Kompetencje osobiste — Nabycie umiejętności radzenia sobie ze stresem Kompetencje osobiste — Wzrost poczucia odpowiedzialności za wykonywane zadania Kompetencje osobiste — Nabycie umiejętności komunikacyjnych (kontakty interpersonalne) Rezultaty a produkty projektu Oprócz rezultatów twardych i miękkich w projektach wyróżnia się także produkty. Są to materialne (namacalne) efekty realizacji działań w projekcie. W terminologii programu „Uczenie się przez całe życie” produkty także zaliczają się do rezultatów projektu, są ich szczególnym rodzajem. Produkty pojawiają się w trakcie realizacji projektu w bezpośrednim następstwie działań, są mierzalne w jednostkach fizycznych. Przykładem produktu mogą być: kursy i szkolenia; materiały instrukcyjne dotyczące nowych podejść i metodologii; materiały edukacyjne i szkoleniowe online (e-learning); prezentacje, materiały wideo; dokumentacja technik i metod kształcenia; zbiory przepisów kulinarnych, technik budowlanych etc.; rekomendacje dla przełożonych, władz lokalnych i oświatowych etc. materiały do wydarzeń takich jak konferencje, kampanie społeczne i debaty . Przykład powiązania rezultatów miękkich i twardych z produktem można przedstawić następująco: Jednym z oczekiwanych rezultatów twardych projektu jest wzrost znajomości języka angielskiego z poziomu A1 na A2. Po przygotowaniu językowo-kulturowym (np. 40-godzinny kurs) uczestnik udaje się na czterotygodniowe praktyki zawodowe do Anglii i mieszka tam dodatkowo u rodziny angielskiej. Jego zadaniem jest m.in. przygotowanie prezentacji multimedialnej o kulturze kraju goszczącego. Po powrocie z praktyk nauczyciel języka angielskiego przeprowadza test językowy, aby sprawdzić, czy wzrósł poziom kompetencji językowych uczestnika. Co uzyskaliśmy? Rezultaty twarde w postaci: podniesienia kompetencji językowych; rezultaty miękkie: przełamanie bariery językowej w komunikowaniu się, wzrost pewności siebie oraz samooceny uczestnika itp.; produkty: zajęcia przygotowania językowego, prezentacja multimedialna. Jak widać, w przypadku projektów mobilności produkt nie musi być głównym elementem do osiągnięcia, lecz często stanowi środek do uzyskania określonych rezultatów twardych lub miękkich. To one mają zasadnicze znaczenie w projekcie. Kurs przygotowujący służy zapewnieniu jak najwyższej efektywności stażu zagranicznego, zaś prezentacja jest środkiem do sprawdzenia uzyskanych postępów oraz materiałem, który można wykorzystać przy upowszechnianiu rezultatów. W niektórych projektach powstają też produkty będące efektem współpracy instytucji z kilku krajów. Ma to miejsce szczególnie w przypadku projektów partnerskich oraz projektów wymiany doświadczeń. Materialny zapis efektów współpracy jest formą utrwalenia rezultatów projektu i służy przekazywaniu ich innym osobom niezaangażowanym w jego realizację. Takie produkty są przedmiotem dalszego upowszechniania (np. prezentacje, materiały szkoleniowe powstałe w wyniku wyjazdu zagranicznego, raporty, rekomendacje). Przykład osiągania produktów w projekcie partnerskim: Partnerstwo sześciu szkół (Polska, Finlandia, Niemcy, Włochy, Czechy i Turcja) postanawia zrealizować projekt dotyczący kształcenia w zakresie marketingu produktów regionalnych. Cele do osiągnięcia to m.in.: zwiększenie atrakcyjności kształcenia zawodowego, nawiązanie współpracy pomiędzy jednostkami edukacyjnymi, wzrost kompetencji zawodowych oraz językowych uczestników, poznanie dziedzictwa kulturowego krajów partnerskich (...). Projekt zakłada opracowanie planów marketingowych, by wypromować lokalne produkty na rynkach innych krajów (...). Produkty projektu: prezentacje multimedialne o szkołach, regionach i krajach; broszury reklamujące produkty regionalne raport z badań rynków zagranicznych; materiały dydaktyczne; plany marketingowe. Widać wyraźnie, że w tym projekcie produkty mają zasadnicze znaczenie i będą determinowały jakość całego przedsięwzięcia. Oczywiście w projekcie zostaną osiągnięte także rezultaty twarde (np. nawiązanie współpracy międzynarodowej, przeprowadzenie szkolenia z zastosowaniem opracowanych materiałów, wzrost kompetencji językowych osób pracujących w projekcie) oraz miękkie (np. wzrost poziomu motywacji czy umiejętności osobistych), jednakże w tym przypadku to produkty będą zasadniczymi i trwałymi rezultatami i to one będą przedmiotem upowszechniania. Ważne jest, aby oczekiwane rezultaty ściśle współgrały ze zdefiniowanymi potrzebami uczestników i założonymi celami projektu. Jeżeli zastanowimy się, co chcemy osiągnąć, realizując poszczególne cele, to rezultaty same się nasuną jako konsekwencja zaplanowanych działań. Należy zwracać baczną uwagę na to, aby oczekiwane rezultaty były realne i rzeczywiście możliwe do osiągnięcia. Nie należy zakładać, że po zrealizowaniu miesięcznej praktyki zagranicznej wszyscy uczestnicy uzyskają zatrudnienie w swoim zawodzie, a po opracowaniu planu marketingowego regionalne produkty podbiją zagraniczne rynki, ponieważ na to ma wpływ szereg innych czynników, jak np. sytuacja ekonomiczna w regionie. Dlatego też rezultaty powinny odnosić się ściśle do projektu i założonych celów. Nie warto zakładać ich oddziaływania na skalę ogólnokrajową, wystarczą rezultaty na poziomie lokalnym, ale odnoszące się do uczestników i celów projektu Ewaluacja rezultatów projektu Ewaluacja jest istotnym elementem planowania i zarządzania projektem. Stanowi również integralną część procesu oceny wdrażania projektu oraz jego rezultatów. Ma na celu zbadanie i lepsze zrozumienie konsekwencji działań w projekcie. Ewaluacja jest użyteczna przy określaniu stopnia zgodności realizacji celów, a co za tym idzie osiągania rezultatów projektu z przyjętymi we wniosku założeniami. Właściwie przeprowadzana ewaluacja dostarcza danych do refleksji nad postępami realizowanych działań i wyciągania wniosków co do ich skuteczności. We wniosku programu LdV znajduje się sekcja poświęcona ewaluacji. Niestety bardzo często zdarza się, że wnioskodawcy przepisują z dostępnych opracowań rozmaite definicje dotyczące ewaluacji oraz jej narzędzi, nie odnosząc tego do zawartości merytorycznej wniosku lub też deklarują, że ewaluacja zostanie przeprowadzona, nie podając przy tym żadnego pomysłu odnośnie tego, co oraz w jaki sposób zostanie zmierzone. Tymczasem właśnie dzięki ewaluacji możemy jasno stwierdzić, że oczekiwane produkty i rezultaty zostały osiągnięte. Rezultaty pośrednie wnioski do wykorzystania przy tworzeniu polityki edukacyjnej na różnych poziomach współpraca europejska rozumiana jako podnoszenie świadomości o UE, wzmocnienie widoczności działań na poziomie europejskim – nowe inicjatywy, partnerstwa, kooperacja, dialog międzykulturowy.

