uwarunkowania bezpieczeństwa państwa Ewa Wolska-Liśkiewicz Leszek Baran

Uwarunkowania Bezpieczeństwa państwa 1. Geostrategiczne 2. Geograficzne 3. Historyczne

1. Geostrategiczne Dotyczy Polski… Znajduje się na szlaku pomiędzy Europą Zachodnią a Azja i Europą Wschodnią Ma dwa mocarstwa za sąsiadów (Rosję i Niemcy) Jest stosunkowo dużym krajem, ale na dorobku Jest członkiem NATO i UE, sojusznikiem USA Sąsiaduje z Ukrainą i walczy o wpływ na nią z Rosją (zob. Partnerstwo Wschodnie)

2. Geograficzne Kształt koła Granice naturalne Liczba ludności - jednolita narodowo Zagrożenia – powódź, demografia, drogi Rolnictwo Kryzys ekonomiczny - 240 lat węgiel, 60 gaz, 40 brunatny Las – 30 % naturalny obrońca wielkość państwa kształt granic rodzaj granic naturalnych (to rzutuje na potrzebne siły, narzędzia do ich ochrony) ukształtowanie terenu a możliwości obrony

3. Historyczne – znaczenie subiektywne „Poznaj dobrze wroga i poznaj dobrze siebie, a w 100 bitwach nie doznasz klęski” „Tylko głupi uczy się na błędach własnych, mądry na cudzych” Historia nie tylko jest wiadomością, ale i siłą nawet /C. K. Norwid/

3. Historyczne – znaczenie obiektywne Cena bezbronności Polski XVII - XX W okresie od XVII do XX w. Polska utraciła 20.000.000 (dwadzieścia milionów) obywateli wskutek wojen, zsyłek, przymusowej służby w armiach obcych, emigracji.

I wojna światowa 0,5 mln Polaków poległo w armiach zaborczych 0,9 mln rannych Straty ludności 4 mln = 13,4% populacji

II wojna 12 200 000 poległych i zamordowanych (30% populacji) 590 000 inwalidów, kalek Straty majątku narodowego 38% 10 200 przedszkoli 2677 szpitali 30% mieszkań 65% produkcyjnego wyposażenia

- opuszcza Polskę około 1,2 mln obywateli Lata 1945-1989 300 000 zamordowanych lub wywiezionych do Rosji Wg J. Marczaka, R. Jakubczaka Lata 1981-1989 - opuszcza Polskę około 1,2 mln obywateli

Lata 1990 – 2015 wyjazd około 2-2,5 mln z reguły młodych Polaków Polska diaspora: ok. 20 milionów żyje obecnie poza granicami RP

Efekt P_U01 Student potrafi interpretować zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne) i identyfikować ich związek z problematyką bezpieczeństwa państwa. O co tutaj chodzi? Zjawisko społeczne - każdy fakt, wydarzenie, stan rzeczy, proces, praktyka, które ludzie współtworzyli, w których ludzie brali lub biorą udział i które wpływają/wpłynęły na szeroko rozumianą kondycję lub zachowanie/postępowanie ludzi.

Efekt P_U01 Chodzi o ogólną (potoczną, czerpaną z mediów, z obserwacji, wyniesioną z zajęć z Wiedzy o społeczeństwie) orientację Państwa w takich zagadnieniach, jak polityka, gospodarka, edukacja, kultura, prawo, administracja, telekomunikacja, moda/zwyczaje/praktyki codzienne (w tym polityka gospodarcza, polityka edukacyjna, stanowienie prawa, ale i obowiązujące reguły prawne – naprawdę w zakresie wymagającym jedynie powierzchownej wiedzy, refleksji). Edukacja: jak może wpływać na szeroko rozumiane bezpieczeństwo, na jego poszczególne rodzaje? Działalność agencji ratingowych: jak ich wskaźniki zdolności kredytowej państw (rating) wpływają na bezpieczeństwo ekonomiczne, energ., polityczne państw

Efekt P_U02 Student potrafi analizować przyczyny i przebieg wybranych procesów i zjawisk społecznych mających miejsce w przeszłości, lecz ważnych dla problematyki kształtowania bezpieczeństwa państwa współcześnie. Stany nadzwyczajne (wyjątkowy, wojenny, klęski żywiołowej) – pojęcie, okoliczności wprowadzenia, środki nadzwyczajne dopuszczone przez przedmiotowe ustawy (to, co na slajdach) Sytuacja kryzysowa - pojęcie Zarządzanie sytuacją kryzysową - fazy, czynności podejmowane w tych fazach, organy odpowiedzialne za zarządzanie kryzysowe

Efekt P_U02 UWAGA: proszę przeanalizować stany nadzwyczajne i sytuacje kryzysowe pod kątem sytuacji, wydarzeń, zjawisk, które miały podobnych charakter w przeszłości – chodzi o ogólne zorientowanie w sytuacjach, których konsekwencją były rozwiązania podobne tym z regulacji dotyczących stanów nadzwyczajnych oraz sytuacji kryzysowych.

Przesłanki wprowadzenia stanu wyjątkowego Stan wyjątkowy można wprowadzić w razie: zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, tj. prawnego określenia podstawowych instytucji ustroju państwa oraz zasad ich organizacji i funkcjonowania; zagrożenie to ma mieć źródło w czynnikach natury wewnętrznej (np. groźba zamachu stanu i usunięcia siłą konstytucyjnych władz państwa), a nie zewnętrznej. zagrożenia bezpieczeństwa obywateli - przez tę przesłankę rozumie się stan, w którym życie, zdrowie i mienie obywateli są zagrożone w stopniu uniemożliwiającym zwykłą egzystencję ogółu mieszkańców. do wydarzeń warunkujących wystąpienie tej przesłanki zaliczyć można np. zamieszki i zjawiska destabilizujące państwo. zagrożenia porządku publicznego

Stan wojenny – przesłanki zastosowania, zakres zastosowania i czas obowiązywania Istnieją trzy przesłanki uzasadniające wprowadzenie stanu wojennego: zewnętrzne zagrożenie państwa, co musi znajdować podstawę w istniejącej sytuacji międzynarodowej i wynikającym stąd realnym zagrożeniu. zbrojna napaść na terytorium RP. Może ona mieć postać naruszenia granic na lądzie, wodzie lub w powietrzu. zobowiązanie Polski, na mocy umowy międzynarodowej, do wspólnej obrony przeciwko agresji. Stan wojenny może zostać wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa. Brak jest ograniczeń czasu obowiązywania stanu wojennego ponieważ okoliczności i przyczyny towarzyszące temu stanowi nie pozwalają precyzyjnie określić, kiedy może się on zakończyć

Stan klęski żywiołowej – przesłanki wprowadzenia Istnieją dwie przyczyny, dla których konieczne jest wprowadzenie stanu klęski żywiołowej: działania prewencyjne, czyli działania mające na celu zapobieżenie skutkom katastrofy lub awarii mających cechy klęski żywiołowej, działania ratownicze, czyli działania mające usunąć skutki tych katastrof i awarii. Za klęskę żywiołową uważa się: katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.