Politechniki Warszawskiej” „Kształcenie w zakresie katastru nieruchomości w aspekcie uzyskania uprawnień zawodowych w Polsce na przykładzie Politechniki Warszawskiej” Dr inż. Józef Iwanicki Dr inż. Marcin Karabin Politechnika Warszawska Wydział Geodezji i Kartografii Zakład Katastru i Gospodarki Nieruchomościami

Wymogi związane z uzyskaniem uprawnień zawodowych w geodezji i kartografii Zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, uprawnienia zawodowe nadaje się w następujących zakresach: 1) geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne, 2) rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do celów prawnych, 3) geodezyjne pomiary podstawowe, 4) geodezyjna obsługa inwestycji, 5) geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych, 6) redakcja map, 7) fotogrametria i teledetekcja.

Uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii – wymagania formalne Art. 44 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, stanowi, że uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii mogą otrzymać osoby, które: posiadają wyższe lub średnie wykształcenie geodezyjne, posiadają 3 lata praktyki zawodowej w wypadku wykształcenia wyższego i 6 lat praktyki zawodowej w wypadku wykształcenia średniego, wykażą się znajomością przepisów w dziedzinie geodezji i kartografii, posiadają nienaganną opinię zawodową.

Uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii - egzamin § 19 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 30 lipca 2003r. w sprawie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, egzamin pisemny składa się z dwóch części: części ogólnej, będącej egzaminem testowym sprawdzającym znajomość przepisów prawnych oraz standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie, których znajomość jest wymagana bez względu na zakres uprawnień zawodowych, części szczegółowej, polegającej na udzieleniu odpowiedzi na pytania dotyczące wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych, z uwzględnieniem zakresu uprawnień zawodowych, o nadanie których ubiega się osoba zainteresowana oraz na wskazaniu przepisów regulujących zagadnienia określone w pytaniach.

Wyd. Zespół Rzeczoznawców SGP w roku 2001. Zakres tematyczny - egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii Opracowanie Tadeusza Kuźnickiego pt. „Pytania i zarysy odpowiedzi wybrane z egzaminów na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii przeprowadzonych w latach 1995-2001” Wyd. Zespół Rzeczoznawców SGP w roku 2001.

Zakres tematyczny - egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii – część ogólna Egzamin pisemny, dotyczący wszystkich zdających – opracowane na podstawie 23 przepisów prawnych. Rozkład procentowy pytań (Kuźnicki,2001): ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne z 17 maja 1989r. - 36%, Kodeks postępowania administracyjnego z 14 czerwca 1960r. - 24%, Rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne - 13%, Instrukcje techniczne - 6%, Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964r. - 3%, Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r. - 3%, pozostałe akty prawne - 15%.

Zakres tematyczny - egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii – część katastralna Nieuwzględniona problematyka związana z katastrem w sposób bezpośredni w obecnych zakresach uprawnień zawodowych Wojciech Wilkowski (2002) „Historia i teraźniejszość w nauczaniu katastru”. Zdaniem prof. Wilkowskiego, celowym byłoby wprowadzenie nowego zakresu uprawnień o nazwie „Kataster i Opracowania Geodezyjne w Gospodarce Nieruchomościami”, który obejmowałby obecnie istniejące zakresy 2 i 5. 1) geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne, 2) rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do celów prawnych, 3) geodezyjne pomiary podstawowe, 4) geodezyjna obsługa inwestycji, 5) geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych, 6) redakcja map, 7) fotogrametria i teledetekcja.

Zakres tematyczny - egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii – zakres 2 Egzamin pisemny, dotyczący zakresu 2 – opracowano na podstawie 20 przepisów prawnych. Rozkład procentowy pytań (Kuźnicki,2001): Ustawa o gospodarce nieruchomościami z 21 sierpnia 1997r. - 28%, Prawo geodezyjne i kartograficzne z 17 maja 1989r. - 15%, Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964r. - 13%, Rozporządzenie Ministrów SWiA oraz RiGŻ w sprawie rozgraniczenia nieruchomości z 14 kwietnia 1999r. - 9%, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece z 26 lipca 1982r. oraz rozporządzenia wykonawcze do ustawy - 9%, Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r. - 6%, Kodeks postępowania administracyjnego z 14 czerwca 1960r. - 6%, Ustawa o drogach publicznych z 21 marca 1985r. - 2%, Ustawa o lasach z 28 września 1991r. - 2%, Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964r. - 2%, Pozostałe akty prawne - 8%.

