U DOSTĘPNIANIE INFORMACJI O ŚRODOWISKU I UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W JEGO OCHRONIE Podyplomowe Studia Prawne instrumenty ochrony środowiska Prowadzący: Anna Haładyj
UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W POSTĘPOWANIACH W SPRAWACH Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA
P ODSTAWY PRAWNE UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA (1) Konwencja z Aarhus Prawo unijne - dyrektywy: 2000/60 - ramowa dyrektywa wodna, 2000/76 o spalaniu odpadów 2001/42 o OOŚ planów i programów (SEA), 2002/49 w sprawie hałasu, 2003/35 o udziale społ. w opracowywaniu planów i programów, 2008/1 – IPPC, oraz dyrektywa o emisjach przemysłowych 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (OOŚ przedsięwzięć) (dawna 85/337)
P ODSTAWY PRAWNE UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA (2) Prawo krajowe: Ustawa o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (uuiś) Prawo ochrony środowiska (upoś) Prawo wodne (pw) Ustawa o GMO Ustawa o ochronie przyrody (uop) ustawa o odpadach (uo) ustawa o handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i innych substancji
uuiś Regulacja generalna – zasady i tryb udziału w postępowaniach „wymagających udziału społeczeństwa” Ustawy szczegółowe odnoszą się o niej wprost (np. udział społ. przed przyjęciem programu ochrony środowiska „na zasadach określonych w uuiś”), Ustawy szczegółowe zmieniają go (np. prawo wodne przedłuża terminy na udział społeczeństwa) Ustawy szczegółowe ustanawiają swój tryb procedowania np. art. 28 ust. 3 uop Sporządzający projekt PZO umożliwi zainteresowanym osobom i podmiotom prowadzącym działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, udział w pracach związanych ze sporządzaniem tego projektu. środowisko, w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie projektu.
P OJĘCIE POSTĘPOWANIA „ WYMAGAJĄCE UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA ” Obejmuje: zarówno sprawy dotyczące bezpośrednio środowiska (np. decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach), jak pośrednio (np. pozwolenie na budowę) zarówno postępowanie administracyjne, jak i sądowoadministracyjne Postępowanie administracyjne oraz postępowanie zmierzające do przyjęcia dokumentu strategicznego
POSTĘPOWANIA W SPRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKA Z PUNKTU WIDZENIA RODZAJU POSTĘPOWANIA Postępowanie administracyjne Postępowanie zmierzające do przyjęcia dokumentu strategicznego (polityki, planu, programu, strategii)
Z ASIĘG PRZEDMIOTOWY POSTĘPOWAŃ Z UDZIAŁEM SPOŁECZNYM postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć, dla których raport o oddziaływaniu na środowisko jest wymagany ex lege, postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć, dla których wydane zostało postanowienie o konieczności sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, Postępowanie w sprawie ooś habitatowej postępowanie w sprawie wydania i zmiany pozwolenia zintegrowanego, w tym zmiany z odstępstwem postępowanie w sprawie wydania zgody na zamknięte użycie organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO). zezwolenie dotyczącego instalacji do termicznego przekształcania odpadów lub decyzji o zmianie tego zezwolenia zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych projekty dokumentów wymagających strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w tym: polityki ekologicznej państwa, programów ochrony środowiska programu ochrony powietrza programu ochrony środowiska przed hałasem, zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego Programów z zakresu gospodarki wodnej planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody lub parku krajobrazowego krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z projektem programu działań planu ochrony dla obszaru Natura 2000 planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 programów gospodarki odpadami planu urządzenia lasu administracyjne zmierzające do przyjęcia dokumentu strategicznego
U CZESTNICY POSTĘPOWANIA A DMINISTRACYJNEGO W SPRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKA
U CZESTNICY POSTĘPOWANIA W SPRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKA organy administracji przeprowadzające procedurę organy uzgadniające/opiniujące eksperci przygotowujący dokumentację Strony postępowania Uczestnicy na prawach strony „każdy”
STRONA POSTĘPOWANIA art. 28 kpa Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
I NTERES PRAWNY pojęcie interesu prawnego może być rozumiane jako „obiektywna, czyli rzeczywiście istniejąca potrzeba ochrony prawnej. Interes ten musi być osobisty, własny, indywidualny i konkretny, dający się obiektywnie stwierdzić oraz aktualny, a nie ewentualny”. Wyrok NSA z dnia 20 kwietnia 1998 r. IV SA 1006/97, Lex nr 43360; postanowienie NSA z dnia 5 lutego 1998 r. I SA/Po 1247/97, Lex nr
