MAŁOPOLSKI WOJEWÓDZKI INSPEKTOR OCHRONY ŚRODOWISKA PRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW OCHRONY ŚRODOWISKA PRZEZ ZAKŁADY Z BRANŻY DROBIARSKIEJ MAŁOPOLSKI WOJEWÓDZKI INSPEKTOR OCHRONY ŚRODOWISKA PAWEŁ CIEĆKO Warszawa, dnia 28 maja 2009 r.

CEL PREZENTACJI zapoznanie z przepisami dotyczącymi wydawania pozwoleń, zapoznanie z istniejącymi wytycznymi do prowadzenia inspekcji i możliwymi sankcjami, przedstawienie najczęściej spotykanych przez WIOŚ problemów związanych z kontrolą zagadnień ochrony środowiska.

UWARUNKOWANIA PRAWNE WYDAWANIA I KONTROLI POZWOLEŃ Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t.j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (t.j. z 2007 r. Dz. U. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. z 2005 r. Dz. U. Nr 239 poz. 2019 z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. z 2007 r. Dz.U. Nr 44 poz. 287 z późn. zm.)

UWARUNKOWANIA PRAWNE WYDAWANIA I KONTROLI POZWOLEŃ Prawo ochrony środowiska - Tytuł III, Dział IV Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii. Eksploatacja instalacji powodująca: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, wytwarzanie odpadów, jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia, jeżeli jest ono wymagane.

RODZAJE POZWOLEŃ Art. 181 ustawy poś Zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, na wytwarzanie odpadów Pozwolenie wydaje w drodze decyzji organ ochrony środowiska. Do 28 lipca b.r. było trochę inaczej – więcej pozwoleń. W czerwcu ustawą o zmianie ustawy poś zlikwidowano pozwolenia na emisję pól elektromagnetycznych i emisję hałasu. Pozwolenie wydaje w drodze decyzji organ ochrony środowiska Organ ochrony środowiska, właściwy do wydania pozwolenia decyduje również o wygaśnięciu, cofnięciu oraz ograniczeniu pozwolenia.

WYDAWANIE POZWOLEŃ Organy ochrony środowiska wymienia art. 376 ustawy poś. Marszałek województwa Starosta Wójt, burmistrz i prezydent miasta Uwaga! W przypadku pozwoleń wodnoprawnych ustalając właściwość organu należy kierować się art. 140 ustawy prawo wodne. Organami ochrony środowiska właściwymi do wydawania pozwoleń na korzystanie ze środowiska są starosta i marszałek. Właściwość organów zależy od typu instalacji wymagającej pozwolenia. Właściwość organów określona została w art. 378 ustawy poś Najszerzej działającym organem OŚ jest starosta. Marszałek jest właściwy w sprawach: 1. przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 2. przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, realizowanego na terenach innych niż wymienione w pkt 1. Wójt, burmistrz i prezydent miasta są organami powołanymi do realizacji zadań publicznych, dotyczących spraw zwykłego korzystania ze środowiska, określonych w prawie ochrony środowiska. Zwykłe korzystanie ze środowiska polega na korzystaniu wykraczającym poza cel określony dla korzystania powszechnego, na które nie jest wymagane ustawą pozwolenie, a także zwykłe korzystanie z wody w rozumieniu prawa wodnego. Powszechne korzystanie ze środowiska – korzystanie przysługujące z mocy ustawy każdemu w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu – w zakresie wprowadzania do środowiska substancji lub energii wraz z korzystaniem w tym celu z wód z tym zastrzeżeniem, że wskazane korzystanie ze środowiska następuje bez użycia instalacji. Pozwolenie wydaje się na wniosek prowadzącego instalację.

WYDAWANIE POZWOLEŃ Najszerzej działającym organem Ochrony Środowiska jest starosta. Marszałek województwa jest właściwy w sprawach: Przedsięwzięć i zdarzeń związanych z eksploatacją instalacji, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące, znacząco oddziaływać na środowisko, dla której sporządzenie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko jest obowiązkowe. Wójt, burmistrz i prezydent miasta są organami powołanymi do realizacji zadań publicznych, dotyczących spraw zwykłego korzystania ze środowiska, określonych w prawie ochrony środowiska. Zwykłe korzystanie ze środowiska polega na korzystaniu wykraczającym poza cel określony dla korzystania powszechnego, na które nie jest wymagane ustawą pozwolenie, a także zwykłe korzystanie z wody w rozumieniu prawa wodnego. Powszechne korzystanie ze środowiska – korzystanie przysługujące z mocy ustawy każdemu w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu – w zakresie wprowadzania do środowiska substancji lub energii wraz z korzystaniem w tym celu z wód z tym zastrzeżeniem, że wskazane korzystanie ze środowiska następuje bez użycia instalacji.