Zakres tematyczny - egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii – zakres 5 Egzamin pisemny, dotyczący zakresu 5 – opracowano na podstawie 14 przepisów prawnych. Rozkład procentowy pytań (Kuźnicki,2001): Ustawa o scalaniu i wymianie gruntów z 26 marca 1982r. - 40%, Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3 lutego 1995r. - 16%, Ustawa o lasach z 28 września 1991r. - 11%, Instrukcja Nr. 1 Ministra RIGŻ o scalaniu gruntów z 24 marca 1983r. - 8%, Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 19 października 1991r. - 6%, Ustawa o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych z 29 czerwca 1963r. - 5%, Ustawa o gospodarce nieruchomościami z 21 sierpnia 1997r. - 3%, Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r. - 3%, inne akty prawne - 8%.

Uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii – wymagania formalne Art. 44 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, stanowi, że uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii mogą otrzymać osoby, które: posiadają wyższe lub średnie wykształcenie geodezyjne, posiadają 3 lata praktyki zawodowej w wypadku wykształcenia wyższego i 6 lat praktyki zawodowej w wypadku wykształcenia średniego, wykażą się znajomością przepisów w dziedzinie geodezji i kartografii, posiadają nienaganną opinię zawodową.

Egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii praktyka zawodowa Kluska Stanisław, 2002: „O czym warto wiedzieć składając wniosek o nadanie uprawnień zawodowych” Przegląd Geodezyjny Nr 2 z 2002r. Minima zakres 2: podziały nieruchomości na terenach zurbanizowanych, inne podziały (na terenach rolnych i leśnych, poszerzanie pasów drogowych, itp.), udział w postępowaniu rozgraniczeniowym, wykonywanym w trybie administracyjnym, wznawianie znaków granicznych, bądź inne formy ustalania granic, udział w pracach związanych z ewidencją gruntów i budynków: zakładanie, odnawianie, modernizacja, bądź prowadzenie ewidencji gruntów i budynków, prace związane ze sporządzaniem map do celów prawnych: badanie stanu prawnego, sporządzanie dokumentacji do celów prawnych, wykonywanie funkcji biegłego sądowego, bądź prace związane z wykupem lub wywłaszczaniem nieruchomości gruntowych.

Egzamin na uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii praktyka zawodowa Kluska Stanisław, 2002: „O czym warto wiedzieć składając wniosek o nadanie uprawnień zawodowych” Przegląd Geodezyjny Nr 2 z 2002r. Minima zakres 5: projektowanie, zakładanie i pomiar osnowy realizacyjnej na obiekcie scaleniowym, udział w scalaniu i wymianie gruntów rolnych lub leśnych, a w szczególności wykonywanie: szacunku porównawczego gruntów, projektowanie rozmieszczania działek, udział w postępowaniu scaleniowym (adm.), sporządzanie dokumentacji scaleniowej, osoba posiadająca zasadniczą praktykę w wymianie gruntów musi wykazać się udziałem w pracach scaleniowych co najmniej na jednym obiekcie.

Struktura studiów Studia stacjonarne: Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii Kształcenie na kierunku „geodezja i kartografia” Struktura studiów Studia stacjonarne: Studia I-go stopnia, inżynierskie, 7 semestrów, bez specjalności, około 2500 godzin, ćwiczenia terenowe i praktyki; Studia II-go stopnia, magisterskie, 3 semestry, 6 specjalności, w tym „Kataster i Gospodarka Nieruchomościami”, około 900 godzin;

Studia niestacjonarne: Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii Kształcenie na kierunku „geodezja i kartografia” Struktura studiów Studia niestacjonarne: Studia I-go stopnia, inżynierskie, 8 semestrów, specjalność „Geodezja i Systemy Informacji Przestrzennej”, około 1400 godzin, ćwiczenia terenowe i praktyki; Studia II-go stopnia, magisterskie, 4 semestry, 3 specjalności, w tym „Kataster i Systemy Informacji Przestrzennej”, około 600 godzin;

Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii Kształcenie na kierunku „geodezja i kartografia” Kształcenie w zakresie katastru nieruchomości Przedmiot „Kataster nieruchomości” realizowany jest na wszystkich rodzajach i stopniach studiów; Przedmioty obligatoryjne „wspierające”: Prawo (cywilne, administracyjne, gospodarcze); Podstawy gleboznawstwa; Podstawy budownictwa; Planowanie przestrzenne; Gospodarka nieruchomościami; Podstawy gospodarki gruntami na obszarach wiejskich; Szacowanie nieruchomości.

Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii Kształcenie na kierunku „geodezja i kartografia” Przedmioty podstawowe w programie kształcenia: Geodezyjne pomiary szczegółowe, Geodezja satelitarna, Elektroniczna technika pomiarowa w geodezji, Fotogrametryczne technologie pomiarowe, System informacji o terenie, Informatyka użytkowa, Informatyka geodezyjna, Grafika inżynierska, Numeryczny model terenu, Zasób geodezyjny i kartograficzny, Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii Kształcenie na kierunku „geodezja i kartografia” Absolwenci kierunku „geodezja i kartografia”, a szczególnie absolwenci specjalności związanych z katastrem nieruchomości, posiadają niezbędne przygotowanie do pracy: w jednostkach administracji prowadzących kataster nieruchomości (w starostwach), w jednostkach wykonawstwa geodezyjnego, w innych jednostkach czy urzędach, korzystających z danych katastralnych.