S TRONA W SPRAWACH W Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA Wnioskodawca Interes prawny mogą wykazać właściciel/użytkownik wieczysty nieruchomości: sąsiadującej z planowaną inwestycją mogącą znacząco oddziaływać na środowisko (WSA w Gdańsku, II SA/GD/202/08 lub mieszczącej się w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia (raport) (WSA w Kielcach, II SA/Ke 361/09, WSA w łodzi II SA/Łd 301/08) Wieloletni posiadacz samoistny (dzierżawca) nieruchomości sąsiedniej (WSA w Warszawie, IV SA/Wa 916/06) władający nieruchomościami, posiadający inne prawa rzeczowe, swoim zakresem zbliżone do prawa własności (WSA w Bydgoszczy z dnia 14 września 2005 r. II SA/Bd 758/04) Pojęcie działka sąsiednia jest rozumiane jako działka położona w pobliskim, okolicznym sąsiedztwie działki, na której ma być realizowane zamierzenie inwestycyjne i obejmuje ono zarówno działki bezpośrednio przylegające do działki podlegającej zainwestowaniu, jak działki ościenne ”. Kol. Odwo. 2434/04/A, Podmioty którym przysługują prawa do nieruchomości położnych na obszarze ograniczonego użytkowania Uczestnicy postępowania scaleniowego bądź wymiennego
A LE … Art. 72a ust. 2 uooś Stronami w postępowaniu o przeniesienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach są podmioty, między którymi ma być dokonane przeniesienie decyzji. Art. 185 POŚ 1. Stronami postępowania o wydanie pozwolenia są prowadzący instalację oraz, jeżeli w związku z eksploatacją instalacji utworzono obszar ograniczonego użytkowania, władający powierzchnią ziemi na tym obszarze. 2. W postępowaniu o wydanie pozwolenia nie stosuje się art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego. 2a. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się w postępowaniu o wydanie pozwolenia zintegrowanego oraz decyzji o zmianie pozwolenia zintegrowanego dotyczącej istotnej zmiany instalacji; w tym przypadku stosuje się przepisy art. 44 uooś Art. 28 ust. 2-4 pr.bud. 2. Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. 3. Przepisu art. 31 kpa nie stosuje się w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę. 4. Przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę wymagającym udziału społeczeństwa zgodnie z przepisami uooś. W tym przypadku stosuje się przepisy art. 44 uooś
U CZESTNICY NA PRAWACH STRONY Organizacje społeczne (art. 31 kpa) Organizacje ekologiczne (art. 44 uuiś) Prokurator (art. 188 kpa) RPO (art. 14 ustawy o RPO) Organy IOŚ (art. 16 ust. 2-3 ustawy o IOŚ) Przysługują im prawa strony z wyjątkiem uprawnień wynikających z zasady dyspozycyjności
„ KAŻDY ” „wszyscy bez wyjątku” osoba fizyczna i prawna, oraz jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej niezależnie od posiadania interesu faktycznego lub prawnego, oraz niezależnie od innych cech, takich jak miejsce zamieszkania, zameldowania, obywatelstwo itp.
U CZESTNICY POSTĘPOWANIA W SPRAWIE PRZYJĘCIA PROJEKTU DOKUMENTU
KATEGORIE UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA organy administracji przeprowadzające procedurę organy uzgadniające/opiniujące eksperci przygotowujący dokumentację „każdy” (w tym organizacje ekologiczne)
I STOTA UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE ŚRODOWISKA
I STOTA UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA Odnosi się do: pozyskania wiedzy o wszczętym postępowaniu, istocie mającego w nim zapaść rozstrzygnięcia i samej możliwości składania uwag i wniosków – poprzez podanie do publicznej wiadomości (1). zapoznania się (bezpłatnie) z dokumentacją sprawy (2), złożenia uwag i wniosków w określonym terminie, na piśmie, ustnie do protokołu lub drogą elektroniczną bez konieczności opatrywania ich certyfikowanym bezpiecznym podpisem elektronicznym (3), a doktryna podkreśla, że także „w każdej innej formie”. możliwość udziału w rozprawie administracyjnej, o ile zostanie ona przeprowadzona (4) (w odniesieniu do postępowań administracyjnych) pozyskania wiedzy o samym fakcie dokonania rozstrzygnięcia (wydania decyzji lub przyjęcia dokumentu) poprzez podanie do publicznej wiadomości (5), możliwości zapoznania się z tego treścią, i sposobem rozstrzygnięcia uwag i wniosków umieszczonym bądź to w uzasadnieniu decyzji, bądź stanowiącym załącznik do przyjętego dokumentu (6). Dla organizacji ekologicznych w postępowaniu administracyjnym – możliwość bycia uczestnikiem na prawach strony
W SZCZĘCIE POSTĘPOWANIA Z UDZIAŁEM SPOŁECZNYM
