Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wykład dla studentów i pracowników, 10.10.2013 Podstawy ekonomiczne i prawne wykorzystania odnawialnych źródeł energii Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej gwisniewski@ieo.pl www.ieo.pl

Odnawialne i nieodnawialne zasoby energii vs. światowe zużycie energii Roczny strumień energii promieniowania słonecznego docierająca do powierzchni Ziemi (1,76 x 1017) przekracza 30 tys. razy światowe, roczne zapotrzebowanie na energię www.ieo.pl

Zrównoważone gospodarowanie Postęp technologiczny Odnawialne zasoby energii Wykorzystanie zasobów Technologia Zasób Ekonomika Procedury lokalizacyjne Planowanie Zrównoważone gospodarowanie Postęp technologiczny Mechanizmy wsparcia Organizacja Jakość Opłacalność www.ieo.pl

Lokalne uwarunkowania inwestycyjne Instytucje a rozwój energetyki odnawialnej PROMOCJA I INFORMACJA BADANIA I ROZWÓJ SZKOŁY, MEDIA BADANIA PODSTAWOWE PUNKTY INFORMACYJNE BADANIA STOSOWANE Pomysł techniczny INNOWCYJNE FIRMY Informacje ogólne KONSULTANCI Model matematyczny PROJEKTANCI Informacje szczegółowe PRODUCENCI Model techniczny Studia wykonalności INSTALATORZY Prototyp rynkowy Projekt techniczny Produkt Inwestycje Inwestor Servis Integracja działalności w obszarach : Badania i wdrożenia demonstracyjne Polityka i strategie regionalne Promocja i informacja LIDERZY LOKALNI Lokalne uwarunkowania inwestycyjne KONSULTANCI/Agencje energetyczne Plany energetyczne SAMORZĄD TERYTORIALNY Programy rozwoju RZĄD Polityka PARLAMENT Prawo POLITYKA I PROGRAMY ROZWOJOWE www.ieo.pl

OZE na świecie ‘2010 źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012” OZE dostarczają 17% energii końcowej w skali całego globu www.ieo.pl

OZE-E na świecie ‘2011 źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012” OZE-Elektryczne (OZE-E) stanowiły ok 50% wszystkich nowych inwestycji na świecie w 2011 r. (208 GW) Całkowita moc OZE-E w 2011 roku wynosiła 1 360 GW (+8%) Moc OZE-E bez energetyki wodnej - 390GW, wzrost o 24% w stosunku do 2010 Moc OZE-E przekroczyła 25% of całkowitej globalnej mocy zainstalowanej 20.3% energii elektrycznej na świecie zostało wyprodukowane z OZE-E www.ieo.pl

Wiodące technologie OZE-E na świecie źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012” www.ieo.pl

Zestawienie nowych inwestycji OZE-E w UE na tle wszystkich inwestycji w wytwarzanie elektryczności w 2009 Źródło: JRC www.ieo.pl

