Percepcja społeczna energetyki atomowej prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej Kraszewski Wydział Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska Percepcja społeczna energetyki atomowej 26 maja 2008

Pozarządowe organizacje ekologiczne Lokalne społeczności Samorządy ENERGETYKA JĄDROWA - PROTESTY Infrastruktura energetyki jądrowej powoduje największe ryzyko konfliktu: Interwenienci: Pozarządowe organizacje ekologiczne Lokalne społeczności Samorządy Lobbies (górnicze, naftowe, OZE…)

CZY WARTO WRACAĆ W POLSCE DO DYSKUSJI O ENERGETYCE JĄDROWEJ? ENERGETYKA JĄDROWA CZY WARTO WRACAĆ W POLSCE DO DYSKUSJI O ENERGETYCE JĄDROWEJ?

OBIE DOTYCZĄ ŻYWOTNYCH INTERESÓW POLSKI WYZWANIA DLA ENERGETYKI DWIE KWESTIE SĄ DZIŚ PIERWSZOPLANOWE W WYMIARZE GLOBALNYM: 1. Bezpieczeństwo energetyczne 2. Walka z efektem cieplarnianym (głównie poprzez redukcję emisji CO2) OBIE DOTYCZĄ ŻYWOTNYCH INTERESÓW POLSKI

Konieczność odbudowy sektora wytwarzania energii BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE Konieczność odbudowy sektora wytwarzania energii 10% zainstalowanej mocy jest bezużyteczna. 30% już teraz wymaga wymiany lub modernizacji. 20% musi być odbudowane do roku 2030 Konieczność zapewnienia energii dla procesów rozwoju gospodarczego Wzrost PKB (w %), w latach 2006-2015, zgodnie z NSRO Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Zmiany PKB 6,1 5,59 6,21 5,62 6,98 5,97 5,94 6,56 3,08 3,30

REDUKCJA EMISJI CO2 Polityka klimatyczna Polski: cel redukcyjny w roku 2020 w stosunku do roku bazowego (1988) – 40% W LATACH 2013-2020 KONIECZNA BĘDZIE REDUKCJA RZĘDU 170 MLN TON GAZÓW CIEPLARNIANYCH (OK. 30% OBECNEJ EMISJI) – CEL TEN WYDAJE SIĘ OBECNIE NIEMOŻLIWY DO OSIĄGNIĘCIA. PO 2013 WOLNY RYNEK HANDLU EMISJAMI MOŻE SPOWODOWAĆ JUŻ W PIERWSZYM ROKU PODWYŻKI CEN ENERGII O 50-70%. TO MOŻE SPOWOLNIĆ LUB NAWET ZAHAMOWAĆ ROZWÓJ GOSPODARCZY

efektywność użytkowania energii, odnawialne źródła energii (OZE), KIERUNKI DZIAŁAŃ Bezpieczeństwo energetyczne i ograniczenie emisji CO2 może być zapewnione na 7 sposobów: efektywność użytkowania energii, odnawialne źródła energii (OZE), nowe technologie energetyki jądrowej, zaawansowane technologie zgazowania węgla, sekwestracja i magazynowanie CO2, hybrydowe silniki samochodowe, wykorzystanie rozproszonych zasobów energii. (Amerykański Instytut Badawczy Energetyki (EPRI))

Jak zmniejszyć pole konfliktu? ENERGETYKA JĄDROWA RZĄD MA PEŁNE PRAWO (A NAWET OBOWIĄZEK) WRÓCIĆ DO ENERGETYKI JĄDROWEJ JAKO JEDNEGO Z ELEMENTÓW PLANU ROZWIĄZANIA PROBLEMÓW ENERGETYCZNYCH KRAJU Jak zmniejszyć pole konfliktu?

ANATOMIA KONFLIKTU Podejmujący decyzję Sąd Interwenienci Inwestor Elektrownia 3 7 2 4 5 1 Jądrowa Inwestor

ETIOLOGIA, czyli gdzie leży przyczyna? INWESTORZY: Arogancja. Błędy proceduralne. Niedocenianie roli konfliktu w podejmowaniu decyzji. DECYDENCI: Słaba klasa polityczna: Wmanewrowani w konflikt myślą raczej o swojej pozycji politycznej, aniżeli o dobru społecznym. INTERWENIENCI: Społeczności lokalne: Brak zaufania do PD. Edukacja (ekologiczna) jest niewystarczająca - NIMBY. POE: często prymat ideologii nad zasadą optymalności. To powoduje, że decyzje dotyczące rozwoju infrastruktury są trudne do uzasadnienia, zatem słabo odporne na argumenty polityczne i podatne na KONFLIKT.

