Komentarze do dokumentów Komisji Europejskiej i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Education and Training Monitor 2015 Poland Education Policy Outlook Poland Agnieszka Chłoń-Domińczak Michał Sitek

Zakres komentarza Komentarz stanowi uzupełnienie wniosków i uwag zawartych w Education and Training Monitor oraz Education Policy Outlook Komentarz odnosi się przede wszystkim do obszaru dotyczącego Efektów edukacji Równego dostępu do edukacji Nierówności w edukacji W komentarzu wykorzystane zostały wyniki badań i analiz prowadzonych w Instytucie Badań Edukacyjnych

Wyniki Polski w badaniach międzynarodowych Relatywnie słabe wyniki we wczesnej edukacji matematycznej i przyrodniczej (TIMSS 2011), bardzo dobre pod koniec gimnazjum (PISA 2012) i nieco słabsze wśród młodych dorosłych w przypadku matematyki (PIAAC) Przeciętne, ale poprawiające się wyniki w czytaniu uczniów w III klasie szkoły podstawowej (PIRLS 2006, 2011). Bardzo dobre pod koniec gimnazjum (PISA 2012) i nieco słabsze wśród młodych dorosłych (PIAAC) Dobre wyniki w obszarze edukacji obywatelskiej (Civic, ICCS) Niejednoznaczny obraz umiejętności TIK młodzieży (komputerowe testy PISA, badanie ICILS) Relatywnie słabe wyniki w zakresie znajomości języków obcych (ESLC) Niskie, ale poprawiające się w czasie (IALS-PIAAC) umiejętności osób dorosłych.

Wyniki dzieci na starcie szkolnym zależą od wykształcenia rodziców, mniej od wieku Związek poziomu wykształcenia rodziców z umiejętnościami matematycznymi uczniów w podziale na wiek dzieci Źródło: badanie Pierwszoklasista 2014

Wykształcenie dzieci wpływa na kształtowanie kompetencji najmłodszych dzieci Źródło: Badanie Uwarunkowania Decyzji Edukacyjnych

Porównanie dynamiki różnicowania się gimnazjów w dużych miastach z analogicznym procesem na poziomie szkoły podstawowej wariancja międzyszkolna

EWD: ocena rzeczywistej pracy szkoły Wyniki czterech gimnazjów w jednej gminie

EWD: ocena rzeczywistej pracy szkoły Wyniki jednego gimnazjów w kolejnych ośmiu okresach trzyletnich od 2006–2008 po 2013–2015. Przykład rosnących wyników egzaminacyjnych i rosnącego EWD

Rewolucja wyboru szkół ponadgimnzajalnych

Zróżnicowanie średnich wyników uczniów rozpoczynających naukę w szkołach ponadgimnazjalnych

Zmiany umiejętności uczniów rozpoczynających szkołę średnią/ponadgimnazjalną w 2000 i w 2012 Średni wynik i różnice w odsetku najlepszych i najsłabszych według rodzajów szkół (rok 2000 – 15 latkowie, rok 2012 – 15-latkowie)* * W analizach pominięto uczniów powtarzających klasę Licea ogólnokształcące Zasadnicze szkoły zawodowe Technika

Stopa bezrobocia absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Źródło: Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności

: Kobiety i mężczyźni według sposobu osiągnięcia wykształcenia wyższego oraz klasy miejsca zamieszkania rosnąca role sektora niepublicznego w kształceniu w trybie niestacjonarnym spadek znaczenia studiów stacjonarnym w szkołach publicznych mężczyźni ze wsi i małych miast coraz chętniej korzystają z trybu niestacjonarnego zmniejszyły się płci różnice sposobu osiągnięcia wykształcenia mieszkańców wsi i miast do 100 tys., a wzrosły w dużych miastach Mężczyźni Kobiety

: Absolwenci określonego sposobu studiowania według płci i miejsca zamieszkania Szkoły publiczne stacjonarne: ujednolicenie struktury K i M – około połowa duże miasta i Warszawa, wieś % Szkoły publiczne niestacjonarne: M i K zbliżona struktura, większy udział osób ze wsi (M i K) i małych miast (M) Szkoły niepubliczne stacjonarne: M – wieś średnie i duże miasta, K – miasta duże i Warszawa Szkoły publiczne niestacjonarne: M I K średnie i duże miasta MężczyźniKobiety

Klasyfikacja ścieżek edukacyjnych uczniów z niepełnosprawnościami 1. Ogólnodostępna: z przedszkolem (A, 24%); bez przedszkola (B, 12%); 2. Integracyjna: od gimnazjum (C, 7%); od podstawowej (D, 14%); od przedszkola (E, 8%); 3. Specjalna: Późna: od gimnazjum (F, 8%); od końca podstawowej (G, 8%); od początku podstawowej (H, 9%); Wczesna: od Przedszkola (I, 9%). Praktycznie wszystkie ścieżki edukacyjne to droga w jednym kierunku, od szkolnictwa włączającego ku segregacyjnemu.