5 Dobra praktyka to godny naśladowania projekt, uwzględniający rezultaty i procesy, które mają pozytywny wpływ na systemy i praktykę. Cechy: kompleksowy charakter, służenie wprowadzaniu zmian, prowadzenie monitoringu i ewaluacji, innowacyjne / kreatywne działania, spełnienie wymagań ewaluacyjnych. Wybór dobrej praktyki zależy od: jakości działań, wpływu na uczestników, organizację, środowiska lokalne, regionalne, międzynarodowe innowacyjności metod upowszechniania – rozwiązania godne upowszechniania osiągnięcia rezultatów wykraczających ponad standardy (coś co zachwyca), aktywnego zaangażowania uczestników projektu Dobre praktyki powinny być przekazywane i wykorzystywane w różnych kontekstach i środowiskach przez nowych użytkowników lub nowe podmioty. Ad. 1 Dobra praktyka powinna spełniać kryteria ewaluacyjne tj: Trafność (relevance) - kryterium to pozwala ocenić, w jakim stopniu przyjęte cele projektu odpowiadają zidentyfikowanym problemom w obszarze objętym projektem i/lub realnym potrzebom beneficjentów Efektywność (efficiency) - kryterium to pozwala ocenić poziom „ekonomiczności” projektu, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych wyników i rezultatów. Nakłady rozumiane są tu jako zasoby finansowe, ludzkie i poświęcony czas Skuteczność (effectiveness) - kryterium to pozwala ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia zdefiniowane na etapie programowania zostały osiągnięte Oddziaływanie/wpływ (impact) – kryterium to pozwala ocenić związek pomiędzy celem projektu i celami ogólnymi, tj. stopień, w jakim korzyści odniesione przez docelowych beneficjentów miały szerszy ogólny wpływ na większą liczbę ludzi w danym sektorze, regionie lub w całym kraju Trwałość efektów (sustainability) – kryterium to pozwala ocenić czy pozytywne efekty projektu na poziomie celu mogą trwać po zakończeniu finansowania zewnętrznego, a także czy możliwe jest utrzymanie się wpływu tego projektu w dłuższym okresie na procesy rozwoju na poziomie sektora, regionu czy kraju Według definicji dobrymi praktykami są wszelkie przedsięwzięcia, które pozwalają na skuteczną realizację zadań i osiąganie celów, spełniające ponadto następujące warunki: · w sposób efektywny wykorzystują zasoby, · można je zastosować w wielu organizacjach/ krajach. Dobra praktyka to projekt posiadający odpowiednie cechy i spełniający w największym stopniu kryteria ewaluacji. Cechy: kompleksowy charakter, służenie wprowadzaniu zmian, monitorowanie i prowadzenie ewaluacji, skutkujące innowacyjnym i kreatywnym działaniem. Kryteria, które powinien spełniać projekt dobrej praktyki: Czy jest ważny? – trafność i istota – Czy projekt był ważny i odpowiadał potrzebom beneficjenta? Czy jest opłacalny? Jaki jest stosunek nakładów do efektów? – efektywność – Czy był opłacalny (efektywność ekonomiczna oraz satysfakcja)? Czy miał dodatni stosunek nakładów do efektów? W jakim stopniu cele zostały osiągnięte? – skuteczność – W jakim stopniu cele mobilności zostały osiągnięte? Jaki jest związek pomiędzy celem projektu a celami ogólnymi: instytucji, szerokiej grupy odbiorców, systemu, czyli w jakim stopniu korzyści beneficjenta miały wpływ na większą grupę ludzi/instytucji? – oddziaływanie i wpływ – Jaki jest związek pomiędzy celami projektu a celami ogólnymi? Jaka jest ocena możliwości wykorzystywania rezultatów po zakończeniu projektu? Czy jest zapewnione utrzymanie wpływu w dłuższym okresie czasu? – transfer, zastosowanie, przeniesienie – trwałość efektów instytucji, szerokiej grupy odbiorców, systemu, czyli w jakim stopniu korzyści beneficjenta miały wpływ na większą grupę ludzi/instytucji? – trwałości efektów  – Czy jest zapewnione utrzymanie wpływu w dłuższym okresie, np.: transfer wiedzy, zastosowanie lub przeniesienie doświadczeń do praktyki? Jakie jest wykorzystanie rezultatów po zakończeniu projektu? Elementy, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze dobrych praktyk: jakość działań i wpływ na uczestników, organizację, środowiska lokalne, regionalne, kraju, Europy, rozwiązania godne upowszechniania oraz strategię upowszechniania, trwałość rezultatów, ponadstandardowe rezultaty i efekty (coś co zachwyca), szerokie i aktywne zaangażowanie uczniów, słuchaczy, kadry etc. Dlaczego upowszechniamy dobre praktyki w programie „Uczenie się przez całe życie”? Jak należy wykorzystywać i dzielić się dobrymi praktykami? Jakie korzyści można odnieść, efektywnie upowszechniając dobrej jakości rezultaty naszych projektów? Czemu służą dobre praktyki? Dobre praktyki pozwalają na: ich wykorzystanie do promocji – materiały przekazywane mediom, wsparcie upowszechnienia projektu, ich użycie na potrzeby konferencyjne i szkoleniowe, przy organizacji monitoringów tematycznych, promocję projektu poprzez ich umieszczenie w bazach: Dobre Praktyki w Polsce oraz EST, Adam, EVE, przygotowanie raportów, zeszytów tematycznych, ulotek, broszur, wydawnictw, zamieszczenie materiałów na stronach internetowych i działania wykorzystujące TIK, spełnienie wymagań i oczekiwań zapisanych w politykach Komisji Europejskiej i krajów UE, dostarczanie danych władzy krajowej dotyczących przykładów współpracy z różnymi krajami, zaspokajanie potrzeb lokalnych i regionalnych w zakresie podnoszenia jakości w edukacji, pokazywanie wartości i wpływu naszej pracy na system edukacji w Polsce, wzbudzanie synergii z innymi programami.  sens? Czemu służą dobre praktyki? pokazują wartość i wpływ naszej pracy na jakość edukacji, zaspakajają potrzeby w zakresie podnoszenia jej jakości. Dostarczają danych dla władz edukacyjnych o najlepszym wykorzystaniu środków. kreują wzorce do naśladowania – wykorzystywane są do promocji i upowszechniania rezultatów projektu są doskonałym materiałem do przygotowania materiałów szkoleniowych, interaktywnych publikacji, pomagają dzielić się doświadczeniem z innymi instytucjami, osobami realizującymi podobne projekty.

6 Funkcjonowanie projektu w aspekcie kryteriów ewaluacyjnych, a także w kontekście oddziaływania na potrzeby i cele interesariuszy projektu przedstawia powyższy rysunek. Projekt, aby był optymalny, powinien zakładać realizację takich celów, które w największym stopniu odpowiadają potrzebom wybranych grup interesariuszy projektu (trafność12) i będzie jednocześnie realizować cele interesariuszy. Realizacja projektu pokaże, w jakim stopniu uda się osiągnąć te cele (skuteczność projektu w realizacji celów interesariuszy), a także jakie nakłady trzeba będzie ponieść, aby wytworzyć produkty, osiągnąć rezultaty i odpowiednie oddziaływanie (efektywność wytworzonych produktów i rezultatów). Z punktu widzenia interesariuszy projektu niezwykle ważna staje się – po zakończeniu projektu – użyteczność produktów i rezultatów wytworzonych w ramach projektu oraz ich trwałość – aby jak najdłużej nie tylko służyły interesariuszom, ale również jak najdłużej były dla nich użyteczne.

