„Konstruowanie programów nauczania kształcenia ogólnego zgodnych z nową podstawą programową” 1

Podstawa prawna Ustawa o Systemie Oświaty Rozporządzenie MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. (w sprawie dopuszczania do użytku programów nauczania) Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. (w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego) 2 2

Ustawa o Systemie Oświaty Art. 22a. 1. Nauczyciel ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. 2. Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program wychowania przedszkolnego lub program nauczania. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego lub program nauczania. 3

Nowa podstawa programowa ROZPORZĄDZENIE Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r., Nr 4, poz.17 4

Nowa podstawa programowa to podstawowy dokument: państwowy - ministerialny obowiązujący prawnie wyznaczający na danym etapie edukacyjnym cele kształcenia, zestaw treści nauczania, umiejętności, które muszą być ujęte w programach nauczania.

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Programy nauczania ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 8 czerwca 2009 roku w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników 6

Program nauczania traci status „ministerialny” pozostaje w gestii i kompetencji szkoły może być – w określonych granicach - wyrazem autonomii szkoły i twórczych działań nauczyciela

Rozporządzenie MEN Program nauczania dla zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, zwany dalej „programem nauczania ogólnego”, program nauczania dla zawodu oraz program nauczania dla profilu kształcenia ogólnozawodowego, zwany dalej „programem nauczania dla profilu”, dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły, na wniosek nauczyciela lub nauczycieli. 8

Skąd programy? Nauczyciel może zaproponować program wychowania przedszkolnego, program nauczania ogólnego, program nauczania dla zawodu albo program nauczania dla profilu opracowany samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami. 9

Skąd programy? Nauczyciel może również zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów) – np. uzyskany od wydawnictwa... lub program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi zmianami (zmodyfikowany w określonym zakresie).

Decyzja nauczyciela: Wybrać program nauczania napisany przez kogoś? Wybrać napisany przez kogoś i dokonać jego modyfikacji? A może – napisać program własny?

Program nauczania przedmiotu Musi uwzględniać potrzeby i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony. Jest komponentem szkolnego zestawu programów nauczania (a więc musi być spójny z programami nauczania innych przedmiotów). Musi uwzględniać misję szkoły i przyjętą w szkole filozofię nauczania i wychowania.

Program - podstawa prawna § 4. 1. Program nauczania ogólnego obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i dotyczy edukacji wczesnoszkolnej (kształcenia zintegrowanego), przedmiotu, ścieżki edukacyjnej, bloku przedmiotowego lub ich części i może być dopuszczony do użytku w danej szkole, jeżeli:

Program - podstawa prawna 1) stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej w rozporządzeniu, o którym mowa w §3 ust. 1 pkt 1, albo w dotychczasowej podstawie programowej kształcenia ogólnego;

Program nauczania 2. Zawiera: szczegółowe cele kształcenia i wychowania treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej, sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany, opis założonych osiągnięć ucznia (…) propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia; 15 15

Aspekty autorskie programu autorska obudowa (plany, podręczniki, środki dydaktyczne) treść podstawy wzbogacona o innowację poszerzenie treści modyfikacja treści (nie naruszyć podstawy!) autorskie metody (np. przewaga dramy w klasie teatralnej), szczególne sytuacje dydaktyczne… itp.

Program nauczania Jeśli nauczyciel wybrał cudzy program i zmodyfikował go, powinien koniecznie: podać nazwisko autora, opisać/wskazać/zaznaczyć zakres modyfikacji. 17

Dopuszczanie programu do realizacji w szkole zgodność z podstawą programową poprawność konstrukcyjna (zgodność z rozporządzeniem z 8 czerwca 2009r.) poprawność metodyczna i merytoryczna wartość z punktu widzenia ucznia, nauczyciela, dyrektora szkoły, rodzica itp. warunki wdrożenia obudowa

Program – a inne dokumenty szkoły Każdy program wprowadzony do szkolnego zestawu programów nauczania powinien być oceniony pod kątem: zgodności z misją szkoły, jej tożsamością przyjętą w szkole/placówce strategią edukacyjną zgodności ze statutem szkoły możliwości i uwarunkowań środowiska

Dyrektor szkoły może zasięgnąć opinii: 1) nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, lub 2) konsultanta lub doradcy metodycznego, lub 3) zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu problemowo-zadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

Opinia programu powinna zawierać m.in. informacje o: zgodności programu nauczania ogólnego z podstawą programową kształcenia ogólnego dostosowaniu programu do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony, poprawności metodycznej i merytorycznej programu

Program a plan nauczania Nasuwają się pytania Jaka jest różnica pomiędzy programem a planem nauczania? Czy plan może, czy powinien być elementem programu? 22

podstawa programowa program [podręcznik] plan

Obudowa programu podręczniki zeszyty ćwiczeń, mapy, nagrania, foliogramy, programy komputerowe, gry dydaktyczne plany dydaktyczne i metodyczne scenariusze testy, sprawdziany i inne narzędzia badania osiągnięć inne ...............................................

Różne spojrzenia na program nauczania 25

Podsumowanie Nowa podstawa programowa Określa cele kształcenia ogólnego [wymagania ogólne]. Podaje podstawowy kanon treści nauczania [wymagania szczegółowe]. Umożliwia tworzenie własnych programów nauczania, dostosowanych do możliwości i potrzeb uczniów.

