Dobro publiczne (dobro wspólne) – – ujęcie teorii klasycznej i pola nowelizacji (komunikat) dr hab. inż. Janusz Zawiła-Niedźwiecki

2 Plan wystąpienia  Dobro publiczne (nie dobra publiczne) – ujęcie klasyczne  Konfrontacja ideologiczna dwu tradycji  Synteza współczesna – wolni ludzie a wolna gospodarka  Współczesna przydatność koncepcji dobra publicznego

3 Dobra publiczne i społeczne Dobra publiczne - charakteryzujące się tym, że nie ma możliwości wyłączenia ich z konsumpcji oraz jednocześnie nie są konkurencyjne w konsumpcji. Pierwszy warunek oznacza, że dostawca dobra nie może legalnie zapobiec używaniu dobra przez innych. Drugi warunek oznacza, że konsumpcja dobra przez jedną osobę, nie pozbawia innych osób możliwości konsumpcji tego samego dobra, a zatem bez żadnych konsekwencji dobro może być konsumowane przez wiele osób jednocześnie. Dobra społeczne - zazwyczaj mogłyby być dobrami prywatnymi, ale zwykle na skutek prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej, są dostępne dla każdego obywatela i finansowane z funduszy publicznych (np.: w oświata czy opieka zdrowotna)

4 Dobro publiczne Dobro publiczne (dobro wspólne) „sprowadza się do ustalenia porządku sprzyjającego wolnej współpracy wszystkich dla dobra wszystkich”. Wyzwanie pogodzenia porządku społecznego z aktywnością wolnych osób. Pozorna konfrontacja indywidualizmu i kolektywizmu. Faktycznie żadna z tych krańcowych koncepcji nie prowadzi do efektywnej i etycznej organizacji społeczeństwa. [Novak, ss. 55, 126, 147]

5 Konfrontacja ideologiczna prowadząca do syntezy pragmatycznej Tradycja chrześcijańska - koncepcja osoby ludzkiej podporządkowanej instytucjom autokratycznym (niedemokratycznym) wypracowana przez stulecia. Tradycja liberalna - wolni ludzie w otoczeniu instytucji obywatelskich. Obie koncepcje, choć ideologicznie opozycyjne, to jednak nie sprzeczne, potrzebują siebie w realiach kryzysowego świata współczesnego

6 Synteza współczesna Podstawowe założenie ─ powiązanie dobra wspólnego jako społecznego z praktykowaniem wolności przez obywateli. Specyfika współczesnego (kompromisowego) podejścia liberalnego: -podmiotem realizującym dobro wspólne nie jest państwo, lecz społeczeństwo; -trzeba ograniczać władzę państwa (de facto urzędników) na rzecz ciał społecznych znajdujących się poza zasięgiem państwa; -w rzeczywistości społecznej potrzebne są (jako równoważne systemowi politycznemu): -system moralno-kulturowy, -system ekonomiczny, wspierany przez system polityczny, lecz wolny od dominacji państwa. [Novak, ss. 63, 66, 105]

7 Synteza współczesna Wyzwania w zapewnianiu dobra wspólnego: aspekt polityczny – opiekuńcza rola państwa – kwestia równowagi między bezpieczeństwem zapewnianym przez państwo a wolnością obywateli polegającą na samodzielności i odpowiedzialności; aspekt ekonomiczny – rozwarstwienie ekonomiczne i rosnący dystans krajów wysokorozwiniętych od krajów Trzeciego Świata; aspekt kulturowy – relatywizm, dekadencja, hedonizm i nihilizm jako wrogowie wolności, a często z nią błędnie utożsamiani

8 Współczesna przydatność koncepcji dobra wspólnego Zrównoważony rozwój Odpowiedzialny biznes Zrównoważone zarządzanie

9 Ciekawsza literatura Novak M. (1998), Wolne osoby i dobro wspólne, Znak, Kraków. Legutko R. (2007), Traktat o wolności, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk. Michalski M.A. (2013), Na dobre czy na złe ? Wspólny kryzys a dobro wspólne, Annales. Etyka w życiu gospodarczym, vol. 16, s Radziszewska-Szczepaniak D. (2013), Kategoria dobra wspólnego w kontekście działalności gospodarczej, [w:] Karczewski L., Kretek H. Etyka biznesu i społeczna odpowiedzialność organizacji jako wyzwanie XXI wieku, Studia i monografie Politechniki Opolskiej z

dziękuję