7 na etapie wnioskowania
Oczekiwania i wymagania od beneficjentów programu w kontekście upowszechniania i wykorzystywania rezultatów na etapie wnioskowania motywacja i uzasadnienie projektowanych działań zaprojektowanie wpływu i wartości dodanej projektu Ze względu na swoje ogromne znaczenie działania związane z upowszechnianiem i wykorzystaniem rezultatów są przedmiotem wnikliwej oceny zarówno na etapie wnioskowania, jak i raportowania. Nawet doskonałej jakości rezultaty, odpowiadające na pilne potrzeby w zakresie kształcenia, bez odpowiedniego ich nagłośnienia i zaprezentowania potencjalnym odbiorcom, mogą okazać się bezużyteczne, zaś nakłady poniesione na ich stworzenie – mało efektywne. Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów powinno być przedmiotem troski wszystkich stron zaangażowanych w projekt oraz realizowane na wszystkich jego etapach, a także wykraczać poza ramy czasowe projektu. Działania związane z upowszechnianiem i wykorzystaniem mają też niebagatelne znaczenie dla samych beneficjentów, pozwalają bowiem na wypromowanie osiągniętych rezultatów we własnej instytucji, a także stwarzają szanse do nawiązywania kolejnych partnerstw z podmiotami zainteresowanymi ich wdrażaniem. Mogą być istotnym przyczynkiem do rozwoju własnej instytucji. Wniosek o dofinansowanie dla projektów realizowanych w programie „Uczenie się przez całe życie” w części dotyczącej upowszechniania wymaga przede wszystkim określenia przewidywanych rezultatów. Sekcja wniosku dotycząca upowszechniania rezultatów projektu jest miejscem, gdzie te rezultaty powinny być zdefiniowane. Ekspert oceniający wniosek oczywiście musi się odnieść do tego, czy rezultaty zostały zadowalająco opisane. Brak informacji na ten temat uniemożliwia mu przyznanie wysokiej oceny tej sekcji. Oprócz określenia rezultatów wnioskodawca proszony jest o podanie planów dotyczących ich upowszechniania i dzielenia się z innymi instytucjami, na przykład na poziomie sektorowym, lokalnym, krajowym lub międzynarodowym. Wzmianka o poziomie krajowym i międzynarodowym zachęca wielu wnioskodawców do nieuzasadnionego rozmachu w określaniu celów działań upowszechniających. Planowane działania muszą jednak być realistyczne, celowe i możliwe do osiągnięcia w ramach dostępnych środków, zalecane jest więc rozsądne dostosowanie zamiarów do możliwości. Nie oznacza to wcale, że działania te muszą być ubogie i nieefektywne. Skuteczność działań upowszechniających, zwłaszcza tych prowadzonych na poziomie lokalnym, nie musi wymagać wysokich nakładów finansowych. Ważne jest zaangażowanie i wykorzystanie wszelkich dostępnych możliwości i zasobów. Eksperci oceniający będą z pewnością brać pod uwagę celowość zaplanowanych działań. Warto więc wykazać, jakie korzyści dla wnioskodawcy oraz dla innych osób, grup bądź instytucji wynikają z prowadzenia działań upowszechniających. Grupy adresatów upowszechniania powinny być zatem jasno opisane, w odróżnieniu od grupy docelowej samego projektu. Rozróżnienie grup adresatów na te, o zasięgu lokalnym (gminnym lub powiatowym), branżowym (sektorowym), regionalnym oraz krajowym lub międzynarodowym pozwoli na właściwe dostosowanie treści oraz sposobów przekazu. Przedmiotem oceny ekspertów będzie także dobór odpowiednich form upowszechniania do określonej grupy adresatów, ich trafność oraz efektywność. Wskazana jest daleko idąca pomysłowość i różnorodność działań dla jak najszerszego oddziaływania rezultatów projektu. Planując działania, trzeba pamiętać o odróżnieniu tych, które mają na celu upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów od działań czysto informacyjnych, bądź będących jedynie promocją projektu czy instytucji. Odpowiednie wyważenie tych dwóch elementów ma znaczny wpływ na ocenę wniosku w tym punkcie. Wniosek powinien zawierać wstępny harmonogram działań upowszechniających wraz z przyporządkowaniem osób/instytucji odpowiedzialnych za ich przeprowadzenie. Można dołączyć go do wniosku w postaci dodatkowego dokumentu. Oceniane będzie rozplanowanie w czasie działań związanych z upowszechnianiem i wykorzystaniem rezultatów, a w szczególności to, czy w ramach projektu przewidziano na nie odpowiednią ilość czasu. Zaplanowanie kontynuacji tych działań po zakończeniu projektu z pewnością podwyższy wartość wniosku. Eksperci będą też musieli odnieść się do tego, jakie są szanse na trwałe wykorzystanie rezultatów danego projektu. Wszelkie działania, które zmierzają do tego celu oraz informacje wskazujące na możliwość jego osiągnięcia będą więc bardzo pożądane. Przedstawione we wniosku działania związane z upowszechnianiem i wykorzystaniem rezultatów koniecznie trzeba odnieść do posiadanego budżetu i możliwie dokładnie oszacować ich koszty. Przedstawienie we wniosku kalkulacji tych kosztów z pewnością uwiarygodni plany i podwyższy wartość wniosku. określenie strategii upowszechniania i wykorzystywania rezultatów Zapewnienie trwałości zakładanych rezultatów projektu / działania

8 na etapie raportowania
Oczekiwania i wymagania od beneficjentów programu w kontekście upowszechniania i wykorzystywania rezultatów na etapie raportowania zrealizowanie założonych celów zapewnienie trwałości rezultatów Ogólne wymagania określone są w umowie z beneficjentem.  Pytania pomocnicze mogą pomóc uporządkować nasze osiągnięcia przy przygotowywaniu się do złożenia raportu odpowiednio do obszarów wymagań. Są to: Cele projektu – skuteczność ich realizacji: w jakim stopniu cele projektu zostały osiągnięte (w poszczególnych obszarach projektu)? czy znaleźliśmy poparcie dla realizowanego projektu od naszego otoczenia, naszych partnerów, naszych władz? Wpływ projektu – w jaki sposób projekt wywarł wpływ na: rozwój indywidualny, rozwój zawodowy, wymiar europejski, upowszechnienie i wykorzystanie rezultatów. Ewaluacja i monitoring: jakie są główne konkluzje oraz konsekwencje płynące dla realizacji i samych realizatorów projektu z monitoringu i ewaluacji? Wykorzystanie, upowszechnianie i zapewnienie trwałości rezultatów projektu: w jaki sposób upowszechniane są rezultaty projektu na poziomie lokalnym, regionalnym i narodowym? w jaki sposób jest przygotowana prezentacja rezultatów projektu? jak funkcjonują kanały przekazywania informacji o rezultatach projektu – podczas wydarzeń, w mediach, w Internecie? czy wykorzystaliśmy współpracę z organami prowadzącymi, lokalnymi władzami w celu efektywnego upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektu? czy osiągnęliśmy rezultaty lub produkty projektu, które mogłyby zostać wykorzystane przez inne osoby, szkoły, instytucje, organizacje? czy jest planowana kontynuacja współpracy pomiędzy zagranicznymi i lokalnymi partnerami?  sens? określenie wpływu opracowanie wniosków z monitoringu i ewaluacji

9 jakość, wartość, standard w odniesieniu do pojęcia
„dobra praktyka”

10 „Jakość to stopień, w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania”
wg PN-EN 9000:2001 „Jakość jest to pewien stopień doskonałości” Platon „Jakość to zgodność z wymaganiami” Crosby JAKOŚĆ stopień spełnienia określonych celów i założeń projektu (standardów projektu) doskonałość projektu – coś co zadowala i zachwyca projekt odpowiada wymogom, parametrom, własnościom ustalonym przez znormalizowane zapisy lub specyfikacje – stanowi wzór do naśladowania Pojęcia „jakość” „wartość” „standard” w kontekście wyboru dobrej praktyki Jakość to zbiór tych wszystkich właściwości projektu, które czynią go zdolnym do zaspokojenia stwierdzonych bądź zasadnie domniemanych potrzeb jego użytkowników.

11 WARTOŚĆ „Wartością jest to, co uruchamia ludzką motywację” socjolog, Henryk Świda najogólniej można stwierdzić, że „wartość” oznacza to co jest cenne, godne pożądania i co powinno stanowić przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń potencjał do rozwoju stosunek efektów do nakładów wyjątkowość połączona z jakością Kontekstowość istotność, sensowność, adekwatność do potrzeb Pojęcia „jakość” „wartość” „standard” w kontekście wyboru dobrej praktyki Najogólniej można stwierdzić, że „wartość” oznacza to co jest cenne, godne pożądania i co powinno stanowić przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń. Dobro, prawda, piękno są to wartości fundamentalne, z których wynikają wszystkie inne. Są to wartości społeczne takie jak wolność, sprawiedliwość; wartości osobowe: honor, odwaga, miłość, godność a także te wyrażające się relacjach z innymi ludźmi np. życzliwość, szacunek do człowieka i przyrody. Wartościami są również zdrowie i uroda, wykształcenie, mądrość, rodzina, bezpieczeństwo, kariera czy dobra. Wartości są warunkiem rozwoju człowieka i społeczeństwa. Dzięki nim prowadzony jest twórczy dialog, buduje się porozumienie, pokój i dobro wspólne; czynniki nadające sens i kierunek działania społeczeństwom i państwom. materialne.

12 STANDARD spełnienie minimalnych wymogów i normy
spełnienie określonych wymogów (np. odnoszących się do celów programu, wymagań wniosku, umowy) cecha uznana przez wszystkich (w tym przez określającego standard) wyznacznik jakości, wartości oraz funkcjonalności

13 Inspiracje dla beneficjentów
– czyli co jest ważne oraz jak dobrze, nowocześnie i ciekawie upowszechniać rezultaty swoich projektów.