Podstawowe ujęcia programu nauczania wykaz treści nauczania zestaw planowych czynności pedagogicznych zestaw zamierzonych efektów pedagogicznych zestaw pojęć i zadań do wykonania rejestr doświadczeń. wg: H.Komorowska, O programach prawie wszystko

Paradygmaty prac programowych Program dydaktyczny – wzór - - paradygmat dominujący (uczenie się jako uzyskiwanie wiedzy od osoby kompetentnej; z podręczników lub od nauczyciela – jako źródła informacji) wg H.Komorowska, O programach prawie wszystko

Paradygmaty prac programowych 2. Program doświadczalny – paradygmat teoretyczny (proces uczenia się – to proces samodzielnego „konstruowania” wiedzy poprzez doświadczenie oraz indywidualną pracę nad rozwiązaniem problemu) wg H.Komorowska, O programach prawie wszystko

Paradygmaty prac programowych 3. Program zadaniowy – - paradygmat praktyczny (proces uczenia się polega na opanowaniu konkretnej umiejętności lub wykonaniu określonego zadania) wg H.Komorowska, O programach prawie wszystko

Jak podstawa programowa wpływa na programy nauczania? 31

Program nauczania w świetle rozporządzenia MEN z 8 czerwca 2009 roku to dokument opisujący, w jaki sposób zostaną zrealizowane treści nauczania wskazane w podstawie programowej kształcenia ogólnego [oraz inne - dodatkowe, poszerzające.] 32

Podstawa programowa narzędziem pracy nauczyciela Podstawa Programowa zawiera szczegółowy opis wymagań. Określa, co musi stanowić główną materię programu – i czego uczeń ma się nauczyć. Pozwala precyzyjnie określić, co będzie oceniane – a więc zbudować wymagania na stopnie szkolne. Określa wymagania egzaminacyjne.

Nowa podstawa programowa Przesuwa kompetencję tworzenia programów w stronę nauczyciela. Czyni nauczyciela faktycznym twórcą i realizatorem programu nauczania własnych uczniów.

Jak podstawa programowa wpływa na planowanie pracy dydaktycznej? 35

Co podstawa programowa narzuca obligatoryjnie programom nauczania? Co przede wszystkim pozostawia w gestii nauczyciela? Nawiązujemy tu do kwestii dyskutowanych na poprzedniej sesji (por. slajd 15), przypominamy, co wówczas zostało powiedziane i wskazujemy konsekwencje dla twórców programów nauczania: - Co podstawa programowa narzuca obligatoryjnie programom nauczania? [Wymagania ogólne i szczegółowe – czyli treści kształcenia – ale w perspektywie celów ogólnych; trzeba uczyć konkretnych umiejętności, ale z świadomością ogólnych celów, którym służą]. W programach muszą być ujęte cele ogólne i szczegółowe, czyli treści – zgodne z treściami PP. - Co przede wszystkim pozostawia w gestii nauczyciela? [metodykę – i modyfikacje, dostosowanie programu do specyficznych potrzeb uczniów, a także sposoby oceniania]

Wymagania szczegółowe = treści kształcenia Określone zostały w podstawie programowej dla wszystkich przedmiotów i zapisane językiem wymagań. Tworząc program nauczania, nauczyciel- autor musi w nim zawrzeć ww treści, przy czym nauczyciel ma różne możliwości, które wynikają: 37

ze specyfiki przedmiotu i etapu edukacyjnego (np. układ treści), stopnia zaspokojenia zainteresowań uczniów przez zapisy z podstawy programowej, w wypadku braków - poszerzenie treści (treści wykraczające poza podstawę), uszczegółowienia treści zapisanych w podstawie (np. plastyki), potrzeby innowacyjności, np. w zakresie układu treści, metod pracy, organizacji zajęć, realizacji własnych pasji nauczyciela i zainteresowań uczniów (np. „klasa dziennikarska”). 38

Szczegółowe osiągnięcia Program może określać przewidywane osiągnięcia uczniów w stopniu bardziej szczegółowym niż podstawa programowa – choć nie musi tego robić. W każdym jednak wypadku program musi mieć układ, strukturę! Podstawa programowa nie jest programem nauczania! Podkreślmy: nie należy oczekiwać, że w programie pojawią się dokładne zapisy takie jak w podstawie programowej… Trzeba też jeszcze raz podkreślić, że są to wymagania opisujące umiejętności uczniów na koniec etapu edukacyjnego – a nie wykaz tematów czy zagadnień programowych. Ważne jest też uchwycenie specyfiki przedmiotu, gdyż stopień uszczegółowienia wymagań jest różny. 39

Szczegółowe osiągnięcia W podstawie programowej szczegółowe wymagania określają umiejętności ucznia na koniec etapu edukacyjnego. W programach nauczania – mogą przekładać się na wiele umiejętności „składowych”. Przykłady wskażą, że zapisy wymagań szczegółowych są uwarunkowane specyfiką przedmiotów.

Inne kwestie… Czy te treści realizowane są w danym etapie „jednorazowo” (np. podczas cyklu lekcji) – czy wracamy do nich w toku dalszej nauki? Czy dana treść jest uczona autonomicznie, czy w powiązaniu z innymi treściami? Tu omówimy podane przykłady: język polski na pewno traktuje analizę i interpretację utworu holistycznie (uczymy „procedury” postepowania z utworem i charakteryzowanie osoby mówiącej to tylko jeden z elementów analizy; nigdy nie ograniczamy się do jednego elementu…). A jak to wygląda na historii i matematyce???

DZIĘKUJĘ