Seminarium KSN – GEW: Przemiany w nauce i szkolnictwie wyższym w Niemczech i w Polsce, Kraków, 17-18.V.2002 Bariery uczestnictwa Polski w międzynarodowych.

Prezentacja na temat: "Seminarium KSN – GEW: Przemiany w nauce i szkolnictwie wyższym w Niemczech i w Polsce, Kraków, 17-18.V.2002 Bariery uczestnictwa Polski w międzynarodowych."— Zapis prezentacji:

1 Seminarium KSN – GEW: Przemiany w nauce i szkolnictwie wyższym w Niemczech i w Polsce, Kraków, 17-18.V.2002 Bariery uczestnictwa Polski w międzynarodowych programach badawczych (na przykładzie V Programu Ramowego UE oraz przygotowań do VI PR) Opracowanie: Kazimierz A. SICIŃSKI, Krajowa/Regionalna Sekcja Nauki NSZZ SOLIDARNOŚĆ, maj 2002 r.

2 Stan uczestnictwa Polski w V PR na koniec 2001 r. Zgłoszenie 3581 polskich zespołów na ogólną liczbę ponad 200 tys. Deklaracja uczestnictwa w realizacji 2617 projektów na ponad 34 tys. projektów zgłoszonych Planowana koordynacja w Polsce: 274 projekty

3 Zakwalifikowano 743 zespoły, biorące udział w realizacji 579 projektów 68 polskich koordynatorów 9 centrów doskonałości 3 sieci doskonałości (nanomateriały, zaawansowane materiały i struktury, biologia molekularna i komórkowa)

4 Charakterystyczne dane Współczynnik sukcesu Polaków: 20,7 % Współczynnik w całym programie: 28,1% Dofinansowanie uzyskane przez polskie zespoły naukowe: 78 mln euro na szacowane 85 mln euro składki Procentowy udział Polski w środkach uzyskanych w wyniku realizacji projektów V PR: 1,17 %

5 Polscy uczestnicy Wyższe uczelnie: 38,1 % polskich zespołów uczestniczących w V PR Jednostki badawczo-rozwojowe: 18,6 % Placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk: 14,2 % Małe i średnie przedsiębiorstwa: 11,8 %

6 TOP TEN 8 uczelni (Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska, Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Gdańska, Akademia Górniczo- Hutnicza, Politechnika Śląska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytet Gdański) 1 JBR (Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych) 1 instytut PAN (Instytut Podstawowych Problemów Techniki)

7 Zwiększenie szans Polski Przedłużenie konkursu na centra doskonałości i zaobserwowany znaczny wzrost polskich wniosków Konkurs na dołączanie do już istniejących projektów Konkurs na tematykę VI PR (EOI)

8 Próba klasyfikacji barier uczestnictwa Bariery strukturalne Bariery finansowe Bariery informacyjne

9 Bariery strukturalne Konstrukcja programów badawczych zdecydowanie, a czasem diametralnie różna od konstrukcji stosowanych dotąd w Polsce, co wynika ze stopnia integracji badań w Unii Europejskiej, przy równoczesnej ich dezintegracji w Polsce

10 Bariery strukturalne Dotychczasowe hierarchiczne powiązania w nauce w Polsce, podczas gdy w Unii Europejskiej od kilkunastu lat kładzie się nacisk na różnorodność powiązań, w tym pożądane powiązania poziome Brak szeregu grup problemowych czy tematycznych, co z góry wykluczyło wiele spośród polskich placówek naukowych

11 Bariery strukturalne Brak lub słabe funkcjonowanie niektórych instytucjonalnych form, ułatwiających prowadzenie badań i komercjalizację ich wyników, np. centrów transferu technologii Brak doświadczeń w zarządzaniu projektami międzynarodowymi

12 Bariery strukturalne Restrukturyzacja polskich placówek naukowych (było kilka dużych programów) nie uwzględniała w należytym stopniu przygotowań do ich udziału w programach międzynarodowych Zderzenie z wymagającą biurokracją w Komisji Europejskiej i jej agendach