14 Strategie upowszechniania Jaki jest CEL upowszechniania?
Cele upowszechniania powinny być: specyficzne, mierzalne, osiągalne, realistyczne i określone w czasie. Strategia upowszechniania i wykorzystania rezultatów jest ściśle powiązana z planem zasadniczych działań w projekcie. Od samego początku prac nad konstrukcją projektu należy zastanawiać się, jak zapewnić ich dostępność oraz trwałe wykorzystanie. Jednocześnie upowszechnianie należy postrzegać jako działanie wspierające pozostałe działania w projekcie i dostarczające ważnych informacji zwrotnych na temat realizowanych przedsięwzięć. Strategia upowszechniania i wykorzystania rezultatów w znacznej mierze jest uzależniona od celów projektu i jego zasadniczych działań, toteż nie może być przygotowywana w oderwaniu od nich. W pierwszej kolejności wynika ona z analizy potrzeb określonej grupy docelowej, które projekt ma zaspokajać. Jest też ściśle powiązana z analizą problemów w danej dziedzinie. Już na etapie planowania działań powinniśmy mieć rozeznanie, na ile projekt jest w stanie zmienić istniejący stan rzeczy; jakie działania są konieczne, by tak się stało i jakimi sposobami można zapewnić maksymalną trwałość rezultatów. Potrzeby grupy docelowej, a więc przyszłych użytkowników rezultatów, powinny być rozpoznane i na bieżąco weryfikowane. Służą temu konsultacje oraz włączenie przedstawicieli tej grupy do działań w projekcie, np. poprzez informowanie, szkolenia czy uczestnictwo w testowaniu rezultatów. Jak widać, działania upowszechniające często przebiegają równolegle, uzupełniają bądź wręcz pokrywają się z innymi działaniami projektu. W istocie jednak największa ich intensywność przypada na zakończenie projektu, kiedy produkty są już ukończone. Strategia upowszechniania i wykorzystania rezultatów obejmuje działania zarówno w trakcie trwania projektu, jak i po jego zakończeniu. Planując strategię upowszechniania, koniecznie trzeba wziąć pod uwagę specyfikę krajów partnerskich. W każdym z nich upowszechnianie może odbywać się w inny sposób, dostosowany do lokalnych uwarunkowań. Ważne jest jednak, aby wszyscy partnerzy byli zaangażowani w działania upowszechniające i w sposób dostosowany do specyfiki własnego kraju i własnej organizacji docierali do odpowiednich osób i instytucji. W projektach wielostronnych ostateczny dokument strategii upowszechniania i wykorzystania rezultatów powstaje dopiero w trakcie trwania projektu. Jednak powinna ona zostać przemyślana jeszcze na etapie planowania projektu, a jej główne założenia przedstawione we wniosku o dofinansowanie. Już na etapie oceny wniosków jej założenia są wnikliwie badane i oceniane. Ocenie podlegać będzie także jej realizacja na każdym etapie działań projektowych, jako że po zatwierdzeniu projektu staje się ona integralną częścią umowy między Narodową Agencją a beneficjentem. CELE upowszechniania Cele upowszechniania pozostają w ścisłym związku z celami projektu, jednak nie zawsze są identyczne. Dla potrzeb strategii upowszechniania i wykorzystania rezultatów projektu warto je osobno zdefiniować, jako że sens formułowania strategii leży w tym, by doprowadziła do określonego celu. O ile cele projektu są formułowane w odpowiedzi na jakiś istotny problem w środowisku zewnętrznym czy też – inaczej mówiąc – w odpowiedzi na konkretne potrzeby określonych grup, o tyle cele upowszechniania koncentrują się na zapewnieniu maksymalnej trwałości i rozpoznawalności rezultatów oraz jak najszerszego i najefektywniejszego ich wykorzystania. Należy pamiętać, że cele te są istotne nie tylko z punktu widzenia fundatora, czyli Komisji Europejskiej. Działania upowszechniające służą także organizacjom realizującym projekt, umożliwiając wypromowanie stworzonych produktów, jak również samych instytucji. Można je porównać do wprowadzenia nowego produktu na rynek, stworzenia dobrej marki i pozyskania jak najszerszej klienteli. Z biznesowego punktu widzenia fundator daje możliwość, a nawet wymaga przeprowadzenia działań marketingowych związanych z wdrożeniem i promocją produktu. Z tego względu w planach upowszechniania i wykorzystania rezultatów często pojawiają się także działania promocyjne i informacyjne. Cele upowszechniania powinny być SMART: Specyficzne, Mierzalne, Osiągalne, Realistyczne i Określone w czasie. Warto więc już na etapie planowania zastanowić się nad tym, jakie efekty upowszechniania określamy jako sukces i wyznaczyć odpowiednie wskaźniki. Przykłady wskaźników: x osób z grupy docelowej dowie się o rezultatach; x instytucji o danym profilu otrzyma pakiet niezbędnych informacji o rezultatach, ich zaletach i korzyściach wynikających z ich stosowania; zainteresowanie rezultatami i ich dalszym upowszechnianiem wykaże organizacja zrzeszająca podmioty będące naszą grupą docelową; zainteresowanie rezultatami wykażą decydenci (władze lokalne, oświatowe etc.); x instytucji działających w podobnym obszarze w innych krajach europejskich otrzyma informacje o rezultatach i korzyściach wynikających z ich stosowania; x osób/instytucji przetestuje rezultat; x osób/instytucji wykaże zainteresowanie rezultatem; x osób zostanie przeszkolonych wg nowej metody; x osób zostanie przeszkolonych w zakresie prowadzenia kursów wg nowej metody.

