WARSZTATY NT. OBYWATELSKOŚCI, WOLONTARIATU I ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH

Projekt pt. „Aktywna Jesień Życia” Projekt pt. „Aktywna Jesień Życia” Realizowany w ramach wsparcia realizacji zadania publicznego pod nazwą: Podejmowanie działań mających na celu integrację i aktywizację społeczną seniorów, współfinansowanego przez Gminę Lublin.

ZASADY NA ZAJĘCIACH  wyłączamy/wyciszamy telefony  zadajemy pytania

CZYM JEST ORGANIZACJA POZARZĄDOWA ??? Są to niebędące jednostkami finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje lub stowarzyszenia, z wyłączeniem: - partii politycznych, - samorządów zawodowych, - fundacji utworzonych przez partie polityczną, - klubów sportowych niedziałających w formie prawnej stowarzyszenia.

NGO ? (non-governmental organizations) Organizacje pozarządowe nazywane są organizacjami: społecznymi, non-profit, charytatywnymi, dobroczynnymi, filantropijnymi. Powszechnie stosowane są także terminy: „NGOs” (od ang. nongovernmental organisations), organizacje ochotnicze (voluntary organizations), organizacje niezależne (independent organizations), „trzeci sektor”.

Organizacje pozarządowe są częścią tzw. społeczeństwa obywatelskiego, zdefiniowanego jako zbiór lub system samodzielnie zorganizowanych grup, które są niezależne od władz publicznych, firm i rodzin, potrafią toczyć debaty na temat zbiorowych działań oraz podejmować je w celu obrony lub promowania swoich interesów, nie ubiegają się o władzę polityczną i nie stosują radykalnych metod działania.

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE  Prawdopodobnie terminu tego jako pierwszy użył Arystoteles,  Koncepcja społeczeństwa obywatelskiego pojawia się w wersji nowożytnej – bo, jak niemal wszystkie idee i modele organizacji życia społecznego, można ją odnaleźć w XVII i XVIII-wiecznej angielskiej myśli społecznej, która stworzyła jej fundamenty,

 Punktem wyjścia do wszelkich rozważań o społeczeństwie obywatelskim jest samorealizujący się człowiek, autonomiczny, akceptujący, a także szukający aprobaty u innych.  Bierze on udział w działalności ekonomicznej, kulturalnej, domowej, stowarzyszeniowej i każdej innej, która rodzi się i rozwija w społecznościach lokalnych.  Te z kolei są źródłem tego rodzaju inicjatyw, nie ograniczanych naciskami władzy o charakterze państwowym.  Odwrotnie jest, gdy państwo nie stwarza ram prawnych dla tego rodzaju działalności.

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE W POLSCE  Termin „społeczeństwo obywatelskie” został wprowadzony do języka polskiego w 1949 roku do jednego z tłumaczeń Marksa przez komunistyczny aparat propagandowy.  Popularność termin zdobył w 1989 roku, gdy został użyty przez komunistów w celu stłumienia żądań o pełnoprawne i pluralistyczne społeczeństwo polityczne oraz legitymizacji neoliberalnej transformacji.

 Wraz z rozwojem polskiego sektora pozarządowego, skutkującym także jego stopniową „ekonomizacją” oraz rozwojem jego relacji z administracją publiczną, można zauważyć pewną ewolucję stanowisk w tej sprawie.  We współczesnych systemach demokratycznych nakreślenie wyraźnej linii demarkacyjnej oddzielającej to co obywatelskie i „polityczne”, „ekonomiczne” czy „prywatne” jest niezwykle trudne, jeśli nie niemożliwe do przeprowadzenia.

 Wraz z rozpowszechnianiem się tego poglądu powraca zainteresowanie inicjatywami społecznymi, które sytuowały się dotąd na marginesie dyskusji nad społeczeństwem obywatelskim, choć mają w Polsce długą i bogatą tradycję.  Powraca zainteresowanie działaniami zbiorowymi lub instytucjami, które łączą cele społeczne z funkcjami ekonomicznymi i/lub politycznymi (takimi jak organizacje samorządu gospodarczego, przedsięwzięcia ekonomii społecznej, samorządy lokalne).

