Organizowanie społeczności lokalnej – wpływ środowiska lokalnego na poprawę jakości życia rodzin Monika Makowiecka Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL w Warszawie Janów Lubelski, 19 października 2015 r.

Organizowanie społeczności lokalnej – długofalowy proces pitu Organizowanie społeczności lokalnej – długofalowy proces ukierunkowany na wzmacnianie mieszkańców oraz tworzenie sieci współpracy lokalnych struktur, celem przygotowania ich do wspierania rozwoju danej społeczności, jej zdolności do rozwiązywania problemów, tworzenia środowiska zmiany oraz budowania potencjału zarówno całej społeczności, jak i grup wchodzących w jej skład uruchamiany przez organizatora społeczności lokalnej, który wspiera go do momentu powstania takich struktur, które przejmą jego funkcję i zapewnią samostanowienie tej społeczności w myśl zasady: od pomocy do samopomocy odwrócenie paradygmatu - od „pracy dla” do pracy „z ludźmi i przez ludzi” zmiana wektora myślenia w pomocy społecznej - od bierności do partycypacji przejście od perspektywy klienta do partnera pitu

Animator społeczny idzie w gromadzie, jak towarzysz i współpracownik, nigdy nie powinien naśladować dobroczyńcy, zstępującego z wysoka do maluczkich. Wartość jego pracy mierzy się nie tym, co czyni sam, lecz tym, co potrafi wydobyć z gromady, wśród której i z którą pracuje. Źródło: Helena Radlińska, Zakres i istota służby społecznej, Warszawa 1928

Podstawowe cele organizowania społeczności lokalnej Odbudowywanie lub tworzenie więzi wspólnotowych oraz poczucia przynależności do danego miejsca. Zmiana układu sił na danym terenie oraz wyrównywanie szans, poprzez wspieranie i wzmacnianie grup/społeczności znajdujących się w najtrudniejszym położeniu – zagrożonych społecznym wykluczeniem. Wzmacnianie poczucia solidarności społecznej (zarówno w znaczeniu solidarności sąsiedzkiej, polegającej na pomocy wzajemnej, jak i solidarności opartej na świadomości wspólnoty losu i sytuacji). Celem ostatecznym jest powstanie wspólnoty, w której przełamana jest izolacja i osamotnienie, odtworzone są więzi emocjonalne, międzyludzkie oraz sieci znajomości przedmiotowych.

Empowerment Empowerment (wzmacnianie) jest procesem upodmiotowienia, podczas którego jednostki, grupy, organizacje i społeczności zwiększają/osiągają: panowanie i kontrolę nad własnym życiem stają się aktywnymi uczestnikami życia społecznego, podejmującymi działania zmierzające do poprawy sytuacji własnej, jak i całej wspólnoty. Empowerment jest przeciwieństwem bezsilności.

S U W A K Wymiary empowermentu ŁĄCZĄ ELEMENTY WCHODZĄCE W SKŁAD DANEJ SPOŁECZNOŚCI ORAZ OTWIERAJĄ JĄ NA SZERSZĄ SPOŁECZNOŚĆ Wymiary empowermentu SPÓJNOŚĆ (szacunek do siebie i innych, wrażliwość na innych, dbałość o równość szans, poczucie tożsamości z miejscem) S U W A K UPODMIOTOWIENIE (wiara w siebie, poziom samooceny, odpowiedzialność, gotowość na zmianę, siła, poczucie sprawczości ) WPŁYW (poziom poczucia wpływu na zmianę sytuacji) ANGAŻOWANIE (poczucie wspólnotowości, zaufania, świadomość potrzeb, poziom motywacji, gotowości i zdolności do podejmowania działań KOOPERACJA (poziom współdziałania, sieci współpracy, gotowość i otwartość na współpracę)

Narzędzia OSL Narzędzia osiowe: praca ze społecznościami terytorialnymi praca ze społecznościami kategorialnymi Narzędzia wspierające: partnerstwo lokalne grupy w społeczności lokalnej (edukacyjne, samopomocowe, obywatelskie, profesjonalne grupy wsparcia, kluby seniora, kluby dla mam, kluby młodzieżowe, itp.) wolontariat kampanie społeczne i wydarzenia lokalne rzecznictwo w interesie społecznym i informacja obywatelska

Komponenty OSL Diagnoza środowiskowa Aktywizacja Integracja Edukacja

Komponenty OSL Diagnoza środowiskowa: Aktywizacja: rozpoznanie, czyli zbieranie niezbędnych informacji oraz ich rozumowe opracowanie ma na celu poznanie przyczyn i przejawów badanego zjawiska oraz potencjału badanych podmiotów – podstawy zmiany Aktywizacja: wzmaganie aktywności, uaktywniania (się), obudzanie do działania, ożywianie

Komponenty OSL Integracja: proces tworzenia, scalanie całości z mniejszych części elementów. Integracja społeczna to proces formowania się zwartej społeczności /połączonej więzią stosunków nieantagonistycznych/ z określonej zbiorowości społecznej

Komponenty OSL Edukacja: proces realizowany w środowisku, ze środowiskiem, przez środowisko i dla środowiska, przy udziale zewnętrznego, profesjonalnego wsparcia. Ma na celu odnajdowanie, ocenianie oraz rozwijanie lokalnych zasobów społeczno – kulturowych i tą drogą kształtowanie solidarności i tożsamości lokalnej

Etapy pracy ze społecznością Diagnoza środowiskowa Wybór podmiotu działania i rozpoznanie jego potrzeb i potencjału Poznawanie ludzi, instytucji, organizacji – pozyskiwanie sojuszników Tworzenie planu i struktury działania Realizacja zaplanowanych działań Monitorowanie i ocena efektywności działania

Etap I - Diagnoza środowiskowa (1) Zebranie informacji o społeczności lokalnej: - całościowy ogląd wybranej przestrzeni, - zebranie danych o zasobach, ludziach, - potencjale i występujących problemach. Stworzenie profilu szerokiego środowiska (wspólnoty terytorialnej) i funkcjonujących w jej ramach mniejszych społeczności (grup/społeczności kategorialnej).

Etap I - Diagnoza środowiskowa (2) Tworzenie mapy zasobów i potrzeb: - zasoby w działaniu (infrastruktura, zasoby naturalne, środki finansowe) - zasoby – możliwości (historia grupy/społeczności, wydarzenia bieżące łączące daną społeczność) - diagnoza potrzeb z uwzględnieniem empowermentu społeczności

Etap II - Wybór podmiotu działania i rozpoznanie jego potrzeb i potencjału Podjęcie decyzji czy adresować działania do całej wspólnoty, czy też do wybranej grupy. Rozpoznanie potrzeb i potencjału adresatów planowanych działań (sił i możliwości). Wybór problemu/problemów wokół którego będą koncentrować się rozwiązania i zebranie informacji na jego temat.

Etap III - Poznawanie ludzi, instytucji, organizacji – pozyskiwanie sojuszników Nawiązywanie indywidualnych kontaktów Budowa relacji partnerskich Rozpoznawanie aktywnych mieszkańców i potencjalnych liderów Tworzenie szerokiej sieci współpracy na rzecz zmiany opierającej się przede wszystkim na: więziach interpersonalnych w społecznościach małych relacjach instytucjonalnych w społecznościach większych

Etap IV - Tworzenie planu i struktury działania Przygotowanie planu działania: co? Kiedy? Jak zostanie zrobione? Kto będzie odpowiadał za poszczególne zadania ? Kto będzie odpowiadał za całość działań? Jakie będą potrzebne zasoby, fundusze? Plan działania może uwzględniać długofalową wizję zmiany społecznej, jednakże powinien koncentrować się na mniejszych działaniach przynoszących szybkie rezultaty.

Etap V - Realizacja zaplanowanych działań Realizacja działań przez członków społeczności Kluczowa rola liderów jako – „motoru” zmiany Wspólne świętowanie sukcesu (wydarzenia lokalne) Systematyczne informowanie o przebiegu działań (spotkania informacyjne, gazetka, strony www)

Etap VI - Monitorowanie i ocena efektywności działania Systematyczne zbieranie i analizowanie informacji Bieżące sprawdzanie/kontrolowanie przez organizatora działań swoich i innych Dokonywanie niezbędnych modyfikacji

pitu Organizowanie społeczności lokalnej/ środowiskowa metoda pracy socjalnej Metoda o charakterze strategicznym, ponieważ jest związana z oddziaływaniem na środowisko, w którym toczy się życie osób, rodzin oraz grup i ma na celu poprawę jego jakości. Rola jaką środowisko lokalne odgrywa w życiu każdego człowieka wskazuje na to, że niemożliwa jest skuteczna i efektywna pomoc osobom lub rodzinom bez jego przetwarzania, celem stworzenia optymalnych warunków sprzyjających samorealizacji oraz rozwojowi osób, rodzin i grup. pitu

Dziękuję za uwagę Monika Makowiecka Edukacja Aktywna Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL mail: monika.makowiecka@poczta.onet.pl Polecane strony www: www. cal.org.pl www. osl.org.pl www. centrumpaca.pl