15 Strategie upowszechniania CO będziemy upowszechniać i wykorzystywać?
DO KOGO należy skierować przekaz (grupy docelowe upowszechniania)? JAKIE metody upowszechniania zastosować (działania)? KTO będzie odpowiedzialny za realizację działań? KIEDY (na którym etapie projektu) je zastosować (harmonogram)? Jakie ZASOBY jesteśmy w stanie przeznaczyć na ten cel (budżet)? JAK MIERZYĆ efekty upowszechniania (sposoby monitorowania)? CO upowszechniać? Przede wszystkim musimy zdecydować, które rezultaty projektu zamierzamy upowszechniać i wykorzystywać. W przypadku projektów wielostronnych takich jak projekty transferu bądź tworzenia innowacji podejście do definiowania rezultatów projektu różni się znacznie od podejścia stosowanego w przypadku projektów mobilności. Najważniejsze są tu istotne, materialne rezultaty projektu, czyli produkty, i to one przede wszystkim podlegają upowszechnianiu. Typowe produkty projektów współpracy wielostronnej to badania i ich wyniki, moduły szkoleniowe, nowe programy nauczania, nowe opisy kwalifikacji, materiały edukacyjne lub szkoleniowe, kursy e-learningowe itp. Wachlarz produktów, jakie powstają w wyniku projektów współpracy wielostronnej jest bardzo szeroki. Ich zdefiniowanie, ze względu na charakter tych projektów2, nie stanowi zazwyczaj problemu dla wnioskodawców, toteż nie będziemy w tej publikacji poświęcać temu tematowi tak wiele miejsca jak w rozdziale dotyczącym rezultatów projektów mobilności. Wątpliwości wnioskodawców projektów transferu innowacji budzi raczej kwestia decyzji, które z rezultatów należy wyszczególnić w tabelach znajdujących się we wniosku, a które mogą pozostać uwzględnione jedynie w opisie działań. Narodowa Agencja stoi na stanowisku, że w sekcji dotyczącej rezultatów projektu powinny się znaleźć jedynie istotne dla użytkownika, materialne rezultaty projektu (produkty), które są zasadniczym efektem jego realizacji. Nie powinny być w niej natomiast wyszczególniane dokumenty wewnętrzne, takie jak raporty ze spotkań, raporty z działań partnerów, dokumenty planistyczne, ani też materiały promocyjne itp. Jednak nie tylko rezultaty materialne (produkty) mogą być przedmiotem dalszego wykorzystywania i upowszechniania. Mogą mu podlegać także metody prowadzonych badań, wyniki analiz, zebrane doświadczenia i obserwacje. Często zdarza się, że są one na tyle ciekawe, że warto je upublicznić. Sam proces dochodzenia do określonych rezultatów, metody zarządzania i zapewnienia jakości także stanowią cenną wartość godną upowszechniania. Wielokrotnie publikowane były raporty z badania potrzeb użytkowników, ewaluacji działań upowszechniających bądź z ewaluacji produktów końcowych. Szczególnie te ostatnie są interesujące dla odbiorców i stanowią coś w rodzaju certyfikatu jakości wypracowanych rezultatów. Tego rodzaju rezultaty mogą i powinny być dalej upowszechniane i wykorzystywane z pożytkiem zarówno dla odbiorców, jak i beneficjenta. W wyniku realizacji projektu powstają nie tylko rezultaty materialne, ale także cały szereg rezultatów miękkich, jak np. specyficzne efekty uczenia się pracowników lub uczniów uczestniczących w projekcie, zmiana postaw, wzrost świadomości kulturowej, umiejętności językowych, poprawa jakości pracy itp. Pomimo trudności w pomiarze tych rezultatów pozostają one ważnym efektem realizacji projektu i jako takie również powinny być upowszechniane. Rodzaje rezultatów miękkich zostały szczegółowo opisane w rozdziale II.1 niniejszego podręcznika, natomiast zagadnieniu ich upowszechniania został poświęcony rozdział II.2 dotyczący projektów mobilności. Oprócz rezultatów upowszechnianiu podlegają także informacje o projekcie, fundatorze, instytucjach partnerskich, wreszcie idee, którym projekty mają służyć. W tym wypadku zazwyczaj mamy do czynienia z działaniami promocyjnymi, informacyjnymi bądź podnoszącymi świadomość na dany temat, które bardzo często towarzyszą faktycznemu upowszechnianiu rezultatów. Od tego, co będziemy upowszechniać, będzie zależeć dobór odpowiednich grup docelowych, metod oraz czasu upowszechniania. DO KOGO skierować przekaz? Bardzo istotne jest właściwe określenie adresatów działań upowszechniających. Grupy docelowe upowszechniania to niekoniecznie to samo, co grupy docelowe projektu. Warto się zastanowić, kto może najbardziej skorzystać z efektów naszego projektu, kto będzie wpływać na ich trwałość i zasięg wykorzystania, bądź też, kto powinien dowiedzieć się o podejmowanych przez nas działaniach. Upowszechnianie rezultatów projektu zazwyczaj skierowane jest przede wszystkim do tych osób lub instytucji, które są ich potencjalnymi użytkownikami, a więc grupami docelowymi projektu. Jednakże wiele działań upowszechniających skierowanych jest także do innych grup odbiorców, np. władz lokalnych lub regionalnych, stowarzyszeń lub związków branżowych, decydentów na różnych poziomach, lokalnych pracodawców, nauczycieli i dyrektorów szkół bądź uczelni o podobnym profilu lub potrzebach. Grupy docelowe upowszechniania w projekcie to nic innego jak interesariusze projektu, a więc osoby i instytucje, od których w naszym projekcie coś może zależeć. Trzeba pamiętać, że grupy adresatów mogą być nieco odmiennie definiowane w każdym z krajów partnerskich, zależnie od specyfiki sytuacji w każdym z nich. Warto stworzyć bazę adresatów upowszechniania z podziałem na poszczególne grupy. To znacznie ułatwi przygotowywanie późniejszych działań. W zależności od rodzaju adresatów naszego przekazu będziemy formułować odrębny komunikat. Potencjalni użytkownicy powinni być jak najdokładniej poinformowani o zaletach opracowanych produktów, korzyściach, jakie niesie ich wykorzystanie, przewadze nad innymi istniejącymi na rynku rozwiązaniami. Niektórzy z nich są włączani w tworzenie i testowanie produktów, otrzymują więc bardzo dokładne informacje na temat wszelkich ich funkcjonalności. Komunikat skierowany do decydentów większy akcent będzie kładł na korzyści wynikające z zastosowania naszych rozwiązań na poziomie systemowym, zaś informacja np. dla prasy skupiać się będzie raczej na korzyściach z realizacji projektu dla regionu, społeczności lokalnej itp. Inaczej też będziemy informować potencjalnych partnerów bądź instytucje o podobnym charakterze. Tu akcent zostanie położony na korzyści, jakie wynikają dla instytucji z uczestnictwa w projekcie oraz z zastosowania rezultatów. W każdym przypadku należy odpowiednio dobrać sposób przekazu, stopień zwięzłości oraz trafność. JAK upowszechniać? Metody i formy upowszechniania mogą być bardzo różne, w zależności od tego, co upowszechniamy i do kogo kierujemy przekaz. Pomysłowość beneficjentów w tym zakresie jest ogromna. Metoda skuteczna w przypadku jednego rezultatu, może okazać się chybiona w innej sytuacji. By nasze działania były efektywne i pozwoliły uniknąć niepotrzebnych wydatków i wysiłków, bardzo istotny jest właściwy dobór sposobów upowszechniania. Trzeba je dopasować do: celu, jaki chcemy osiągnąć; grupy odbiorców; rezultatu, który chcemy upowszechniać. KTO będzie upowszechniać? Zastanawiając się nad metodami upowszechniania, warto pomyśleć również nad tym, kto w partnerstwie, a także poza nim, powinien być zaangażowany w te działania. Należy tu możliwie jak najlepiej wykorzystać możliwości poszczególnych partnerów, zarówno jeśli chodzi o kompetencje pracowników, jak i zasięg oddziaływania instytucji. Wszyscy partnerzy powinni angażować się w działania upowszechniające, a podział zadań między nimi powinien być jasny i klarowny. Koniecznie należy również zastanowić się, jakie osoby lub instytucje spoza partnerstwa, spośród głównych interesariuszy projektu mogą wspierać proces upowszechniania. Wsparcie szerszych grup i uznanie społeczne dla rezultatów projektu może sprawić, że ich upowszechnianie, a także mainstreaming będą faktycznie efektywne. Najbardziej wspierający powinien być głos samych użytkowników. Pozyskanie ich do uczestniczenia w działaniach upowszechniających będzie zatem bardzo sensownym posunięciem. Podobne znaczenie może mieć uzyskanie pozytywnych rekomendacji oraz czynnego poparcia osób lub instytucji opiniotwórczych. Mogą to być odpowiednie ośrodki naukowe, stowarzyszenia branżowe, krajowe bądź europejskie, instytucje certyfikujące itp. Na etapie planowania projektu warto pomyśleć o pozyskaniu takich instytucji do udziału w partnerstwie. KIEDY upowszechniać? – Harmonogram Upowszechnianie jest procesem dynamicznym, ciągłym, trwającym przez cały czas trwania projektu (a nawet przed jego rozpoczęciem i kontynuowanym po zakończeniu działań projektowych). Działania upowszechniające i zmierzające do zapewnienia wykorzystania rezultatów mają różną intensywność i rozmaity charakter na każdym z etapów projektu. W początkowej fazie zazwyczaj ograniczają się do informacji i promowania faktu, że projekt jest realizowany i przewiduje się określone jego efekty. Podczas trwania projektu działania upowszechniające często są komplementarne z zasadniczymi działaniami projektowymi. Komunikowanie się z grupami docelowymi dostarcza cennych informacji zwrotnych, umożliwiających ocenę tworzonych produktów. Jest to także dogodny czas na prezentowanie wyników badań i analiz prowadzonych na wstępnym etapie projektu. Najbardziej intensywną fazę działań upowszechniających stanowi zazwyczaj ostatni etap projektu, kiedy rezultaty są już gotowe i możliwe do pokazania w całości. Wskazane jest także wydzielenie osobnej fazy po zakończeniu prac nad rezultatami, kiedy wszelkie działania skupione są przede wszystkim na ich upowszechnianiu. Takie podejście pomoże wyeliminować traktowanie przez partnerów upowszechniania jako działania na marginesie zasadniczych prac w projekcie. Działania upowszechniające nie powinny kończyć się wraz z zakończeniem finansowania. Zapewnienie trwałości wykorzystania rezultatów wymaga zazwyczaj bardziej długofalowego ich promowania. Najlepszym gwarantem przedłużenia działań upowszechniających poza ramy czasowe projektu jest żywotne zainteresowanie instytucji partnerskich wdrożeniem powstałych rezultatów w ramach ich własnej działalności. Wykorzystując rezultaty, będą one najlepiej zmotywowane do ich promowania, dalszego udoskonalania i dostosowywania do zmian w środowisku zewnętrznym. Szczegółowy harmonogram działań upowszechniających najlepiej przygotować w formie wykresu Gantta, obrazującego rozłożenie poszczególnych sekwencji działań w czasie z uwzględnieniem osób/instytucji odpowiedzialnych za poszczególne działania. Mierzenie efektów Działania związane z upowszechnianiem i wykorzystaniem rezultatów, tak jak wszelkie inne podejmowane w projekcie, powinny podlegać systematycznemu monitorowaniu i ewaluacji w celu oceny ich jakości i efektywności, poprawności wybranych metod oraz wprowadzenia ewentualnych korekt w dotychczasowych planach. Ewaluacja przebiegu upowszechniania ma zapewnić jego możliwie najwyższą jakość i efektywność. W efekcie bieżącej ewaluacji mogą np. zostać wprowadzone zmiany do planowanych działań, jeśli te okażą się nieodpowiednie. By przeprowadzić miarodajną ewaluację, konieczne jest wybranie sposobu, w jaki będziemy mierzyć jakość i efektywność działań upowszechniających, jak również ustalenie, jaki stopień osiągnięcia celów upowszechniania możemy uznać za zadowalający. Nie jest to zadanie łatwe, gdyż nie wszystkie efekty upowszechniania dają się zmierzyć. Jednak tam, gdzie to możliwe, powinniśmy ustalić metody, które pozwolą ocenić, czy efekty naszych działań można uznać za satysfakcjonujące. Wyniki tej oceny należy odnieść do wskaźników określających cele upowszechniania. Do ilościowych sposobów pomiaru efektów upowszechniania może się zaliczać zbieranie informacji na temat liczby osób z grup docelowych korzystających z działań związanych z upowszechnianiem i wykorzystywaniem rezultatów, jak np. liczba uczestników konferencji, targów czy szkoleń, liczba wejść na stronę lub pobrań dokumentów ze strony, liczba wysłanych i, newsletterów, listów, liczba rozdanych ulotek, rozesłanych publikacji etc.

