Youth Empowerment Partnership Program (YEPP) - Bielany Raport Końcowy Warszawa, listopad 2011

Koncepcja badania

Cele badania Zdiagnozowanie sposobów w jaki młodzież w wieku 13-18 lat spędza czas wolny na terenie dzielnicy Warszawa-Bielany oraz jakie są jej potrzeby w tym zakresie. Zdiagnozowanie postrzegania sposobu spędzania wolnego czasu przez rodziców, nauczycieli i pracowników NGO oraz sposobów pozyskiwania przez nich tego typu informacji Zdiagnozowanie poziomu współpracy pomiędzy szkołami organizacjami pozarządowymi oraz rodzicami na terenie dzielnicy Warszawa-Bielany w zakresie edukacji nieformalnej młodzieży (spędzanie czasu wolnego).

Metody badawcze Zogniskowane wywiady grupowe (8) Młodzież (3) Nauczyciele (2) Rodzice (2) Przedstawiciele organizacji (1) Ankieta audytoryjna (408) Gimnazja (131) Licea ogólnokształcące (170) Szkoły zawodowe (zawodówki, technika, licea profilowane) (107)

Czas wolny młodzieży

Jakie zajęcia młodzi ludzi preferują w czasie wolnym? Młodzież po szkole spędza czas na: Korzystaniu z komputera (portale społecznościowe, mniej gry), Spotkaniach ze znajomymi, Słuchaniu muzyki Nieco mniejsze znaczenie mają takie zajęcia jak: Telewizja, odrabianie lekcji, odpoczynek, sport W weekend młodzież więcej odpoczywa Zorganizowane zajęcia należą do grupy najrzadziej wskazywanych sposobów spędzania wolnego czasu, razem z korepetycjami, czytaniem i pracą W weekend spada ilość zajęć związanych z nauką

W zajęciach pozalekcyjnych najczęściej uczestniczą uczniowie gimnazjum Generalnie największym zainteresowaniem cieszą się zajęcia sportowe Wśród gimnazjalistów powodzeniem cieszą się koła zainteresowań, wśród uczniów LO zajęcia uzupełniające a wśród uczniów szkół zawodowych wolontariat

Znaczny odsetek nie uczestniczy w zorganizowanych wydarzeniach Młodzież z liceów i gimnazjów chętniej uczestniczy w różnego rodzaju wydarzeniach Z oferty Bielan najczęściej korzystają gimnazjaliści Ponad połowa uczniów szkół ponadgimnazjalnych korzysta z oferty na Bielanach

Do uczestniczenia w zorganizowanych zajęciach dla młodzieży przyznaje się co piąty badany Najczęściej jest to uczeń gimnazjum Ponownie młodzież gimnazjalnana najczęściej korzysta z zajęć na terenie Bielan

Zajęcia sportowe Regularne uprawianie sportu deklaruje ponad połowa badanych Są to najczęściej uczniowie gimnazjum, najrzadziej szkół zawodowych Ponownie najczęściej gimnazjaliści deklarują uprawianie sportu na terenie dzielnicy Bielany Ogólnie połowa badanych pozostaje na terenie dzielnicy pozostali uprawiają sport poza jej granicami

Stosunkowo dobrze rozpoznawane są dwa kluby sportowe z terenu dzielnicy – AZS – AWF oraz Hutnik Warszawa, pewne odsetki wskazań uzyskał też Bielański Klub Karate oraz UKS G-8 Bielany Pozostałe kluby są raczej mało znane Mniej więcej połowa, deklarujących znajomość poszczególnych klubów wskazuje na znajomość ich oferty Do uczęszczania na zajęcia (poza AZS – AWF) przyznają się niewielkie odsetki młodzieży

Znaczna część młodzieży czuję się niedoinformowana na temat oferty klubów sportowych z tereny Bielan Być może z tego powodu panuje przekonanie, że oferta poza Bielanami jest ciekawsza. Nawet wśród gimnazjalistów, którzy najczęściej korzystają z zajęć na terenie dzielnicy

Zajęcia kulturalno - oświatowe Zajęcia o charakterze kulturalno-oświatowym cieszą się mniejszym zainteresowaniem niż zajęcia sportowe

Badani wskazali na słabą znajomość działań kulturalno-oświatowych realizowanych na terenie dzielnicy Bielany Jednakże została ona stosunkowo dobrze oceniona pod kątem atrakcyjności