Wymogi współczesnego kształcenia w zakresie katastru na świecie Kaufmann Jürg, Steudler Daniel „Cadastre 2014 a vision for a future cadastral system”, FIG, 1998 „Geodeci tradycyjnie, od długiego czasu, mają do czynienia z prawami własności i ich ograniczeniami. W wielu krajach są oni w stanie wykonywać prace techniczne bez żadnych ograniczeń. W odniesieniu do rozwiązywania problemów prawnych, muszą oni jednak posiadać specjalne pozwolenie. Pozwolenie takie jest dowodem na to, że geodeta potrafi wykonywać swoje zadanie, określone przez daną społeczność, w zgodzie ze instrukcjami technicznymi i wytycznymi prawnymi”. „Surveyors have a long tradition of dealing with property rights and restrictions. In most countries they can carry out the technical work without restriction. For the legal aspect of the traditional cadastre, however, they must hold a license. This license proves that the land surveyor is capable of fulfilling the task, as specified by society, with respect to technical and juridical directions”.

„Postęp techniczny, jaki miał miejsce w ostatnich latach ułatwił pomiary obiektów terenowych. Dlatego, w aspekcie technicznym, wartość uzyskiwanych pozwoleń znacznie zmalała. W każdym kraju, w którym pracują licencjonowani geodeci, trwają dyskusje na temat ich roli.” „The technical developments of the last few years has made it easier to survey the land objects. Thus, the license has been devalued in a technical sense. Discussions about the role of the licensed surveyor are taking place in every country where licensed surveyors exist”.

„…umiejętności, jakimi powinni charakteryzować się geodeci w Katastrze 2014, są znacznie szersze. Należy ponownie zdefiniować zakres i procedury uzyskiwania pozwoleń. Wzrasta znaczenie roli geodetów w społeczeństwie. Geodeci muszą zrozumieć procesy zachodzące w odniesieniu do określania i definiowania prawnych obiektów terenowych. Muszą znać postępowanie sądowe i muszą rozumieć, na czym polegają podstawowe zasady wyceny gruntów. Muszą także potrafić posługiwać się systemami zarządzania terenem, które pozwalają tworzyć odpowiednią dokumentację o terenie i wszystkich aspektach prawnych i fizycznych, a także dostarczać informację o terenie do obywateli, przedsiębiorstw, władz i decydentów politycznych.” „…the skills demanded of a surveyor are much broader. The license must be re-defined. The role of the land surveyor within society becomes much more important. Land surveyors must understand the processes involved in the determination and definition of legal land objects. They must know the adjudication processes and must understand the principles of land valuation. They must be able to manage the land administration system documenting land with all its physical and legal aspects and to provide land information for citizens, enterprises, authorities, and political decision-makers.

„Dwa podstawowe aspekty tego zawodu – umiejętność lokalizacji obiektów w świecie fizycznym i prawnym i umiejętność przedstawienia tych obiektów na mapie – podlegają znaczącym wpływom wynikającym z rozwoju elektroniki i informatyki. Dokonywanie pomiarów, oznaczające określanie położenia obiektów w systemie odniesienia, staję się procesem w pełni zautomatyzowanym, korzystającym z GPS, fotogrametrii, teledetekcji i teodolitów automatycznych. Geodeci mogą wiedzieć mniej o samym procesie dokonywania pomiarów, lecz muszą wiedzieć wystarczająco dużo, aby ocenić wiarygodność i poprawność wszystkich uzyskiwanych wyników. W obszarze prezentacji wyników, produkcję map zastępuje możliwość tworzenia wykresów i grafów na podstawie modeli numerycznych. Tworzenia wykresów znacznie różni się od kreślenia map, ponieważ w procesie tym niezbędna jest umiejętność zrozumienia modelu danych i generalizowania przedstawianych informacji w taki sposób, który najlepiej odpowiada oczekiwaniom zainteresowanego użytkownika.” The two basic aspects of the profession — the ability to locate objects in the physical and legal worlds and the ability to represent these objects on a map — are influenced to a considerable extent by developments in the fields of electronics and information technology. Measuring, which means determining the position of objects in a reference system, becomes a fully automated process with the use of GPS, photogrammetry, and remote sensing and robot theodolites. Surveyors can know less about the measuring process itself, but they must be knowledgeable enough to judge the plausibility of any results. In the field of representation of the results, the production of maps is replaced by the ability to create graphs and diagrams out of digital data models. Creating graphs is quite different from drawing maps because in this process it is necessary to understand the data model and to be able to generalize the representation of the information in a manner that serves the interested user in the best way”.