CECHY SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO działa w ramach obowiązującego prawa i konstytucji - jedynie w warunkach systemu demokratycznego istnienie prawnego systemu ochrony praw i wolności obywatelskich – wolność słowa, prawo zgromadzeń, zrzeszania się istnieją instytucje gwarantujące poprawne działanie prawa (sądy, trybunały, policja) każdy rodzaj władzy ma swój zakres kompetencji określony przez prawo naród może weryfikować posłów, senatorów i prezydenta poprzez wybory; powołuje władze państwowe na drodze demokratycznych wyborów społeczeństwo jest niezależne od instytucji państwa prawna gwarancja swobody tworzenia przez obywateli różnych organizacji wyrażających ich interesy np. partie polityczne, fundacje, stowarzyszenia – społeczeństwo samoorganizuje się, nie czeka na działanie państwa prawo obywateli do manifestowania swojego niezadowolenia, pod warunkiem, że nie łamią oni obowiązującego prawa

BUDŻET PARTYCYPACYJNY  Demokratyczny proces dyskusji i podejmowania decyzji, w którym każda mieszkanka i każdy mieszkaniec gminy decyduje o tym, w jaki sposób wydawać część budżetu gminnego lub też publicznego.  Badania, a także praktyka miast korzystających z tej formy demokracji uczestniczącej wskazują, że skutkuje on wyższą jakością życia, zwiększonym zadowoleniem z usług publicznych, większą przejrzystością i wiarygodnością władz publicznych, większym udziałem w życiu publicznym (szczególnie osób wykluczonych), a także edukacją obywatelską.

BUDŻET OBYWATELSKI LUBLIN  Propozycję składa się w wyznaczonym czasie za pomocą formularzy dost. W Urzędzie Miasta.  Na specjalnej mapie dostępnej w wersji elektronicznej można się dowiedzieć, czy teren, na którym chcą Państwo zlokalizować swój projekt należy do miasta.  Do wniosku trzeba dołączyć poparcie min. 20 osób (dla projektów do 0,5 mln zł) lub 40 (dla projektów do 1,5 mln zł).  W Lublinie obecnie trwa II edycja BO, głosować na projekty można do r.  Wypełnioną kartę należy dostarczyć do punktu głosowania, których listę znajdziemy na stronie

INICJATYWA LOKALNA  Jest to forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami,  W przypadku inicjatywy lokalnej z jednej strony mamy do czynienia z jednostką samorządu terytorialnego – jej organami – stanowiącym (ustalającym zasady) i wykonawczym podejmującym decyzje w sprawie składanych wniosków.  Z drugiej strony są mieszkańcy, którzy postulują realizację przedsięwzięć i deklarują swój współudział.  Nawet, gdy w inicjatywie lokalnej występuje organizacja, to tylko jako pośrednik pomiędzy samorządem a mieszkańcami.

 Aby mieszkańcy mogli skorzystać z inicjatywy lokalnej, samorząd (organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego) powinien uchwalić tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego.  Dokument taki może zawierać na przykład: -wymagania dotyczące wkładu pracy społecznej wnioskodawców, -rodzaje świadczeń akceptowane jako wkład własny, -terminy składania wniosków o realizację inicjatywy lokalnej, -forma wniosku, -kryteria oceny itd..

ZADANIA W RAMACH INICJATYWY

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W POLSCE  Trzeci sektor liczy ok 140 tyś. zarejestrowanych podmiotów na rok  W Polsce najwięcej zarejestrowanych jest Fundacji i Stowarzyszeń ok12tyś. i 82 tyś..

PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA NGO W POLSCE  Prawo do tworzenia i funkcjonowania organizacji pozarządowych jest przywilejem gwarantowanym przez Konstytucję.  W jej preambule zawarty jest zapis: „ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

 Artykuł 12 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku zapewnia: - wolność tworzenia i działania m.in. stowarzyszeń, ruchów obywatelskich i innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji.  Jest to przepis, który daje wystarczające podstawy do podjęcia działań przez kluby osiedlowe, grupy wsparcia, przyparafialne zespoły charytatywne.

