Projektowanie szpitali-aspekty higieniczne i zdrowotne mgr inż. Iwona Nowacka – kierownik Oddziału Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w m. st. Warszawie Warszawa, marzec 2011

Zakład opieki zdrowotnej miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych zakład pracy budynek użyteczności publicznej

Zakład opieki zdrowotnej – budynek użyteczności publicznej Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. z 2002 r Nr 75, poz. 690 ze zmianami )

Zakład opieki zdrowotnej – zakład pracy Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz. U. z 2003r Nr 169, poz. 1650 ze zmianami )

Zakład opieki zdrowotnej – miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ) Rozporządzenie : zawiera: - wymagania, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej - przepisy przejściowe uchyla - rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10 listopada 2006r w sprawie warunków , jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej ( Dz. U z 2006r Nr 213, poz. 1568 oraz Dz. U. z 2008r Nr 30 poz. 187 )

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ) - przepisy przejściowe Zakłady opieki zdrowotnej , które nie spełniają wymagań określonych w rozporządzeniu są zobowiązane : przedstawić organowi prowadzącemu rejestr zoz program dostosowania zoz do wymagań rozporządzenia do dnia 30 czerwca 2012 r ( program musi być zaopiniowany przez właściwego inspektora sanitarnego) dostosować pomieszczenia i urządzenia do wymagań rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2016r

Program dostosowania Program dostosowania dotyczy zakładów opieki zdrowotnej : prowadzących działalność w dniu wejścia w życie rozporządzenia; których działalność prowadzona będzie w pomieszczeniach w których w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie rozp. prowadzona była działalność : innego zakładu opieki zdrowotnej, indywidualnej praktyki lekarskiej , indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej, indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych lub grupowej praktyki pielęgniarek , położnych; których budowę rozpoczęto i nie zakończono przed dniem wejścia w życie rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ) Wybrane wymagania, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej: ogólnoprzestrzenne; ogólnobudowlane; dla zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych; dla zespołu chirurgii jednego dnia; dla centralnej sterylizatorni.

Definicje Zakładem opieki zdrowotnej jest: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób , których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym , stałym pomieszczeniu; przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium; pogotowie ratunkowe; medyczne laboratorium diagnostyczne; pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji; zakład rehabilitacji leczniczej; ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej i innych służb mundurowych; stacja sanitarno-epidemiologiczna wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej jednostka organizacyjna publicznej służby krwi inny zakład spełniający warunki określone w ustawie ( art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r o zakładach opieki zdrowotnej – Dz. U z 2007r Nr 14, poz. 89 ) Stacjonarny zakład opieki zdrowotnej - zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym , stałym pomieszczeniu ( § 12 ust.1 pkt 9 rozp. Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r – Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ).

Definicje Pomieszczenie higieniczno-sanitarne - pomieszczenie wyposażone co najmniej w miskę ustępową, umywalkę , dozownik z mydłem w płynie, pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki Pomieszczenie higieniczno-sanitarne wchodzące w skład izolatki w szpitalu - pomieszczenie wyposażone w umywalkę z baterią uruchamianą bez kontaktu z dłonią i dodatkowo w dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym uruchamiany bez kontaktu z dłonią, natrysk i płuczkę dezynfektor basenów , w przypadku stosowania basenów wielorazowego użytku lub urządzenie do dekontaminacji , które powinno być zainstalowane w sposób eliminujący zagrożenia dla pacjentów – w przypadku stosowania basenów jednorazowych. Izolatka – pomieszczenie przeznaczone do odosobnienia osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną , w celu umożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby - § 12 ust. 1 pkt 5 Izolatka w szpitalu składa się z : pomieszczenia pobytu pacjenta, pomieszczenia higieniczno-sanitarnego dostępnego z pomieszczenia pobytu pacjenta , śluzy umywalkowo-fartuchowej pomiędzy pomieszczeniem pobytu pacjenta a ogólną drogą komunikacyjną - § 20 ust. 1

Wymagania ogólnoprzestrzenne Lokalizacja zakładu opieki zdrowotnej : a. Zoz powinien być zlokalizowany w samodzielnym budynku lub zespole budynków; b. Dopuszcza się lokalizowanie zoz w budynku o innym przeznaczeniu , pod warunkiem: całkowitej izolacji stacjonarnego zoz od pomieszczeń budynku wykorzystywanych do innych celów; całkowitej izolacji przychodni od innych pomieszczeń w budynku mieszkalnym; całkowitej izolacji przychodni od innych pomieszczeń w budynku użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego i innych, z wyłączeniem węzłów komunikacji pionowej i poziomej w tym budynku, wspólnych dla wszystkich użytkowników , niebędących komunikacją wewnętrzna przychodni.

Wymagania ogólnoprzestrzenne Kształt i powierzchnia pomieszczeń zakładu opieki zdrowotnej powinny umożliwiać prawidłowe rozmieszczenie , zainstalowanie i użytkowanie urządzeń aparatury i sprzętu , stanowiących jego niezbędne funkcjonalne wyposażenie

Wymagania ogólnobudowlane W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w budynku zakładu opieki zdrowotnej poziom podłogi powinien znajdować się co najmniej 0,3 m powyżej terenu urządzonego przy budynku § 73 ust 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz. U. z 2002 r Nr 75, poz. 690 ze zmianami

Zespół pomieszczeń pielęgnacyjnych W skład zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych wchodzą w szczególności: pokoje łóżkowe; punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim; gabinet diagnostyczno-zabiegowy; pomieszczenia higieniczno-sanitarne, w tym co najmniej jedno przystosowane dla osób niepełonosprawnych, w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich; brudownik. Pomieszczenia , w których są wykonywane badania lub zabiegi powinny być wyposażone w: umywalki z baterią z ciepłą i zimną wodą; dozownik z mydłem w płynie; dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym oraz pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki; zlew z baterią w przypadku wykonywania badań lub zabiegów przy użyciu narzędzi i sprzętu wielokrotnego użycia ( jeśli mycie narzędzi i sprzętu nie jest organizowane w oddzielnym pomieszczeniu ).

Zespół chirurgii jednego dnia Zespół chirurgii jednego dnia jest przeznaczony do udzielania świadczeń zdrowotnych o charakterze chirurgicznym w ciągu jednego dnia z możliwością czasowego pobytu w zespole nieprzekraczającego 24 godzin

Zespół chirurgii jednego dnia Zespół chirurgii jednego dnia powinien spełniać odpowiednio wymagania dla : oddziału przyjęć ( punkt rejestracji pacjentów i poczekalnia, pomieszczenie zapewniające przeprowadzenie badań związanych z przyjęciem pacjenta, co najmniej jedno pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone dodatkowo w natrysk przystosowane dla osób niepełnosprawnych , w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich); zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych ( pokoje łóżkowe , punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim, gabinet diagnostyczno zabiegowy, pomieszczenia higieniczno-sanitarne, w tym co najmniej jedno przystosowane dla osób niepełnosprawnych , w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich, brudownik); bloku operacyjnego;

Blok operacyjny W skład bloku operacyjnego wchodzą: śluza dla pacjenta śluzy szatniowe pracowników pomieszczenie przygotowawcze dla pracowników co najmniej jedna sala operacyjna magazyn czystej bielizny pomieszczenia dla pracowników z pomieszczeniem higieniczno-sanitarnym pomieszczenie porządkowe śluza materiałowa magazyn sprzętu i aparatury pomieszczenie przygotowania pacjenta sala wybudzeń magazyn bielizny brudnej

Blok operacyjny Ewakuacja brudnych narzędzi, brudnego sprzętu, brudnej bielizny, odpadów pooperacyjnych z bloku operacyjnego może odbywać się: 1. w szczelnych opakowaniach transportowych: przez śluzę materiałową ; przez śluzę pacjenta; 2. poprzez część brudną bloku .

Centralna sterylizatornia organizacja centralnej sterylizatorni warunki pracy

Centralna sterylizatornia – organizacja Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r - Część XIII Ust. 7 Centralna sterylizatornia powinna być podzielona na trzy strefy : brudną, czystą, sterylną. Ust. 9 Rozwiązanie przestrzenne centralnej sterylizatorni powinno zapewniać ruch postępowy obrabianych materiałów od strefy brudnej do sterylnej.  Ust. 10 Wejście personelu centralnej sterylizatorni ze strefy czystej do strefy brudnej i sterylnej powinno prowadzić przez śluzy umywalkowo-fartuchowe.

Centralna sterylizatornia – organizacja Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r - Część XIII Ust. 12 Między strefą sterylną a ogólnodostępną szpitala powinno znajdować się pomieszczenie do wydawania materiałów sterylnych. Ust. 15. Na terenie centralnej sterylizatorni między strefą brudną i pomieszczeniem do wydawania materiałów sterylnych montuje się przelotową myjnię –dezynfektor, przeznaczoną do mycia wózków i innych elementów transportowych. Dopuszcza się wykonanie w tym miejscu dwóch pomieszczeń : jednego do mycia i dezynfekcji manualnej ( ręcznej) i drugiego do suszenia mytych sprzętów.

Centralna sterylizatornia - warunki pracy Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r Nr 169, poz. 1650 ze zmianami ) § 45 ust. 3 - Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być tak usytuowane i zorganizowane , aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki. Załącznik nr 3 - Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ) Część XIII ust. 17 i 18 ( sterylizacja tlenkiem etylenu lub formaldehydem )

Obszary zakładów opieki zdrowotnej Ze względu na specyfikę zakładów opieki zdrowotnej konieczne jest wyodrębnienie w nich obszarów o określonych wymaganiach higienicznych: obszar medyczny; obszar administracyjno-techniczny.  

Strefy czystości obszaru medycznego Najważniejszy z punktu widzenia rozprzestrzeniania się zakażeń jest obszar medyczny. Strefy czystości obszaru medycznego: strefa ogólnej czystości ( np. sale chorych, pokoje personelu medycznego, komunikacja wewnątrz oddziału, kuchenki oddziałowe) strefa czystości ciągłej ( np. magazyny zasobów czystych, magazyny materiałów sterylnych) strefa czystości zmiennej ( np. sale operacyjne, sale zabiegowe ) strefa ciągłego skażenia ( np. składy brudnej bielizny, pomieszczenia gromadzenia odpadów, kabiny wc )  

Pomieszczenia higienicznosanitarne w zoz Dla pacjentów zoz i osób odwiedzających: według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej; według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( § 84 i § 85 ) Dla pracowników zoz: według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz. U z 2003 r Nr 69, poz. 1650 ze zm.) z uwzględnieniem Ustawy z dnia 8 kwietnia 2010r o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( DZ. U. Nr 81, poz. 529 ) według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej

Ustawa z dnia 4 lutego 2011r o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 ( Dz. U. z 2011 r , Nr 45 , poz. 235) Art. 66 W ustawie z dnia 30 sierpnia 1991r o zakładach opieki zdrowotnej ( Dz. U z 2007 r , Nr 14 , poz. 89 ze zmianami ) uchyla się: art. 2 ust.1 pkt 7; art. 32b; art. 34b; art. 48a ust.1 pkt 2