Analiza segmentacyjna rodzin z niepełnosprawnym uczniem w szkole podstawowej lub gimnazjum A Daleko od Szkoły 22% B Szczęśliwie Urodzeni 14% C Skazani na Wsparcie 18% D Wierzący we Własne Siły 28% E Ciężko Doświadczeni 18% W szkołach ogólnodostępnych Zamieszkali na wsi i w małych miastach Niski poziom wykształcenia opiekunów Dziecko spędza czas niezbyt aktywnie, późna diagnoza Połowa w szkołach integracyjnych Wysoki status społeczno-ekonomiczny Zamieszkali w dużych miastach Dzieci aktywne, rodzice zaangażowani w tworzenie IPET, duże oczekiwania i gorsza ocena szkoły Szybkie przejście do szkół segregacyjnych Zamieszkali w niedużych miastach, często rodzeństwo Słabiej wykształceni, szczególnie na tle środowiska lokalnego Utrzymują się ze świadczeń socjalnych, niska aktywność zawodowa Wsparcie rozwoju na niskim poziomie, dziecko funkcjonuje we własnym środowisku W szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych Mniejsze miejscowości, mniej rodzeństwa Duże wsparcie rozwoju dziecka (często orzeczenia dotyczące wzroku, słuchu oraz niepełnosprawności ruchowej) Rodzice aktywnie uczestniczą w edukacji dzieci Dzieci z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym lub znacznym, niepełnosprawności sprzężone Większe miejscowości Przeciętnie wykształceni Starają się wspierać rozwój dzieci, chociaż dzieci korzystają z małej liczby aktywności

Epoka internetowa dostęp 15 latków do Internetu

Czas 15-latków w sieci

Wykorzystanie technologii informacyjno- komunikacyjnych w szkole ze względu na osiąganie różnych efektów kształcenia 41 proc. polskich nauczycieli wykorzystuje komputer do nauczania co najmniej raz w tygodniu – najrzadziej spośród nauczycieli z 20 krajów objętych badaniem.

Grupy ryzyka i grupy szans w Polsce Źródło: Rynko (2013)

Jakie charakterystyki zwiększają prawdopodobieństwo znalezienia się w grupie ryzyka wśród osób młodych? Kategorie referencyjne: mężczyzna, nie uczący się, bierny zawodowo, wykształcenie wyższe

Przepływy w obszarze NEET – osoby młode

Kompetencje a wykluczenie społeczne Duża „grupa ryzyka” osób o niskich kompetencjach, częściej to osoby: z niskim wykształceniem bezrobotne lub bierne zawodowo pracujące w rolnictwie lub w przemyśle wykonujące prace proste w starszych grupach wieku Wykluczenie edukacyjne (niskie wykształcenie, NEET) zwiększa ryzyko wykluczenia społecznego dorosłych w różnych wymiarach Dzieci w gospodarstwach domowych gdzie są osoby wykluczone edukacyjnie częściej są wykluczone społecznie, dotyczy to szczególnie materialnych warunków kształcenia i rozwoju Mobilność osób z grupy niskiego wykształcenia jest bardzo niska, wyższą mobilnością cechuje się grupa osób niepracujących i nieuczących się

Wyzwania przed nami  spójność społeczna, rosnąca selektywność gimnazjów w dużych miastach, podział wieś-miasto, progi przejścia  integrowanie obszarów zaniedbanych  wspieranie najzdolniejszych, w tym młodych naukowców  mechanizmy systemowego monitorowania, ewaluacji i wspierania rozwoju edukacji  szkolnictwo zawodowe, doradztwo, spójność programowa kształcenia zawodowego i ogólnego, gospodarowanie siecią szkolną na poziomie kształcenia zawodowego  Lepsze powiązanie oświaty i szkolnictwa wyższego oraz edukacji i gospodarki (nie tylko kształcenie „na potrzeby gospodarki”, ale budowanie bardziej długofalowych powiązań korzystnych dla obu stron)  Wychowawcza rola szkoły i rozwijanie kompetencji społeczno-emocjonalnych  Zmiana kultury społecznej/nowoczesny model środowiska profesjonalnego, budowa i wdrożenie zintegrowanego systemu kwalifikacji

KROKI DO ZMIANY  Osiągnęliśmy maksimum dotychczasowymi metodami nauczania  Trzeba:  przenieść punkt ciężkości na umiejętności złożone: rozumowanie i argumentację oraz kompetencje społeczno-emocjonalne,  zapewnić autonomię nauczyciela i wzmocnić standardy profesjonalne zawodu  zanurzyć szkołę w świecie  zmniejszyć ilość obciążeń biurokratycznych