P ODANIE DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI a) udostępnienie informacji na stronie Biuletynu Informacji Publicznej organu właściwego w sprawie, b) ogłoszenie informacji, w sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie, c) ogłoszenie informacji przez obwieszczenie w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscu planowanego przedsięwzięcia, a w przypadku projektu dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa – w prasie o odpowiednim do rodzaju dokumentu zasięgu, d) w przypadku gdy siedziba organu właściwego w sprawie mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot postępowania – także przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości
K IEDY ? Przed wydaniem i zmianą decyzji wymagających udziału społeczeństwa organ właściwy do wydania decyzji, bez zbędnej zwłoki, podaje informacje do publicznej wiadomości Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa, bez zbędnej zwłoki, podaje informacje do publicznej wiadomości Postępowanie adm. Postępowanie zmierzające do przyjęcia dokumentu
T REŚĆ PODANIA DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI - POSTĘPOWANIE ADM. Organ informuje o: 1)przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; 2) wszczęciu postępowania; 3) przedmiocie decyzji, która ma być wydana w sprawie; 4) organie właściwym do wydania decyzji oraz organach właściwych do wydania opinii i dokonania uzgodnień; 5) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu; 6) możliwości składania uwag i wniosków; 7) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie 21- dniowy termin ich składania; 8) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków, terminie i miejscu rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, jeżeli ma być ona przeprowadzona; 10) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.
T REŚĆ PODANIA DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI - POSTĘPOWANIE ZMIERZAJĄCE DO PRZYJĘCIA DOKUMENTU Organ informuje o: 1) przystąpieniu do opracowywania projektu dokumentu i o jego przedmiocie; 2) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu; 3) możliwości składania uwag i wniosków; 4) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21-dniowy termin ich składania; 5) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków; 6) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.
T ERMINY 21 dni – Art. 111 k.c. § 1. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. § 2. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Art. 115 k.c. Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego. Co najmniej 21 dni Zgodnie z orzecznictwem NSA dot. mpzp: „okres ten musi przypadać na >>dni robocze<< urzędu, kiedy to możliwy jest publiczny wgląd do wyłożonego dokumentu” Wyrok NSA z 4 listopada 1999, IV SA 1683/98, LEX nr
N IEZBĘDNA DOKUMENTACJA SPRAWY
1) wniosek o wydanie decyzji wraz z wymaganymi załącznikami; 2) wymagane przez przepisy: a) postanowienia organu właściwego do wydania decyzji, b) stanowiska innych organów, jeżeli stanowiska są dostępne w terminie składania uwag i wniosków. 1) założenia lub projekt dokumentu; 2) wymagane przez przepisy załączniki oraz stanowiska innych organów, jeżeli stanowiska są dostępne w terminie składania uwag i wniosków Post. administracyjne Post. w sprawie przyjęcia dokumentu
N IEZBĘDNA DOKUMENTACJA SPRAWY – SPOSÓB WYŁOŻENIA Bez wniosku o udostępnienie W siedzibie organu (w urzędzie) W wersji elektronicznej na www urzędu – dobra praktyka Kilka egzemplarzy dokumentacji Miejsce do przeglądania, kopiowania itp.
N IEZBĘDNA DOKUMENTACJA SPRAWY - KOPIOWANIE Bez wniosku Stawki opłat z rozporządzenia w sprawie opłat za udostępnienie informacji o środowisku stosuje się odpowiednio
U WAGI I WNIOSKI (1) mają charakter propozycji, co w założeniu ma usprawnić i przyspieszyć dalsze etapy postępowania zawierają stanowisko do projektu, oceniają jego zasadność czy przebieg samego postępowania warunkiem wystarczającym do uznania pisma za uwagę jest zakwestionowanie w jego treści ustaleń przyjętych w projekcie mają charakter konstruktywnych propozycji oznaczają formułowanie żądań w stosunku do organu administracji (przeprowadzenie dowodu czy podjęcie określonej czynności procesowej) uwagiwnioski
U WAGI I WNIOSKI (2) Uwagi i wnioski mogą być wnoszone: 1) w formie pisemnej; 2) ustnie do protokołu; 3) za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym, Przepisów kpa o skargach i wnioskach nie stosuje się Uwagi lub wnioski złożone po upływie terminu pozostawia się bez rozpatrzenia.
O RGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE ROZPATRUJE UWAGI I WNIOSKI I … w uzasadnieniu decyzji podaje informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa podaje do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią. dołącza do przyjętego dokumentu uzasadnienie zawierające informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa podaje do publicznej wiadomości informację o przyjęciu dokumentu i o możliwościach zapoznania się z jego treścią oraz uzasadnieniem