1 Planowanie energetyczne w gminach elementem kształtującym lokalną politykę energetyczną – formalne zadanie czy skuteczny instrument dr inż. Sławomir Pasierb Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii Konferencja Zrównoważony rozwój energetyczny miast Częstochowa, 15/16 czerwca 2009

2 Tezy wystąpienia 1.Wiele dokumentów planistycznych w gminie – konieczność koordynacji 2.Spójność planów i zintegrowana lokalna polityka pilnie potrzebne 3.Czy obecna ustawowa formuła założeń planu energetycznego odpowiada wyzwaniom chwili 4.Nowy standard planowania do wypracowania 5.Jak nie tracić czasu i planować od zaraz

3 Dużo i coraz więcej strategii i planów w gminie Istniejące wymagania: (1)Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego (2)Plan zagospodarowania przestrzennego (3)Założenia do planu i (ewentualnie) plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (PZE) (4)Program ochrony środowiska (POŚ) Zapowiadane: (5)Lokalny plan działań dotyczący efektywności energetycznej (LEEAP) Dobrowolne w ramach elitarnego klubu UE – Covenant of Mayors (6)Plan działań na rzecz zrównoważonej gospodarki energetycznej (SEAP)

4 Planowane: jest osobno – winno być skoordynowane

5 Co wnosi pakiet klimatyczno-energetyczny

6 Możliwa synergia planów i programów? Matryca rangi działań Plany Działania PZE POSLEEPSEAP XLMML M OM LM L LLOL OSL OLLL OLM OLLL XL - bardzo silna, L - silna, M - umiarkowana, S- mała, O - nie występuje bezpieczna i przyjazna infrastruktura poprawa jakości powietrza efektywne wykorzystanie energii odnawialne źródła energii redukcja emisji CO 2 przyjazny transport aktywne podmioty i społeczeństwo edukacja

7 Jak gmina może podołać (1)Rola i działania gminy Użytkownik energii w usługach publicznych Planista, deweloper i regulator Doradca, motywator i wzorzec Producent i dostawca energii (2)Inne, doskonalsze podejście potrzebne Wyznaczyć gospodarza i odpowiedzialnego za zarządzanie energią i koordynatora działań Planowanie i realizację działań prowadzić w systemie zadaniowym a nie w pionowej zhierarchizowanej strukturze organizacyjnej

8 Model doskonałości EFQM Uczestnicy i możliwości Wyniki Kierownictwo Ludzie Strategia i planowanie Partnerstwo i zasoby Proces Rezultaty ludzkie Rezultaty podmiotów Rezultaty społeczne Kluczowe rezultaty działań Innowacje i nauka Model EFQM

9 Jakie możliwości daje Ustawa – Prawo energetyczne (1) Założenia do planu powinny określać: (1)Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Co to oznacza i zwykle jest w założeniach: Stan techniczny infrastruktury, bilans nośników energii jw. na dany rok, czasem przebiegi historyczne Czasami emisje zanieczyszczeń powietrza i ocena jakości powietrza Prognoza zapotrzebowania na nośniki sieciowe Brak: Bilansu wszystkich rodzajów energii finalnej (np. węgla, OZE, oleju opałowego itd.) i struktury grup użytkowników energii Scenariuszowego podejścia do pokrycia przyszłego zapotrzebowania na energię i kryterialnego wyboru scenariusza Celów ilościowych i jakościowych w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, poprawy środowiska i klimatu, kosztów zaopatrzenia w energię Bilansu emisji gazów cieplarnianych: CO 2, NOx, CH 4

10 Jakie możliwości daje Ustawa – Prawo energetyczne (2) (2)Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych Do czego prowadzi najczęściej ten zapis: Do przedstawienia mapy możliwych przedsięwzięć bez adresowania do użytkowników energii Ekspertyzowych szacunków zmniejszenia zapotrzebowania na sieciowe nośniki energii (%/rok) w grupach użytkowników Ograniczenie tylko do sieciowych nośników energii Brak: Analiz techniczno-ekonomicznych oceny potencjału dla wszystkich nośników energii i w możliwie największej grupie użytkowników Aktywnego udziału użytkowników w ocenie potencjału i generowaniu przedsięwzięć, przeniesionych do prognozy Oceny skutków wdrożenia potencjału na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza i klimatu W przedsięwzięciach brak pozainwestycyjnych: edukacyjne, informacyjne, instytucjonalno-programowe itp.