POZWOLENIA ZINTEGROWANE Pozwolenie zintegrowane, jest decyzją administracyjną będącą de facto rodzajem szczegółowej licencji na prowadzenie instalacji na warunkach ustalonych dla wszystkich komponentów środowiska oraz przy spełnieniu wymagań technicznych określonych jako najlepsze dostępne techniki. Postępowanie w sprawie pozwolenia powinno prowadzić do objęcia jednym pozwoleniem wszystkich instalacji IPPC na terenie jednego zakładu. Pozwolenie to powinno również określać rodzaj i ilość wykorzystywanej energii, materiałów, surowców i paliw.

POZWOLENIA ZINTEGROWANE Zintegrowane podejście oznacza: obowiązek kontroli i monitorowania emisji oraz procesów technologicznych przez prowadzącego instalację, dostęp publiczny do wniosku o wydanie pozwolenia i pozwolenia zintegrowanego, zakaz eksploatacji instalacji typu IPPC bez ważnego pozwolenia zintegrowanego lub z naruszeniem jego warunków.

POZWOLENIA ZINTEGROWANE Kryteria kwalifikujące instalacje do uzyskania pozwolenia zintegrowanego określono w: Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. 2002 nr 122 poz. 1055) Branży drobiarskiej dotyczą następujące rodzaje instalacji: do uboju o zdolności przetwarzania ponad 50 ton masy ubojowej na dobę, do produkcji lub przetwórstwa produktów spożywczych z surowych produktów pochodzenia zwierzęcego o zdolności produkcyjnej ponad 75 ton wyrobów gotowych na dobę, do chowu lub hodowli drobiu o więcej niż 40000 stanowisk. Wymóg uzyskania pozwolenia zintegrowanego dotyczy głównie dużych instalacji przemysłowych. Np. w przemyśle energetycznym: elektrownie i ciepłownie, w hutnictwie i przemyśle metalurgicznym: instalacje do przetwórstwa metali żelaznych i nieżelaznych w przemyśle mineralnym: cementownie, huty szkła, producenci ceramiki, W przemyśle chemicznym: instalacje wytwarzające produkty chemii organicznej i nieorganicznej, farmaceutyki, tworzywa sztuczne, rafinerie ropy i gazu, w gospodarce odpadami m in. Składowiska odpadów, spalarnie odpadów Inne: papiernie, garbarnie, rzeźnie, instalacje przemysłu spożywczego, służące do intensywnej hodowli zwierząt. Rodzaje instalacji zostały wymienione w ww. rozporządzeniu.

POZWOLENIA ZINTEGROWANE Sankcje karne z brak pozwolenia zintegrowanego: Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wstrzyma, w drodze decyzji, użytkowanie instalacji eksploatowanej bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego (art. 365 Poś), WIOŚ określa termin wstrzymania działalności lub użytkowania, uwzględniając potrzebę bezpiecznego dla środowiska zakończenia działalności lub użytkowania (art. 366 ust. 3). Dla niektórych instalacji ustawodawca zezwolił na późniejszy termin uzyskania pozwolenia zintegrowanego – rozporządzenia MŚ Dla instalacji, które nie mogą spełnić warunków najlepszych dostępnych technik możliwe jest ubieganie się o ustalenie programu dostosowawczego. Instalacje zostały wymienione w rozporządzeniu

POZWOLENIA WODNO-PRAWNE Wydawane są na podstawie ustawy Prawo wodne, oraz ustawy Prawo ochrony środowiska. Pozwolenie określa m.in. ilość, stan i skład ścieków, ilość substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego wyrażonych w jednostkach masy przypadających na jednostkę wykorzystywanego surowca, materiału, paliwa lub powstającego produktu.