16 Procesy wspomagające wykorzystanie rezultatów projektów
Mainstreaming Komercjalizacja Certyfikacja Transfer rezultatów do nowych grup odbiorców Komercjalizacja W programie „Uczenie się przez całe życie” dopuszczalne jest wprowadzanie wyników projektu na rynek komercyjny. Konsorcjum może zadecydować, czy chce udostępniać produkty nieodpłatnie, czy na zasadach komercyjnych. W przypadku niektórych typów produktów (np. szkolenia) komercjalizacja jest narzędziem umożliwiającym trwałe korzystanie z wyników projektu po jego zakończeniu, stwarza bowiem finansową motywację do stworzenia produktów wysokiej jakości i jak najszerszej ich dystrybucji. Certyfikacja Certyfikacja jest procesem, w którym jednostka posiadająca odpowiednie uprawnienia wydaje potwierdzenie (certyfikat), że dana organizacja lub osoba są kompetentne do wykonywania określonych zadań. Wiąże się to często z okresowym sprawdzaniem jakości usług świadczonych przez certyfikowaną osobę lub organizację. Uzyskanie certyfikatu na wypracowany produkt jest dowodem jego jakości i znacznie zwiększa szanse na jego trwałe wykorzystanie.

17 NARZĘDZIA INTERNETOWE
Pozwala na publikowanie wszelkich treści związanych z realizowanym projektem, pozostawiając dużo swobody w doborze formy przekazu. można za jej pośrednictwem zarówno publikować rezultaty, jak i promować projekt oraz instytucje partnerskie. dociera praktycznie do nieograniczonego kręgu odbiorców, przy czym koszty jej tworzenia i utrzymania są relatywnie niskie. Narzędzia internetowe Idąc z duchem czasu, rozpoczynamy listę od narzędzi internetowych, zdobywających coraz więcej zwolenników i użytkowników. Podstawową zaletą tych narzędzi są relatywnie niskie koszty wobec ogromnego, nieograniczonego wręcz zasięgu. Strona WWW – jest wciąż najbardziej powszechnym narzędziem upowszechniania w projektach europejskich. Pozwala na publikowanie wszelkich treści związanych z realizowanym projektem, pozostawiając dużo swobody w doborze formy przekazu. Można za jej pośrednictwem zarówno publikować rezultaty, jak i promować projekt oraz instytucje partnerskie. Dociera praktycznie do nieograniczonego kręgu odbiorców, przy czym koszty jej tworzenia i utrzymania są relatywnie niskie. Trzeba jednakże pamiętać o tym, że strona zawieszona w próżni nie spełni swoich zadań. Należy więc zadbać o to, by linki do strony projektu znalazły się w miejscach (witrynach internetowych) często odwiedzanych przez naszą grupę docelową. Licznik odwiedzin bądź pobrań umieszczonych na stronie plików będzie wskazywać na faktyczną skuteczność upowszechniania projektu i rezultatów za pomocą tego narzędzia. Zwłaszcza liczba odwiedzin strony po zakończeniu projektu jest istotnym wskaźnikiem oddziaływania i upowszechnienia rezultatów. Fora internetowe – umożliwiają dzielenie się wiedzą i doświadczeniem na określony temat, odpowiadanie na pytania i udostępnianie informacje innym. W projektach mogą służyć jako narzędzie wymiany doświadczeń, upowszechniania rezultatów, miejsce spotkania różnych osób: ekspertów, trenerów, użytkowników, zainteresowanych.

18 NARZĘDZIA INTERNETOWE
dają możliwość prezentowania opinii bądź wrażeń na określony temat, pozwalając autorom na dużą dozę swobody i osobistego podejścia. przydatne między innymi dla przekazywania informacji o miękkich efektach prowadzonych działań, ale też o produktach. Narzędzia internetowe Idąc z duchem czasu, rozpoczynamy listę od narzędzi internetowych, zdobywających coraz więcej zwolenników i użytkowników. Podstawową zaletą tych narzędzi są relatywnie niskie koszty wobec ogromnego, nieograniczonego wręcz zasięgu. Strona WWW – jest wciąż najbardziej powszechnym narzędziem upowszechniania w projektach europejskich. Pozwala na publikowanie wszelkich treści związanych z realizowanym projektem, pozostawiając dużo swobody w doborze formy przekazu. Można za jej pośrednictwem zarówno publikować rezultaty, jak i promować projekt oraz instytucje partnerskie. Dociera praktycznie do nieograniczonego kręgu odbiorców, przy czym koszty jej tworzenia i utrzymania są relatywnie niskie. Trzeba jednakże pamiętać o tym, że strona zawieszona w próżni nie spełni swoich zadań. Należy więc zadbać o to, by linki do strony projektu znalazły się w miejscach (witrynach internetowych) często odwiedzanych przez naszą grupę docelową. Licznik odwiedzin bądź pobrań umieszczonych na stronie plików będzie wskazywać na faktyczną skuteczność upowszechniania projektu i rezultatów za pomocą tego narzędzia. Zwłaszcza liczba odwiedzin strony po zakończeniu projektu jest istotnym wskaźnikiem oddziaływania i upowszechnienia rezultatów. Media społecznościowe (Facebook, Twitter, Linkedin etc.) – podobnie jak blogi, fora i strony www, umożliwiają dzielenie się w gronie zainteresowanych osób wiedzą i doświadczeniami, a także materiałami. Wzbogacając przekaz o element rekomendacji, stanowią skuteczny sposób promowania i upowszechniania rezultatów.

19 NEWSLETTER NARZĘDZIA INTERNETOWE
jeden z bardziej popularnych środków dających możliwość informowania zainteresowanych kręgów o postępach w projekcie; pozwala na dotarcie do ściśle określonych grup odbiorców oraz utrzymywanie ich zainteresowania przez cały czas trwania przedsięwzięcia; od tego, do kogo trafią prezentowane treści zależy, czy to działanie ma charakter upowszechniający, czy tylko promocyjny. Narzędzia internetowe Idąc z duchem czasu, rozpoczynamy listę od narzędzi internetowych, zdobywających coraz więcej zwolenników i użytkowników. Podstawową zaletą tych narzędzi są relatywnie niskie koszty wobec ogromnego, nieograniczonego wręcz zasięgu. Strona WWW – jest wciąż najbardziej powszechnym narzędziem upowszechniania w projektach europejskich. Pozwala na publikowanie wszelkich treści związanych z realizowanym projektem, pozostawiając dużo swobody w doborze formy przekazu. Można za jej pośrednictwem zarówno publikować rezultaty, jak i promować projekt oraz instytucje partnerskie. Dociera praktycznie do nieograniczonego kręgu odbiorców, przy czym koszty jej tworzenia i utrzymania są relatywnie niskie. Trzeba jednakże pamiętać o tym, że strona zawieszona w próżni nie spełni swoich zadań. Należy więc zadbać o to, by linki do strony projektu znalazły się w miejscach (witrynach internetowych) często odwiedzanych przez naszą grupę docelową. Licznik odwiedzin bądź pobrań umieszczonych na stronie plików będzie wskazywać na faktyczną skuteczność upowszechniania projektu i rezultatów za pomocą tego narzędzia. Zwłaszcza liczba odwiedzin strony po zakończeniu projektu jest istotnym wskaźnikiem oddziaływania i upowszechnienia rezultatów. NEWSLETTER Warto zadbać o jego dystrybucję kanałami branżowymi, poprzez fora internetowe, instytucje sieciowe etc. Newslettery mogą mieć formę elektroniczną lub tradycyjną. Biuletyny elektroniczne, poza nakładami poniesionymi na redakcję tekstów i ich edycję, są rozpowszechniane praktycznie bezkosztowo.