Czy młodzi ludzie znają ofertę z terenu Dzielnicy? Ok. 2/3 gimnazjalistów i uczniów LO uczestniczy w różnych wydarzeniach (40 % uczniów ze szkół zawodowych) Gimnazjaliści częściej na Bielanach (2/3), starsi częściej poza Bielanami Systematycznie na zajęcia uczęszczają częściej gimnazjaliści (także na Bielanach) Znaczny odsetek badanych deklaruje systematyczne uprawiania sportu Gimnazjaliści na Bielanach, starsi poza Bielanami Przynajmniej jeden klub sportowy z Bielan zna zdecydowana większość badanych (od 9 % do 80%) Z bielańskich klubów sportowych korzysta 1/3 młodzieży Większość twierdzi, że poza Bielanami oferta zajęć sportowych jest ciekawsza

Czy młodzi ludzie znają ofertę z terenu Dzielnicy? W wydarzeniach kulturalno-oświatowych uczestniczą najczęściej jako widzowie (nie uczestniczy w nich od 65% do 83%) Im starsi respondenci tym rzadziej na terenie Bielan Średnio 1/3 uczniów posiada informację o miejscach, gdzie prowadzone są zajęcia kulturalno oświatowe Znajomość organizacji pozarządowych (od 2 % do 56%) Im młodsi uczniowie tym większa znajomość Programy profilaktyczne Zainteresowanie największe tymi programami odnotowano w gimnazjach (od 20 % do 40 %)

Badana młodzież została poproszona o wskazanie zajęć, w których chcieliby uczestniczyć. Okazało się, że z pośród tych, którzy chcieliby się jeszcze angażować najwięcej wybrałoby sport. Na drugim miejscu znalazły się szeroko rozumiane zajęcia o charakterze artystycznym. Ponadto niewielkie grupy chciałby uczyć się tańca, fotografii, czy dokształcać się w ramach poszczególnych przedmiotów. W tym przypadku warto zwrócić uwagę, że powinny to być zajęcia w sposób atrakcyjnych przedstawiające prezentowane treści.

Czas wolny - wnioski Wzorce spędzania wolnego – brak wzorców spędzania czasu wolnego przekazywanych przez rodziców. Niewielki wpływ rodziców na wybór sposobu wolnego czasu przez młodzież Spędzanie czasu z rodziną przez młodzież jest mało aktywne Zapał młodzieży do działania i uczęszczania na zorganizowane zajęcia jest mały. To znaczy, że młodzież chętnie uczestniczy w zajęciach, które nie są za długie a trwają np. 1-3 miesiące.

Współpraca instytucji w proponowaniu dzieciom czasu wolnego

Rola szkoły, rodziców, NGO w zapewnianiu młodzieży czasu wolnego Zajęcia pozalekcyjne Nauczyciele koncentrują się głownie na lekcjach Determinacja i indywidualna motywacja nauczyciela jest ważnym czynnikiem determinującym aktywność szkoły w czasie wolnym Proponowanie standardowych rozwiązań (np. koła chemiczne) Stosunkowo niewielkie znacznie rodziców w organizacji czasu wolnego Brak oferty interesującej dla młodzieży – tak postrzega to młodzież i rodzice. Bardziej rozbudowana na Bielanach jest oferta dla dzieci niż młodzieży.

Podobnie jak w innych przypadkach to właśnie gimnazjaliści deklarowali największą znajomość organizacji pozarządowych działających na teranie bielan. Warto zauważyć, że 3 na 4 uczniów nie wie o istnieniu takich organizacji. Wskazuje to wyraźnie na konieczność informowania o ich działaniu. Inaczej zaangażowanie młodzieży w ich działalność będzie niemożliwe. Trudno mówić o jakiejś dominacji organizacji pozarządowej, ale największą rozpoznawalnością i zaangażowaniem wśród młodzieży mamy doczynienia w przypadku harcerstwa i fundacji „Świat na Tak”

Współpraca instytucji w proponowaniu dzieciom czasu wolnego Brak lub niewielka współpraca instytucji Brak obszarów współpracy Brak sprawnego systemu wymiany informacji pomiędzy szkołami a organizacjami pozarządowymi Możliwe formy współpracy szkół i instytucji Na terenie szkoły (uzupełnianie braków edukacyjnych młodzieży) Poza terenem szkoły (rozwijanie zainteresowań młodzieży)

Oferta głównie dla dzieci (mniej dla młodzieży) Współpraca - wnioski Ograniczone znaczenia szkoły – obecnie szkoło koncentruje się głównie na przeprowadzeniu obowiązkowych zajęć Niewielka współpraca instytucji zajmującymi się młodzieżą (brak przepływu informacji) Nauczyciele (i szkoła) w niewielkim stopniu interesują się sposobem spędzania wolnego czasu przez uczniów Oferta głównie dla dzieci (mniej dla młodzieży) Luka w ofercie dla gimnazjalistów

