Europejskie prawo podatkowe. Podatki pośrednie i ich harmonizacja. VAT Podatki w państwach UE (03) VAT w UE1

Systematyka europejskiego prawa podatkowego Europejskie prawo podatkowe Prawo podatkowe UE (acquis) Prawo pierwotne (TFUE) Prawo wtórneRozporządzeniaDyrektywyDecyzjeZalecenia i opinieSoft law Prawo krajowe państw członkowskich + Międzynarodowe prawo podatkowe (03) VAT w UE2

TFUE art. 49 i art. 57 Zasady wolności gospodarczej Swoboda przedsiębiorczości Prawo podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na własny rachunek, w tym prawo zakładania i zarządzania przedsiębiorstwami, oddziałami, filiami Swoboda świadczenia usług Umożliwienie konsumentom z UE swobodnego dostępu do wszystkich usług i produktów finansowych oferowanych w każdym kraju UE Ograniczenia w/w swobód Tylko ze względu na interes ogólny (dobro publiczne, ochrona konsumentów) Tylko w zakresie niedyskryminującym przedsiębiorców i w zgodzie z zasadą proporcjonalności (środków do celu) (03) VAT w UE3

Prawo podatkowe w przepisach ToFUE Artykuł 110 Żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe. Ponadto żadne Państwo Członkowskie nie nakłada na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych, które pośrednio chronią inne produkty. Artykuł 111 W przypadku, gdy produkty są wywożone na terytorium jednego z Państw Członkowskich, jakikolwiek zwrot podatków wewnętrznych nie może być wyższy od podatków, które zostały na nie nałożone bezpośrednio lub pośrednio. Artykuł 112 W odniesieniu do opłat innych niż podatek obrotowy, akcyza i inne podatki pośrednie, zwolnienia i zwroty w wywozie do innych Państw Członkowskich nie mogą być dokonywane, a opłaty kompensacyjne w przywozie z Państw Członkowskich nie mogą być ustanawiane, chyba że projektowane środki były uprzednio zatwierdzone na czas ograniczony przez Radę na wniosek Komisji. Artykuł 113 Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala przepisy dotyczące harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich w zakresie, w jakim harmonizacja ta jest niezbędna do zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz uniknięcia zakłóceń konkurencji. (03) VAT w UE4

Zakazy podatkowe zawarte w TFUE Zakaz dyskryminacji podatkowej (TFUE 110) Dyskryminacja = państwo członkowskie nakłada na produkty innych państw podatki wewnętrzne wyższe niż w stosunku do podobnych produktów krajowych „podatki wewnętrzne” = ciężary fiskalne inne niż cło, które w znaczący sposób mogą ograniczać swobodny przepływ towarów w ramach wspólnego rynku „produkty podobne” = towary posiadające podobne zastosowanie i obiektywne cechy jak np. pochodzenie, sposób wytwarzania, smak, zapach Zakaz protekcjonizmu podatkowego (TFUE 110) Protekcjonizm = państwo członkowskie różnicuje opodatkowanie produktów z innych krajów UE w sposób pośrednio chroniący produkty krajowe Chodzi o towary konkurencyjne względem siebie ( towary niespełniające przesłanki „podobieństwa”, ale takie, które stanowią dla konsumenta alternatywę, również cenową) O protekcjonizmie może rozstrzygać również prawdopodobieństw zmiany nawyków konsumentów po zniesieniu rozwiązań protekcjonistycznych (03) VAT w UE5

Specyfika podatków pośrednich Kazus: PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (PTU) 2. Doliczenie PTU do wartości transakcji = przerzucenie ciężaru podatkowego PODATNIK FORMALNY PODATNIK RZECZYWISTY ( przedsiębiorca, ( konsument, producent klient, usługobiorca) sprzedawca) 1. zapłata PTU ( gdyż podatnik formalny jest adresatem przepisów ustawy o PTU) URZĄD SKARBOWY BUDŻET PAŃSTWA 6(03) VAT w UE

