Czytelnik w drodze po informację prawniczą Z doświadczeń pracownika informacji dziedzinowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie Elżbieta Petrović Marek Michalski

Plan prezentacji 1.Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie 2.Niepowtarzalność czytelnika dziedzinowego 3.Problematyka unijna a BUW 4.Warsztat bibliotekarza dziedzinowego 5.Wnioski 2

Kto przychodzi do BUW? Czego czytelnik wymagał dotychczas, a czego będzie oczekiwał w przyszłości? Jaką pomoc w jego poszukiwaniach może oferować dziś i jutro bibliotekarz? 3

Nazwa dziedziny Symbol Klasyfikacji Biblioteki Kongresu Poziom Język. LiteraturaP1 Filozofia. Psychologia. Religia. OświataB L1 Nauki historyczneAM C D-F GN Geografia. Nauki matematyczne, przyrodnicze, stosowane G-GF Q R-V1 Prawo. Nauki polityczneK J2 Nauki społeczne. AntropologiaH GN1-673 GR-GV2 Muzyka. Architektura. Sztuki piękneM N2 Dzieła treści ogólnej. Bibliotekoznawstwo A Z2 Struktura organizacyjna udostępniania zbiorów w wolnym dostępie wol. książek i czasopism w 8 dziedzinach: 1. Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie 4

Oczekiwania czytelnika wyszukiwanie informacji potrzeba pomocy ze strony bibliotekarza Przyczyny skomplikowana sytuacja społeczna i polityczna kraju (reformy strukturalne państwa) osaczenie nowością i szybkim rytmem zmian Zainteresowania czytelnika związane z ogólną sytuacją kraju i świata dotyczące często spraw nieopisanych jeszcze w literaturze prawniczej Rola bibliotekarza prowadzenie własnej kwerendy z zastanej rzeczywistości (m.in. śledzenie zmian ustawodawczych czy zamiarów instytucji publicznych, rejestracja dyskursu publicznego) gromadzenie odpowiedzi na przyszłe pytania wielozawodowość – rozumienie pojęć z różnych dziedzin nauk społecznych i prawnych oraz ich praktyczne zastosowanie 1. Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie 5

Przykładowe pytania zadawane w ciągu jednego dnia pracy bibliotekarza dziedzinowego: wzór pozwu sądowego w sprawie szkód remontowych, wzór pisma egzekucyjnego na ruchomości, wpływ Unii Europejskiej na gospodarkę Niemiec, przyczyny bezrobocia w Polsce, reklama w Internecie, poglądy na politykę gospodarczą Narodowej Demokracji, literatura o mniejszościach i nacjonalizmie w Polsce i krajach sąsiedzkich. 1. Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie 6

7 Czytelnicy w BUW Karty stałe Odwiedziny w BUW rok rok Studenci UWinniKarty okresoweOgółem

1. Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie rok2001 rok2002 rok2003 rok Odstawienia książek i czasopism w BUW (w wol.)

Studenci Wydziału Prawa i Administracji UW: 1. miejsce w liczbie zapisów do BUW, preferencja w wykorzystaniu zbiorów na miejscu, w latach 2001–2002 spośród zapisanych studentów prawa tylko połowa wypożyczała do domu. 1. Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie 9 Studenci spoza UW – największe grupy z uczelni eksponujących kierunki prawa i powiązane z prawem: Szkoła Główna Handlowa, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

1. Cechy szczególne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie 10 OgółemInformacje biblioteczne i rzeczowe (większe prace) Zestawienia bibliograficzne (pisemne) Informacje biblioteczne Informacje bibliograficzne Informacje rzeczowe Informacje proste (ustne i pisemne)

Kto przychodzi do BUW-u? w latach 80. – elita opozycyjna, w latach 90. – osoby, które jednak wybrały naukę, a nie politykę, po przeprowadzce na Powiśle (1999) – osoby zainteresowane najbardziej swoimi sprawami (nie tylko studenci). 2. Niepowtarzalność czytelnika dziedzinowego 11

studenci i pracownicy WPiA UW studenci i pracownicy szkół państwowych studenci i pracownicy szkół niepublicznych urzędnicy i współpracownicy instytucji strzegących praworządności: IPN, RPO, RPDz urzędnicy samorządowi funkcjonariusze służby miejskiej funkcjonariusze policji (k.k., kryminologia) prawnicy korporacyjni: syndyk, radca, komornik sędziowie kandydaci do aplikacji: notarialnej, radcowskiej, sędziowskiej prawnicy indywidualni pracownicy administracyjni kancelarii prawnych przedstawiciele organizacji pozarządowych (rozpoznanie funduszy europejskich) 12 Czytelnicy w dziedzinie Prawo. Nauki polityczne 2. Niepowtarzalność czytelnika dziedzinowego