„Po zrozumieniu tych zmian geodeta musi uwzględnić zjawisko obiektów terenowych zarządzanych prawami publicznymi. Podczas gdy w przeszłości geodeta musiał posiadać wiedzę na temat wszystkich aspektów własności prywatnej, obecnie musi on rozumieć zapotrzebowanie społeczeństwa na wszystkie rodzaje obiektów terenowych, podstawy prawne i procedury prawne wykorzystywane do określania i zmian obiektów terenowych, a także metody techniczne służące do tworzenia obiektów terenowych i konsekwencje gospodarcze i ekologiczne wynikające z istnienia obiektów terenowych. Geodeci muszą koncentrować się na tych aspektach, rozwijać swoje umiejętności w tym obszarze poprzez kształcenie się i uczestniczenie w programach ustawicznego rozwoju zawodowego, a także rozpoczynać pełnienie roli ekspertów we wszystkich sprawach związanych z gruntami. Podejmując inicjatywy tego typu będą oni wspierali wdrażanie Katastru 2014, co z kolei doprowadzi do poprawy postrzegania zawodu geodety, które nie zawsze jest najlepsze. ” „After having understood these changes, the surveyor must take into consideration the phenomenon of the public-law land objects. Where once the surveyor had to have knowledge about all aspects of private property, today he/she must understand society's needs for all types of land objects, the legal basis and the legal procedures for the definition and alteration of land objects, the technical methods for the creation of land objects, and the economical and ecological consequences of the existence of land objects. Surveyors must concentrate on these aspects, improve their skills in this domain through education and continuing professional development programs, and begin to play the role of specialists for all aspects of land matters. With that type of initiative, they will support the implementation of Cadastre 2014, and this will lead to the improvement of the often poor image of the profession”.

Wnioski Kształcenie w zakresie katastru, podobnie jak ewentualne uprawnienia zawodowe w tym zakresie, wymagają od uczelni wyższej właściwego doboru treści w planach studiów. Absolwenci kierunku studiów „geodezja i kartografia” zamierzający realizować swoje życie zawodowe, prowadząc kataster nieruchomości, modernizując go, wykonując prace geodezyjne wywołujące zmiany w katastrze nieruchomości, muszą oprócz wiedzy z zakresu katastru zdobyć odpowiednią wiedzę o technikach i technologiach pomiarowych, ale także umiejętność „poruszania się” w gąszczu zmieniających się przepisów prawnych. Zmieniające się przepisy prawne oraz postęp technologiczny wymaga, aby absolwenci szkół, nie tylko wyższych, doskonalili swoją wiedzę i umiejętności na studiach podyplomowych, kursach, seminariach itp.

Wnioski Wiedza, jaka przekazywana jest studentom kierunku „Geodezja i kartografia” Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej tematycznie odpowiada przyszłej tematyce wymaganej na egzaminach na uprawnienia, a tematyka ćwiczeniowa daje podstawę do wykonywania, pod nadzorem geodety uprawnionego, prac geodezyjnych wymaganych do wykonania w ramach praktyki niezbędnej do ubiegania się o uzyskanie uprawnień zawodowych. Aby kształcenie spełniało wymogi współczesnego katastru należy wciąż doskonalić programy studiów, dokonywać przede wszystkim weryfikacji w odniesieniu do potrzeb jakie niesie za sobą rynek i oczekiwania użytkowników systemu katastralnego. Zakres kształcenia na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, poprzez prowadzenie badań dotyczących katastrów w krajach U.E. i na świecie, podlega ciągłej modyfikacji, a przekazywane treści odpowiadają ogólnoświatowym trendom w zakresie kształcenia na potrzeby katastru.

Wnioski Planowane zmiany w zakresie nadawania uprawnień zawodowych w dziedzinie „geodezja i kartografia” powinny uwzględniać specyfikę prac geodezyjnych na potrzeby katastru nieruchomości. Prace pomiarowe oraz obliczeniowe i kreślarskie w znacznym stopniu są już zautomatyzowane, natomiast opracowania geodezyjne do celów prawnych wymagają znacznie bogatszej wiedzy z dziedzin pokrewnych. Dlatego też, należałoby przewidzieć odpowiedni zakres uprawnień zawodowych, np. tak, jak proponował Wilkowski (2002) „Kataster i opracowania geodezyjne w gospodarce nieruchomościami”.  Uczelnie chcąc przygotować absolwenta do wykonywania prac w ramach praktyki zawodowej, przed uzyskaniem uprawnień zawodowych, będą musiały zweryfikować swoje programy studiów.  

Dziękujemy za uwagę.