Jak można opodatkować obrót? FazaPrzyrost ceny towaruŁączna wartość towaru Stawka podatku Podatek typu brutto Podatek typu netto Produkcja %15 zł Hurt %18 zł3 zł Detal %22,50 zł4,50 zł VAT „klasyczny” = Wartość dodana x stawka Twórca: Carl Friedrich Von Siemens, 1923 r. VAT „polski” = (Wartość brutto x stawka) minus podatek należny Wzór uproszczony: PTU = cena netto ( bez podatku) x stawka Wartość brutto towaru = cena netto + PTU (03) VAT w UE7

PTU: fundamentalne zasady Powszechność 1.Szeroki krąg podatników formalnych 2.Towary objęte PTU: „rzeczy i ich części, a także wszystkie rodzaje energii”. 3.Nie są towarem: pieniądze, licencje, patenty, znaki towarowe, prawa udziałowców w spółkach 4.Bardzo szeroka definicja działalności gospodarczej 5. PTU nie pobiera się od czynności: a)sprzecznych z ustawą / zasadami współżycia społecznego b) zbycie przedsiębiorstwa /zorganizowanej części przedsiębiorstwa Prezenty o małej wartości / próbki towarów związane z działalnością gospodarczą podatnika do 2014 roku były wyłączone spod opodatkowania, a teraz nie są ex lege traktowane jako przedmiot dostawy Wielofazowość Opodatkowana jest każda faza obrotu ( produkcja – hurt – detal) Potrącalność PTU doliczany jest do ceny towaru / usługi Przerzucalność PTU należny jest pomniejszany o PTU naliczony w poprzedniej fazie obrotu Neutralność PTU jest przejściowym obciążeniem dla przedsiębiorców, nie ma charakteru cenotwórczego (03) VAT w UE8

PTU: podatek naliczony a podatek należny Wartość netto towaru StawkaPTU należny PTU naliczony PTU do zapłaty Cena towaru 50 zł15%7, ,5057,50 zł 60 zł15%97,501,5069 zł 75 zł15%11,2592,2586,25 zł 100 zł15% zł 140 zł15% zł 195 zł0 %0 zł21(-) 21 zwrot195 zł 500 zł15% zł 800 złzwolnienie zł 1000 zł15% zł (03) VAT w UE9

Podatnik PTU Osoba fizyczna, prawna v j.o.n.m.o.p która… we własnym imieniu ( nie przez pośredników, przedstawicieli), 2. na własny rachunek ( nie w ramach stosunku pracy, umowy zlecenia) 3. na terenie Polski ( niezależnie, czy ma tu siedzibę; jeśli nie ma siedziby w Polsce musi ustanowić przedstawiciela podatkowego) 4. w toku działalności gospodarczej, profesjonalnej i odpłatnej, bez względu na cel ( handlowy, budowlany, usługowy) i efekt 5. w okolicznościach wskazujących na zamiar częstotliwego wykonywania (z określonymi wyjątkami, gdzie wystarczy okazjonalność działania – np. NOWE ŚRODKI TRANSPORTU)..... dokonuje jednej z czynności składających się na przedmiot opodatkowania PTU (03) VAT w UE10

Obowiązki podatników PTU Konieczne przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej: VAT CZYNNY, VAT UE, VAT ZWOLNIONY Zgłoszenie rejestracyjne (art. 96) Składane są za okresy miesięczne do 25 dnia każdego miesiąca; po pisemnym zawiadomieniu właściwego NUS podatnicy mogą jednak składać deklaracje za okresy kwartalne Deklaracje podatkowe (art.99) Jeśli „X” = dzień dokonania dostawy towaru / wykonania usługi / otrzymania zapłaty, to termin wystawienia faktury wynosi od X minus 30 dni - do: 15 dzień następnego miesiąca po miesiącu, w którym wypadł „X” Wystawianie faktur (art. 106) Dla podatników VAT ZWOLNIONYCH W razie braku ewidencji – nUS lub organ kontroli skarbowej szacuje wartość sprzedaży opodatkowanej i ustala od niej kwotę podatku należnego Prowadzenie ewidencji sprzedaży (art. 109) W razie ich braku – dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów / usług Posiadanie kasy fiskalnej i kasy rezerwowej (art. 111) Od 2014 roku podatnicy mogą wybrać miesięczny lub kwartalny okres rozliczeniowy; w tym drugim przypadku muszą płacić zaliczki w wysokości 1/3 podatku wyliczonego w deklaracji za poprzedni kwartał Zapłata podatku (art. 103) (03) VAT w UE11