PRZEPISY REGULUJĄCE FUNKCJONOWANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH  Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz.873),  Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (Dz.U. Nr 46 poz. 203 z 1991 roku - tekst jednolity),  Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. Nr 20 poz. 104, zm. Dz.U. Nr 14 z 1990 roku, poz. 86),  Komitety społeczne (Ustawa z dn ),  Związki zawodowe (Ustawa z dn z późn. zm.),  Odrębne ustawy regulują działalność organizacji kościelnych.  Szczególnym przypadkiem są pojedyncze organizacje powoływane oddzielnymi ustawami. Do takich organizacji należy Polski Czerwony Krzyż, Polski Komitet Pomocy Społecznej, Polski Związek Łowiecki, Związek Ochotniczej Straży Pożarnej i inne.

ROLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH  Wypełnianie pola między państwem a obywatelem i realizacja podstawowych zasad demokratycznych: - artykułowanie i reprezentowanie interesów grupowych, - wyrażanie potrzeb społecznych i obrona wartości, - redystrybucja udziału we władzy, - pełnienie roli niezależnych ekspertów, - zakorzenienie, czyli ułatwianie obywatelom podniesienia własnej wartości poprzez udział w pracy na rzecz innych.

 Uzupełnianie działania państwa w zakresie zaspokajania istotnych potrzeb społecznych: - produkcja „dóbr publicznych” dostosowanych do indywidualnych potrzeb obywateli, - zmniejszenie kosztów usług społecznych, głównie dzięki pracy wolontariackiej, - podniesienie jakości usług społecznych w wyniku konkurencji, - tworzenie przez organizacje pozarządowe miejsc pracy.

RODZAJE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Wyróżnić można pięć głównych rodzajów organizacji pozarządowych: – organizacje świadczące pomoc wybranym grupom społecznym, – organizacje koncentrujące się na prowadzeniu badań i ochrony, głownie środowiska, – organizacje samopomocy zrzeszające np. bezrobotnych, samotnych rodziców i świadczące im pomoc, – organizacje hobbystyczne – organizacje pośredniczące, do których należą np. centra wolontariatu

DZIEDZINY DZIAŁALNOŚCI OP  SPORT, TURYSTYKA, HOBBY,  EDUKACJA, WYCHOWANIE,  KULTURA, SZTUKA,  ROZWÓJ LOKALNY,  OCHRONA ŚRODOWISKA,  PRAWO, DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA,  BADANIA NAUKOWE,  RYNEK PRACY,  WSPARCIE INSTYTUCJI, OP, OCHRONA ZDROWIA,  RELIGIA.

STOWARZYSZENIA I FUNDACJE „Jeśli masz przyjaciół – załóż stowarzyszenie. Jeśli masz pieniądze – załóż fundację”.

STOWARZYSZENIE  Jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych.  By założyć stowarzyszenie, potrzeba co najmniej 15os, uchwalenie statusu, i wybór komitetu założycielskiego.  Stowarzyszenie to grupa ludzi skupionych wokół wspólnego celu, wspólnej idei, zainteresowań.

RODZAJE STOWARZYSZEŃ - stowarzyszenia zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS); - stowarzyszenia zwykłe; - stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (są to związki powstające w celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony ich wspólnych interesów; takimi stowarzyszeniami są np. Związek Powiatów Polskich, Związek Miast Polskich); - związki stowarzyszeń (federacje) zarejestrowane w KRS; - kluby sportowe tzw. stowarzyszenia kultury fizycznej, uczniowskie kluby sportowe. - Oddziały, koła również często są stowarzyszeniami.

Stowarzyszenie jest zakładane: - Na zebraniu założycielskim przez co najmniej 15 osób, które stają się członkami założycielami stowarzyszenia. - Na zebraniu założycielskim podejmują one uchwały o: powołaniu organizacji, wyborze komitetu założycielskiego, uchwaleniu statutu (art. 9 i 10 ustawy Prawo o stowarzyszeniach), mogą też wybrać zarząd i komisję rewizyjną. - Następnie komitet założycielski składa wniosek (razem z wymaganymi załącznikami) o rejestrację stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego. Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS.

