Centrum? Aglomeracja? Metropolia? Zielona Góra dr Piotr Klatta Oto jest pytanie? dr Piotr Klatta

W 1923 roku jego powierzchnia wynosiła 3,7 km2 wobec około 2,8 km2 w początkach wieku XIX. Bardziej intensywnie miasto zaczęło się rozwijać dopiero od utworzenia w 1945 roku w Zielonej Górze polskiej administracji. W 1948 Zielona Góra została wyłączona z obszaru Powiatu Zielonogórskiego i po raz pierwszy stała się miastem na prawach powiatu. Szczególny wzrost miasta nastąpił po roku 1950, kiedy decyzją władz centralnych stało się ono stolicą województwa zielonogórskiego. W 1961 roku, decyzją Rady Ministrów, powiększono po raz pierwszy jej granice. Kolejne powiększenie granic miało miejsce w 1983 roku. Od tamtej pory obszar miasta zajmuje 58,32km kwadratowe powierzchni.

1945

1950

1975

1999 Reforma podziału administracyjnego, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku umocowała Zieloną Górę jako stolicę województwa lubuskiego i powiat grodzki.

Obecnie istniejące województwo lubuskie powstało 1 stycznia 1999 roku, w wyniku wejścia w życie reformy podziału administracyjnego kraju.

Reforma podziału administracyjnego kraju przywróciła zniesione w 1975 samorządy II stopnia – powiaty

Reforma ta tworzyła również Powiat Zielonogórski, w którego centrum znajdowała się Zielona Góra.

Reforma wprowadziła też miasta działające na prawach powiatów

Nowy podział – nowe propozycje W roku 1999, wraz z utworzeniem powiatów w lokalnej prasie zaczęły pojawiać się wypowiedzi lokalnych polityków i przedstawicieli mediów odnoszące się do potencjalnej możliwości powiększenia obszaru miasta o teren gminy wiejskiej Zielona Góra

2003 Niezwykle odważną była inicjatywa z 2003, którą wysunął ówczesny starosta zielonogórski Krzysztof Romankiewicz. Na łamach „Gazety Lubuskiej” zaproponował on powiększenie Zielonej Góry oraz połączenie powiatu grodzkiego i ziemskiego w jedną całość. Niestety, mimo podjęcia rozmów i powołania promującego tą inicjatywę stowarzyszenia z powodu braku zainteresowania ówczesnych władz miasta pomysł ten został zarzucony.

W sensie działań politycznych propozycja ta została zarzucona De facto miasto wzmacniało współpracę ze swoim otoczeniem

Rozwój Zielonej Góry po 2003

Pojawiły się problemy Budżetowe

Niestety powoli kończą się tereny zdatne pod inwestycje jakie mogą napłynąć do miasta. Bariery rozwoju

Peryferyjność

Ratunku upatrywano w rozwoju i instytucjonalizacji powiązań strukturalnych miasta z regionem

Budowa powiązań funkcjonalnych Zielonej Góry z jej otoczeniem

2006 W 2006 roku powstało stowarzyszenie Lubuskie Trójmiasto, które zawiązały gminy Zielona Góra, Sulechów i Nowa Sól. Celem stowarzyszenia jest szeroko rozumiane wzmocnienie potencjału regionu południowolubuskiego oraz niesienie pomocy inwestorom in tresującym się tą częścią województwa.

2010 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 W KPZK 2030 z 2011 roku Zielona Góra jest wymieniana jako ośrodek o znaczeniu krajowym o mniejszej, regionalnej, skali oddziaływania. Dokument ten wiąże miasto z regionem południowolubuskim a zwłaszcza z Powiatem Zielonogórskim, na terenie którego nie umiejscawia się innych ośrodków o podobnej skali i sile oddziaływania

2011 – Aglomeracja Zielonogórska W 2011 roku samorządy lokalne Województwa Lubuskiego włączyły się w proces kształtowania Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego. Dążąc do wywierania większego wpływu na twórców Strategii i uzyskania korzystnych zapisów dla podregionu zielonogórskiego, szereg samorządów lokalnych zawiązało Stowarzyszenie Aglomeracja Zielonogórska. Jako jego główny cel wskazano wspieranie idei samorządu terytorialnego oraz obronę wspólnych interesów podmiotów będących członkami Stowarzyszenia działającego w ramach Podregionu Zielonogórskiego