PTU: inne podmioty podatkowe Podatnik zwolniony od PTU (tzw. zwolnienie podmiotowe) Wartość sprzedaży w zeszłym roku < złotych Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Podatnik może zrezygnować z tego statusu Mały podatnik Wartość sprzedaży w zeszłym roku < euro ( lub: prowadzący działalność maklerską z obrotem rocznym < euro) Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do zł. Dwie preferencje: Metoda kasowa = przychód powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty od kontrahenta ( a nie w dniu wydania towaru / wykonania usługi / wystawienia faktury = tzw. metoda memoriału), nie później niż 180 dnia po wydaniu towaru / wykonaniu usługi na rzecz innego podmiotu niż podatnik VAT czynny Kwartalne ( nie: miesięczne) składanie deklaracji i rozliczanie PTU w US Przedstawiciel podatkowy Musi być wyznaczony przez podatnika VAT, jeśli ten podatnik nie ma siedziby / miejsca zamieszkania w Polsce Musi spełniać określone warunki (art. 18 b) Przedstawiciel podatkowy: Sporządza deklaracje i rozlicza podatnika PTU Odpowiada solidarnie z podatnikiem za jego długi z tytułu PTU (03) VAT w UE12

PTU: co jest przedmiotem opodatkowania? Przedmiot opodatkowania Obrót krajowy Odpłatna dostawa towarów Odpłatne świadczenie usług Obrót wspólnotowy Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów Obrót z zagranicą Import Eksport (03) VAT w UE13

Obrót krajowy w PTU Odpłatna dostawa towarów ( przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel np. sprzedaż towarów) 1 Odpłatne świadczenie usług (na rzecz konkretnego podmiotu, na podstawie zawartego zobowiązania) 2 Nieodpłatne przekazanie towarów przez przedsiębiorcę na cele niegospodarcze Ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów inne czynności (03) VAT w UE14

Obrót wspólnotowy. Obrót z zagranicą Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów IMPORT HOLPLUKR EKSPORT Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów WDT = wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego kraju UE, związany z wykonaniem dostawy towarów / świadczenia usług Opodatkowanie: WDT = stawka 0% Eksport = stawka 0% Import = objęty VAT WNT = objęte VAT Import = przywóz towarów z kraju trzeciego do UE WNT = nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, które to towary w wyniku dostawy są wysłane / transportowane na terytorium innego kraju UE niż to, w którym rozpoczęła się wysyłka / transport ( z wyjątkami – art. 10) Eksport = potwierdzony przez urząd celny wywóz towaru poza Europejski Obszar Celny (03) VAT w UE15

Obowiązek podatkowy w PTU Przedmiot opodatkowania Kiedy powstaje obowiązek podatkowy? Kiedy należy zapłacić podatek PTU? Dostawa towarów i świadczenie usług A.Wydanie towaru B.Wykonanie usługi C.Wystawienie faktury (art. 106 i) D. Dokonanie przedpłaty, zadatku, zaliczki - ale tylko w odniesieniu do tych cząstkowych kwot Do 25 dnia następnego miesiąca po tym, w którym powstał obowiązek podatkowy lub Do 25 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym kończy się kwartał Import towarów Powstanie długu celnego (art. 33/1-5)Do 10 dnia licząc od powstania długu celnego Eksport towarów Potwierdzenie wywozu towarów przez urząd celnyEksporterom przysługuje zwrot PTU Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów Z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 15 (piętnastego) dnia następnego miesiąca po dokonaniu dostawy towaru będącego przedmiotem WNT Przy WNT nowych środków transportu – z chwilą otrzymania tych towarów, nie później niż z chwilą wystawienia faktury Tak jak przy dostawie towarów Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów Z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 15 (piętnastego) dnia następnego miesiąca po dokonaniu dostawy Tak jak przy eksporcie (03) VAT w UE16