Najważniejsze elementy nowej dyrektywy o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii Po raz pierwszy w historii każdy członek UE dostał swój cel ilościowy na 2020 r, (UE-20% PL-15%), który jest celem obowiązkowym (prawnie wiążącym pod sankcją karną) Rządy muszą przygotować Plany działań na rzecz OZE do 30/06/2010, pokazując szczegółowo jak zamierzają zrealizować swoje cele i wdrożyć dyrektywę prawnie do 5/12/20110 Są cele pośrednie, co 2 lata (2012, 2014, 2016, 2018), zmuszające rządy do raportowania postępów do KE. Cele pośrednie nie są obowiązkowe. Wprowadzone będą powszechnie świadectwa pochodzenia zielonej energii (elektrycznej, ciepła i chłodu) oraz biopaliw, tak aby sprzedawcy paliw transportowych mogli wykazać, że w 2020 r. sprzedali minimum 10% biopaliw Osiągnięcie założonego 10% udziału biopaliw w paliwach transportowych związane musi być ze stosowaniem wysokosprawnych technologii (także napędów elektrycznych i wodorowych) oraz przestrzeganiem zasad zrównoważoności środowiskowej w całym łańcuchu, także na etapie produkcji biomasy. Priorytet dostępu OZE do sieci elektroenergetycznych (wzmocnienie dotychczasowych przepisów: pełne koszty rozwoju sieci po stronie operatorów, promowanie inteligentnych sieci i magazynowania energii i wspieranie finansowe rozwoju sieci) oraz ciepłowniczych i gazowych (promocja biogazu) Zielone ciepło (i chłód) po raz pierwszy jest promowane jako równoprawny element ogólnego celu na 2020 r; dodatkowo przewidziano specjalne wsparcie prawne poprzez zobowiązanie rządów do ustalenia przed 2015 r. w przepisach prawa budowlanego minimalnych wymagań co do udziału energii z OZE w pokryciu potrzeb energetycznych budynków. Dodatkowym instrumentem będą obowiązkowe kursy i certyfikaty dla instalatorów pomp ciepła, kolektorów słonecznych, kotłów na biomasę. Redukcja barier administracyjnych i prawnych dla OZE, usprawnienie procedur i ułatwienia dla przedsiębiorców.

Cele dla krajów członkowskich na 2020 Źródło: DG ENER EU-27 efforts in Renewables BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK 49% 13% 16% 30% 18% 25% 20% 23% 17% 40% 11% 14% 34% 15% 31% 24% 38% 10% 2.2% 9.4% 6.1% 17.0% 5.8% 18.0% 3.1% 6.9% 8.7% 10.3% 5.2% 2.9% 32.6% 0.9% 4.3% 2.4% 23.3% 7.2% 20.5% 17.8% 6.7% 28.5% 1.3% 39.8% 2005 2020 0%

Pakiet stawia na efektywność Jak będzie liczone osiągniecie 15% celu na ‘2020 dla Polski wg dyrektywy o promocji stosowania energii z OZE Pakiet stawia na efektywność w całej energetyce OZEC -zużycie (~produkcja) zielonego ciepła [TJ] OZEE -zużycie (~produkcja) zielonej energii elektrycznej [TJ] OZEB -zużycie (~produkcja ) biopaliw [TJ] OZEZWW zużycie biomasy na potrzeby własne źródeł energii odnawialnej i energii wtórnej – energii pochodnej (np. ciepła do podgrzewanie wsadu w biogazowni ciepłem odzyskanym z silnika na biogaz) [TJ] FZE -finalne zużycie energii [TJ] PW -zużycie energii na potrzeby własne sektora energet. [TJ] S -straty paliw i energii na przesyle i dystrybucji [TJ]

Krajowy Plan Działania – struktura produkcji energii z OZE w 2020 EU-27 efforts in Renewables

Moc zainstalowana (energia elektryczna) wg. technologii OZE w Polsce wg. KPD EU-27 efforts in Renewables

Produkcja ciepła wg. technologii OZE w Polsce wg. KPD

KPD – jakie technologie OZE będą się rozwijać?

KPD – jakie technologie OZE będą się rozwijać?

Wdrożenie dyrektywy – Ustawa OZE 3 lata opóźnienia we wdrożeniu dyrektywy Obecnie obowiązujący system wsparcia OZE jest w kontynuacją systemu wprowadzonego w latach 2004/2005 w celu wdrożenia poprzedniej dyrektywy o promocji OZE, która obejmowała zobowiązania wyłącznie dla energii elektrycznej Ostatni oficjalny projekt ustawy OZE (zapowiadanej w KPD) z 5/10/2012 (rewizja systemu wsparcia, otwarcie możliwości dla energetyki prosumenckiej) Przyjęcie tzw. „małego trójpaku” (wrzesień 2013), poprzedzone skierowaniem przeciw Polsce skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (tzw. infringement”) Koncepcja nowego systemu wsparcia, w formie aukcjoningu, zaprezentowana we wrześniu 2013 roku

