Kontraktowanie usług zatrudnienia w Europie i na świecie Ilona Gosk Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych

Wprowadzenie Obecnie na świecie testowanych jest wiele różnych rozwiązań realizowania usług rynku pracy. Zawsze fundamentalne jest: zdefiniowanie roli publicznych służb zatrudnienia, przyjęcie perspektywy odbiorcy usług.

Publiczne służby zatrudnienia Zobowiązane są wesprzeć w znalezieniu pracy wszystkie osoby, które się do nich zgłoszą o pomoc, ale: mają ograniczenia kadrowe i finansowe, czasem nie mają odpowiednich narzędzi, żeby wesprzeć osoby w szczególnej sytuacji życiowej, finansowane są zwykle bez względu na wyniki pracy, skutkiem czego nie zawsze działają efektywnie.

Kontraktowanie usług Pozwala skompensować część deficytów, ale wymaga spójnych i adekwatnych do indywidualnej „odległości od rynku pracy”: klasyfikacji osób bezrobotnych, definicji rodzaju kontraktowanej usługi, systemu diagnozowania barier dostępu do rynku pracy, oraz stworzenia systemu oceny efektywności usług i wymiany informacji pomiędzy aktorami.

Niezbywalne cechy systemu nakierowanie na indywidualne bariery i potrzeby beneficjenta, przestrzeń na innowacyjność, całościowe podejście do beneficjenta, przestrzeń na elastyczność, koncentracja na twardej, mierzalnej skuteczności. Przestrzeń na elastyczność - zatrudnianie w niepełnym wymiarze czasu, bardziej elastyczne podejście do pojęcia sukcesu na rynku pracy

Cele reform systemów usług rynku pracy

Cele reform Powszechność dostępu do usług zatrudnieniowych Wielka Brytania, Dania Zmniejszenie wypłat świadczeń dla niezatrudnionych Holandia Podniesienie jakości usług zatrudnieniowych Holandia, Dania Utrzymanie poziomu usług zatrudnieniowych przy obniżeniu kosztów ich świadczenia Australia, Nowa Zelandia Zapewnienie kompleksowości usług zatrudnieniowych Holandia (toonkamers), Wielka Brytania (strefy zatrudnienia) Wnioskiem podstawowym tego slajdu powinno być to że jest to wybór filozoficzny oraz że kontraktowanie jest tylko środkiem do celu i dobrze sobie uświadomić, po co w ogóle się je robi….

Kontraktowanie usług pośrednictwa

Australia kontraktowanie usług realizowane od lat 70., przez jakiś czas współistnieli publiczni i niepubliczni usługodawcy (skutek: „spijanie śmietanki”), od 1998 roku obowiązuje jako jedyny sposób pozyskiwania usług zatrudnieniowych, deregulacja rynku ma na celu zachowanie skuteczności świadczenia usług przy obniżeniu nakładów na nie przeznaczonych.

Beneficjent Centerlink rejestracja i klasyfikacja, kontrakty z beneficjentami (wzajemne zobowiązanie), przyznawanie i wypłata zasiłków, zarządzanie krajową bazą wakatów (otwarty dostęp) Ministerstwo Pracy i Stosunków Pracy realizacja przetargów monitorowanie wyników Job Network Agencje zatrudnienia (skupione w Job Network) realizacja pośrednictwa pracy i szkoleń umiejętności poszukiwania pracy, intensywna opieka w okresie poszukiwania pracy vouchery

Rezultaty system oceny agencji zatrudnienia a jakość usług, skutki łączenia realizacji tych samych działań równocześnie przez służby publiczne i podmioty niepubliczne, wynagradzanie za rezultaty a efekt „parkowania”, wzrost efektywności systemu świadczenia usług rynku pracy jako niezamierzony wynik obniżania kosztów.

Kontraktowanie całościowych programów reintegracyjnych

Wielka Brytania pierwsze próby kontraktowania usług w latach 80., różne modele testowane w różnych rejonach kraju, porównując wyniki osiągane przy poszczególnych modelach, dokonano wyboru jednego, powszechnego rozwiązania (evidence based policy), obecny system powszechnego kontraktowania funkcjonuje od 2001 roku.

Beneficjent Jobcentre Plus rejestracja i klasyfikacja beneficjenta, porozumienie nt. programu reintegracyjnego, wnioskowanie o zasiłki (przyznawane przez Benefits Agency), baza wakatów, usługa pośrednictwa pracy Publiczne Instytucje Partnerskie Realizacja programów zatrudnieniowych Strefy zatrudnienia jako najbardziej udany program – kontraktowanie całościowe Agencje zatrudnienia Realizacja wybranych zadań w ramach programów

Holandia System pomocy socjalnej reformowany od 1995 roku zmiany w pełni wdrożone w 2002 roku, podlega ciągłej ewolucji, cel podstawowy: zapobiec napływowi nowych beneficjentów zasiłków z tytułu ubezpieczeń społecznych, cel długookresowy: włączyć bieżących klientów w pełni do społeczeństwa oraz rynku pracy, zasada: zatrudnienie ważniejsze od wynagrodzenia.

Beneficjent Centrum dla pracy i dochodów rejestracja i klasyfikacja klienta zbieranie informacji o rynku pracy zarządzanie krajową bazą wakatów Instytucja Zarządzania Ubezpieczeniami Pracowniczymi wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych i niepełno-sprawnych finansowanie reintegracji Samorząd lokalny wypłacanie zasiłku socjalnego zapewnienie pomocy osobom bez prawa do jakiegokolwiek zasiłku Agencja Zatrudnienia realizacja programu zgodnie z umową z samorządem Agencja Zatrudnienia realizacja programu reintegracji zawodowej w grupie o podobnej charakterystyce zgodnie z indywidualnym kontraktem

Rezultaty wzrost szans na zatrudnienie i szybsze jego osiągnięcie, Holandia zwiększenie dynamiki przepływów do zatrudnienia na lokalnych rynkach pracy (mniejsza potrzeba mobilności, zatrudnienie dostępne dla większej rzeszy osób), Wielka Brytania obniżenie kosztów pośrednictwa pracy, przestrzeń na innowacje społeczne (nowe rozwiązania), w niektórych przypadkach: wydłużenie okresu aktywizacji – efekt parkowania jako wynik wynagradzania za rezultat. W punkcie 2 – mobilność przestrzenna

Integracja służb zatrudnienia i pomocy społecznej

Holandia – Strefy zatrudnienia System opiera się o od dawna funkcjonujące instytucje pomocy społecznej i rynku pracy oraz samorząd, kluczowy jest menedżer klienta (klantmanager), odpowiedzialność za poprawę własnej sytuacji (znalezienie pracy) spoczywa z definicji na kliencie – menedżer wspiera go na tej ścieżce, celem jest zatrudnienie (niekoniecznie w pełnym wymiarze godzin, możliwe są dalsze fazy współpracy, jeśli bieżące zatrudnienie nie spełnia oczekiwań klienta, np. co do liczby godzin w tygodniu albo rodzaju pracy).

Klient Menedżer Realizacja kontraktu Zaplecze menadżera: analizy i prognozy doradztwo zawodowe lekarz medycyny pracy dział zakupów usługi kupowane na rynku Rejestracja przypisanie do menadżera podanie o zasiłek (back office)

Uprawnienia menedżera dobór usług, zawieranie i egzekwowanie kontraktu z beneficjentem, możliwość rozpoczęcia pracy przed przyznaniem zasiłku, konstruowanie programu dochodzenia do zatrudnienia dla beneficjenta (wymagania wobec beneficjenta), budowanie i utrzymywanie kontaktów z pracodawcami, zasada: najpierw działanie, później weryfikacja prawna (wnioski na przyszłość, nie w przeszłość). Przy ostatnim punkcie dodać, że jeśli ktoś zrobi coś niezgodnie z wykładnia prawa, to ma z tego tylko wyciągnąć wnioski na przyszłość, nie ma kar za przeszłość, poza karami za niedopełnienie obowiązków (czyli pozostawienie klienta w potrzebie). Jeśli się okaże, że nie powinni byli wydawać na danego klienta na przykład na dentystę, to tylko mają na przyszłość nie robić tego błędu i wszyscy są o tym informowani (takie „książki” z bledami z poprzednich lat, żeby się z nich uczyć, gdzie dokładnie jest wyjaśniona sytuacja i dlaczego to nie był właściwy rodzaj interwencji).

Zalety systemu kontrakt określający zobowiązania obydwu stron, którego realizacja ma doprowadzić do jak najszybszego znalezienia dobrej pracy, tylko jedna osoba odpowiada za sprawność świadczenia usług rynku pracy wobec danego klienta, zintegrowanie usług zamiast kłopotliwej i kosztownej integracji służb, wspólne standardy świadczenia usług dla wszystkich służb (klient „nie wie, gdzie jest”), integracja wszystkich służb ogranicza możliwość dryfowania pomiędzy różnymi służbami społecznymi. Żaden system nie jest doskonały, holenderski też na pewno nie jest – od tego jest jeden konkretny człowiek, na którym spoczywa odpowiedzialność za klienta, żeby to nie był klient versus system i ciągle poprawianie systemu (jak z dążeniem do socjalizmu).

Innowacje decydujące o sukcesie pojedyncze kanały komunikacji, kluczowa rola diagnozy, całościowa, zintegrowana usługa, zakup produktów, a nie całościowych sekwencji usług (w pełni zindywidualizowany program), klient przejmuje odpowiedzialność za swoją przyszłość (nie walczy z systemem, a o lepsze jutro), postawa menedżera i pracowników administracji, system śledzenia losów klientów.

Wyniki 84% klientów objętych działaniami podjęło płatną pracę (w grupie kontrolnej 76%), szybsze uzyskanie pracy niż w grupie kontrolnej (7% klientów), integracja działań różnych służb społecznych bez ingerencji w kształt tych służb, a jedynie dzięki innej organizacji pracy.

Podsumowanie

Kontraktowanie usług zatrudnienia prowadzone w oparciu o przejrzyste kryteria, zrozumiałe i konsekwentnie stosowane kryteria selekcji ofert, płatności powiązane z wynikami beneficjentów, mechanizmy ograniczające negatywne skutki „parkowania” i „spijania śmietanki”, otwarty dostęp do przetargów na świadczenie usług. Machanizmy ograniczające: grupowanie/dzielenie/diagnozowanie

Najlepsze wyniki osiągnięto gdy: stworzono warunki do działań innowacyjnych, zarówno w procesie poszukiwania najlepszego modelu, jak i po jego wprowadzeniu (ewolucja), całościowe usługi były szyte na miarę, indywidualizacja i jasny podział zobowiązań pomiędzy beneficjentem, służbami i usługodawcą, skoncentrowano się na twardej, mierzalnej skuteczności, zarówno przy ocenianiu ofert jak i tworząc bodźce (zasady wynagrodzeń) dla usługodawców, umożliwiono dostęp do zintegrowanych usług, nie tracąc energii na kłopotliwą integrację różnych służb społecznych.

[Dziękuję za uwagę] www.bezrobocie.org.pl