Postrzeganie sposobów spędzania wolnego czasu młodzieży przez rodziców, nauczycieli, NGO

Postrzeganie spędzania wolnego czasu młodzieży przez rodziców Rodzice co prawda interesują się najczęściej tym jak ich dzieci spędzają wolny czas, ale nie zawsze dowiadują się prawdy i ich wpływ z wiekiem dziecka słabnie. Stosunkowo niewielki wpływ rodziców na czas wolny wynika z dwóch głównych czynników. Brakiem umiejętności radzenia sobie z „trudnym wiekiem dziecka”, stosowaniem działań, które sprawdzają się np. w przypadku dzieci ze szkoły podstawowej, nie sprawdzają się jednak w przypadku młodzieży. Innym powodem może być koncentracja na własnym życiu a dokładniej zapewnieniu środków na funkcjonowanie rodziny.

Postrzeganie spędzania wolnego czasu młodzieży przez nauczycieli i przedstawicieli NGO Słabo funkcjonuje wymiana informacji pomiędzy różnego rodzaju instytucjami mającymi kontakt z młodzieżą. Jest to jedna z przyczyn niewielkiej współpracy tego typu instytucji. Źródłem informacji o sposobie spędzania wolnego czasu przez młodzież są najczęściej własne potoczna obserwacja. W celu usprawnienia komunikacji należy podjąć dwutorowe działania z jednej strony stwarzające formalne warunki do współpracy (kontakt instytucji, zapoznanie się z możliwymi formami współpracy, itp.) oraz nieformalnymi (umożliwienie poznania się osób pracujących z młodzieżą z różnych instytucji). Jednym ze sposobów zbudowania (udrożnienia) tej komunikacji mogą być działania prowadzone w ramach projektu YEPP. Należy jednak zwrócić uwagę, żeby bazowały one na realnym rozpoznaniu interesów i oczekiwań poszczególnych typów instytucji.

Promocja zajęć Jako główne źródła pozyskiwania informacji o możliwościach spędzania czasu wolnego młodzież wskazywała znajomych oraz portale społecznościowe Plakaty , które również uzyskały wysoki odsetek wskazań musza jednak znajdować się w uczęszczanych przez młodzież miejscach Warte też rozważenia jest bezpośrednie podczas lekcji wychowawczych informowanie młodzieży o możliwościach spędzania czasu wolnego

Postrzeganie spędzania wolnego czasu - WNIOSKI Brak lub powierzchowne zainteresowanie rodziców czasem wolnym dzieci. Rodzice często nie znajdują wystarczająco dużo czasu i energii na przekazanie dzieciom wzorów spędzania wolnego czasu. Często sami spędzając ten czas biernie.

Postrzeganie spędzania wolnego czasu - WNIOSKI Rodzice nie wiedzą jak postępować z dziećmi w gimnazjum / uczniowie ze szkół ponadgimnazjalnych poza wpływem rodziców. W trakcie badania okazało się, że rodzice nie wiedzą jak postępować z młodzieżą gimnazjalną, z jednej strony wskazywali, że dla nich nie są to już dzieci (tak jak w szkole podstawowej) z drugiej jednak strony nie jest to dla nich jeszcze samodzielna młodzież, jak w dawnej szkole średniej. Ponadto rodzice wskazywali, że w przypadku młodzieży ponadgimnazjalnej wpływ ich jest już bardzo mały.

Postrzeganie spędzania wolnego czasu - WNIOSKI Kluczowym elementem w przekonywaniu młodzieży do udziału w zajęciach jest tzw. marketing szeptany. Polegać on powinien na znalezienie liderów opinii, którzy przekazywali będą informacje o tym, że warto uczestniczyć w jakiegoś rodzaju aktywnościach (popularność).

Wnioski

Wnioski - Wolny czas młodzieży Paradoks postrzegania czasu wolnego przez młodzież. W przypadku zdecydowanej większości młodzieży mamy do czynienie z dwoma, wydawać by się mogło przeciwstawnymi zjawiskami. Równoczesnym występowaniem nudy i jednoczesnym poczuciem braku czasu. Z jednej strony wydaje im się, że są bardzo zajęci nie mają czasu na nic, z drugiej pozwalają żeby czas „przeciekał im przez palce”. Sytuacja ta zmienia się, jeśli uczeń zaczyna uczestniczyć w zajęciach dodatkowych, które go interesują. Zaczyna on inaczej organizować i porządkować sobie czas. Ponadto z relacji nauczycieli wynika, że taki uczeń staje się bardzie gotowy do współpracy w czasie lekcji.