POZWOLENIA WODNO-PRAWNE Organ wydaje jedno pozwolenie wodno-prawne jeśli: szczególne korzystanie z wód obejmuje pobór wody a następnie wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi. Ustawa nakłada na wprowadzającego ścieki obowiązek ochrony wód przez budowę i eksploatację urządzeń służących do ochrony wód, a także obowiązek powtórnego wykorzystania ścieków, tam gdzie jest to celowe.

POZWOLENIE NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Wydawane są na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska - Tytuł III Dział IV Rozdział 5 Pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza Pozwolenie określa m.in.: wielkość dopuszczalnej emisji w warunkach normalnego funkcjonowania instalacji, nie większą niż wynikająca z prawidłowej eksploatacji instalacji, charakterystykę źródeł emisji, dopuszczalny łączny czas dalszej eksploatacji instalacji oraz sposób dokumentowania czasu tej eksploatacji, sposób monitorowania instalacji (częstotliwość, zakres, dokumentowanie).

POZWOLENIE NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Przypadki, gdy: Nie jest wymagane pozwolenie: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (Dz. U. 2004 nr 283 poz. 2840) np.: Instalacje do chowu lub hodowli zwierząt, z wyłączeniem instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (tych powyżej 40000) ale ta sama instalacja wymaga zgłoszenia. Wymagane jest zgłoszenie: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. 2004 nr 283 poz. 2839).

POZWOLENIA NA WYTWARZANIE ODPADÓW Wydawane są na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach Wytwórca odpadów jest obowiązany do: uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne, uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarza powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie.

POZWOLENIA NA WYTWARZANIE ODPADÓW Wymaga zezwolenia: prowadzenie działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów, prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów. Zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów jest wytwórca odpadów, który posiada pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Nie wymaga zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku przez osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne wykorzystujące odpady na własne potrzeby.

POZWOLENIA NA WYTWARZANIE ODPADÓW Obowiązki posiadacza odpadów: prowadzenie ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych z zastosowaniem karty ewidencji odpadu, karty przekazania odpadu. Obowiązek ten nie dotyczy: wytwórców odpadów komunalnych, osób fizycznych i jednostek organizacyjnych, nie będących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na własne potrzeby. Sporządzenie na formularzu zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów.

KOMPETENCJE WIOŚ Do zadań Inspekcji należy m. in.: kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody, kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji, udział w przekazywaniu do użytku obiektów lub instalacji realizowanych jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko,

KOMPETENCJE WIOŚ kontrola eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem, podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska lub naruszeniem warunków korzystania ze środowiska, współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami kontrolnymi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami administracji państwowej i rządowej, samorządu terytorialnego i obrony cywilnej, a także organizacjami społecznymi i opiekunami społecznymi.

KOMPETENCJE WIOŚ Uprawnienia Inspektora: pobierania próbek, przeprowadzania badań i pomiarów, żądania wstrzymania ruchu instalacji lub urządzeń w zakresie, niezbędnym do pobrania próbek lub wykonania pomiarów, żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób, żądania okazania dokumentów i udostępnienia danych mających związek z kontrolą, żądania okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia mandatu lub grzywny, poruszania się po terenie bez uzyskiwania przepustki, nie podlega rewizji osobistej.

KOMPETENCJE ZAKŁADU Obowiązki kierownika zakładu: umożliwienie przeprowadzenia kontroli, zapewnienie zachowania warunków BHP. Utrudnienia w przeprowadzeniu kontroli podlegają przepisom Kodeksu Karnego.

SANKCJE ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW Sankcje dla osób odpowiedzialnych za naruszenie przepisów: Pouczenie Mandat Wniosek do Sądu Grodzkiego Wniosek do kierownika zakładu o zastosowanie postępowania wobec pracownika naruszającego przepisy Wniosek do Prokuratury

SANKCJE ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW Sankcje dla podmiotu: Zarządzenia pokontrolne Decyzja ustalająca termin usunięcia naruszenia Decyzja o karze pieniężnej Decyzja wstrzymująca działalność

NAJCZĘŚCIEJ STWIERDZANE NIEPRAWIDŁOWOŚCI Wśród najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości występuje: brak pozwoleń zintegrowanych, brak pozwoleń sektorowych: w zakresie odprowadzania ścieków, poboru wody, wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza, gospodarowania odpadami, nie przestrzeganie wymagań dotyczących prawidłowej eksploatacji instalacji lub urządzeń, nie wykonywanie obowiązku pomiarów okresowych emisji,

NAJCZĘŚCIEJ STWIERDZANE NIEPRAWIDŁOWOŚCI brak wymaganej ewidencji zawierającej informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza oraz dane, na podstawie których określono te ilości; o ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej; o ilości, stanie i składzie ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi, brak przedłożenia marszałkowi województwa, wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wykazów zawierających informacje i dane o korzystaniu ze środowiska, wykorzystanych do ustalenia wysokości opłat oraz wysokość tych opłat.

POZWOLENIA - ODPOWIEDZIALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA art. 365 Poś Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wstrzyma w drodze decyzji użytkowanie instalacji: eksploatowanej bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego, eksploatowanej z naruszeniem warunków pozwolenia zintegrowanego przez okres przekraczający 6 miesięcy. W decyzji, o której mowa w art. 365 ust.1 określa się termin wstrzymania użytkowania, uwzględniając potrzebę bezpiecznego dla środowiska zakończenia działalności lub użytkowania (art. 366 poś). Dla instalacji typu IPPC wprowadzono odrębny system opłat rejestracyjnych - rozporządzenie

art. 368 – pozostałe pozwolenia POZWOLENIA - ODPOWIEDZIALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA art. 368 – pozostałe pozwolenia 1) W razie: 1. wprowadzania przez podmiot korzystający ze środowiska substancji lub energii bez wymaganego pozwolenia lub z naruszeniem jego warunków, 2. naruszania przez podmiot korzystający ze środowiska warunków decyzji określającej wymagania dotyczące funkcjonowania instalacji wymagającej zgłoszenia Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wstrzymać, w drodze decyzji, użytkowanie instalacji. W takim przypadku wojewódzki inspektor ochrony środowiska może na wniosek prowadzącego instalację, w drodze decyzji, ustalić termin usunięcia naruszenia Dla instalacji typu IPPC wprowadzono odrębny system opłat rejestracyjnych - rozporządzenie

art. 368 – pozostałe pozwolenia POZWOLENIA - ODPOWIEDZIALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA art. 368 – pozostałe pozwolenia W razie: wprowadzania przez podmiot korzystający ze środowiska substancji lub energii bez wymaganego pozwolenia lub z naruszeniem jego warunków naruszania przez podmiot korzystający ze środowiska warunków decyzji określającej wymagania dotyczące funkcjonowania instalacji wymagającej zgłoszenia Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wstrzymać, w drodze decyzji, użytkowanie instalacji. Dla instalacji typu IPPC wprowadzono odrębny system opłat rejestracyjnych - rozporządzenie

POZWOLENIA - ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA art. 360 poś. Kto nie wykonuje decyzji: 1. o wstrzymaniu działalności wydanej na podstawie art. 364, 2. o wstrzymaniu oddania do użytkowania lub zakazu użytkowania obiektu budowlanego, zespołu obiektów, instalacji lub urządzenia wydanej na podstawie art. 365, 367 lub 368, 3. o zakazie produkcji, sprowadzania z zagranicy lub wprowadzania do obrotu produktów nie spełniających wymagań ochrony środowiska, wydanej na podstawie art. 370, podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności albo grzywny. Dla instalacji typu IPPC wprowadzono odrębny system opłat rejestracyjnych - rozporządzenie

POZWOLENIA - ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA art. 323 poś. Każdy, komu przez bezprawne oddziaływanie na środowisko bezpośrednio zagraża szkoda lub została mu wyrządzona szkoda, może żądać od podmiotu odpowiedzialnego za to zagrożenie lub naruszenie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i podjęcia środków zapobiegawczych, w szczególności przez zamontowanie instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem: w razie gdy jest to niemożliwe lub nadmiernie utrudnione może on żądać zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie Jeżeli to zagrożenie lub naruszenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego, z roszczeniem o którym mowa w ust. 1, może wystąpić Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, a także organizacja ekologiczna.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Paweł Ciećko Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Plac Sczepański 5 31-011 Kraków p.ciecko@krakow.pios.gov.pl www.krakow.pios.gov.pl