20 PUBLIKACJE NARZĘDZIA INTERNETOWE
rezultaty, które nie wymagają stałego aktualizowania i wprowadzania zmian często są publikowane w formie papierowej. PUBLIKACJE Narzędzia internetowe Idąc z duchem czasu, rozpoczynamy listę od narzędzi internetowych, zdobywających coraz więcej zwolenników i użytkowników. Podstawową zaletą tych narzędzi są relatywnie niskie koszty wobec ogromnego, nieograniczonego wręcz zasięgu. Strona WWW – jest wciąż najbardziej powszechnym narzędziem upowszechniania w projektach europejskich. Pozwala na publikowanie wszelkich treści związanych z realizowanym projektem, pozostawiając dużo swobody w doborze formy przekazu. Można za jej pośrednictwem zarówno publikować rezultaty, jak i promować projekt oraz instytucje partnerskie. Dociera praktycznie do nieograniczonego kręgu odbiorców, przy czym koszty jej tworzenia i utrzymania są relatywnie niskie. Trzeba jednakże pamiętać o tym, że strona zawieszona w próżni nie spełni swoich zadań. Należy więc zadbać o to, by linki do strony projektu znalazły się w miejscach (witrynach internetowych) często odwiedzanych przez naszą grupę docelową. Licznik odwiedzin bądź pobrań umieszczonych na stronie plików będzie wskazywać na faktyczną skuteczność upowszechniania projektu i rezultatów za pomocą tego narzędzia. Zwłaszcza liczba odwiedzin strony po zakończeniu projektu jest istotnym wskaźnikiem oddziaływania i upowszechnienia rezultatów. formę graficzną oraz nakład tych publikacji trzeba dostosować do preferencji i liczebności grupy odbiorców, zwykle jednak zasadniczym ograniczeniem są zasoby finansowe partnerstwa. trzeba pamiętać o zaplanowaniu i uwzględnieniu w kosztach dystrybucji publikacji do odpowiednich odbiorców.

21 Artykuły i informacje prasowe
Prasa (zarówno tradycyjna, jak i elektroniczna) jest medium o bardzo dużym zasięgu, umożliwia więc dotarcie do szerokich kręgów odbiorców oraz pozyskanie zainteresowania osób, do których nie możemy dotrzeć bezpośrednio. Decydując się na skorzystanie z tego środka przekazu, musimy jednak bardzo starannie dobrać rodzaj gazety (portalu) ze względu na jej potencjalnych czytelników. Informacja skierowana do wszystkich zazwyczaj trafia do nikogo. Ważny jest również odpowiedni dobór treści i formy przekazu. Skutecznym sposobem upowszechniania rezultatów może być umieszczanie artykułów w prasie branżowej skierowanej do określonego kręgu odbiorców zainteresowanych tematyką podejmowaną przez nasz projekt.

22 Spotkania, kontakty bezpośrednie
Spotkania to jedno z bardziej efektywnych narzędzi komunikacji. Spotkania, kontakty bezpośrednie Spotkania to jedno z bardziej efektywnych narzędzi komunikacji. W trakcie bezpośredniego kontaktu przekaz jest dużo bardziej skuteczny i przekonywający, a szansa na zainteresowanie rozmówcy rezultatem dużo wyższa. Z punktu widzenia celu upowszechniania i wykorzystania rezultatów najskuteczniejszymi metodami są relacje międzyludzkie takie jak spotkania, bezpośrednie kontakty, rozmowy telefoniczne itp. Ten sposób komunikowania się jest szczególnie godny polecenia w przypadku prób dotarcia z informacją do decydentów, osób na wysokich stanowiskach lub osób, od których oczekujemy zmiany dotychczasowego nastawienia. Bezpośredni kontakt powoduje, że przekaz jest dużo bardziej skuteczny i przekonywający, a szansa na zainteresowanie rozmówcy rezultatem dużo wyższa.

23 Konferencje, seminaria
Jesteśmy UCZESTNIKAMI promujemy nasz projekt upowszechniamy rezultaty Jesteśmy ORGANIZATOREM Konferencje, seminaria Organizowanie konferencji bądź seminariów ma bardzo wiele zalet. Umożliwia bowiem zgromadzenie w jednym miejscu i czasie osób potencjalnie zainteresowanych rezultatami naszych działań. Konferencje, seminaria i inne tego typu spotkania dają bardzo cenną możliwość wymiany poglądów i doświadczeń między ekspertami i uczestnikami. Wadą tego typu wydarzeń są dość wysokie koszty zarówno organizacji, jak i podróży oraz ewentualnego noclegu uczestników. Planując konferencję, należy więc uwzględnić możliwości finansowe i czasowe potencjalnych uczestników. Wiadomo na przykład, że przedstawiciele biznesu bardzo niechętnie rezygnują ze swych obowiązków dla udziału w całodziennym posiedzeniu. Konieczne jest więc dopasowanie zarówno programu, jak i formy konferencji do preferencji uczestników. Dobrym rozwiązaniem może się okazać użycie nowoczesnych technologii, jak przekaz wideo czy możliwość uczestniczenia w wydarzeniu na odległość. Również udział w konferencjach i seminariach organizowanych przez inne podmioty może być doskonałą okazją do upowszechniania rezultatów. Szczególnie spotkania branżowe, gromadzące specjalistów bądź decydentów z dziedziny, którą zajmuje się projekt, są szansą na upowszechnianie jego rezultatów oraz znalezienie osób i podmiotów potencjalnie zainteresowanych ich wykorzystaniem. Oczywiście w zależności od programu wydarzenia oraz treści wystąpień udział w konferencji bądź jej organizacja mogą mieć charakter upowszechniający rezultaty albo tylko promocyjny. Targi, wystawy Uczestnictwo w różnego rodzaju targach i wystawach tematycznie odpowiadających naszemu projektowi pozwala na przekazanie informacji o nim relatywnie dużej liczbie osób. Trzeba jednak pamiętać, że setki rozdanych ulotek na targach nie oznaczają skutecznego dotarcia z informacją do odbiorców. Takie wydarzenia są okazją głównie do promocji projektu, jednak stwarzają też szansę na spotkanie osób czy przedstawicieli instytucji faktycznie zainteresowanych naszymi osiągnięciami. Bardzo cenna jest wówczas możliwość bezpośredniego kontaktu i rozmowy na temat wykorzystania rezultatów projektu. Jest to też okazja do nawiązania nowych kontaktów i zapoczątkowania dalszej współpracy. Ważne jest więc, by w targach uczestniczyły osoby faktycznie zorientowane w działalności partnerstwa i możliwościach wykorzystania rezultatów. Wysłanie na targi osób słabo związanych z projektem mija się z celem i sprowadza się głównie do rozdawania ulotek. Szkolenia, warsztaty Wydarzenia takie jak szkolenia czy warsztaty są nieocenioną okazją do jednoczesnego osiągnięcia kilku bardzo cennych efektów. Umożliwiają spotkanie z potencjalnymi użytkownikami i przekazanie im wiedzy na temat wypracowanych rezultatów. W niewielkiej grupie osób jest okazja do zaprezentowania rezultatów i ich wypróbowania przez uczestników, przy wsparciu ze strony trenerów. Spotkania te często służą testowaniu rezultatów, a więc zbieraniu informacji zwrotnej na ich temat w celu lepszego dopasowania do potrzeb użytkowników. Są więc działaniem zarazem ewaluującym, jak i upowszechniającym rezultaty. Ich uczestnicy mają szansę zostać pierwszymi aktywnymi użytkownikami rezultatów naszego projektu, jak również mogą stanowić grupę, która będzie dalej przekazywała informacje o rezultatach w swoim środowisku, a zatem wspierała nasze działania upowszechniające. Pomimo dość wysokich kosztów przygotowania i realizacji szkoleń lub warsztatów korzyści płynące z ich organizacji zazwyczaj w pełni rekompensują poniesione nakłady. zgromadzenie w jednym miejscu i czasie osób potencjalnie zainteresowanych rezultatami naszych działań; możliwość wymiany poglądów i doświadczeń między ekspertami i uczestnikami; konieczne jest dopasowanie zarówno programu, jak i formy konferencji do preferencji uczestników . Targi, wystawy Takie wydarzenia są okazją głównie do promocji projektu, jednak stwarzają też szansę na spotkanie osób czy przedstawicieli instytucji faktycznie zainteresowanych naszymi osiągnięciami. Bardzo cenna jest wówczas możliwość bezpośredniego kontaktu i rozmowy na temat wykorzystania rezultatów projektu.

