Joanna von schaffgotsch – gryzik

Śladami Joanny Autorzy: Mateusz Heda i Damian Gościńczyk Gimnazjum nr 14 im. prof. Jana Karskiego w Rudzie Śląskiej Opiekun: Agnieszka Krupińska-Sobala

Joanna Schaffgotsch z domu Grycik, Urodziła się 29 kwietnia 1842 w Porembie – obecnie jest to dzielnica Zabrza. Zmarła 21 czerwca 1910 w Kopicach. Odziedziczyła fortunę Karola Goduli. Była żoną hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha. Czasami jej nazwisko jest pisane w formie Gryzik. Jest znana jako śląski kopciuszek.

KILKA SŁÓW O ŻYCIU ŚLĄSKIEGO KOPCIUSZKA Ojciec Jan (komornik) zmarł w 1845 roku. Po śmierci męża Antonina z domu Hayn nie zajmowała się swymi dziećmi, i od 1846 małą Joanną, w domu Karola Goduli opiekowała się służąca Emilia Lukas. Fortuna jaką zgromadził śląski przedsiębiorca była jedną z największych w dziejach Śląska. Niestety nie miał żadnych potomków, więc nie było spadkobiercy zgromadzonych przez niego dóbr. Był człowiekiem samotnym i okaleczonym. Jego brzydota i ponury charakter działała odpychająco na jego otoczenie. Nocne doświadczenia chemiczne nasuwały też przypuszczenie, że paktuje z diabłem. Jedynie Joanna nie okazywała strachu i nie czuła lęku do niego.

Karol ujęty bezpośredniością Joanny, polubił ją do tego stopnia, że postanowił się nią zaopiekować. Diabeł z Rudy Śląskiej wyłożył na opiekę i edukację Joanny, jednak gdy miała zaledwie 6 lat, zmarł. Ustanowił ją swą uniwersalną spadkobierczynią, a swych krewniaków do, których nie miał zaufania zadowolił jedynie legatami pieniężnymi. Joanna odziedziczyła: 4 kopalnie galmanu i połowę udziału w kolejnej, 6 kopalni węgla, 4 majątki ziemskie: Szombierki, Orzegów, Bobrek, Bujaków oraz Chudów, Paniówki, łącznie prawie 70 tys. mórg pola i prawie 3,5 tys. mórg lasu.

6 października 1858 roku król pruski Fryderyk IV Hohenzollern nadał jej szlachectwo zmieniając nazwisko na Gryzik von Schomberg - Godula i nadał herb. Znalazły się w nim błękit i złoto, barwy Górnego Śląska oraz górniczy młotek i pyrlik, aby każdy z potomków wiedział skąd wzięła się fortuna Joanny.

15 listopada 1858 troku Joanna została żoną hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha z Cieplic. Różniło ich wszystko, on raczej niemajętny (rodową fortunę odziedziczył stryj) ze wspaniałym nazwiskiem i koligacjami z europejskimi dynastiami, a ona córka służącej, ale za to bajecznie bogata, z dopiero co zdobytym tytułem szlacheckim. Choć mariaż był planowany, to podobno okazał się niezwykle udany. W szczęściu i wzajemnej miłości przeżyli ze sobą kilkadziesiąt lat. Może dlatego, iż posag Joanny do śmierci pozostał jej własnością. Zamieszkali w niemalże bajkowym pałacu w Kopicach (koło Grodkowa).

W 1906 roku Joanna podzieliła swój majątek na pięć części W 1906 roku Joanna podzieliła swój majątek na pięć części. Po jednej dla każdego z dzieci i wnuków. Zmarła 21 czerwca 1910 roku w swojej ukochanej rezydencji w Kopicach. Pochowano ją w mauzoleum rodzinnym obok miejscowego kościoła. W 1945 żołnierze radzieccy wyciągnęli stamtąd jej ciało i sprofanowali. Prawdopodobnie obecnie spoczywa w nieoznaczonej mogile w pobliżu mauzoleum.

Zasługi Joanny Oddała swoją ziemię pod budowę kościoła w Orzegowie i przeznaczyła na ten cel 30000 marek Ufundowała ołtarz i zegar kościele w Orzegowie Zleciła wybudowanie drogi z Szombierek do Chebzia Ufundowała szkołę w Chebziu Dała pieniądze na budowę kościoła w Goduli Ufundowała szkołę w Goduli (byłą SP 39) Ufundowała Dom Nauczyciela w Goduli Ufundowała w Goduli kościół, cmentarz i kostnicę oraz ponosiła 2/3 kosztów utrzymania tej parafii Finansowała utrzymanie sióstr Elżbietanek mieszkających w Goduli Ufundowała szpital w Goduli, w którym mieściła się również ochronka, szkoła robót kobiecych, gospodarstwa domowego, przytułek dla starców i inwalidów

Łożyła na utrzymanie sierocińca w Bytomiu W hutach cynku utworzyła kasę bracką dla pracowników (hutnicy do niej należący mogli korzystać z bezpłatnego leczenia i zasiłku chorobowego) Zorganizowała w swoich zakładach kasy zapomogowe, z których wypłacano zasiłki wdowom i sierotom Łożyła na utrzymanie sierocińca w Bytomiu Ufundowała kościół w Szombierkach Wspierała finansowo kościół w Bujakowie Przeznaczyła 90 000 marek na fundację klasztoru oo. Franciszkanów w Panewnikach, którzy mają obowiązek odprawiania „po wieczne czasy” mszy św. w intencji hrabiostwa Schaffgotsch oraz osób z ich rodzin

Ślady działalności Joanny KOŚCIÓŁ W GODULI CHUDÓW

Kościoły ufundowane przez Joannę KOŚCIÓŁ W SZOMBIERKACH

Kościół w Orzegowie KOŚCIÓŁ W ORZEGOWIE

AKT Z 30.09.1894 ROKU Dokument, w którym Joanna przekazała 30000 marek na budowę kościoła w Orzegowie.

Kopice pałac Joanny

Ruiny pałacu w Kopicach

Mauzoleum Schaffgotschów w Kopicach

Figura Joanny Gryzik-Schaffgotsch na Wzgórzu Uniwersyteckim oraz "Kopciuszek Górnośląski" w Muzeum Śląska Opolskiego 19.06.2009

Na zdjęciu córeczki Joanny Joanna znana była ze swej charytatywnej działalności. Wychowana w biedzie doskonale rozumiała potrzeby najbiedniejszych. Na zdjęciu córeczki Joanny

Zapisała w testamencie pieniądze dla swojej służby   Utworzyła fundusz w wysokości 100 000 marek, z którego procenty miały być wsparciem dla ubogich rodzin, wdów i sierot 1500 marek przeznaczyła dla kościołów w Bujakowie i Paniówkach 1000 marek przeznaczyła dla Instytutu dla Niewidomych we Wrocławiu 10 000 marek przeznaczyła na Dom Wychowawczy im. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy we Wrocławiu 80 000 marek przeznaczyła dla Szarytek we Wrocławiu wraz z działką pod budowę klasztoru.

I. Kaczmarzyk, W cieniu mitu. Rzecz o Karolu Goduli, Ruda Śląska 2007 Bibliografia http://www.sp3.mzopo.pl/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Joanna_Schaffgotsch http://www.orzegow.net/ http://www.kopice.do-foto.de/html/body_historia.html http://hiberni.blox.pl/2007/08/Bajka-o-Slaskim-Kopciuszku-1.html I. Kaczmarzyk, W cieniu mitu. Rzecz o Karolu Goduli, Ruda Śląska 2007