JAK ZMIENIAŁA SIĘ KSIĄŻKA NA PRZESTRZENI WIEKÓW? HISTORIA KSIĄŻKI JAK ZMIENIAŁA SIĘ KSIĄŻKA NA PRZESTRZENI WIEKÓW?

W różnych epokach ludzie w rozmaity sposób przekazywali sobie doświadczenia i wiedzę. Pierwszą „książką” w dziejach ludzkości były rysunki naskalne sprzed ok. 13 tys. lat p.n.e. W starożytności jako nośniki informacji służyły: kamień, metal, drewno, tabliczki z gliny i wosku jednakże ciągle poszukiwano takich materiałów, które można było zginać, które były tańsze w produkcji, łatwiejsze w transporcie. Nasza prezentacja pokazuje jak zmieniała się książka na przestrzeni wieków.

Tabliczki gliniane Są to płaskie przypominające kształtem dachówki tabliczki, wyrabiane, jak ich nazwa wskazuje, z gliny i używane jako materiał do pisania. Wykorzystywały ją ludy zamieszkujące Mezopotamię. Słynna biblioteka w Niniwie założona przez króla Assurbanipala w VII w. p.n.e. była wielkim składem takich wysuszonych tabliczek.

zapiski wykonywano odciskając znaki na glinianej tabliczce odpowiednio przyciętą trzciną, później suszono ją na słońcu lub wypalano w piecu sumeryjska tabliczka gliniana, wykaz dóbr świątynnych

Papirus Jest to trzcina porastająca przed tysiącami lat deltę Nilu służyła Egipcjanom za pożywienie i opał, wyrabiano z niej lekarstwa, tkano ubrania, żagle; pleciono maty i liny, a wreszcie produkowano wspaniały materiał pisarski i to co najmniej 3 tys. lat .p.n.e.

Zwój papirusowy Książka egipska posiadała formę papirusowego zwoju. Przy jej czytaniu zajęte były obie ręce. Lewą rozwijało się wstęgę papirusu z pałeczki, prawą zaś trzeba ją było nawijać na drugą pałeczkę. Rolki papirusu przechowywano w specjalnych skrzynkach.

Egipska Księga Umarłych spisana hieroglifami na papirusie

Tabliczki woskowe Były to płaskie kawałki drewna, ujęte w nieco wyższą ramkę i powleczone dość grubą warstwą wosku. Łączono je rzemykiem lub sznurkiem, który przewlekano przez wywiercony w ramce otwór. Takie woskowe książki powstawały w starożytnej Grecji oraz Rzymie.

Przykład  Na tabliczkach woskowych pisano ostrym końcem trzcinowego albo metalowego rylca, jego drugi koniec służył do zacierania pisma na tabliczce np. w razie pomyłki.

Rzymskie przybory pisarskie: stylus, pióra i kałamarz na sepię

Kodeks Forma książki powstała jeszcze w starożytnym Rzymie, która skutecznie wyparła zwój oraz tabliczki woskowe. Wszedł w w użycie wraz z upowszechnieniem się pergaminu, który dawał się składać w rezultacie czego otrzymywano coś w rodzaju zeszytu. Postać ta okazała się daleko bardziej praktyczna i przetrwała do chwili obecnej.

Książka rękopiśmienna Średniowieczne książki powstawały głównie w klasztorach, na dworach władców, ośrodkach uniwersyteckich. Pisano je w specjalnych salach zwanych skryptoriami. Wśród zajmujących się tymi pracami zakonników istniała ścisła specjalizacja – jedni pisali , inni zdobili, a jeszcze inni zajmowali się oprawianiem.

Miniatury Kodeksy średniowieczne były bogato zdobione miniaturami (kolorowymi obrazkami) oraz inicjałami. Zachowane do dziś iluminowane rękopisy budzą zachwyt wysokim poziomem artystycznym. Miniatura Kodeks Baltazara Behema

Inicjał Jest to wyróżniona wielkością lub zdobieniem pierwsza litera tekstu w średniowiecznej księdze rękopiśmiennej.

Oprawa Średniowieczne księgi były oprawione w okładki z deski, często pokryte skórą, pięknie zdobione. Księgi te zapięte na klamry ze względu na dużą wartość były w bibliotekach przypinane do pulpitu za pomocą łańcucha.

Wynalazek druku Jan Gutenberg uważany jest za wynalazcę ruchomej czcionki drukarskiej. W 1445 roku, w Moguncji powstał pierwszy druk tzw. „Księga Sybilli”, a w latach 1454-1455 kolejny, „Biblia”.

Inkunabuły Inkunabuł jest to druk pochodzący z początkowego okresu drukarstwa, tzn. wydany przed 1500 r., przypominający średniowieczny rękopis.

Inkunabuł ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie

Pierwsze książki drukowane zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie

Czasy współczesne Obecnie książka nie występuje jedynie w postaci dokumentu graficznego. Książka jest nośnikiem informacji, które możemy nagrać na kasetę VHS, płytę DVD. Książka mówiona na kasecie audio czy płycie CD, w formacie MP3 lub innym, e-book (książka internetowa) - to współczesne przekazy informacji.

Internetowa książka- zrzut ekranu

E-książki mają swoje zalety: - aktualność informacji, - niższy koszt pozyskiwania informacji, - system wyszukiwawczy znacznie skuteczniejszy niż w tradycyjnej książce, - nieograniczona objętość dokumentu (nie wpływająca dodatkowo na jakość korzystania), - dostęp do informacji dla osób o różnorakich upośledzeniach, Dodatkową zaletą e-booków jest to, że zajmują mało miejsca na półce. Można trzymać całą bibliotekę, na dysku zwykłego domowego komputera.

E-książki mają również wady: Większe wymagania urządzeń elektronicznych, których używanie wiąże się z określonym poziomem kultury technicznej. Koszt nabycia urządzenia (komputera czy specjalistycznego odtwarzacza). Niedostateczna ciągle jakość wyświetlaczy, powodujące szybsze zmęczenie czytającego i wolniejsze czytanie Ograniczona przenośność, aczkolwiek nie dotyczy to już w zasadzie notebooka czy czytnika książek elektronicznych. Ograniczenia ekonomicznej infrastruktury (zwłaszcza systemu rozliczeń), zniechęcające wydawców do znacznie intensywniejszego zagospodarowywania nowych możliwości. Brak wystarczająco skutecznych technik i technologii ułatwiających korzystanie z mediów elektronicznych osobom niepełnosprawnym (w szczególności syntezy dźwięku). Mało skuteczne techniki zabezpieczania praw autorskich.

Współczesną książkę można czytać w iPad-dzie i w iPhon-ie

Biblioteka przyszłości? Stefa e-czytania

Bibliografia Chłodnicki M, Jak szybko elektroniczne książki  staną się naszą codziennością?, http://eboki.pl Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław, Ossolineum, 1971 Gajkowska Katarzyna, Książka dawniej i dziś, http:// eBookInfo.pl O książce, Wrocław, Ossolineum, 1987 Skórka Stanisław, Wirtualna historia książki i bibliotek [online], Kraków, Akademia Pedagogiczna, Instytut Informacji  Naukowej, http://www.ap. krakow.pl/whk/.

Dziękujemy za uwagę!!! Wiktoria Kinga Ewelina Gosia Bożena