Analiza techniczna, ekonomiczna Zaangażowanie społeczne AKSJOLOGIA, czyli JAK BYĆ SKUTECZNYM… Inne priorytety np. polityczne Analiza techniczna, ekonomiczna i środowiskowa (fakty) PODEJMUJĄCY DECYZJĘ KONFLIKT! KONFLIKT! KONFLIKT! Zaangażowanie społeczne (wartości)

DOCELOWE GRUPY SPOŁECZNE (na przykładzie EJ) ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE BENEFICJENCI POSZKODOWANI INTERWENIENCI W SYSTEMIE DEMOKRATYCZNYM SPOŁECZEŃSTWO MA PEŁNE PRAWO DO UCZESTNICTWA W PROCESACH PLANOWANIA I PRZYGOTOWANIA INWESTYCJI DOCELOWE GRUPY SPOŁECZNE (na przykładzie EJ) BENEFICJENCI: ci, którzy korzystają z energii elektrycznej (ogół mieszkańców Polski). POSZKODOWANI: ci, którzy uznają, że ich interes jest zagrożony w wyniku realizacji przedsięwzięcia (np. mieszkańcy okolic EJ, przedsiębiorcy przemysłu paliw kopalnych, energetyki odnawialnej, branży spożywczej i turystycznej…). INTERWENIENCI: ci, którzy zdecydują się na udział w konsultacjach, w programie uczestnictwa i ew. w proteście.

INERWENIENCI: Zrozumieć ich interes POZARZĄDOWE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE – przestrzeganie zasad ekorozwoju, ochrona zasobów przyrody, nadmierne emisje substancji i energii, ochrona krajobrazu. Ochrona (interes) środowiska przyrodniczego LOKALNE SPOŁECZNOŚCI – pogorszenie warunków zdrowotnych, zmniejszenie wartości nieruchomości, pogorszenie warunków egzystencji, itp. Ochrona (interes) środowiska społecznego STOWARZYSZENIA PROFESJONALNE - hotelarze, deweloperzy, kupcy Ochrona (interes) środowiska ekonomicznego Interwenienci obawiają się, że w procesie decyzyjnym ich interes nie zostanie należycie uwzględniony

FAZA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO ANALIZA TECHNICZNA Zasadność EJ musi wynikać z analiz w fazie planowania strategii rozwoju energetyki – w nawiązaniu do działań efektywnościowych, rozwoju OZE, IGCC i CCS FAZA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO RZETELNA PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ Rzetelna = wolna od manipulacji lobbies ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZO-ŚRODOWISKOWA WARIANTÓW STRATEGII ROZWOJU ENERGETYKI Sformułowanie wariantów i kryteriów oceny. Studium wykonalności bloku IGCC z CCS. Studium wykonalności elektrowni jądrowej, analiza wariantów lokalizacji. Analiza (wielokryterialna) wariantów. itp.

KONFLIKT CZY WSPÓŁPRACA? ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S. A MOŻE OGÓLNOPOLSKI OKRĄGŁY STÓŁ ENERGETYCZNY? MOŻLIWE KIERUNKI DZIAŁAŃ: INICJOWANIE OPRACOWAŃ I RAPORTÓW ANALIZA WARIANTÓW ROZWOJU ENERGETYKI INICJOWANIE DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH I INFORMACYJNYCH INICJOWANIE BADAŃ OPINII PUBLICZNEJ PRZYGOTOWANIE REKOMENDACJI DLA RZĄDU KONFLIKT CZY WSPÓŁPRACA? ?

KTO POWOŁUJE „STÓŁ”? KOGO ZAPROSIĆ DO UDZIAŁU? ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S. KTO POWOŁUJE „STÓŁ”? MINISTROWIE GOSPODARKI I ŚRODOWISKA? PREMIER? KOGO ZAPROSIĆ DO UDZIAŁU? PREDSTAWICIELI DUŻYCH FIRM ENERGETYKI ZAWODOWEJ PRZEDSTAWICIELI INTERESU ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII POZARZĄDOWE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE POLSKĄ AGENCJĘ ATOMISTYKI EKSPERTÓW Nie unikajmy trudnych partnerów, oni i tak będą dochodzić swego interesu – rozmawiajmy z nimi, gdy wszystkie opcje są jeszcze otwarte.