24 Bazy projektów Bazy projektów
Umieszczanie projektów i ich rezultatów w europejskich bazach danych (takich jak baza ADAM dla projektów transferu innowacji oraz centralnych Leonardo da Vinci, baza EST dla projektów partnerskich, baza EVE dla projektów różnych programów edukacyjnych Komisji Europejskiej) jest skutecznym sposobem zaprezentowania projektów i ich rezultatów odbiorcom z innych krajów. Dzięki europejskim bazom projektów ich rezultaty mogą być wykorzystywane do tworzenia europejskich polityk w zakresie edukacji i szkoleń.

25 EDUinspiracje „Historie sukcesu – jak udział w programach edukacyjnych wpłynął na funkcjonowanie instytucji i nasze życie” Idea konkursu Konkurs EDUinspiracje to inicjatywa podejmowana corocznie przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji – Narodową Agencję Programu „Uczenie się przez całe życie”. Ma ona służyć upowszechnianiu i szerszemu wykorzystaniu efektów programu „Uczenie się przez całe życie”, pokazywaniu przykładów dobrych praktyk i najwyższej jakości rezultatów projektów osiąganych przez wszystkie programy sektorowe akcji zdecentralizowanych i centralnych: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz programy międzysektorowe, w tym Wizyty Studyjne. Konkurs służy również ukazaniu znaczenia kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie określonych w europejskich ramach odniesienia. Odnosi się do doświadczeń beneficjentów na wszystkich etapach życia: począwszy od ucznia, przez studenta, pracownika, kadrę kierowniczą, aż po osoby starsze. Pierwsza edycja konkursu (2011 r.) została zrealizowana pod hasłem „Mobilność od juniora do seniora”. W konkursie istotne było ukazanie znaczenia mobilności w procesie uczenia się na wszystkich etapach życia. Rok później Fundacja ogłosiła konkurs na najlepszy projekt w zakresie rozwijania kompetencji kluczowej umiejętność uczenia się. Nacisk położono przede wszystkim na ukazanie znaczenia umiejętności uczenia się w procesie nabywania wiedzy na wszystkich etapach życia: od ucznia, studenta, pracownika, kadrę kierowniczą aż po seniorów. W 2013 r. konkursowi „EDUinspiracje” przyświecać będzie hasło „Historie sukcesu polskich uczniów, młodzieży studentów, nauczycieli, szkół, uczelni i instytucji biorących udział w programach edukacyjnych Unii Europejskiej »Uczenie się przez całe życie«, »Młodzież w działaniu« i eTwinning”. Uczestnicy konkursu w 2013 r. W ramach programu „Uczenie się przez całe życie” konkurs skierowany jest do polskich beneficjentów akcji zdecentralizowanych i scentralizowanych programów sektorowych: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz programów międzysektorowych, w tym Wizyt Studyjnych, w dwóch kategoriach konkursowych: projekty indywidualne – realizowane przez indywidualnych beneficjentów programu (indywidualne dofinansowanie z programu „Uczenie się przez całe życie”) oraz projekty instytucjonalne – realizowane przez polskie instytucje. W tej kategorii zgłosić swój udział mogą zarówno instytucje będące koordynatorem, jak i partnerem w projekcie realizowanym we wszystkich akcjach zdecentralizowanych i scentralizowanych programu „Uczenie się przez całe życie”. W ramach programu „Młodzież w działaniu” adresatami konkursu są beneficjenci czterech kategorii: Wymiana Młodzieży oraz Współpraca z Sąsiednimi Krajami Partnerskimi w Europie, Inicjatywy Młodzieżowe oraz Młodzież w Demokracji; Wolontariat Europejski Szkolenie i tworzenie sieci; Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową; W obrębie programu eTwinning udział w konkursie może wziąć każdy uczestnik z jednej kategorii konkursowej. Więcej na temat konkursu „EDUinspiracje”:

26 EDUinspiracje „Historie sukcesu – jak udział w programach edukacyjnych wpłynął na funkcjonowanie instytucji i nasze życie” Idea konkursu Konkurs EDUinspiracje to inicjatywa podejmowana corocznie przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji – Narodową Agencję Programu „Uczenie się przez całe życie”. Ma ona służyć upowszechnianiu i szerszemu wykorzystaniu efektów programu „Uczenie się przez całe życie”, pokazywaniu przykładów dobrych praktyk i najwyższej jakości rezultatów projektów osiąganych przez wszystkie programy sektorowe akcji zdecentralizowanych i centralnych: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz programy międzysektorowe, w tym Wizyty Studyjne. Konkurs służy również ukazaniu znaczenia kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie określonych w europejskich ramach odniesienia. Odnosi się do doświadczeń beneficjentów na wszystkich etapach życia: począwszy od ucznia, przez studenta, pracownika, kadrę kierowniczą, aż po osoby starsze. Pierwsza edycja konkursu (2011 r.) została zrealizowana pod hasłem „Mobilność od juniora do seniora”. W konkursie istotne było ukazanie znaczenia mobilności w procesie uczenia się na wszystkich etapach życia. Rok później Fundacja ogłosiła konkurs na najlepszy projekt w zakresie rozwijania kompetencji kluczowej umiejętność uczenia się. Nacisk położono przede wszystkim na ukazanie znaczenia umiejętności uczenia się w procesie nabywania wiedzy na wszystkich etapach życia: od ucznia, studenta, pracownika, kadrę kierowniczą aż po seniorów. W 2013 r. konkursowi „EDUinspiracje” przyświecać będzie hasło „Historie sukcesu polskich uczniów, młodzieży studentów, nauczycieli, szkół, uczelni i instytucji biorących udział w programach edukacyjnych Unii Europejskiej »Uczenie się przez całe życie«, »Młodzież w działaniu« i eTwinning”. Uczestnicy konkursu w 2013 r. W ramach programu „Uczenie się przez całe życie” konkurs skierowany jest do polskich beneficjentów akcji zdecentralizowanych i scentralizowanych programów sektorowych: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz programów międzysektorowych, w tym Wizyt Studyjnych, w dwóch kategoriach konkursowych: projekty indywidualne – realizowane przez indywidualnych beneficjentów programu (indywidualne dofinansowanie z programu „Uczenie się przez całe życie”) oraz projekty instytucjonalne – realizowane przez polskie instytucje. W tej kategorii zgłosić swój udział mogą zarówno instytucje będące koordynatorem, jak i partnerem w projekcie realizowanym we wszystkich akcjach zdecentralizowanych i scentralizowanych programu „Uczenie się przez całe życie”. W ramach programu „Młodzież w działaniu” adresatami konkursu są beneficjenci czterech kategorii: Wymiana Młodzieży oraz Współpraca z Sąsiednimi Krajami Partnerskimi w Europie, Inicjatywy Młodzieżowe oraz Młodzież w Demokracji; Wolontariat Europejski Szkolenie i tworzenie sieci; Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową; W obrębie programu eTwinning udział w konkursie może wziąć każdy uczestnik z jednej kategorii konkursowej. Więcej na temat konkursu „EDUinspiracje”:

27 W przypadku pytań: Zespół Upowszechniania i Wykorzystywania Rezultatów Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji