BĘDĄC MŁODYM TŁUMACZEM... ...w instytucjach Unii Europejskiej 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE REKRUTACJA EPSO – European Personnel Selection Office publikacja konkursu w Dzienniku Urzędowym UE – wymagania (2 języki UE prócz ojczystego. Idealnie: EN/FR) konkurs etap 1 – zgłoszenie on-line etap 2 – egzamin pisemny (4 części) wiedza o UE rozumienie czytanego tekstu (test numeryczny) tłumaczenie z jęz. B i C na A etap 3 – egzamin ustny etap 4 – lista rezerwowa etap 5 – zatrudnienie (instytucje) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Instytucje zatrudniające tłumaczy Bruksela Rada Unii Europejskiej (25 etatów) Komitety (Regionów i ES) (20 etatów) Komisja Europejska – komórka tłumaczeń stron www (5 osób) Luksemburg Komisja Europejska (60 etatów) Parlament Europejski (~30 etatów) Trybunał Obrachunkowy (6 etatów) Trybunał Sprawiedliwości – tylko prawnicy lingwiści Centrum Tłumaczeń (obsługa agencji UE, kontraktowi) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Inne kategorie zawodowe w branży tłumaczeniowej lawyer linguist – prawnik lingwista (A7) head of linguistic unit – kierownik działu językowego (A9 lub A12) assistant – sekretarka (C1) Kategorie urzędnicze: A5 – A12 (tłumacz) C1- C7 (sekretarka) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Na miejscu... mieszkanie we własnym zakresie żadnych służbowych telefonów, samochodów, laptopów itp. przez trzy pierwsze miesiące dodatek na zagospodarowanie (ok 500 EUR mies.) po okresie próbnym (9 mies.) jedna dodatkowa pensja zwrot kosztów przeprowadzki (miniprzetarg) ryczałt na dwa bilety lotnicze do domu rocznie podatek wspólnotowy – ok. 18%, składki ubezpieczeniowe (system wewnętrzny) dodatek z tytułu ekspatriacji możliwość zakupów bez VAT przez rok w przeciągu dwóch lat od zatrudnienia (samochód, AGD) zasadniczo zwrot kosztów opieki zdrowotnej - 80% 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE SPRAWY ZAWODOWE Organizacja sekcji tłumaczeniowej Problemy tłumaczeniowe język wyjściowy (EN, FR) język docelowy (PL) Terminologia 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Organizacja sekcji kierownik (Head of Unit) – zarządzanie kontroler jakości (Quality Controler) – korekty, wskazówki, indywidualna ocena jakości, TRADOS i IT główny terminolog (main terminologist) – spójność i poprawność terminologiczna, korekta (tłumaczenia), wskazówki tłumacze (23-25) – tłumaczenie, korekta sekretarki (10) – przygotowanie tekstu do tłumaczenia, wyszukiwanie baz, edycja przetł. tekstu, zasilanie pamięci stażyści poza sekcją: prawnicy lingwiści (3) – kontrola tekstów do publikacji w Dz.U. UE, zgodność prawna, terminologia, feedback 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

PROBLEMY TŁUMACZENIOWE – język wyjściowy słaba jakość tekstów wyjściowych (składnia, piętrowe nominalizacje, skróty myślowe) niespójność terminologiczna błędy w cytatach, odniesieniach niejasność sformułowań (celowa?) tzw. drobne zmiany (syndrom docucompa) nadużywanie wielkiej litery (wszędzie, gdzie coś zakrawa na nazwę – polityki, programy itd.) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

PROBLEMY TŁUMACZENIOWE – język polski ”Mówię po polsku, więc wiem jak ma być!” uzus UE (”w Polsce może i tak, ale tu inaczej...”) tekst wstępnie przetłumaczony (KOM, freelance?) wpływ TW na warstwę składniową i ortografię brak doprecyzowanej normy językowej! konsultacje: RJP, poradnie językowe Główne problemy: ortografia składnia leksyka i frazeologia terminologia 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE ORTOGRAFIA Wielka i mała litera użycie małej litery jest neutralne! dopuszczalne emocjonalne użycie wielkiej litery = nadużycia + mała litera deprecjonująca 3 możliwości: A B C – nazwy instytucji, organów (jak gazety o wszystkich członach odmiennych) A b c – nazwy dokumentów (traktaty (jak tytuły książek) a b c – nazwy aktów prawnych UE, programów, polityk itd., funkcji (!), wszystkie skrócone, obiegowe nazwy dok. (np. W gestii Sekretarza Generalnego / Wysokiego Przedstawiciela leży... Ale: ... sekretarz generalny / wysoki przedstawiciel H. Solana udał się...) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE kilka przykładów... Convention on the Rights of the Child Konwencja o prawach dziecka Basel Convention konwencja bazylejska National Development Plan Narodowy plan rozwoju (jeśli dokument!) Green Book on Youth Zielona księga w sprawie młodzieży Green Book ”Looking into the Future” zielona księga ”Patrząc w przyszłość” 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE kilka przykładów... c.d. the President of the Council informs every year Przewodniczący Rady informuje co roku .... the President of the Council informed yesterday... przewodniczący Rady poinformował wczoraj... Common Agricultural Policy wspólna polityka rolna (WPR) European Neighbourhood Policy europejska polityka sąsiedztwa the Treaty on European Union Traktat o Unii Europejskiej Maastricht Treaty, Nice Treaty traktat z Maastricht, traktat nicejski Lisbon Strategy strategia lizbońska 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Wielka / mała litera cd. kazus Member States państwa członkowskie (z wyjątkiem traktatów) kazus traktatów (czyli trudna sztuka kompromisu) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Traktat WE, Traktat UE traktat nicejski, amsterdamski, traktaty rzymskie Traktat karty energetycznej (traktat energetyczny) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Problemy leksykalne KALKI BŁĘDNE implement – wdrażać, wprowadzać w życie, realizować NIE: *implementować, implementacja accession – przystąpienie, NIE: akcesja ALE : przedakcesyjny (np. pomoc ~, fundusz ~). zawężenie znaczenia = ”przystąpienie do UE” KALKI USANKOCJONOWANE presidency – prezydencja (przewodnictwo) transposition – transpozycja, transponować (przeniesienie) quota – kwota (kontyngent) NADUŻYWANE management – zarządzanie (zasobami ludzkimi, systemem,...) gospodarowanie, gospodarka > odpadami, zasobami zajmować się czymś, rozwiązywać problemy, zaradzać czemuś policy – polityka (polityki?) - strategia, podejście; policy problems to NIE *problemy polityczne! (political problems) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Problemy składniowe 1. niewłaściwa rekcja czasownika (kalka) consult sb – konsultować się z kimś, konsultować COŚ z kimś, zasięgnąć konsultacji w/u... NIE: *konsultować KOGOŚ, np. Komisja konsultuje Parlament, skonsultowana instytucja itd. 2. niepoprawne konstrukcje leksykalno-składniowe ensure that... - np. Member States ensure that the provisions are applied *zapewniają, by przepisy były stosowane (BŁĄD!) *zapewniają, że przepisy będą stosowane (zapewniać, że = zaręczać, że, upewniać kogoś o czymś) POPRAWNIE: zapewniają stosowanie przepisów, gwarantują, że, dopilnowują, by, troszczą się o ... 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Problemy składniowe c.d. 3. rozbudowane przydawki przed rzeczownikiem np. *wdrażanych na podstawie [wspólnotowych przepisów] [operacyjnych programów działania] poprawnie: operacyjnych programów działania, które są wdrażane... 4. niewłaściwe skróty składniowe (jedna rekcja) np: Council Common Position concerning conflict prevention, management and resolution in Africa *wspólne stanowisko Rady w sprawie zapobiegania, zarządzania i rozwiązywania konfliktów w Afryce wsp. stan. Rady w sprawie zapobiegania konfliktom w Afryce, zarządzania nimi i ich rozwiązywania 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Problemy składniowe c.d. 5. Odpowiednia hierarchia dopełnień (zrozumieć koncept!) Community Risk-Sharing Finance Facility *mechanizm finansowego podziału ryzyka wspólnotowego wspólnotowy mechanizm finansowy oparty na podziale ryzyka sprawdzić jęz. francuski i niemiecki! 6. Kopiowanie składni angielskiej However, the Commission prefers… *Jednakże, Komisja woli… Komisja woli jednak… 07-11-17

...czyli jak odpowiednie pojęciu dać słowo TERMINOLOGIA... ...czyli jak odpowiednie pojęciu dać słowo 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE CO ROBI TERMINOLOG? Zbiera, opisuje, przetwarza i prezentuje TERMINY, tj. jednostki leksykalne należące do jakiejś specjalistycznej dziedziny danego języka. Tym się różni od leksykologa, dla którego wszystkie słowa są równie interesujące 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE JAK? gromadzi koncepty (=atomistyczne pojęcia) z danej dziedziny tematycznej klasyfikuje je (różne kryteria, np. współzależności – Risikoanalyse, -bewertung, -bewaeltigung) definiuje (zgodność z innymi językami?) poszukuje odpowiednich terminów (konieczny neologizm?) standaryzuje i udostępnia (baza IATE) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE IATE = od InterAgency Terminology Exchange do Interactive Terminology for Europe ~ 7 000 000 terminów ~ 2 000 000 kart ~ 1 500 000 terminów EN ~ 25 000 terminów PL ~ 2 500 terminów MT ~ 725 000 konsultacji w 2006 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE IATE2 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE IATE3 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE SZANSE... ... i PROBLEMY podstawowe narzędzie pracy terminologów pierwszy adres dla tłumaczy docelowo największa baza terminologiczna świata ALE... duplikaty (EURODICAUTOM + TIS + EUTERPE) kłopoty techniczne współpraca z innymi narzędziami (TRADOS, ELISE, QUEST) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Inne bazy i narzędzia ELISE QUEST EURAMIS Eur-lex UKIE Public IATE 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

QUEST – metawyszukiwarka 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Eur-lex – prawodawstwo UE w sieci 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Eurlex 2 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE eurlex3 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE UKIE 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE UKIE 2 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Public IATE 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Public IATE2 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Drób wylężony na ściółce zachorował na grypę ptaków... ...czyli terminologów codzienne troski błędy w tłumaczeniach prawa pierwotnego (TWE, TUE) błędy i niespójności w tłumaczeniach prawa wtórnego ekspert czyli szkoła otwocka czy wołomińska? polityka czyli ingerencje z zewnątrz nazwy własne (kraje, instytucje, programy itd.) euronowomowa? nowa rzeczywistośc - nowe pojęcia – nowe terminy 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Błędy w prawie pierwotnym Traktaty sankcjonują błędy! możliwość sprostowania = 0,0001% nowa wersja 1.1.2006 outermost - peripheral regions crisis management – zarządzanie kryzysami czy kryzysowe? delegations – delegacje czy delegatury? kiepski wizerunek UE (dyskusja prasowa na temat TK w Polsce) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Prawo wtórne... ... czyli witajcie na wysypisku terminologicznym (eurlex) porozumienie partnerskie dotyczące rybołówstwa Porozumienie partnerskie w sprawie połowów Porozumienie partnerskie w sprawie rybołówstwa umowa o partnerstwie w dziedzinie rybołówstwa Umowa o partnerstwie w zakresie rybołówstwa Umowa o współpracy (...) w sprawie połowów na wodach przybrzeżnych 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE OTWOCK kontra WOŁOMIN Drób, który się wykluł Drób wylężony Skorupki na podściółce Skorupy na ściółce Ptasia grypa Grypa ptaków Poziomy odniesienia Benchmarki (benczmarki) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Niech pan to zmieni... ...czyli ingerencje spoza rzeczywistości językowej W służbie neutralności (SV), czyli taktyczne siły reagowania zamiast grup bojowych Gender? Cóż to za dziwactwa? Rzecz o European Institute for Gender Equality Gdzie leżą Niderlandy? Po drodze do Zjednoczonego Królestwa. Czy rybactwo to rybołówstwo? 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

W kwitnącym ogrodzie nazw własnych... oficjalne i skrócone nazwy państw: wykaz GUGIK agencje, organy, instytuty, fundusze, systemy, programy, instrumenty, mechanizmy, agendy, cele, księgi białe i zielone... Akt ustanawiający swoje, agencja swoje Historia pewnego funduszu •   Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców (UKIE) •   Europejski Fundusz Uchodźców (Komisja Europejska) •   Europejski Fundusz Uchodźczy (Urząd ds. Repatriacji i Cudzoziemców) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

W wieży z kości słoniowej... prezydencja czy przewodnictwo? kodecyzja czy współdecyzja? codification to nie kodyfikacja derogacja oscypka? osobliwości unijnej ortografii 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

„Belastyczność e-rządu”? flexicurity = flexible security energy mix gender mainstreaming put and take fishery e-verything (e-learning, e-justice, e-government, e-health) 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Raczkowski (dowcip rysunkowy z Przekroju) Czym się pan zajmuje? E... biznesem Internet? Komputery? E... nie... 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

lista kontrolna - terminologia 1. poprawność terminu zrozumieć koncept (jest definicja? kontekst? koncept typowo UE czy ogólny?) sprawdź IATE (kompletność wpisu, kod wiarygodności, instytucja?) sprawdź bazę tekstów np. eurlex (kontrola wyrywkowa co najmniej kilku tekstów! Nowe teksty) przetestuj występowanie propozycji w sieci (nie tylko liczba trafień! fleksja? wiarygodne strony) poradź się specjalisty (strony instytucji) 2. zapewnij spójność w obrębie tekstu! 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Ważne źródła 1. linki - patrz dodatek 2. Literatura ”Przekład prawny i sądowy” A. Bosiacka-Jopek ”Poradnik językowy dla prawników” H. Jadacka ”Słownik poprawnej polszczyzny” (A. Markowski red.) ”Słownik dobrego stylu” (kolokacje!) M. Bańko ”Mały słownik wyrazów kłopotliwych” M. Bańko ”Słownik interpunkcyjny j. polskiego” J. Podracki 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE Na deser... literuffki ...pomioty prawne... ...skorzystano z opinii pełnonocnika ds... ...obradował zepsół budżetowy... ...poprawa jajkości życia... ...miska Narodów Zjednoczonych w Kosowie... ...pornografia dziecięcia... ...obudowa Afganistanu... ...osoby są informowane o sowich obowiązkach... ...będzie miała dalekosiężne sutki... ...pożądanie jest, aby... 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE

Na deser... literuffki c.d. ...sprawa leży przerażająco w kompetencji... ...zmiana brzemienia artykułu... ...przedstawiciele dwóch parterów społecznych... ...statek znajduje się na kotwicy w pocie... Unia Europejska realizując swe cwele... ...zmiany przestawione w dokumencie... ...rozporządzenie pozostaje w nocy... ...konieczne jest rozszczerzenie kompetencji... ...osoby odpowiednio przeszklone... 07-11-17

Krzysztof Szczurek - SG Rady UE DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! 07-11-17 Krzysztof Szczurek - SG Rady UE