Aglomeracja? Aglomerację miejską tworzy zespół odrębnych administracyjnie, ale powiązanych wzajemnie jednostek osadniczych. W sensie społecznym charakteryzuje się ona ekologicznym konglomeratem miejskich i wiejskich zbiorowości zdominowanych przez miejski rynek pracy i codziennie korzystających z oferowanych przez miasto miejsc nauki, pracy, usług, rekreacji i kultury

2012 Zielonogórski Związek Gmin Powołany w 2012 roku ZZG jako główny cel wskazuje wspólne wykonywanie zadań własnych gmin w zakresie utrzymania czystości i porządku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie jego działania.

2012 Lubuskie Trójmiasto – wspólna strategia „Nowoczesna Administracja Lubuskiego Trójmiasta” W roku 2012 samorządy wchodzące w skład Lubuskiego Trójmiasta przedstawiły, opracowywane od 2010 roku, powiązane ze sobą strategie rozwoju poszczególnych miejscowości

Strategia Rozwoju Zielonej Góry na lata 2012-2022 cel nr 1 rozwój funkcji metropolitalnych miasta W „Części II Analiza SWOT, misja, wizja, cele i zadania strategiczne” strategia ta jako główne i determinujące cele Zielonej Góry wskazuje dalszy rozwój jej funkcji metropolitalnych, przez co rozumie się w niej budowę powiązań funkcjonalnych miasta z regionem oraz połączenie z gminą wiejską Zielona Góra

DLACZEGO? Obecnie powiązania hierarchiczne nie mają takiego znaczenia, jak powiązania sieciowe. Wspólnota interesów, wspólne działanie sąsiadujących samorządów gminnych i powiatowych ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania w tym celu środków unijnych (duże projekty realizowane są chętnie przy współpracy wielu samorządów), to jest właściwy kierunek.

JAK? wzmacnianie funkcji metropolitalnych miasta: wspieranie rozwoju obszaru funkcjonalnego o charakterze regionalnym – aglomeracji zielonogórskiej,

JAK? rozwój funkcji administracyjnych, gospodarczych, edukacyjnych, naukowych, kulturowych i innych usług publicznych wyższego rzędu.

Strategia Rozwoju Zielonej Góry na lata 2012-2022 cel nr 15 rozwój współpracy między Zieloną Górą a otaczającymi ją jednostkami szczebla gminnego oraz powiatowego

Cel 1 Cel 15 WARUNEK! Konieczne są mocne powiązania społeczne, gospodarcze i kulturowe z otoczeniem miasta

2012 Propozycja, prezydenta Janusza Kubickiego, przyłączenia gminy Zielona Góra do miasta Zielona Góra Dynamiczny rozwój miasta spowodował, że w 2012 roku powrócono też do koncepcji połączenia go z gminą wiejską Zielona Góra.

Kontrakt Zielonogórski 2013 Kontrakt Zielonogórski Powołany przez prezydenta Kubickiego zespół przedstawił projekt Kontraktu Zielonogórskiego stanowiącego propozycję określenia, w jaki sposób ma odbyć się połączenie z JST. Poniżej analiza kluczowych 10 punktów z rozdziału IV Kontraktu „10 zasad generalnych”.

Ze strony miasta złożono szereg obietnic

 Budżet Integracyjny i Budżet Obywatelski 100 000 000 zł (finansowany z premii ministerialnej)

Tymczasem

Premia dla łączących się gmin O możliwości uzyskania takiej premii mówi art. 41. pkt 1. Ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, według którego: „Dla gminy powstałej w wyniku połączenia dwóch lub więcej gmin, w drodze zgodnych uchwał, wskaźnik udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, określony w art. 4 ust. 2, w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym podjęto decyzję o połączeniu, jest zwiększony o pięć punktów”