Obowiązujący system wsparcia dla producentów energii z OZE w Polsce + = System świadectw pochodzenia, zarządzany przez Towarową Giełdę Energii ŚP wydawane przez URE koncesjonowanym producentom energii z OZE www.ieo.pl

Zobowiązania ilościowe przedsiębiorstw energetycznych Podmioty zobowiązane – sprzedawcy energgii odbiorcom końcowym Brak gwarancji sprzedaży ŚP dla producenta energii, bezterminowość ŚP www.ieo.pl

Moc zainstalowana OZE w Polsce, 2005-2012, wg URE www.ieo.pl

Produkcja (TWh) energii elektrycznej z OZE 50% energii z OZE pochodzi ze współspalania Nadwyżki ŚP w sposunku do zobowiązań ilościowych www.ieo.pl

Rozwój rynku OZE-elektryczne vs KPD Projekt Ustawy o OZE – grudzień 2011

Wiodące technologie na rynku OZE w 2012r Wiodące technologie na rynku OZE w 2012r. przyrosty mocy, obroty i tempo wzrostu 2012/2011 Łączne obroty na rynku wiodących technologii OZE w 2012 roku - 9,1 mld zł

Konsekwencje dla rynku ŚP 2012 – 82% rynku w transakcjach pozasesyjnych, 2013 – 90% www.ieo.pl

przychody jedsnostkowe Najważniejsze elementy systemu wsparcia w projekcie ustawy o OZE w wersji MG z dn. 4/10/2012 Źródło: opracowanie IEO   Rodzaje OZE Stała cena zł/kWh '2013/14 Mikroinstalacja Mała instalacja Instalacja OZE (duża) Wsp. korekcyjny ŚP '2013 10 kW 40 kW 50 kW 75 kW 100 kW 200 kW 500 kW 1 MW 5 MW 10 MW 20 MW 50 MW przychody jedsnostkowe Energetyka wiatrowa lądowa 0,95 0,65 1,20 0,90 J ? morska 1,80 Biogaz rolniczy 0,70 1,50 1,45 1,40 ze składowisk odpadów 0,55 1,10 z oczyszczalni ścieków 0,45 0,75 L Biomasa współspalanie 0,30 biomasa stała 1,30 1,05 biomasa +CHP 1,70 1,15 biopłyny Energetyka wodna 1,60 2,00 2,30 PV na budynkach 2,85 2,45 wolnostojące 2,75 Geotermia wymagania admin. wszystkie rodzaje OZE wszystkie odmiany technologiczne OZE Wystarczy informacja do operatora z opisem instalacji, nie stanowi działałalności gospodarczej Potrzebny jest wpis do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, działalność gospodarcza Wymagana koncesja przyłaczenie do sieci Brak opłat przyłączeniowych, o ile mikroinstalacja ma moc mniejszą niż aktualnie wydane warunki przyłączena - tylko zgłoszenie u operatora Pobierana jest połowa opłaty przyłączeniowej Pobierana jest pełna opłata przyłączeniowa www.ieo.pl

Mały trójpak Zmiany w Prawie Energetycznym, implementujące w sposób formalny dyrektywę 28/2009/WE Przeniesienie zapisów dyrektywy odnośnie certyfikacji instalatorów OZE, KPD i odpowiedzialności za jego wdrażanie, a także systemu zbierania danych statystycznych i monitoringu wdrażania KPD Wprowadzenie definicji mikroinstalacji Wprowadzenie ułatwień administracyjnych dla mikroinstalacji o mocach nie przekraczających aktualnej mocy przyłączeniowej posiadanej przez prosumenta: brak konieczności uzyskiwania koncesji i prowadzenia działalności gospodarczej, uproszczona procedura przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, brak opłaty przyłączeniowej Obowiązek zakupu energii wyprodukowanej z mikroinstalacji po cenie równej 80% średniej ceny energii z rynku konkurencyjnego z roku poprzedzającego (dyskryminacja względem dużych producentów) Brak istotnych zmian dla wielkoskalowych OZE elektrycznych, w szczególności działań naprawczych w stosunku do aktualnej sytuacji rynkowej