11 Jakie możliwości daje Ustawa – Prawo energetyczne (3) (3)Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, w tym OZE, kogeneracji i ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych W praktyce oznacza to: Skwitowania, że potencjał OZE jest mały albo nieopłacalny Kogenerację rozważa się w dużych źródłach wytwarzania energii elektrycznej i ciepła Brak: Potrzeby modernizacji i budowy nowej infrastruktury (źródła, sieci) w świetle wszystkich celów: bezpieczeństwa, efektywności, OZE, CO 2, Rozwoju generacji rozproszonej, w tym małej kogeneracji (do 1 MW), OZE Modernizacji małych źródeł energii Analiz potencjału OZE i przedsięwzięć wykorzystania OZE Optymalizacji pokrycia zapotrzebowania na energię według metody zintegrowanego planowania (SSM + DSM)

12 Ogólnie o strukturze założeń (4)Zakres współpracy z innymi gminami Istniejące doświadczenie: Zapis najczęściej martwy, bo brak planowania regionalnego i brak woli współpracy Ogólnie o ustawowej strukturze założeń: Zawiera przede wszystkim merytoryczne czynności przeniesione z krajowej polityki Nie ukierunkowuje na cele i sposób ich osiągnięcia (Może) ale nie tworzy lokalnej polityki i strategii energetycznej Jeżeli już, to identyfikuje bieżące problemy do rozwiązania

13 Co wnosi projekt nowej ustawy o efektywności energetycznej (EE) W nowelizacji ustawy – Prawo energetyczne Nowe zadanie własne gminy (art. 18, ust. 1) 4) planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy Dodatkowo – wójt opracowuje projekt założeń (art. 19, ust. 3) 3a)możliwości realizacji środków wzrostu efektywności energetycznej w świetle ustawy o EE Do projektu planu (art. 20, ust. 2) 1b)propozycje realizacji lokalnych środków wzrostu efektywności energetycznej w świetle ustawy EE

14 Propozycje nowego podejścia do planowania (1) Zachować etapowanie: założenia i plan, ale jako całość do wykonania i obejmująca całą gospodarkę energetyczną gminy Założenia do planu winny tworzyć lokalną politykę energetyczną i strategię jej realizacji, np. w strukturze: -cele -ocena istniejącego stanu (bezpieczeństwo, środowisko, koszty, społeczeństwo) -prognozy i sposób pokrycia zapotrzebowania na energię – scenariusze, ocena, wybór – rekomendacje -sposób osiągnięcia celów – kierunkowe działania i programy -monitorowanie realizacji celów

15 Plan zaopatrzenia w energię -Programy wykonawcze: przedsięwzięcia – kto, kiedy, jak -zakres programów Propozycje nowego podejścia do planowania (2) DZIAŁANIAEFEKTY WYMIERNE I NIEWYMIERNE InwestycyjneEnergia, emisja zanieczyszczeń, CO 2 EdukacyjneProgramy edukacyjne Informacyjne i komunikacyjnePortale internetowe DoradczeLokalna agencja? Przedsiębiorstwa energetyczne? InstytucjonalneRealizacja i monitorowanie OrganizacyjneZarządzanie energią

16 Jak koreluje nowe podejście z istniejącym X – istniejąca korelacja

17 Sekwencja planów – oszczędność kosztów i pracy

18 Czas na krótkie podsumowanie (1)Istniejąca struktura założeń i planu daje pewną elastyczność, ale tym, którzy wiedzą czego chcą i wymagają tego od ekspertów (2)Większość gmin traktuje planowanie jako niezbyt chciany obowiązek. Ogranicza się ściśle do zakresu ustawowego i nie tworzy lokalnej polityki energetycznej. (3)Dla pasywnych gmin potrzebne są: edukacja, rozwój organizacyjny i nowy standard (zapowiedź w nowej polityce kraju) (4)Lokalne planowanie energetyczne wymaga nowej jakości i nowych umiejętności w gminach (zarządzanie). Wielofunkcyjność planów wymaga horyzontalnych działań zespołów ukierunkowanych na zadania

19 Na koniec Przyłącz się w charakterze uczestnika lub obserwatora projektu EOG/NMF Doskonalenie poziomu edukacji w samorządach w zakresie zrównoważonego gospodarowania energią i ochrony Klimatu Ziemi (2009 – 2011) Dziękuję za uwagę