Zatem

Potencjalna premia ministerialna w oparciu o dane z 2013 roku Potencjalna premia roczna - 16.135.029,13 zł Potencjalna premia pięcioletnia - 80.675.145,65 zł

Stanowisko Powiatu Zielonogórskiego (Inna koncepcja)

Stanowisko Powiatu Zielonogórskiego Wraz z odejściem gminy Zielona Góra z Powiatu Zielonogórskiego, utraci on istotne wpływy budżetowe w wysokości prawie 6.000.000 zł. Doprowadzi to do sytuacji, w której już w rok po połączeniu miasta i gminy Powiat Zielonogórski nie będzie miał środków na funkcjonowanie, co zagrozi jego istnieniu. Stanowisko nie przesądza sprawy połączenia.

Stanowisko Powiatu Zielonogórskiego Jednocześnie optymistyczne szacunki Urzędu Miasta Zielona co do możliwości finansowania połączenia z Gminą Zielona Góra mogą okazać się przeszacowane. Spowoduje to problemy finansowe miasta i zmusi jego władze do ograniczenia potrzebnych całemu regionowi planów inwestycyjnych i rozwojowych.

Inna koncepcja

Propozycja: Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej Miasto Zielona Góra, w razie udanego połączenia z gminą, wydzieli dzielnicę o charakterze wiejskim. Jednocześnie, tracąc swój powiatowy charakter, jako centralny ośrodek Aglomeracji Zielonogórskiej, wejdzie w skład Powiatu Zielonogórskiego.

Propozycja: Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej Powiększony o miasto Powiat Zielonogórski przejmie prowadzenie zadań powiatowych na terenie Zielonej Góry, jak również związane z tymi środki budżetowe.

Serio? Serio? Serio? Serio? Serio? Serio? Serio?

Serio! Serio! Serio! Serio! Serio!

Podstawa prawna: Ustawa z 5 czerwca 1998 r Podstawa prawna: Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. 2001, nr 142, poz. 1592 ze zm., art. 3 Rada Ministrów „tworzy, łączy, dzieli i znosi powiaty oraz ustala ich granice”

Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz. U Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. 2001, nr 142, poz. 1592 ze zm., art. 3 „Przez łączenie powiatów należy również rozumieć połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. Z dniem połączenia wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto”

Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz. U Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. 2001, nr 142, poz. 1592 ze zm., art. 3 terytorium kształtowanego powiatu powinno być „jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych”.

KORZYŚĆ nr 1 Premia ministerialna

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej – premia ministerialna Zgodnie z art. 41 Ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, łączące się jednostki mogą przez pięć lat korzystać ze specjalnej premii w postaci wyższych o 5% wpływów z podatku PIT.

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej – premia ministerialna Mówiący o tym art. 41 punkcie 2 Ustawy zawiera zapis, zgodnie z którym: „ Dla powiatu powstałego w wyniku połączenia dwóch lub więcej powiatów, w drodze zgodnych uchwał, wskaźnik udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, określony w art. 5 ust. 2, w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym podjęto decyzję o połączeniu, jest zwiększony o pięć punktów procentowych”

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej – premia ministerialna

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej Dzięki przejęciu zadań powiatu grodzkiego przez powiat ziemski możliwe będzie skupienie się miasta na realizowaniu planowej polityki prowadzącej do rozwoju Aglomeracji Zielonogórskiej.

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej Zaoszczędzone środki pozostaną w kasie miejskiej natomiast niezbędne inwestycje i instytucje powiatowe będą prowadzone przez Powiat Zielonogórski.

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej Zielona Góra stanie się centrum powiększonego Powiatu Zielonogórskiego

Inne korzyści Połączenie obydwu jednostek powiatowych umożliwi wewnętrzną, opartą na suwerennych lokalnych decyzjach, regulację zadań i celów Zielonej Góry i Powiatu Zielonogórskiego, które będą mogły w dużym stopniu wspólnie je kształtować i realizować z korzyścią dla mieszkańców regionu.