Wnioski - Wolny czas młodzieży Brak wzorców spędzania wolnego czasu. Kolejnym bardzo ważnym problemem jest brak pomysłów na to w jaki sposób można wolny czas spędzać. Kłopot ten wynika w dużej mierze, ze stosunkowo niewielkiego zaangażowania się rodziców w organizowanie wolnego czasu przez młodzież oraz nie podsuwania na własnym przykładzie możliwych rozwiązań. Bardzo dobrze widać to było w nielicznych sytuacjach, kiedy te wzorce funkcjonowały. Kluczowe w proponowaniu młodzieży wolnego czasu jest trafienie do osób, które są wśród młodzieży „liderami opinii” – osobami, na których młodzież mogłaby się wzorować.

Wnioski - Wolny czas młodzieży Dwa typy zajęć dla młodzieży - rozwijanie zainteresowań i „budowanie osobowości”. Starając się zaproponować młodzieży sposoby spędzania wolnego czasu. Natrafiono na 2 obszary, w których powinno się planować działania. Pierwszym jest rozwijanie pasji i zainteresowań – a dokładniej umożliwienie ich realizacji poprzez dostarczenie możliwości uczestniczenia w pożądanych przez młodzież zajęciach. Problem polega na tym, że wśród znaczniej części młodzieży nie ma potrzeby rozwijania żadnych zainteresowań w tym celu należy w nich najpierw wzbudzić chęć realizacji własnych pasji. Pojawiają się one często „efekt uboczny” różnego rodzaju projektów wpływających na postawy czy rozwój młodzieży..

Rekomendacje

Wniosek Rekomendacja Znaczny odsetek młodzieży nie realizuje swoich pasji i zainteresowań – „przepuszczając czas przez palce” Sytuacja ta pokazuje znaczny „potencjał rynku czasu wolnego”, który może być zagospodarowany przez instytucje. Nie można jednak wskazać „najlepszej” metody dotarcia do młodzieży.

Brak wzorców spędzania wolnego czasu przekazywanych przez rodziców Wniosek Rekomendacja Należy rozważyć rozpoczęcie zajęć, w których uczestniczyliby równocześnie rodzice i dzieci. Może być to niemożliwe na poziomie gimnazjum i późniejszym. Warto jednak przygotować taką ofertę dla szkół podstawnych. Powinno to przynieść efekty w przyszłości. Brak wzorców spędzania wolnego czasu przekazywanych przez rodziców

Wniosek Rekomendacja Rozpoznano dwie kategorie zajęć, w których może uczestniczyć młodzież. Oba są dla nich bardzo korzystne są to: rozwijanie zainteresowań i „budowanie osobowości”. Propozycje dla młodzieży nie powinny dotyczyć jedynie rozwijania zainteresowań. Powinny też koncentrować się na stwarzaniu gruntu, na którym mogą pojawić się te zainteresowania (znaczna część młodzieży nie ma sprecyzowanych zainteresowań). Służą temu różnego rodzaju zajęcia, które mogłyby odbywać się na terenie szkoły.

Obecnie stosowane kanały dotarcia do młodzieży nie zawsze są optymalne Wniosek Rekomendacja Obecnie stosowane kanały dotarcia do młodzieży nie zawsze są optymalne Starając się zapoznać młodzież z ofertą należy posługiwać się: nieformalnymi kanałami (marketing szeptany) oparty na liderach (osobach popularnych) Portalami społecznościowymi Bezpośrednim informowaniu w czasie lekcji wychowawczych Plakatami rozmieszczonymi w kluczowych miejscach w szkole i w okolicy przystanków

Wniosek Rekomendacja Relatywnie niewiele młodzieży zna ofertę kulturalna ponadto jest ona postrzegana jako mniej atrakcyjna niż w innych częściach Warszawy Należy na większą skalę dotrzeć do młodzieży z informacją o proponowanych formach aktywności z zastosowaniem odpowiednich kanałów i atrakcyjnym przekazem

Atrakcyjność oferty dla młodzieży Wniosek Rekomendacja Atrakcyjność oferty dla młodzieży Należy uczulić i przygotować pracowników instytucji zajmujących się młodzieżą do zbierania informacji zwrotnej o ich potrzebach i zainteresowaniach

Wniosek Rekomendacja Pomiędzy instytucjami zajmującymi się młodzieżą istnieje sporadyczna wymiana informacji Należy doprowadzić do serii spotkań pomiędzy instytucjami w celu powstanie formalnych i nieformalnych relacji. Wymiana informacji a następnie współpraca powinna być oparta na precyzyjnie rozpoznanych interesach i ograniczeniach każdej z instytucji.