13 Bariery strukturalne Polska zamknęła w negocjacjach akcesyjnych rozdział NAUKA w grudniu 1998 r. bez szczegółowych ustaleń dotyczących tematyki V PR i bez negocjowania najkorzystniejszego wejścia (podobnie jest częstokroć z rozmaitymi innymi programami, np. pomocowymi)

14 Bariery strukturalne Mały udział sektora MŚP w projektach celowych: dopiero teraz KBN zorientował się, że tak jest w istocie i dopuścił niewielką pulę środków finansowych na projekty celowe z udziałem tego sektora wg uproszczonych zasad (podczas gdy w UE MŚP stanowią podstawę gospodarki)

15 Bariery strukturalne Wejście dopiero do V PR i na wysoki poziom integracji badań w UE na zasadach kraju stowarzyszonego, podczas gdy kraje UE przeszły długą drogę, w tym w zakresie formułowania tematyki, organizowania, sieci centrów badawczych, konsorcjów itp. Brak należytego monitorowania konkursów

16 Bariery finansowe Niskie kwoty na badania naukowe i prace rozwojowe w Polsce, w tym rozwój technologii. W Polsce wydatki budżetu państwa to 0,344 % PKB w roku 2002 oraz szacowane wydatki przedsiębiorstw na poziomie 0,3 % PKB, gdy wydatki w krajach Unii Europejskiej są na poziomie 2-3 % PKB Ciągłe problemy z zagwarantowaniem portfela zamówień na prace badawcze w krótkim horyzoncie czasowym

17 Bariery finansowe Niska zdolność do samofinansowania inwestycji rozwojowych, w tym nowych technologii i unowocześniania aparatu wytwórczego, a zwłaszcza inwestycji związanych z badaniami rozwojowymi jako następstwo wysokiej stopy opodatkowania i kredytu, a także wysokości obowiązkowych opłat i obciążeń.

18 Bariery finansowe Słaby ekonomicznie sektor małych i średnich przedsiębiorstw, który przeważnie przejada środki na amortyzację umożliwiające inwestowanie Zbyt słaby system zachęt do uczestnictwa w projektach międzynarodowych ze strony KBN i innych instytucji nauki

19 Bariery informacyjne Brak promocji i to nie tylko na szczeblu centralnym, ale zwłaszcza na szczeblu lokalnym czy regionalnym, gdzie poszczególne gminy, miasta, powiaty, a nawet województwa zapominają o istnieniu swoich placówek naukowych w kontaktach zagranicznych i nie tworzą odpowiedniej infrastruktury do działań

20 Bariery informacyjne Obustronny brak kontaktów Z perspektywy kraju Unii Europejskiej nie zawsze wiadomo, kto jest kim w Polsce (brak przyjaznych dla użytkowników z zagranicy stron internetowych, przewodników i baz danych) Witryny internetowe nie zachęcają do współpracy naukowej, a do przemysłowej

21 Bariery informacyjne Brak polskich opracowań dotyczących międzynarodowych programów badawczych (np. poważniejsze opracowania pojawiają się dopiero w IV roku realizacji V PR) Bariery językowe Bariery w środowiskowej, np. związkowej wymianie informacji

22 WNIOSKI Poszukiwanie kontaktów również innymi kanałami niż tylko służbowe, w tym związkowymi Ponieważ największe sukcesy odnoszą Niemcy, należałoby szczegółowo zapoznać się z rozwiązaniami niemieckimi Propozycje (oferty naukowe) na stronach internetowych

23 WNIOSKI Potrzeba budowy specjalistycznego portala internetowego, poświęconego programom międzynarodowym Organizowanie seminariów i konferencji związkowych na temat pokonywania barier i zwiększania szans i to nawet, gdy naszymi partnerami są po stronie unijnej zawodowi działacze związkowi, nie biorący udziału w badaniach

24 WNIOSKI Organizowanie środowisk krajowych Środowiskowa dyskusja na temat międzynarodowych projektów i programów badawczych w ramach ogólnospołecznej debaty o akcesji Polski do Unii Europejskiej Związkowy monitoring zachodzących procesów