Mały trójpak – certyfikaty dla instalatorów OZE Art. 20g. 1. Osoba dokonująca instalacji mikroinstalacji lub małych instalacji, zwana dalej „instalatorem”, może wystąpić z pisemnym wnioskiem do Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego, zwanego dalej „Prezesem UDT”, o wydanie certyfikatu. Certyfikat jest dokumentem potwierdzającym posiadanie przez instalatora kwalifikacji do instalowania następujących rodzajów odnawialnego źródła energii: 1) kotłów i pieców na biomasę lub 2) systemów fotowoltaicznych, lub 3) słonecznych systemów grzewczych, lub 4) pomp ciepła, lub 5) płytkich systemów geotermalnych.

Mały trójpak – certyfikaty dla instalatorów OZE 3. Certyfikat może być wydany instalatorowi, który: b) Posiada dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) lub inny równoważny dokument potwierdzający kwalifikacje do instalacji urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych lub 71 c) Posaida udokumentowane trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie instalowania lub modernizacji urządzeń i instalacji: sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych, lub d) świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych lub równorzędnych, których program dotyczył zagadnień zawartych w zakresie programowym szkoleń określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 20u pkt 2, lub e) zaświadczenie o ukończeniu szkolenia u producenta danego rodzaju odnawialnego źródła energii, które w części teoretycznej i praktycznej zawierało zagadnienia w zakresie projektowania, instalowania, konserwacji, modernizacji lub utrzymania w należytym stanie technicznym odnawialnego źródła energii; 3) ukończył szkolenie podstawowe dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu instalatora mikroinstalacji lub małej instalacji, poświadczone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego organizatora szkoleń, o którym mowa w art. 20p ust. 1 lub w art. 20v, w zakresie dotyczącym instalowania danego rodzaju odnawialnego źródła energii; 4) złożył z wynikiem pozytywnym egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną, odpowiednio dla danego rodzaju odnawialnego źródła energii, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia podstawowego

Ilustracja „wsparcia" dla mikroinstalacji OZE w „Małym trojaku” na przykładzie prosumenta korzystającego dotychczas z taryfy G11 Taryfa G11 z 2013 roku (RWE) Obrót -energia czynna całodobowa zł/kWh 0,2878 -opłata handlowa zł/mc 4,2900 Dystrybucja -składnik staly opłaty sieciowej 9,1200 -opłata przejściowa 1,1300 -opłata dystrybucyjna zmienna całodobowa 0,1471 -opłata abonementowa 0,5400 Skutki ekonomiczne „małego trójpaku” dla mikroinstalacji OZE (10 kW, 70% potrzeby własne, 30%- eksport) cena energii na rynku konkurencyjnym w 2012r. zł/kWh 0,20136 mnożnik w projektu nowelizacji Prawa energetycznego i oczekiwane mnożniki   80% 100% 265% 950% realny i oczekiwany przychod prosumenta ze sprzedaży energii do sieci 0,16 0,20 0,53 1,91 progi oplacalności róznych mikroinstalacji OZE :( mkrowiatrak PV

Koncepcja aukcjoningu Zaprezentowana we wrześniu 2013 roku Dla mikroinstalacji OZE utrzymanie przepisów „małego trójpaku” Ograniczenie wsparcia dla współspalania i zamortyzowanych instalacji energetyki wodnej Wprowadzenie dla nowych instalacji OZE (40 kW-1MW oraz 1 MW-50MW) systemu aukcyjnego (na dostawę określonego wolumenu energii po najniższej cenie) i cen gwarantowanych na wyicytowany wolumen energii Dla istniejących instalacji OZE – wybór pomiędzy pozostaniem w systemie ŚP a przejściem na aukcje Niejasna sytuacja prawna dokumentu, proponowane rozwiązania nie są przejrzyste i niedostatecznie szczegółowe.

Prognoza kosztów LCOE energii z OZE w zestawieniu z hurtową ceną energii. Źródło: Ekspertyza IEO dla Ministerstwa Gospodarki, ‘2013 www.ieo.pl