Czytelnicy w dziedzinie Prawo. Nauki polityczne cd. byli właściciele członkowie rodzin osób stale lub czasowo przebywających za granicą deklarujący brak wiary w profesjonalizm prawników (Zosie samosie) pieniacze (sprawy mieszkaniowe, ochrona dóbr osobistych, spadki, testamenty, wzory pism procesowych) wypełniający zeznania podatkowe (przyszli założyciele fundacji, stowarzyszeń) przedsiębiorcy rozpoczynający działalność na rynku europejskim przedsiębiorcy rozpoczynający działalność na rynku irackim Niepowtarzalność czytelnika dziedzinowego

W jakim celu przychodzi czytelnik do szerokiej dziedziny Prawo. Nauki polityczne? student – by przygotować się do zajęć lub egzaminu albo zbierać materiały do pracy licencjackiej lub magisterskiej, student pracujący – by np. znaleźć odpowiedź na zagadkę prawną, zadaną mu przez zatrudniającą go kancelarię, osoby ze wskazania życiowego spoza środowiska uczelnianego i prawnego – by uzyskać pomoc fachowa, ale nieodpłatną. Rola bibliotekarza: przewodnik w wyborach życiowych i w drodze zawodowej studenta, wykładowca w dziedzinie informacji naukowej, asystent w kancelarii prawniczej. 2. Niepowtarzalność czytelnika dziedzinowego 14

Dziedzina a kancelaria prawna: skuteczna pomoc dziedziny gwarantowana jest dostępem do nieporównywalnej zasobów tradycyjnych i elektronicznych, atrakcyjność dziedziny jako agendy świadczącej pomoc bardziej formalną niż tradycyjną bibliotekarską. Funkcja społeczna dziedziny – miejsca akumulacji jednorodnych zbiorów i informacji – jako: instytucji zaufania społecznego, nieformalnej wspólnoty różnych ludzi o podobnych zainteresowaniach lub o tych samych aktualnie problemach do rozwiązania – z informatorem – przewodnikiem i doradcą Niepowtarzalność czytelnika dziedzinowego

1. Uniwersytet Warszawski: Centrum Europejskie Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) Wydział Prawa i Administracji: Instytut Prawa Międzynarodowego – Katedra Prawa Europejskiego Instytut Nauk Prawno-Administracyjnych – Zakład Prawa Administracyjnego Porównawczego i Gospodarczego Instytut Prawa Cywilnego – Katedra Prawa Cywilnego Porównawczego Instytut Prawa Karnego – Katedra Studiów Porównawczych Prawa Karnego Podyplomowe Studium Prawa Europejskiego Centrum Prawa Angielskiego i Europejskiego Centrum Prawa Francuskiego i Europejskiego Szkoła Prawa Niemieckiego i Europejskiego Centrum Prawa Hiszpańskiego i Europejskiego Centrum Prawa Włoskiego i Europejskiego 3. Problematyka unijna a BUW księgozbiór w depozycie BUW 16

2. Inne uczelnie warszawskie: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łozowskiego, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Collegium Civitas, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wyższa Szkoła im. Bogdana Jasińskiego, Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji, Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa (dawniej Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu), Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych, Warszawska Szkoła Zarządzania - Szkoła Wyższa Problematyka unijna a BUW

Jak zainteresowanie problematyką unijną przejawiało się w pracy informatora dziedzinowego? powtarzalność i ogólnikowość stawianych pytań, trywializacja i bagatelizacja problemu integracji i akcesji, język propagandy integracyjnej (przymiotniki: wspólnotowy i europejski jako synonimy) Problematyka unijna a BUW

Co nas czeka w dającej się przewidzieć przyszłości? Rozporządzenia Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu: 1) z maja 2002 r. w sprawie warunków, jakie powinna spełniać uczelnia, aby otworzyć i prowadzić kierunek studiów, oraz nazwy kierunków studiów (Dz. U ). 2) z grudnia 2003 r. w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz. U ). 3. Problematyka unijna a BUW Europeistyka – nowy kierunek studiów w roku akad. 2004/2005: Wykładane przedmioty: ogólne, podstawowe, kierunkowe: prawo wspólnotowe, europejskie prawo gospodarcze, prawo socjalne i ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej. specjalistyczne, specjalnościowe. 19

20 3. Problematyka unijna a BUW Czy stosowanie tego rozporządzenia zmieni treść pytań stawianych bibliotekarzowi? Decyzja Senatu UW z 17 grudnia 2003 r. o utworzeniu Międzywydziałowych Studiów Europejskich o kierunku europeistyka w roku akad. 2004/2005 jako dwustopniowych (licencjackich i magisterskich) studiów dziennych i wieczorowych. Wątek europejski w poszukiwaniach bibliotecznych, bibliograficznych i rzeczowych w dziedzinie prawa zjawisko ciągłego znikania z półek książek o tematyce unijnej.