PROGRAMY EDUKACYJNE OSZCZĘDZANIA ENERGII ENERGETYKA I OCHRONA KLIMATU EDUKOWANIE PROGRAMY EDUKACYJNE OSZCZĘDZANIA ENERGII ENERGETYKA I OCHRONA KLIMATU BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE ILE KOSZTUJE ENERGIA? BENEFICJENCI POSZKODOWANI NAKŁADY NA EDUKOWANIE

WYBÓR WARIANTÓW DO ANALIZY W PLANOWANIU SRATEGICZNYM ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE I ANALIZA TECHNICZNA WYBÓR WARIANTÓW DO ANALIZY W PLANOWANIU SRATEGICZNYM WARIANT „ZEROWY” – Business as usual WARIANT 50% ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII WARIANT Z 3 ELEKTROWNIAMI JĄDROWYMI - 15% z EJ, 18% z OZE INNE WARIANTY – zgłaszane w toku prac OSE Wariant mało realny – również i takie warianty trzeba zbadać, na życzenie zainteresowanych. To z analizy powinien wynikać np. zbyt wysoki koszt tego wariantu Pomóż zainteresowanym określić „ich” warianty – one mogą być interesujące. A jeśli są nierealne – niech to sami zobaczą…

KRYTERIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO KRYTERIA EKONOMICZNE ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE I ANALIZA TECHNICZNA WYBÓR KRYTERIÓW OCENY WARIANTÓW SYSTEMU DO ANALIZY W STUDIUM STRATEGICZNYM KRYTERIA TECHNICZNE KRYTERIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO KRYTERIA EKONOMICZNE KRYTERIA OCHRONY ŚRODOWISKA KRYTERIA SPOŁECZNE MAKSIMUM 20-30 KRYTERIÓW!

METODA ANALIZY WIELOKRYTERIALNEJ ANALIZA PORÓWNAWCZA WARIANTÓW METODA ANALIZY WIELOKRYTERIALNEJ POLEGA NA PORÓWNANIU MIEDZY SOBĄ WARIANTÓW DECYZYJNYCH POSŁUGUJĄC SIĘ ZBIOREM KRYTERIÓW WŁAŚCIWYCH DO OCENY RÓŻNORAKICH ASPEKTÓW TYCH WARIANTÓW. OPIS MOŻLIWYCH DECYZJI MA POSTAĆ MACIERZY USTALENIE PREFERENCJI UCZESTNIKÓW PROCESU DECYZYJNEGO USZEREGOWANIE WARIANTÓW OD NAJBARDZIEJ DO NAJMNIEJ POŻĄDANEGO AWK ma wszelkie cechy narzędzia wspomagającego udział społeczeństwa na etapie podejmowania decyzji.

IMPLEMENTACJA PLANU PRAWIDŁOWO PODJĘTA DECYZJA KONSULTACJACH SPOŁECZNYCH, KTÓRE DOPROWADZIŁY DO POROZUMIENIA Z WIĘKSZOŚCIĄ INTERWENIENTÓW KOŃCZY DYSKUSJE. TERAZ W INTERESIE SPOŁECZNYM IMPLEMENTACJA PLANU MA ABSOLUTNY PRIORYTET

ZAGROŻENIA PROJEKTU UPOLITYCZNIENIE PROCESU DECYZYJNEGO – ZWŁASZCZA W OKRESACH PRZEDWYBORCZYCH MENTALNOŚĆ NIEKTÓRYCH INWESTORÓW „JA TU JESTEM OD BUDOWANIA…” IDEOLOGIZACJA KWESTII ENERGETYKI JĄDROWEJ ZE STRONY WIELU POZARZĄDOWYCH OORGANIZACJI EKOLOGICZNYCH LOBBING GRUP INTERESÓW ZA „ODPOWIEDNIMI” ROZWIĄZANIAMI POKUSA ZBYTNIEGO „PÓJŚCIA NA SKRÓTY” – OMAWIANE DZIAŁANIA WYMAGAJĄ CZASU

UWZGLĘDNIENIU WŁAŚCIWEJ ROLI KRYTERIÓW OCHRONY ŚRODOWISKA KONKLUZJA NALEŻY ZDAĆ SOBIE SPRAWĘ, ŻE ZASADNICZY PROBLEM BUDOWY ENERGETYKI JĄDROWEJ LEŻY TYLE SAMO W SFERZE ANALIZ TECHNICZNO-EKONOMICZNYCH, CO W: GDZIE TO KONIECZNE, PRZEMYŚLENIU JESZCZE RAZ KWESTII STRATEGII ROZWOJU ENERGETYKI UWZGLĘDNIENIU WŁAŚCIWEJ ROLI KRYTERIÓW OCHRONY ŚRODOWISKA UZYSKANIU MOŻLIWIE SZEROKIEJ AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ DLA PLANOWANYCH INWESTYCJI. NALEŻY PONADTO WDROŻYĆ TAKIE PROCEDURY I DOMAGAĆ SIĘ TAKIEGO PRAWA, KTÓRE POZWOLI NA SKRÓCENIE CZASU PRZYGOTOWANIA INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH – ZWŁASZCZA LINIOWYCH – (ENERGETYCZNE LINIE PRZESYŁOWE)