Inne korzyści Nie bez znaczenia dla priorytetowego rozwoju funkcji metropolitalnych Zielonej Góry, budowanych na terenie Powiatu Zielonogórskiego, jest również fakt, że w dalszej perspektywie do postulowanej struktury mogą dołączać inne jednostki

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej Kumulacja

1+1=2

Koncepcja Aglomeracji Zielonogórskiej – kumulacja premii Jednostka Premia Rocznie Premia w okresie pięciu lat Potencjalna premia połączonych JST (gminy) 16.135.029,13 zł 80.675.145,65 zł Potencjalna premia połączonych JST (powiaty) 21.029.261,46 zł 105.146.307,30 zł Razem 37.164.290,59 zł 185.821.452,95 zł Należy zaznaczyć, że wskazane szacunkowe dane co do wysokości potencjalnego napływu środków budżetowych do regionu zielonogórskiego, do czego może dojść w wyniku jednoczesnego połączenia gminnych i powiatowych JST, zostały opracowane w oparciu o dane MF o udziale JST w PIT za rok 2012. Był to okres trwającego od kilku lat kryzysu, który według analityków zmierza ku końcowi. Może to oznaczać wzrost wynagrodzeń w wielu działach gospodarki a tym samym wzrost PIT jak też udziału JST w tym podatku.

Połączenie Powiatów – przejęcie zadań W wyniku połączenia Powiat Zielonogórski przejmie od miasta Zielona Góra między innymi takie zadania jak: infrastruktura społeczna, w tym pomoc społeczna, opieka społeczna, prowadzenie domów pomocy społecznej, transport ponadlokalny i drogi publiczne o charakterze powiatowym, ochrona przyrody i leśnictwo, oświata, w tym szkoły specjalne i szkoły ponadgimnazjalne, bezpieczeństwo, w tym ochrona pożarowa i powodziowa, kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, nadzór budowlany, zagospodarowanie przestrzenne, geodezja i kataster, ochrona praw konsumenta, administracja architektoniczno- budowlana.

Połączenie Powiatów – przejęcie zadań W roku 2012 różnica in minus między wpływami a wydatkami związanymi z realizacją zadań powiatowych miasta Zielona Góra wynosiła 4.339.861,96 zł. Tego rzędu środki są w chwili obecnej przeznaczane przez władze miasta na uzupełnienie wydatków powiatowych.

Połączenie Powiatów – przejęcie zadań Miasto Zielona Góra, zwolnione z konieczności realizacji zadań powiatowych, będzie mogło dopłacaną do nich kwotę, wynoszącą ponad 4.300.000,00 zł, przeznaczyć na inne ważne zadania.

Połączenie Powiatów – rozwiązywanie problemów

Połączenie Powiatów – rozwiązywanie problemów Ważnym czynnikiem ułatwiającym potencjalne połączenie powiatów, jest przepis wynikający z pkt 5 art. 4 Ustawy o samorządzie powiatowym. Mówi on, że „Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu”.

Inne skutki W przypadku wdrożenia proponowanego rozwiązania, polegającego na włączeniu Zielonej Góry do Powiatu Zielonogórskiego, Rada Miasta przestanie być Radą Powiatu, jednak, zgodnie z § 2 art. 390 Ustawy Kodeks Wyborczy z 5 stycznia 2011 roku, nie zostanie ona rozwiązana i wszyscy jej członkowie nadal będą pełnić swoje funkcje jako radni miejscy.

Inne skutki Ustawa w tym względzie stwierdza, że: „Zmiany w podziale terytorialnym skutkujące wygaśnięciem praw powiatu posiadanych dotychczas przez miasto nie powodują rozwiązania rady tego miasta”

Inne skutki W razie połączenia Rada Miasta Zielona Góra będzie musiała, zgodnie z zapisami Ustawy Kodeks Wyborczy z 5 stycznia 2011 roku, przyjąć uchwałę o podziale Zielonej Góry na stałe jednomandatowe okręgi wyborcze.

Inne skutki JOW są zgodne z preferencjami wyborców, którzy dążą do uzyskania większego niż dotychczas wpływu na decyzje polityczne i demokratyzacji życia politycznego właśnie poprzez możliwość głosowania w jednomandatowych okręgach wyborczych.