Czym dysponuje informator dziedzinowy? Jak buduje warsztat pracy, by móc poprzez bieżącą kontrolę rozwoju wydarzeń w życiu naukowym i publicznym być przydatnym w instytucji usługowej, którą jest Biblioteka? Zasób dziedziny Prawo. Nauki polityczne w 2003 r.: – ok. 10 % ogółu zbiorów w wolnym dostępie ( wol.), – najwyższy wskaźnik wykorzystania księgozbioru (662,2 % zbiorów w wolnym dostępie), – Zasób czasopism bieżących w Czytelni Czasopism Bieżących i Mikroform, – Dział Ogólny zasoby prawa miejscowego. 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego 21 Czytelnia Czasopism Bieżących i Mikroform

Zasób w wolnym dostępie – wydawnictwa ciągłe o tematyce europejskiej: – kilkadziesiąt tytułów czasopism – kilkanaście wydawnictw seryjnych 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego zał. 1 i 2 w materiałach 22

Ogólnobiblioteczny system informacji postumenty topograficzne ulotki 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego 23 panele regałowe bazy danych

1. Zestawienia informacyjne z danymi dotyczącymi prawa i dziedzin prawo wspierających (ogólnoprawne): Prawo w Internecie, Ekonomia dla prawników, Polityka w Internecie, Ewidencje i rejestry, Samorząd lokalny w Internecie i w BUW, Studenci. Źródła: gazety, informatory instytucji i organizacji, ulotki reklamowe, ogłoszenia prasowe, media elektroniczne, grupy dyskusyjne, materiały biblioteczne z zasobów BUW. 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego Indywidualny warsztat bibliotekarza dziedzinowego 24

2. Materiały z danymi europejskimi: Integracja europejska, Unia Europejska w BUW. Adresy – autorzy – instytucje – konwencje – wydawnictwa Tłumaczenia prawa polskiego Przewodnik po symbolach Klasyfikacji Biblioteki Kongresu dotyczących zagadnień unijnych, np.: KJE – integracja europejska, JN 15, JN 30 – integracja polityczna (KJE, JN – działy w dziedzinie Prawo. Nauki polityczne) HC 239 – integracja ekonomiczna (HC – dział w Naukach społecznych. Antropologii) D 1060 – historia integracji (D – dział w Naukach historycznych) Źródła: prawnicze grupy dyskusyjne w Internecie, np. – ważne źródło pozyskiwania nowości, np. tłumaczenia i interpretacje obcych pojęć prawniczych lub sprawy, które przynosi życie publiczne. 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego 25 Indywidualny warsztat bibliotekarza dziedzinowego cd.

Biblioteka Depozytowa Wspólnot Europejskich – Urząd Integracji Europejskiej Centrum Dokumentacji Europejskiej [Biblioteka]. – Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego Centrum Dokumentacji Europejskiej. – Kolegium Europejskie Natolin Centrum Dokumentacji Europejskiej [Biblioteka]. – Ministerstwo Spraw Zagranicznych Centrum Dokumentacji Europejskiej. – Szkoła Główna Handlowa Centrum Europejskie. – Uniwersytet Warszawski 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego Punkty informacji europejskiej na terenie Warszawy 26

Centrum Informacji Europejskiej. – Urząd Integracji Europejskiej Centrum PRO-EURO przy Fundacji Małych i Średnich Przedsiębiorstw Euro Info Centre PL 405 przy Funduszu Współpracy Krajowy System Przygotowań do Funduszy Strukturalnych. – Fundacja Edukacji Ekonomicznej Polska Fundacja im. Roberta Schumana Polska Sieć Doradców Biznesu S.A. Punkt Informacyjny Unii Europejskiej. – Warszawskie Centrum Finansowe 4. Warsztat bibliotekarza dziedzinowego Punkty informacji europejskiej na terenie Warszawy cd. 27

5. Wnioski 28 wsparcie oswajające z nową sytuacją w Bibliotece doprowadzenie do całkowitej lub kontrolowanej samodzielności potrzeba kontaktu interpersonalnego z fachową osobą CzytelnikBibliotekarz dziedzinowy

Biblioteka gromadzenie zbiorów, rejestracja informacji: zorganizowanej, niezorganizowanej. Dziedzina porządkowanie szumu informacyjnego 5. Wnioski 29

Własna osobowość każdego kraju w Unii zależna od wniesionego bagażu. Integracja wyzwaniem dla wszystkich. Bibliotekarze niosą bagaże wspólnie ze swoimi czytelnikami. Może droga czytelnika będzie dzięki temu łatwiejsza. Jeśli tak – misja bibliotekarza będzie spełniona. Dziękuję Państwu za uwagę