Podstawa opodatkowania w PTU (art. 29a) Podstawą opodatkowania (…) jest wszystko, co stanowi (lub co ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej) zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał wraz z innymi dopłatami (dotacje, subwencje) o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika W imporcie towarów podstawą opodatkowania jest wartość celna + cło, do których dolicza się też akcyzę, gdy przedmiotem importu są wyroby akcyzowe / 6. Podstawa opodatkowania obejmuje: podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku; koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy. / 7. Podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot: stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty; udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży; otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku. (03) VAT w UE17

Stawki VAT / PTU w państwach UE (za: „VAT rates”, PLTowaryUsługi 23% Stawka podstawowa 8%cukier, kawa, cytrusy, konserwy i przetwory, wata, igły, artykuły higieniczne, sprzęt gaśniczy, książki, nuty usługi komunalne, usługi transportowe, dostawa, budowa, remont obiektów mieszkaniowych w ramach społecznego programu mieszkaniowego 5% mleko, mięso, ryby, kasza, warzywa, zboża, tłuszcze zwierzęce Usługi związane z rolnictwem, leśnictwem, rybołówstwem ( ale nie morskim) 0%eksport, WDT,usługi transportu międzynarodowego, dostawy komputerów dla szkół i OPP (03) VAT w UE18

Zwrot PTU Bezpośredni (faktyczny zwrot podatku na rachunek bankowy podatnika): terminy: 60 dni (podstawowy) 25 lub 14 dni (skrócony), 180 dni Pośredni (pozwala zmniejszyć podatek płacony w następnym okresie rozliczeniowym o kwotę przysługującego obecnie zwrotu) Forma zwrotu Dla rolników ryczałtowych Podstawa = kwota należna z tytułu dostawy określonego typu produktów rolnych podatnikowi VAT Stawka zwrotu = 6.5% Dla podróżnych (dotyczy nierezydentów spoza UE, który na terytorium kraju nabyli towar opodatkowany PTU i w stanie nienaruszonym wywożą go z kraju do końca 3 miesiąca od dnia zakupu); istnieją również warunki, jakie spełniać musi sprzedający te towary Stan / czynność uprawniająca do zwrotu (03) VAT w UE19

VAT UE: Harmonizacja podatku Przebieg harmonizacji Trzy Dyrektywy Rady z lat: 1967 – 1969 w sprawie harmonizacji państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych 1977 – Szósta Dyrektywa Rady dotycząca ujednoliconej podstawy opodatkowania 2006 – Dyrektywa Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej Efekty harmonizacji 1973 – wprowadzenie podatku od wartości dodanej na terenie wszystkich państw EWG Główne założenia podatku: powszechność, wielofazowość, faktyczne opodatkowanie konsumpcji, neutralność podatku dla podatników, potrącalność 1991 – wprowadzenie pojęć: WNT i WDT 1991 – wprowadzenie systemu VIES 1992 – ustalenie minimalnych stawek: podstawowej i obniżonej (03) VAT w UE20

Dyrektywa 2006/112/WE - zakres tematyczny 1 Zakres terytorialny 2 Podatnicy 3 Transakcje podlegające opodatkowaniu 4 Miejsce transakcji 5 Zdarzenia powodujące powstanie obowiązku podatkowego 6 Podstawa opodatkowania 7 Stawki 8 Zwolnienia 9 Procedury szczególne (03) VAT w UE21