Inne skutki Połączenie Powiatu Zielonogórskiego z Powiatem Grodzkim Zielona Góra spowoduje natomiast konieczność odwołania Rady Powiatu Zielonogórskiego. Traktujący o tym §1 pkt 5 Ustawy Kodeks Wyborczy zawiera zapis, zgodnie z którym: „ (…) jeżeli jednostka zostaje włączona do innej jednostki albo dwie jednostki lub więcej łączy się w nową jednostkę, rady tych jednostek zostają z mocy prawa rozwiązane”

Inne skutki Taka regulacja spowoduje konieczność przeprowadzenia nowych wyborów do Rady Powiatu Zielonogórskiego. Będą w nich brać udział również mieszkańcy Zielonej Góry, którzy dzięki temu uzyskają wpływ na decyzje zapadające w strukturach powiększonego powiatu.

Inne skutki W nowej 29 osobowej Radzie Powiatu Zielonogórskiego obywatele miasta Zielona Góra będą mieć prawdopodobnie aż 19 swoich przedstawicieli. Taka liczba radnych gwarantuje im wpływ na decyzje związane z budżetem Powiatu

Wnioski i rekomendacje

Połączenie powiatów pozwoli na uzyskanie dla regionu drugiej po połączeniu miasta i gminy Zielona Góra premii ministerialnej. Prowdopodobne, że wpływy z obydwu premii za łączenie JST przekroczą łącznie w okresie 5 lat kwotę ponad 185.000.000,00 zł

Umiejętne wykorzystanie tych kwot pozwoli na absorbowanie kilkukrotnie większych sum z budżetu UE na lata 2014 – 2020. Umożliwi to realizację przez miasto i Powiat Zielonogórski szeregu inwestycji, które pozwolą na rozwinięcie powiązań funkcjonalnych Zielonej Góry z jej otoczeniem i tym samym na rzeczywistą realizację idei Aglomeracji Zielonogórskiej.

W przypadku pojawienia się możliwości zgodnego połączenia gminy i miasta Zielona Góra oraz obydwu powiatów, wskazane jest podjęcie starań na rzecz uzyskania poparcia dla zmiany statutu Zielonej Góry. Pozwoli to na utworzenie sołectw jako jednostek pomocniczych na terenie obecnej gminy wiejskiej Zielona Góra. Takie działanie zapewni możliwość dalszego funkcjonowania lokalnego samorządu na obszarach wiejskich.

Z uwagi na wskazane korzyści dla miasta i regionu, możliwości połączenia powiatów winna być rozpatrywana nawet wówczas, gdy miasto Zielona Góra nie zdoła połączyć się z gminą Zielona Góra.

Dziękuję za uwagę dr Piotr Klatta

Wykorzystane grafiki i fotografie: Slajd 1, 6, 8, 15,17,29, 25, 27 - http://pl.wikipedia.org Slajd 2 - www.forum-miast-granicznych.net  Slajd 4 - http://www.konflikty.pl Slajd 9 - www.mmstargard.pl Slajd 10 - http://www.gazetalubuska.pl Slajd 11 - G. Labuda, Ziemie zachodnie w granicach macierzy, Poznań 1966, za: http://fotopolska.eu Slajd 12 - www.skyscrapercity.com  Slajd 22 - www.gover.pl  Slajd 26, 65 - http://www.goldenline.pl Slajd 29 - http://www.hlickr.com Slajd 30 - http://www.biplubuskie.home.pl Slajd 31, 36 - http://lubuskietrojmiasto.eu Slajd 32 - http://www.mir.gov.pl Slajd 33 - http://aglomeracjazielonogorska.com Slajd 35 - www.zzg.zgora.pl Slajd 46 - http://w882.wrzuta.pl Slajd 50 – www.aculab.com Slajd 55 - http://www.canstockphoto.com Slajd 59 - http://www.quest-europe.eu Slajd 60 - http://zielonagora-nowasol.regionalna.pl Slajd 64, 78 - fot. Mariusz Kapała w: http://www.gazetalubuska.pl Slajd 75 - http://mypicpic-people.ucoz.ru Slajd 77 - seoobjective.co.uk Slajd 96 - fot. Anna Borsukiewicz w: http://autopodroze.pl