STATUT Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument – „konstytucja” stowarzyszenia – to pisemnie potwierdzona informacja o zasadach jego działania. Jest uchwalany przez członków założycieli na zebraniu założycielskim.

Wraz z ustawą Prawo o stowarzyszeniach jest to podstawa działania – wyznacza granice, jest bazą, na której stowarzyszenie opiera swoją aktywność. Wszelkie działania, prowadzone przez stowarzyszenie, muszą być zgodne ze statutem (muszą z niego wynikać) i nie mogą mu zaprzeczać. Musi też być napisany w miarę prosto, logicznie, bez zbędnych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działania. Te właśnie „postanowienia” statutu to klucz do sprawnego działania stowarzyszenia. W statucie szuka się odpowiedzi m.in. na takie pytania jak: Dla kogo działa stowarzyszenie? Jakie są nasze cele? Jakie działania możemy prowadzić? Jakie kompetencje mają nasze władze? Skąd może pochodzić majątek naszego stowarzyszenia? Statut mówi o tym, jaką działalność statutową prowadzi stowarzyszenie.

Stowarzyszenie po zarejestrowaniu w KRS: składa wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej przez co uzyska numer REGON; zakłada konto bankowe; zgłasza się do urzędu skarbowego w celu uzyskania numeru identyfikacji podatkowej – NIP.

FUNDACJA Jest to forma prawna OP, której istotnym substratem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem. Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, wyposażoną w majątek przeznaczony na realizację tych celów, ustanawianą przez fundatora w oświadczeniu woli złożonym przed notariuszem (lub w testamencie), uzyskująca osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Istotą fundacji jest, zatem istnienie majątku przeznaczonego przez fundatora na publicznie użyteczny cel. Opiekę nad majątkiem oraz odpowiedzialność za realizację celów przejmuje, po zarejestrowaniu fundacji, zarząd.

Aby powstała fundacja konieczny jest fundator, który przeznacza pewien majątek na publicznie użyteczny cel. Fundator określa też majątek przeznaczony na ten cel, czyli tzw. fundusz założycielski Cel, dla którego możemy powołać fundację, powinien być społecznie lub gospodarczo użyteczny, zgodny z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej Fundacja nie powinna być tworzona w celu zaspokojenia prywatnego, osobistego dobra fundatora lub jakiejkolwiek innej osoby, lecz dla dobra ogólnego. Cechą charakterystyczną fundacji jest niedochodowość celu, dla którego została ona ustanowiona.

Niezbędne dla powołania fundacji i rozpoczęcia przez nią działalności są: 1. Ustalenie wysokości funduszu założycielskiego i ustanowienie aktu fundacyjnego 2. Opracowanie statutu, czyli dokumentu określającego organizację i sposób działania fundacji 3. Zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym Dwa pierwsze kroki należą zasadniczo do fundatora (zasadniczo, bo fundator może wyznaczyć pełnomocnika, który będzie działał w jego imieniu, a wniosek do KRS może złożyć też zarząd). Ostatnie zadanie, czyli wpis do KRS, należy do sądu.

Fundacja po zarejestrowaniu w KRS: - składa wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej przez co uzyska numer REGON, - zakłada konto bankowe, - zgłasza się do urzędu skarbowego w celu uzyskania numeru identyfikacji podatkowej – NIP.

JAK SIĘ WŁĄCZYĆ DO OP Można zostać: członkiem stowarzyszenia –skontaktuj się z organizacją, która zajmuje się dziedziną, która cię interesuje. Zasady przyjmowania nowych członków zazwyczaj opisane są w statutach stowarzyszeń;) założycielem stowarzyszenia lub fundatorem fundacji - jeśli uważasz, że żadna z organizacji w okolicy nie podejmuje tematów, które uważasz za ważne, zastanów się nad powołaniem własnego stowarzyszenia lub fundacji. wolontariuszem - skontaktuj się z organizacją, na rzecz której chciałbyś poświęcać swój czas. Oferty organizacji poszukujących wolontariuszy znajdziesz m.in. tu: oraz w serwisie pracownikiem.

WOLONTARIAT  Dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.

WOLONTARIUSZ  To osoba pracująca na zasadzie wolontariatu.  Według Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych.  Instytucje te nie mogą korzystać z pracy wolontariuszy przy prowadzonej działalności gospodarczej, czego wprost zakazuje ustawa.

Określenie bezpłatna nie oznacza bezinteresowna, lecz bez wynagrodzenia materialnego. W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje liczne korzyści niematerialne: satysfakcję, spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze strony innych, podwyższenie samooceny itd.), zyskuje nowych przyjaciół i znajomych, zdobywa wiedzę, doświadczenie i nowe umiejętności, a w związku z tym i lepszą pozycję na rynku pracy. Określenie wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko- przyjacielskie oznacza, że nie każda praca na rzecz innych jest wolontariatem. Np. pomoc własnej babci wolontariatem nie jest, natomiast pomoc starszej osobie w pobliskim hospicjum czy domu pomocy społecznej - jest.

Zanim zostaniesz wolontariuszem spróbuj odpowiedzieć sobie na kilka prostych pytań: - czy mam jeszcze wolny czas? - co chcę robić? - jak szukać miejsca pracy? - co może robić wolontariusz?

Co może robić wolontariusz? Wolontariusz może pracować w organizacjach pozarządowych i instytucjach publicznych np. przy: - pracach biurowych, - tłumaczyć teksty z języków obcych czy administrować stronę internetową organizacji. - jeśli posiada odpowiednią wiedzę to może udzielać porad specjalistycznych (prawnych, księgowych, PR). - może też zająć się koordynacją projektów czy pisaniem wniosków. - może również czuwać przy telefonie zaufania lub mieć dyżury w recepcji - Wolontariusze mogą wesprzeć organizację uroczystości, festynów, konferencji.

- Wolontariusze mogą także uczestniczyć w tworzeniu ulotek, folderów, pomagać przy ich dystrybucji, - wziąć udział w kampaniach społecznych, zbieraniu podpisów pod petycjami, kwestowaniu. - mogą pomagać osobom bądź rodzinom, które z jakiś względów tej pomocy potrzebują. Główną grupa odbiorców pracy wolontariuszy są osoby niepełnosprawne, niewidome,, - mogą pomagać dzieciom. Właściwie to, co można robić w organizacji zależy od tego, co organizacja robi, na jakiej dziedzinie działa i od tego, w czym wolontariusz jest dobry, na czym się zna.

UBEZPIECZENIE WOLONTARIUSZA Ubezpieczenie wolontariusza jest jego ważnym przywilejem a w niektórych przypadkach także obowiązkiem instytucji korzystającej. Gwarantuje także poczucie bezpieczeństwa oraz świadomość, że nawet w sytuacji nagłych zdarzeń zarówno wolontariusz jak i organizacja są zabezpieczeni przed wzajemnymi roszczeniami finansowanymi. Poniżej 4 najważniejsze typy ubezpieczeń: - Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) - Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC) - Ubezpieczenie zdrowotne (NFZ) - Ubezpieczenie społeczne (ZUS)

OBOWIĄZEK Ubezpieczenie od Następstw Nieszczęśliwych Wypadków (NNW) jest jednym z przywilejów, jaki wolontariuszowi gwarantuje Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Z punktu widzenia wolontariusza, w trakcie wykonywania wolontariatu jest on zawsze ubezpieczony. Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach ubezpieczenie wolontariusza jest obowiązkowe i zgodnie z prawem korzystający ma taki obowiązek.

 Ustawa wskazuje, że w przypadku wolontariatu wykonywanego przez okres nie dłuższy niż 30 dni, wolontariusz musi zostać ubezpieczony od następstw nieszczęśliwych wypadków przez podmiot, na rzecz którego działa.  Jeżeli korzystający zawiera porozumienie o świadczenie usług przez czas przekraczający 30 dni to wolontariusz objęty zostaje ubezpieczeniem z tytułu nieszczęśliwych wypadków na mocy Ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach z dnia 30 października 2002r.

Dziękuje za uwagę