Dyrektywa 2006/112/WE - podatnicy Artykuł 9 1. „Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. „Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu. 2. Poza osobami, o których mowa w ust. 1, za podatnika uznawana jest każda osoba, która okazjonalnie dokonuje dostawy nowego środka transportu wysyłanego lub transportowanego do nabywcy przez sprzedawcę, przez nabywcę albo na rzecz sprzedawcy lub nabywcy, do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium państwa członkowskiego, ale na terytorium Wspólnoty. Artykuł 10 Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy Artykuł Państwa członkowskie mogą uznać za podatnika każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanej z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit drugi, w szczególności jednej z następujących transakcji: a) dostawa budynku lub części budynku oraz związanego z nim gruntu, przed pierwszym zasiedleniem; b) dostawa terenu budowlanego. (03) VAT w UE22

Dyrektywa 2006/112/WE - dostawa towarów Artykuł „Dostawa towarów” oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel. 2. Poza czynnością, o której mowa w ust. 1, za dostawę towarów uznaje się następujące czynności: a) przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa; b) faktyczne przekazanie towaru zgodnie z umową najmu towarów na czas określony lub sprzedaży towaru na warunkach odroczonej płatności, która zawiera klauzulę o przeniesieniu własności w następstwie normalnych zdarzeń nie później niż z chwilą zapłaty ostatniej raty; c) przekazanie towaru na podstawie umowy, zgodnie z którą prowizja płacona jest od zakupu lub sprzedaży. 3. Państwa członkowskie mogą uznać za dostawę towarów przekazanie niektórych robót budowlanych. Artykuł 16 Wykorzystanie przez podatnika towarów stanowiących część majątku jego przedsiębiorstwa do celów prywatnych podatnika lub jego pracowników, które przekazuje nieodpłatnie lub, w ujęciu ogólnym, które przeznacza do celów innych niż prowadzona przez niego działalność, gdy VAT od powyższych towarów lub ich części podlegał w całości lub w części odliczeniu, jest uznawane za odpłatną dostawę towarów. Za odpłatną dostawę towarów nie uznaje się jednakże wykorzystania do celów działalności przedsiębiorstwa podatnika towarów stanowiących prezenty o niskiej wartości i próbki. Artykuł 17 Przemieszczenie przez podatnika towarów stanowiących część majątku jego przedsiębiorstwa do innego państwa członkowskiego uznaje się za odpłatną dostawę towarów. „Przemieszczenie do innego państwa członkowskiego” oznacza każdą wysyłkę lub transport rzeczowego majątku ruchomego przez podatnika lub na jego rzecz, do celów działalności jego przedsiębiorstwa, do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium państwa członkowskiego, w którym ten majątek się znajduje, jednakże na terytorium Wspólnoty. (03) VAT w UE23

Dyrektywa 2006/112/WE - świadczenie usług Artykuł 24 „Świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów. Artykuł 25 Świadczenie usług może obejmować między innymi jedną z następujących czynności: a)przeniesienie praw do wartości niematerialnych, bez względu na to, czy są one przedmiotem dokumentu ustanawiającego tytuł prawny, czy nie; b)zobowiązanie do zaniechania działania lub do tolerowania czynności lub sytuacji; c)świadczenie usług na podstawie nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu lub z mocy prawa. (03) VAT w UE24

Dyrektywa 2006/112/WE - miejsce dokonania transakcji Dostawa towarów Bez transportu Z transportem Na pokładzie samolotu, statku, pociągu W ramach dystrybucji sieciowej Miejsce świadczenia usług Zasada ogólna Miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym usługodawca ma siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego świadczy usługę lub w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Przypadki szczególne Usługi transportu Usługi związane z nieruchomościami Usługi świadczone przez pośredników (03) VAT w UE25

Dyrektywa 2006/112/WE – zwolnienia i procedury szczególne Zwolnienia Czynności wykonywanych w interesie publicznym Usług instytucji finansowych W imporcie W eksporcie W transporcie międzynarodowym Procedury szczególne Dla małych przedsiębiorców Dla usług świadczonych droga elektroniczną Wspólny system ryczałtowy dla rolników Dla złota inwestycyjnego (03) VAT w UE26